Historia de Rebecca por Benito Andrade

Historia de Rebecca por Benito Andrade

Entrevista con:

Rebbeca

Viaxabamos polo suroeste dos USA, por unha zona desértica que contrastaba coas Montañas Rochosas das que viñamos. Partiramos de Denver e agora queriamos visitar os parques naturais do  sur de Utah e a cidade ideal para instalarnos e visitar a zona era Moab, pero cando nos puxemos a buscar aloxamento resultou que era imposible atopar nada por menos de 250 dólares a noite, algo moi fóra do noso presuposto. Comezamos entón a buscar pola contorna e o único sitio onde atopamos algo razoable foi nunha pequena vila “pantasma” xa que nacera pola minería que se explotaba na zona e que se tiña abandonado, chamábase…..

 Thompson Springs e alí había un vello e pequeno hotel mineiro “de película” pero a 75 euros a noite, non o dubidamos e reservamos uns días no “The Desert Moon Hotel”. Cando chegamos vimos unha vila esmendrellada con todos os locais e moitas casas pechados salvo un 7-11 nunha gasolineira. Foi unha parada na América profunda nun deserto no que apenas crecían algunhas plantas que agora se vían secas. Podemos ver imaxes de Thompson Springs en Thelma e Louis para a que se rodaron escenas nesta zona.

Hotel Rebbeca

Os clientes do Hotel eran persoas en tránsito, a maioría con aspecto de ser verdadeiros nómadas. Viámolas na terraza pola noite, tomando unhas cervexas que enfriabamos na neveira do hotel. Había unha cociña básica na que coincidiamos á hora do almorzo, sobre todo cunha muller coa que conversabamos mentres organizabamos o día. Explicábanos cal era o mellor momento para visitar os parques e desfrutar das mellores vistas sen ter que pagar, contabámonos cousas das nosas terras e axudounos a entender que moita xente se está movendo constantemente nos USA, por traballo, para viaxar, ou por rutina. Era Rebbeca, e ao cabo duns días separamos os nosos camiños; ela ía cara ao sur, a Santa Fe, en Novo México dunha tirada, e nós cara ao norte a Colorado e Waioming; Rebbeca saíu moi cedo o día da partida e non nos despedimos, regalounos a súa reserva de cervexas e deixounos unha nota desexando boa viaxe e o seu correo electrónico.

Pareceunos unha persoa interesante, con grandes vivencias e unha gran coñecedora da sociedade americana, por iso, á volta escribímoslle e propuxémoslle que contara as súas vivencias en DE VELLA A BELLA. Aceptou inmediatamente e, cando puido, escribiunos esta pequena escolma do que está a ser unha vida intensa, dende unha perspectiva diferente, sen dúbida interesante, e que nos axudará a coñecer un estilo de vida que se aproxima ao de moitos cidadáns alá nos USA. Así o conta.

HISTORIA DE REBBECA

Nacida en Oregón, un estado ao norte de California, na costa do océano Pacífico, nos Estados Unidos eu, Rebecca, viaxaba moito en coche, tren e avión coa miña familia cando era pequena. Os meus pais e eu acampamos a miúdo nas montañas, na praia e no alto deserto, si, Oregón ten os tres!. Unha vez que percorremos todo o camiño cara ao norte ata Alaska, por unha estrada sen asfaltar, a través de Canadá nunha viaxe dun mes, ficamos marabillados cos glaciares, as baleas e a maxestade das enormes montañas alá arriba. Crucei en tren os Estados Unidos, de Oregón a Nova York, uns 3.500 quilómetros nunha semana de viaxe en tren, varias veces coa miña avoa, que coidaba dos seus numerosos netos durante o verán na illa de Viña de Martha, fronte a Massachusetts no Océano Atlántico. Alí os meus curmáns e mais eu xogabamos na area, aprendemos a nadar no océano bravo. Non tiñamos auga quente para lavar a louza ou bañarnos e tiñamos que quentala na cociña de gas, xogabamos a moitos xogos de cartas durante os días de choiva e xeralmente pasaba o tempo divertido. Estando alí, tamén asistín a unha escola dun cuarto con seis nenos de 6 a 12 anos mentres os meus pais viaxaban por todo o mundo.

Ao ano seguinte, cando eu tiña nove anos, fomos os tres ao outro lado do mundo  vivir un ano a Indonesia. Pasamos a maior parte do tempo viaxando polas illas de Bali, Xava e Sumatra. Isto foi durante os turbulentos principios da década de 1960, cando os indonesios estaban amotinados contra os propietarios de tendas chineses en Xava. A miña xeadaría favorita foi queimada ata o chan, unha experiencia inesquecible e ilustradora. Tamén foi inesquecible e ilustradora a noite que pasamos na elegante casa dun príncipe en Bali, asistindo á súa voda ao día seguinte.

Cando deixamos Indonesia, volvemos aos EUA, pouco despois de que o presidente Kennedy fose asasinado.

(Unha nota á marxe: aos tres anos, tiña febre alta e administráronme unha droga, o que provocou que perdera a maior parte da miña audición. Aprendín a ler os beizos (véndome falar no espello,  ha ha) e os meus pais elixiron sabiamente “integrarme”, é dicir, que fun a escolas normais, non a un internado para xordos. Tiven moitos anos de logopedia para axudarme a aprender a falar para que os demais puidesen entenderme. Isto significaba que a miña voz sonaba coma se estivese escoitando á xente pero eu non escoitaba, como fai a maioría ao longo da súa vida sen decatarse, todos escoitades conversas en restaurantes ou a través das paredes, as letras de cancións populares, programas de radio e noticiarios, etc.)

Rebecca
Rebbeca activista

Then and now, Rebecca as an activist (1970 and 2021)

Cando regresamos aos EE. UU., mudámonos de Oregón a California polo traballo de meu pai que era un líder nacional dun sindicato de profesores; miña nai continuou traballando co goberno federal para prestar asistencia ás comunidades desfavorecidas e conseguir un emprego remunerado. Convertinme en nadadora de competición aos 10 anos en California e continuei logo practicando na universidade. Tamén fun activista en varias mobilizacións contra a inxustiza social; participei nas protestas polas intolerables condicións de traballo e de vida dos traballadores agrícolas migrantes na California rural e agrícola (ver foto). Eu veño dunha longa liña familiar de activistas, polo que se consideraba natural tratar de facer algo para mellorar a vida dos demais. Mentres viviamos en California, os meus pais e mais eu seguimos facendo viaxes por estrada: ao sur a México e por toda California e o oeste dos EUA.

Durante todas estas viaxes cos meus pais aprendín que a xente de todos os sitios era interesante e amable e sentía curiosidade por nós. Especialmente en Indonesia e México, os veciños estaban fascinados por estes viaxeiros de cara pálida. Recordo unha vez, mentres estaba parada nunha plantación de té en Xava agardando no coche a que meu pai conseguira unhas direccións, como os nenos da plantación e da aldea gateaban ao redor do noso vehículo intentando ver polas fiestras a aquela estraña nena de cabelo roxo  no coche!

Marchei á facultade, licenciándome en Benestar Social e Correccional, cunha especialidade en Ciencias da Saúde. A miña formación posterior incluíu un Máster en Traballo Social (Planificación, Administración de Políticas e Avaliación de Programas), unha licenciatura en Dereito (chamada Doutoramento en Xurisdición nos EUA) e un EMT (técnico de emerxencias médicas). Estou sobreeducada, si! Non obstante, cada un destes graos requiría traballo de campo, o que significaba que aprendín aínda máis sobre o que é estar nos Estados Unidos. Plantei árbores en centros penitenciarios, visitei centros de detención de menores, ensinei conceptos e dereitos básicos da lei a estudantes de secundaria e axudei aos lexisladores do Capitolio do estado a responder ás preocupacións dos constituíntes. Experiencias iluminadoras para dicir o mínimo!

A miña carreira foi principalmente a mediación e a resolución de conflitos, mesturada con competencia cultural e de diversidade, cun pouco de benestar infantil, conservación de enerxía e secretaria xudicial federal no medio. Tendía a cambiar de traballo cada dous ou tres anos, sempre pretendendo traballar en varios niveis de goberno dentro do estado de Oregón, de onde agora recibo a miña pensión. Cambiar de traballo a miúdo dábame máis perspectivas e facíame comprender que ninguén é indispensable e sempre hai máis que aprender.

Cando a miña filla chegou a ser maior, con oito anos máis ou menos, tamén comezamos a viaxar: México, Costa Rica, Australia, Canadá, Inglaterra e, por suposto, polos Estados Unidos para visitar familiares e amigos. Naquelas viaxes fixemos uns amigos de toda a vida, cos que seguimos en contacto. Durante os seus anos de bacharelato, tivemos un ano connosco unha estudante de intercambio de Arxentina, coa que tamén seguimos en contacto. Despois de graduarse na universidade e traballar a tempo completo, comecei a viaxar soa a Cuba, Chile, Arxentina e, finalmente, durante dous anos e medio, convertinme en voluntaria do Corpo de Paz dos Estados Unidos na Commonwealth de Dominica, unha pequena nación insular en Antillas. Alí traballei co Consello Nacional da Muller de Dominica axudando na súa reorganización, no Ministerio de Educación ensinando habilidades de mediación a administradores, educadores e estudantes e na Oficina de Xestión de Desastres avaliando os refuxios de emerxencia en caso de desastre e sobre todo aprendendo moito sobre como vivir nunha cultura sutilmente diferente. Volvín alí a principios deste ano 2023 para saudar aos meus amigos e ver o ben que se está a recuperar a illa da completa devastación que produciu o furacán María, de categoría 5, en 2017. As miñas experiencias alí reforzaron o convencemento do pouco que os EUA respectan ás persoas maiores (daquela tiña 60 anos), coas súas experiencias e sabedoría, mentres que a maioría dos outros países do mundo o fan.

A mellor decisión da miña vida, ser voluntaria do Corpo da Paz!

Estas viaxes de adulta reforzaron o meu amor anterior por coñecer xente de culturas diferentes á miña, coñecer os seus costumes, desfrutar da beleza en todos os tipos de paisaxes diferentes, xa fose a beira do mar, no deserto, na montaña ou no urbano, este último, a verdade é o que menos me gusta, e deleitarme cos sentidos da vista, o son (si, con tecnoloxías avanzadas hoxe en día podo escoitar paxaros por primeira vez!), sentir as diferenzas atmosféricas entre o alto aire do deserto e a brisa do océano, impresionante!, aromas coma os recendos a lavanda ou as primeiras pingas de choiva no deserto seco. O meu asombro ante a fermosa e marabillosa diversidade da nosa Terra é interminable!

yoda

Yoda at Crater Lake National Park (Oregon Fall 2021)

Yellowstone

Yellowstone National Park wild buffalo (fall 2021)

Great plains

Where the Great Plains meet the southern tip of the Rocky Mountains (New Mexico, USA 2022)

Utah

Utah 2022

Tras a pandemia, como estaba xa practicamente xubilada e xa non me necesitaba a miña filla para axudar co seu recen nacido que agora ten tres anos, a finais de 2021, cansa de estar encerrada na casa debido aos confinamentos polo COVID, comecei a realizar viaxes por estrada. A primeira viaxe foi unha traxectoria de 1500 millas co meu can pequeno, Yoda, saíndo da miña daquela casa en Oregón dirixíndome cara ao leste polas montañas Cascade ata o desfiladeiro do río Snake, ¡fermosísimo!, logo ao norte polo leste do estado de Washington, despois a través de Idaho e Montana ata Yellowstone e os parques nacionais de Grand Tetons. Afortunadamente, a multitude estival desapareceu, polo que puiden ver as fantásticas vistas sen ter que facer cola: geyseres, búfalos, acantilados multicolores, follas de outono que cambian de cor, cumes irregulares e nevados, ríos cristalinos con pescadores. en todas partes…

Olympic national park

Olympic National Park (Washington state, Fall 2021)

Bandoliers

Ancient peoples cave dwelling at Bandolier National Monument (New Mexico 2022)

cedar breaks

At 10300 feet (3100 meters) Cedar Breaks National Monument (Utah 2022)

Pouco despois de regresar, entroume o desexo de viaxar unhas semanas despois. Durante unha semana, dirixinme cara ao Norte ata o Olympic National Park, no estado de Washington, un tapiz de praias rochosas e de madeira flotante, montañas maxestosas, fermosas vistas panorámicas, mariscos deliciosos e illamento pacífico da “multitude tola”. Un par de meses despois decateime de que realmente non estaba preparada para establecerme en ningún lado. Empaquetei o meu apartamento nun almacén, despedinme da miña familia e comecei unha viaxe de nove meses de 13.000 millas, polo oeste e o suroeste dos Estados Unidos. ¡Menos mal que aforrei e fixen unha excelente quilometraxe grazas ao meu Prius híbrido! Visitei moitos dos parques nacionais, coñecín aos encantadores Sara e Benito nun remoto hotel nunha cidade “pantasma”, deleitada coas espectaculares paisaxes e vistas dun horizonte tan distante como o ollo poida ver.

Despois de viaxar, vivindo só do que había no meu coche, aloxada en airbnbs con cociña, durante nove meses decateime de que realmente se necesita un domicilio permanente por varios motivos: para votar nas eleccións, matrícula e licenza do coche, seguro do coche e de saúde, carnés da biblioteca e unha clínica veterinaria para as medicinas do meu can. Ao final deses meses de viaxe, achegueime xunto á miña filla para axudarlle co seu segundo recén nacido había uns meses, dándome de  conta de que realmente quería vivir no suroeste dos Estados Unidos (a miña filla vive no NO). Entón atopei e merquei unha casa encostada aquí en Santa Fe, Novo México que si, é un estado dos Estados Unidos!, agora facendo excursións dun día ás montañas próximas de Sangre de Cristo, a 10.000 pés de altura e aos monumentos nacionais locais con vivendas rupestres e pictoglifos dos pobos antigos que viviron aquí, paseos polo deserto co meu can e animando aos viaxeiros a que visiten (teño dous dormitorios adicionais para que te quedes mentres visitas o Estado do Encanto, a cidade diferente). A miña filla e a miña neta de tres anos veñen de celebrar o meu 70 aniversario en outubro, durante o festival anual de globos aerostáticos aquí. Cando ides vir de visita?

Por suposto, seguirei as miñas viaxes internacionais e xa fixera unha a principios deste ano de volta a Dominica. Quizais a miña próxima parada, quen sabe, sexa a Nova Zelanda e as viaxes por estrada; o seguinte é visitar a amigos e familiares na costa leste, aproximadamente unha viaxe de 2000 millas desde aquí, sen esquecer a viaxe de 1500 millas dende o Estado de Xeorxia a Maine!

Onde vas  estar?

Benito Andrade González

Benito Andrade González

Profesor de Bioloxía

Son Benito Andrade, nacín en Salcedo, moi cerca de Pontevedra, no 59.

Cando terminei o bacharelato tiña decidido estudar Filoloxía Hispánica pero no último momento matriculeime en Bioloxía, coa ilusión de poder estudar o medio mariño.

Pero non, non era ese o meu camiño, acabei dando clases de Bioloxía en varios centros de Galicia, o último o IES Valle Inclán de Pontevedra.

Pero non perdín de vista o mar, como afección, como desfrute e como compromiso, na Asociación Pola Defensa da Ría, defendendo dentro das miñas posibilidades a saúde dos ecosistemas da Ría de Pontevedra.

Tamén quixen acercarme aos mares do pasado, estudando uns bichiños ben fermosos dos mares do Xurásico de bacía portuguesa desta época, anos recollendo e estudando braquiópodos mesozoicos fixeron que lles teña un grande cariño a estes amiguiños de pedra, unha compañía que quero seguir buscando.

O tempo é unha fera destrutiva que pasa case sempre moi rápido, pasan os meses, os cursos, os anos e chegou o momento de deixar de traballar no instituto.

Somos maiores dende logo pero agora libres para poder dedicarnos ás cousas que consideramos importantes, como este blogue de maiores e para maiores feito entre amigos xubiletas.

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Pontevedra é unha cidade moi amable coas persoas maiores

Pontevedra é unha cidade moi amable coas persoas maiores

“Pontevedra é unha cidade moi amable coas persoas maiores”

Ana Santos é unha das artífices de Vella a Bella, un colectivo pontevedrés de maiores de 60 anos que xurdiu durante a pandemia co obxectivo de que o “envellecemento activo se convirta en embelecemento persoal”. Creou este proxecto con outros dez compañeiros, todos eles ex profesores no Instituto Valle Inclán. 

catafis
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de Educación Física

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Helena González, Bisagras de papel

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Ramón Caride por Charo Valcárcel

Ramón Caride por Charo Valcárcel

Entrevista con:

Ramón Caride Ogando

Nesta ocasión teño o pracer de entrevistar a un grande escritor e bo amigo: Ramón Caride, ao que coñecín alá polo curso escolar 1982/83 cando ambos coincidimos como profesores interinos no noso primeiro destino en Santiago de Compostela. Xa por aquel entón amosaba a súa paixón pola escrita e andaba na creación do seu primeiro poemario que publicaría algúns anos despois: Paisaxe de verde chuvia.

Ramón Caride

Retrato de J. Luiz Oubiña (2012)

Datos biobibliográficos:

 Ramón Caride Ogando naceu en Cea, Ourense, en 1957. Estudou Bioloxía na Universidade de Santiago de Compostela obtendo praza de profesor de secundaria nesta materia, labor que desenvolveu principalmente no IES Ramón Cabanillas de Cambados (vila na que reside actualmente) ata o ano 2017, no que se xubilou.

 É un prolífico escritor que cultivou diversos xéneros como a poesía, a narrativa para nenos e adultos e o ensaio.

 Comezou publicando poesía, o seu primeiro poemario saíu á luz en 1986: Paisaxe de verde chuvia. Tras el virían outros títulos como Flor no deserto (Premio Cidade de Ourense en 1994), Xeografías do sal (accésit González Garcés en 1998), Criptografías (2009) ou A chuvia humana (2011),  no que inicia unha liña de poesía aforística que continuará no libro publicado neste 2022, A chuvia integral.

 A súa primeira obra narrativa publicouse en 1990, Os ollos da noite, libro de relatos nos que a maioría responden ao tipo de narrativa criminal ou xénero negro, un dos temas recorrentes da súa obra.  A súa primeira novela Soños eléctricos (Premio Blanco Amor en 1992) podemos dicir que inaugura a liña do xénero de ciencia-ficción na literatura galega, ou como prefire denominar o autor: de ficción científica, liña que, asemade, está moi presente na súa obra narrativa. Cabe destacar tamén, Sarou novela curta publicada en 1997 e reeditada con máis textos en 2012 baixo o título Sarou-Louzós, traducida ao castelán este ano 2022 como: Galicia, crónica negra.

Precisamente entre os premios obtidos, ademais do xa sinalado, e no que respecta á súa obra narrativa, podemos destacar o Café Dublín no 97 por Sarou,  o Risco no 2003 por O sangue dos camiños e o Lueiro Rei en 2007 por O frío azul.

 Na produción de literatura infantil e xuvenil obtivo o Merlín en 1995 pola obra Perigo vexetal-Sheila e Said 1, o Martín Sarmiento en 2006 por A negrura do mar-Sheila e Said 3,  en 2009 por Andanzas de Xan Farrapeiro e en 2011 por A pomba Dona Paz.

 É un dos máis destacados autores da literatura galega actual sendo traducidas algunhas das súas obras ao castelán como: Soños eléctricos, Perigo vexetal,  Ameaza na Antártida, O frío azul ou  Galicia, crónica negra; tamén a outras linguas do estado (bable e eúscaro) e ao portugués.

  É un dos fundadores da revista A Santa Compaña de Cambados (segunda época) e colaborou como columnista en El Mundo, Faro de Vigo ou O Correo Galego.

Ollos da noite
Soños electricos
Sarou
Chuvia integral

Comezando polo principio Ramón, que foi antes o teu amor pola bioloxía ou pola literatura?

Non sabería dicir, a verdade é que non sei que foi antes. Sempre tiven esa dúbida de decidirme polas ciencias ou polas letras, e ao final estou a medio camiño de todo, como bo galego. Os escritores dinme que fai un biólogo entre escritores e os biólogos que por que escribo novelas. Non sei que foi antes, supoño que ao mesmo tempo.

 Ti estudaches Bioloxía, es biólogo e exerciches a docencia moitos anos, ademais es un prestixioso escritor. Se tiveses que quedar só con unha destas actividades cal sería e por que?

 Pois supoño que a de astronauta que é o que quería ser de pequeno. Bromas á parte, é moi difícil gañar a vida como escritor, é complicado sobrevivir unicamente da literatura. De feito, os que se dedican a este oficio de escribir realmente viven doutras cousas. Agora ben se os meus libros se vendesen por millóns de exemplares como sucede cos autores de best-sellers, entón non o dubidaría: escollería a literatura.

Ramón aos dez anos

Ramón aos dez anos

A crónica negra de sucesos, a corrupción, o narcotráfico, a ciencia ficción… A túa formación como biólogo e a túa residencia nunha das vilas con maior corrupción de Galicia son as culpables, por dicilo dalgunha maneira, desta preferencia temática?

 Empezaría dicindo que Cambados non é unha das vilas con maior corrupción, é unha das que ten máis fama, pero non creo que iso sexa así, incluso penso que poderiamos dicir que Madrid é unha das cidades de maior corrupción de Galicia…

Evidentemente si inflúe, se tivese outra profesión e vivise noutro lugar escribiría sobre outras cousas. Por exemplo se fose informático… Teño amigos que son informáticos e fan ciencia ficción, ciencia ficción dura. Estamos nun momento de cambio social importante, cambio social e tecnolóxico. Eu creo que realmente os cambios da humanidade grandes, isto explícoo en Exogamia, teñen bastante relación cos cambios técnicos. Os cambios sociais e os técnicos sempre van aparellados e seguramente neste momento hai un cambio técnico grande, é dicir, estamos volvéndonos menos humanos ligados á interacción directa e cada vez estamos máis ligados ás máquinas, sobre isto escribín na triloxía AKTUAL (Exogamia 0.3, Endogamia 0.2 e Singamia 1.1) e seguramente tería insistido máis nesa cuestión se a miña vida se desenvolvese máis nese mundo virtual, que para min é unha tentación, pero, por outro lado, son moi analóxico, moi ligado pola miña vida diaria e a miña biografía ao contacto directo, aínda que sempre estou nese gume; todo ten aspectos interesantes.

Evidentemente a historia que contei en Sarou é unha historia que aconteceu en Cambados, que me tocou máis ou menos de perto e non a escribiría se non estivese alí nese momento, sería unha de tantas noticias que lería na prensa e non me chamaría a atención.

Tamén a túa procedencia dunha aldea do interior de Galicia, non?

 Obviamente iso sempre sae aínda que un non queira, ao final escribes sobre o que viviches, tamén sobre o que liches. Dicía, creo que era Manuel Vicent: “primeiro tes que vivir as cousas, despois lembralas e despois deixar que podrezan na memoria e logo recuperalas, e recuperalas doutra maneira que non ten que ver co que foi realmente”. Eu son do parecer de que unha idea non se debe escribir cando se che ocorra senón cando non podes xa evitar escribila, deixala un tempo fermentando.

primeiros alumnos

Cos primeiros alumnos (1984)

Na túa narrativa tense falado dos dous espazos referenciais sobre os que constrúes as túas historias e que veñen representados por Sarou e Louzós. Que nos podes dicir ao respecto?

 A verdade é que na miña escrita nunca me propoño conscientemente o que vou facer, hai un momento no que me vén unha historia que me parece moi potente para escribila, que ten bastante vitalidade, consistencia, que se me impón dalgunha maneira, non é algo que eu busque. Hai claramente na miña obra unha liña realista, por exemplo o caso que conto en Sarou que aconteceu na zona de Arousa ou outras historias que hai en Louzós que eran historias que me contaba meu pai de cousas violentas que aconteceron por alí. No interior hai a mesma violencia que na beiramar o que sucede é que se expresa doutra maneira. Volvendo á pregunta, pois si, por un lado desenvolvo esa liña realista, mais por outro están outras cousas que non teñen nada que ver con isto, que conscientemente son fantasía, por exemplo O frío azul, unha novela ambientada en 1517 en Oseira e Extremadura, que  tamén é unha historia violenta, pero moito máis imaxinada porque non teño unha vivencia desa época, e por máis que te documentes acaba sendo bastante fantasía. En realidade creo que fago cousas moi distintas, téñenme dito que parecen de distintos escritores e eu creo que iso é a graza da literatura, tamén ten que ver con que leo de todo, non son fiel a ningún xénero incluso os autores favoritos acaban aborrecéndome, píllolle os trucos e despois xa non volvo lelos nunca máis.

E con respecto aos espazos referenciais teño que dicir que Sarou e Louzós son dous dos espazos referenciais, pero non os únicos.

 Sénteste obrigado a xustificar a túa devoción polo xénero denominado ciencia-ficción? (ou como ti prefires denominar: “ficción científica”)

 Si, a verdade é que sempre me preguntan por que escribo sobre iso e eu non penso no porqué da ciencia ficción, ademais non me gusta este termo porque parece que a ciencia é o importante, como se fose ciencia sobre a que imaxinas algo e non é así, en realidade é unha fantasía coma outra calquera, simplemente que colles uns elementos da ciencia…

Ben, pero ti xogas con vantaxe porque como biólogo podes coller eses elementos que outros non poderiamos porque non temos eses coñecementos, aínda que quixésemos escribir ficción científica teriámolo moito máis complicado, non?

 Si, pero os meus coñecementos non veñen tanto da ciencia como da propia ciencia ficción, como lector de ciencia ficción, así por exemplo das novelas de Philip K Dick, onde hai multitude de elementos moi interesantes como os animais clónicos ou os replicantes. A intelixencia artificial é algo que me parece asombroso e creo que as intelixencias artificiais van ser autoconscientes nalgún momento, é un proceso inevitable, vai haber unha intelixencia artificial e unha humana que van confrontar dalgunha maneira, agás catástrofe enerxética. A ciencia ficción non deixa de ser en certa maneira unha continuación da literatura utopista do século XIX, por exemplo Un mundo feliz de Huxley ou 1984 de Orwell. Como todo é predecible, por exemplo o regreso do fascismo que se presenta disfrazado con outra vestimenta pero que segue exercendo un control sobre a xente.

Co X. Méndez

Con X. Méndez e M. Bragado (2005)

Lin nalgunha entrevista que concediches que te chegaches a sentir incómodo porque se te identificase principalmente como autor de ciencia-ficción…

 Si porque, simplificando moito, a miña primeira novela Soños eléctricos, coa que gañei o Premio Blanco Amor cando tiña 35 anos, foi un pequeno “boom” nos medios de comunicación, daquela publicábanse menos libros en galego que agora e iso tivo consecuencias boas mais tamén malas, as boas foron que seguín escribindo, publicando xa con certa facilidade, e as malas, ou a mala, foi a de quedar enclaustrado nese xénero. Non me viron coma un autor de literatura xeral, o cal á volta dos anos dáme bastante  igual pero naquel momento amoloume un pouco; e cando fixen cousas realistas dicíanme que non estaba á altura, pero eu non me acordo moito do que dicía nas entrevistas e non lle fago moito caso ao que din.

 Supoño que xa che farían moitas veces esta pregunta pero ti que tocas varios xéneros na túa escrita, en cal ou cales te sentes máis a gusto?

 O que me gusta é variar, non me gusta repetirme. Por exemplo agora que saíron tres libros de narrativa decidín retomar a poesía. Estou facendo unha antoloxía, é poesía bilingüe galego-castelá. Como non teño publicado versos  en castelán decidín facer coma unha recreación, é dicir, volver escribir os poemas en castelán, pero non unha tradución literal, trátase dunha recreación porque o verso é distinto en galego e en castelán.

 Volvendo aos xéneros narrativos, un deles é a chamada novela negra ou o xénero negro que desenvolves ampliamente na túa obra e do que falas como unha mirada, unha visión particular do mundo. Cres que este xénero debe abranguer calquera tipo de violencia social?

 Claro, por exemplo o tema da violencia contra as mulleres. Se miro atrás por volta de trinta anos decátome dalgunhas cousas, por exemplo, que agora  hai moitas mulleres que escriben, co seu punto de vista lastrado polo patriarcado, que desgraciadamente aínda existe e co que hai que rachar, pero naquel momento, hai décadas, non era consciente disto e lembro que unha vez unha compañeira díxome que as mulleres que saían nos meus libros eran prostitutas ou amas de casa. Eu pensaba que a literatura tiña que contar o que pasaba pero despois decateime de que non, de que tamén ten que mostrar que as cousas poden ser doutra maneira. Penso que este tema da situación da muller na sociedade aínda está pouco tocado polos homes.

Vila Mea

En Vila Meâ- Portugal con X.L.García e outros autores

 Por outro lado a violencia non sempre é física, no meu libro de relatos Liquidación de existencias hai historias moi violentas, con violencia física, pero tamén outras nas que a violencia non é explícita,  por exemplo unha, para min a máis violenta, que é unha conversa entre uns policías e unha muller que está pedindo nun supermercado; esta está baseada nunha situación real en Lugo, na Operación Carioca, que tamén tratei noutro libro (O camiño da Estadea). En definitiva, penso que esa violencia social que asumimos e interiorizamos ás veces é peor, porque a violencia física e explícita con frecuencia é síntoma doutra violencia máis fonda que levamos dentro.

Unha das constantes nas túas obras é a mestura de fantasía e realidade, gústache moverte na delgada liña que ás veces separa unha da outra?

 É que na nosa vida mesturamos fantasía e realidade. A nosa percepción da realidade é subxectiva, ti e mais eu miramos a mesma cousa e non percibimos o mesmo, xa hai un cariz  interpretativo na propia visión. Eu creo que un dos problemas do ser humano é que pensamos que os demais ven o mesmo ca nós cando non é certo. Que é a realidade? esa é a pregunta. Hai un relato en Singamia, eu exprésome mellor con metáforas, que fai referencia a un relato de Philip K Dick no que a idea é que se ti non podes ir a Marte implántache un recordo dunha viaxe ao planeta e eu fago unha homenaxe ao escritor no meu relato presentando a situación de que a un que non pode ir ao Caribe implántanlle o recordo de que si foi. E como os xogos de rol, pura ficción compartida.

noticia País

Feira do Libro de Madrid 2022

 Es autor dun bo número de títulos da denominada literatura infantil e xuvenil, porén hai escritores que consideran que non debería falarse de literatura infantil e literatura para adultos que a literatura é literatura, non literatura para nenos e literatura para adultos. Ti que opinas? Son igual de esixentes uns e outros lectores?

 Home se lle dás a un neno que empeza a ler aos seis anos Sempre en Galiza de Castelao non o vai entender, pero si é verdade que hai obras que trascenden os xéneros, os bos libros fano. Por exemplo O corazón das tebras de Conrad é un libro que eu lin cando non tería nin 15 anos e deixoume impresionado, sobre todo polo que non está no libro. Unha vantaxe que ten a literatura infantil e xuvenil é a brevidade, ti non podes meter 700 páxinas nun libro para nenos. A min paréceme máis difícil facer algo en poucas páxinas pero que sexa suxerente, como dicía Cortázar que o conto sexa coma unha semente e que logo esa semente quede na mente do lector e que siga desenvolvéndose botando raíces, botando pólas, botando follas, que siga medrando e dea unha árbore inmensa. Iso é bonito e obrígache a condensar moito e poñerte no punto de vista do lector que é algo que moitas veces gran parte da literatura que ten éxito non fai porque non está pensada para ser lida senón para ser vendida, para que sexa fácil de dixerir, pero non ten en conta se quen o vai ler vai sacar algo de proveito, vai gozar disto, simplemente. Os best-sellers saben moi ben que ingredientes teñen que utilizar para vender, é como comer cociña precociñada, comer pizza un día de vez en cando está ben, pero non todos os días porque non comer máis que pizzas tamén é un pouco limitante.

Pero estarás comigo que hai moitos lectores aos que non lles gusta  que  lle esixa moito a lectura dun libro, esas historias que precisan dun lector activo que ten que pensar, relacionar, discurrir, reflexionar, sacar conclusións, etc., non todos os lectores están dispostos a  selo, a pasar por iso, e que o que queren é que lles conten unha historia entretida cun final pechado e a ser posible feliz,  que non lles pidan un esforzo maior.

 Si, e por fácil que sexa un libro tamén é máis fácil ver a película. Nós, como docentes, sabemos que moitas veces cando lles mandabas ler un libro aos alumnos, miraban se había película e se a había xa non lían o libro, vían a película. Un amigo meu, tamén docente, Xerardo Méndez, xa dicía hai máis de 30 anos que ler un libro consumía “x” calorías pero ver a película só consumía a décima parte, polo tanto é unha batalla perdida.

Dáme a impresión de que non tes moi boa opinión da crítica, dos críticos en xeral. Cres que neste eido seguen reproducíndose moitos prexuízos sobre o que é bo ou é malo na literatura?

 Cada crítico é un lector. Eu creo que foron cambiando, vanse abrindo ás veces por simple necesidade de que lles sigan facendo caso, por ex. hai críticos xa maduros que despreciaban toda a literatura feita por mulleres por principio, pero chega un momento en que xa non poden facelo porque as mulleres escritoras están levando todos os premios que hai. Teñen que lelas e ao lelas o seu punto de vista sobre o que escriben tamén vai cambiando.

Nun momento dado si que  notei que o crítico de literatura galega (falo xa de hai máis de vinte anos) quería a novela clásica, formato grande, con personaxes ben trazados, etc. e eu pensaba que para nada tiña que ser ese o modelo porque esa novela respondía a unhas condicións de novela do XIX, principios do XX, nas que se deu unha canonización dese tipo de novela polas necesidades sociais do momento, dunha burguesía que lía, mulleres de clase media alta, e homes tamén, que querían ese tipo de novela. Pero moitas desas obras presentaban unhas ideas clasistas, machistas… E certa crítica galega seguía ancorada nese estándar que xa non tiña moito sentido.

Ao final o crítico e só un lector e non ten tanto poder, por ex. o que sucedeu con  O código da Vinci que é unha das novelas peor feitas formalmente da historia, para min a peor que lin con moitísima diferenza, non creo que nin un só crítico dixese que era unha boa novela, porén vendeu millóns de exemplares, así que o poder da crítica é moi limitado, cando un autor vende moitas novelas, tamén no caso da literatura galega, que crítico di que están mal escritas?

Antes tiñan máis poder pero xa non.

 Outro dos aspectos ao que vai ligada a carreira dun escritor ou escritora é o dos premios literarios, que valor lle outorgas ti que fuches galardoado cuns cantos?

 No momento que che dan un premio sempre che fai moita ilusión, tes un momento de euforia e facilítache moito o traballo, sabes que o libro se vai publicar, que a editorial ten unhas perspectivas de venda, que a organización do premio lle vai mercar un número de exemplares, aforras o trámite de levalo á editorial, esperar que o lean, etc.

Desde outro punto de vista hai libros que teñen moitos premios e son moi bos, están moi ben feitos e aguantan o paso do tempo e outros libros que nun momento teñen todos os premios do mundo e despois non hai maneira de lelos. Eu gañei bastantes pero perdín moitos, por razóns que ao final son un pouco aleatorias, pois paréceme que algúns merecían premio e non o levaron e outros, que fixen máis rápido, si levaron, polo que sempre hai un compoñente de lotería, como dicía Bernardino Graña: “Se che toca a lotería tes que alegrarte pero se non che toca tampouco te desgustes porque en realidade somos moitos os que xogamos á lotería”.  Pero unha cousa que si me pasa e non lle pasa a todos os autores, ao mellor porque non insisten, é que os meus libros se reeditan ao cabo de vinte anos, como agora que vai saír a reedición de O sangue dos camiños do 2003 e é a terceira vez que sae en galego en tres editoriais distintas, esta é unha edición revisada. A min isto dáme moita satisfacción, que os libros sigan vivos pasadas varias décadas. Isto é o mellor premio.

E algunha vez escribiches para un premio?

Escribir para un premio exactamente non, pero atoparme con que ía escribir unha  novela que podía estar na extensión requerida para tal certame, e xa que a vou facer preséntoa, si que o fixen.

singamia Ramón
Nada doutro mundo
O sangue dos camiños

Que opinas da clasificación da narrativa por xéneros?

 Necesitamos etiquetas, se eu entro nunha libraría e busco determinado libro, por ex. de Philip K Dick. Pregunto onde teñen os de ciencia ficción e non teño que andalo buscando. Dalgunha maneira as etiquetas están ben, mais non hai que tomalas demasiado en serio, non hai que velas como limitantes. O que non me gusta é o dos subxéneros porque o de “sub” ten un matiz pexorativo, como que é menos importante. Ademais creo que todas as novelas son híbridas, mestizas e iso é algo enriquecedor.

 Para rematar, vouche formular, se me permites, algunhas preguntas, digamos “patrón” que xa incluín noutras entrevistas do blog:

 Saramago dixo nunha ocasión que os escritores viven da infelicidade do mundo e que el nun mundo feliz non tería sido escritor. Que opinas sobre iso?

 Probablemente teña razón, ademais Saramago pensaba moito o que dicía, pero pregúntome:  É que o ser humano pode ser feliz? Deixamos aí a pregunta.

 Cando constrúes as túas historias xa tes moi claro desde o principio o que vai suceder cos personaxes ou chega un momento en que eles te arrastran a ti?

 Pois depende, en determinado tipo de novelas ves claro o que vai suceder co protagonista, mais hai outras ocasións nas que me deixo levar, aínda que normalmente danse as dúas combinacións. Nas novelas longas tendo a facer as dúas cousas: hai unha parte que sei e outra que improviso. Os personaxes creados chegan a ter vida propia e guían o autor con frecuencia, teñen autonomía.

No relato tendo máis a meditalo mentalmente e cando o poño no papel está máis fechado ca a novela.

 Desde a túa experiencia como escritor que opinión che merece o mundo editorial?

 O mundo editorial é unha especie de milagre. As editoras grandes comen a outras editoras menos grandes, por exemplo no mundo editorial español á editora Minotauro especializada en literatura fantástica comeuna o grupo Planeta mais ao mesmo tempo aparecen vinte editoriais pequenas especializadas en literatura fantástica. Hai ese dobre movemento, por un lado a simplificación do panorama editorial con editoriais máis grandes que intentan ser rendibles apuntándose ao best-seller e promocionando un produto máis comercial, pero por outro lado nunca houbo tantas editoras pequenas que sacan produtos interesantes.

Creo que o libro segue tendo unha gran vitalidade.

E para rematar:

Con que escritor ou escritora da literatura universal quedarías? Por que?

 Escritores concretos non moito, meteríame co personaxe escritor, por exemplo podería dicir Cortázar, eu lin todos os contos de Cortázar pero hai novelas del que me caen das mans. Encántame el como personaxe, como razonaba.

E como autor galego Eduardo Blanco Amor, rompedor no seu momento, marcou toda a miña xeración, e máis aos de Ourense.

Koki,Loli e Luna

Con F. A. Koki, Loli e Lula en Maceda

 Se tiveses que escoller entre unha das túas obras cal sería e por que?

 Seguramente Nada do outro mundo, que acaba de saír agora, porque creo que é unha obra distinta a todo o que fixen, sendo un compendio de todo o que fixen e ao mesmo tempo distinto a todo o que fixen. Isto semella algo enrevesado ao explicalo, mais é doado de percibir co libro diante. Aí o deixo.

 O teu último proxecto? Aínda que xa nos adiantaches máis arriba que vai ser poesía non?

Si, é poesía, chámase Indehiscencia: este é un termo científico que se refire ás flores e froitos que non soltan a semente, que teñen que podrecer para que a semente saia, por ex. a mazá.

É unha antoloxía de poesía que levará algunha cousa inédita en galego e castelán.

De narrativa de momento non teño nada previsto, estou esperando que as musas me iluminen. Teño que descansar un pouco que levo tres libros moi seguidos.

 Agradecémosche profundamente, Ramón, a túa dispoñibilidade e que nos agasallases con parte do teu tempo, tan prezado, para responder ás preguntas desta entrevista.

Que sigas colleitando éxitos.

Ramón Caride Ogando

Ramón Caride por Santos-Diez

Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Eu son Charo Valcárcel. Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

No Valle Inclán coñecín a Ana, Manuel, Isidro, Benito e Sara que, considero, máis que compañeiros, amigos, bos amigos. Xuntos compartimos moitas experiencias.

Agora esta na que nos implicou Ana que, polo menos para min, é un salvavidas, un incentivo que chega para encher o oco que deixa o ensino nas nosas vidas.

Pero tamén formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

Amauta Castro

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

José Luis Vázquez por Ana Santos Solla

José Luis Vázquez por Ana Santos Solla

Entrevista con:

José Luis Vázquez

Hoxe na nosa entrevista a un autor é a  José Luis Vázquez, colaborador na sección cultural de cine, un home que foi economista. Despois dunha vida profesional como directivo de empresas de Loxística e alimentación, estudou tres anos na Escola d’Escritura del Ateneu de Barcelona. Viaxou por moitos países. Afeccionado ao cine, en especial ao western, a lectura, a música e o sendeirismo.

Jose Luis

Publicou dous libros:

Clara y algo más” de contos e “La memoria en color”, autobiográfico. “Barrabás el sicario” é a súa primeira novela.

Clara
la memoria
barrabás

Esta é unha mestura de entrevista e recomendación da súa novela

No resumo publicado da novela di

Barrabás o Sicario foi o mellor amigo de Jesús. Esta é a súa historia. Repleta de aventuras, de anécdotas compartidas co seu amigo. É tamén unha aproximación ao que era a sociedade da época no Mediterráneo e o que significaba o dominio romano. Un relato onde hai lugar para o mellor e o peor da condición humana: a violencia, o amor, o sexo, a compaixón, a vinganza e a vida. Barrabás é un personaxe ao que vemos crecer física e emocionalmente, na medida en que a vida o pon ante probas significativas, duras e sorprendentes. É unha novela que convida á reflexión sobre as emocións e os valores, sobre o importante e o conxuntural, sobre a amizade e o sentido da vida. A ninguén, crente ou non, deixará indiferente.

Eu veño de rematar a novela que me atrapou desde case a primeira páxina, é deses libros que queres deixar ao rematar un capítulo pero algo te empurra a continuar.

Como foi para un home de ciencias converterse nun contador de historias?

Fue algo natural. A mi modo de ver ciencia y humanismo no están tan alejados. De hecho, un hombre de ciencias es aconsejable que sepa contar, que pueda comunicar bien su trabajo, sus investigaciones y sus descubrimientos.

Siempre me gustaron las historias, las leyendas y los cuentos. Desde niño.

Imaxino que nas túas viaxes arredor do mundo habería algún país que te chamaría especialmente a atención e te inspiraría á hora de escribir

Ha habido varios países que me han inspirado o que me llamaron la atención, por ejemplo, Mongolia, Birmania, Etiopia o Perú.

Pero si hay algún lugar que me atrapó y me reclama cada poco tiempo es África. No me cabe duda de que escribiré una novela ambientada en algún país africano.

Como foi o proceso de documentación para a vida de Barrabás?

Escribir Barrabás el Sicario me llevó tres años. Fue mi proyecto en la Escola d’Escriptura  de l’Ateneu de Barcelona.

Ya había leído la Biblia, los evangelios gnósticos y muchos otros libros sobre la vida de Jesús. Hube de poner orden a la documentación de que disponía. Mis viajes a la India, donde Jesús es un profeta, también me ayudaron.

Las fuentes son pocas:

Flavio Josefo, una especie de cronista y periodista que se vendió al general Vespasiano para que contase sus hazañas. Su credibilidad hay que ponerla en entredicho.

Filos de Alejandría y Plinio el Viejo.

Preséntanos a un Xesús casado e mortal desmitificando os milagres que se lle atribúen. Non cres que foi moi arriscado? tiveches opinións ao respecto?

El borrador de la novela lo leyeron varios compañeros novelistas y de sus comentarios y aportaciones saqué muchas cosas de provecho.

Sólo hay dos hechos en la vida de Jesús que tienen soporte documental y, por tanto, histórico: su bautismo y su muerte (salvo que creas que lo que dicen los Evangelios es historia). Por tanto, hay mucho margen para imaginar cómo pudo ser su vida. El personaje de Jesús está construido a base de tener en cuenta cómo era la vida en la Palestina de la época, como vivían los judíos de entonces, cuál era el entorno cultural y religioso y cuáles fueron las claves para que un personaje como él transcendiera y llegará 2000 años después a ser lo que es: un símbolo y un líder religioso.

Los terapeutas y algunos magos de la época hacían milagros parecidos a los que se cuentan en los Evangelios atribuidos a Jesús. Seguramente tenían conocimientos médicos y una gran inteligencia emocional.

Chamoume a atención a carga emocional que xira en torno a ese personaxe que é Damián, que as veces convértese nun xefe cruel e outras choromica coma un rapaz. Canto hai de vivencias persoais do protagonista con Jose Luis?

Damián o Barrabás el Sicario, es el personaje principal de la novela. No se tiene constancia histórica o documental de la vida de este sedicioso que fue intercambiado por Jesús y salvó la vida con ello.

Tuve que caracterizar por completo al personaje. Tiene de todo y le pasan muchas cosas. Para inspirarme, unas veces lo hice a partir de vivencias propias acumuladas y, en otras ocasiones, me apropie de vivencias ajenas conocidas o leídas.

Fue un trabajo arriesgado: debía conseguir que el personaje de Jesús, al que todo el mundo conoce, no lo eclipsara.

 A historia de Damián-Barrabás xa a tiñas na cabeza ou foi cambiando a medida que a escribías?

Cuando comencé sólo tenía unos rasgos poco definidos. Cobró vida a medida que iba escribiendo.

Lógicamente, em l’Escola de Escriptura,  tuve que hacer una escaleta muy detallada. A la hora de la verdad, me aparte bastante de lo previsto. Damián creció y se desarrolló, cobrando vida como un Pinocho.

Consideras que a novela ten un ritmo rápido ou lento?

En general, creo que el ritmo es bastante rápido y entretenido. Por lo menos es lo que muchos lectores me han hecho llegar y lo que yo pretendía: divertir

Tiveches dúbidas á hora da creación dos personaxes da novela?

No. Los tuve claros desde el principio. Sabía de qué quería hablar y sabía de quién quería hablar.

Os protagonistas principais Xesús e Damián teñen unha vida paralela coa atracción física incluida, non te pareceu perigosa ou arriesgada esa incursión na sexualidade do protagonista?

La sexualidad y la forma de verla y entenderla dependen de cada cultura. No era lo mismo la sexualidad entre los judíos que la sexualidad entre los romanos, en el siglo I. La homosexualidad, en la cultura romana, era habitual y aceptada.

Damián admiraba a su amigo y parece bastante lógico que la admiración tuviese algo de atracción física, en aquellas circunstancias.

Un aspecto de la novela del que no se suele comentar mucho es el referido al papel de las mujeres. En la Palestina de la época eran las más sometidas de todas las culturas del Mediterráneo. Ellas fueron las primeras discípulas, las que le dieron cobijo y alimento, las que le acompañaron hasta la muerte y las primeras en formar círculos de cristianos para difundir su mensaje.

En el año 414, San Jerónimo confeccionó una lista de los principales herejes que había habido. Todos tenían un rasgo en común: habían sido instruidos por mujeres.

Onde está ambientada a novela?

En Palestina y en la sociedad romana del siglo I, que incluía todo el Mediterráneo

Cales son os teus gustos literarios? Podes darnos os nomes de tres ou catro obras que te marcaron dalgún xeito?

Citar tres, significará que descartaré 30 ó 300 que también me gustaron. Pero vamos a ello:

“Cien años de soledad” de Gabriel García Márquez

“La Mujer Justa” de Sandor Marai

“Stoner” de John Williams

Comezaches cun libro de contos, logo un autobiográfico e por fin a novela, onde te sentes máis cómodo

En la novela. La novela puede tenerlo todo: el cuento, la leyenda, la poesía y, por supuesto, la historia.

Escribes pensando no lector ou na satisfacción persoal?

Empecé a escribir por placer, me hacía sentir bien. Después de tres años estudiando Narrativa y Novela, ya no puedo dejar de pensar en aquellas cosas que hacen que una novela sea más o menos atractiva para el lector. La técnica es importante. Al final, si escribimos es para que nos lean.

 Es dos perfeccionistas que sempre estás corrixindo ou xa che vale o primeiro que escribes?

Cada vez corrijo más. Escribir una novela es como pintar un cuadro: nunca acaba de estar redondo. Siempre admite otra pincelada.

Pensas que a túa novela podería ser levada ao cine?

Podría. Incluso podría dar lugar a un buen guión, pero no será fácil. Hay mucha oferta y muy buenos guionistas.

Jose Luis

Xa estás a escribir de novo?

No dejo de escribir: relatos cortos, novelas. Ahora estoy con una historia africana.

Finalmente cal é o teu soño como escritor?

Que me lean, cuantos más mejor.

Moitas grazas José Luis por respostar as nosas preguntas, agardamos pola seguinte novela ambientada en África para descubrir un mundo cheo de intrigas e aventuras.

Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de Educación Física

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Luisa Vázquez

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Amauta Castro. Poeta por Charo Valcárcel Mato

Amauta Castro. Poeta por Charo Valcárcel Mato

Entrevista con:

Amauta Castro

Nesta ocasión queremos que coñezades a Amauta Castro, un poeta galego que vive en Girona, que xa conta no seu haber con varios premios literarios e ten publicados cinco libros individuais de poesía.

Biobibliografía

En realidade Amauta é o pseudónimo que utiliza Rafael Xoán Muñoz Castro para asinar as súas creacións literarias.

Rafael naceu  en Barakaldo en 1981, nacemento produto da emigración a Euskadi dos pais, mais, como indica o propio autor, escolarizouse,  viviu e medrou en Vigo. Porén abandonará Galiza no 2004 por motivos laborais e desde ese mesmo ano vai residir primeiro en Girona e posteriormente en Salt, concello desta provincia catalá.

Entre o 2004 e o 2016 ten oportunidade de viaxar por diversos países.

Concentra a súa actividade literaria principalmente a partir de acadar o Premio Rosalía de Castro de Cornellá no 2017, aínda que xa publicara o seu primeiro poemario no 2012 :

Nos muros do mundo (Edizer, 2012) que recolle poemas seus escritos entre 2006 e 2011.

E participara  en publicacións colectivas como:

Ánxel Casal: editor e intelectual galeguista (publicado pola biblioteca pública Ánxel Casal, de Compostela),2006

Antoloxía Poética da diáspora Galega (Editada pola Asociación Cutural Fillos de Galicia coa axuda da Secretaria Xeral de Emigración da Xunta), 2007.

O poliedro da soidade (Andavira Editora, 2018) libro promovido polo Centro de Estudos Galegos do Departamento de Filoloxía Románica da Universidade Complutense de Madrid.

Poesia a les Caves (Regidoria de Cultura, Ajuntament de Sant Sadurní d’Anoia, 2018), que recolle poemas dos autores que participaron nas diversas edicións do Festival de Poesia a les Caves e que inclúe poetas coma Lluís Calvo, José Corredor-Matheos ou Pura Salceda.

Versos seus foron aparecendo tamén en diversas revistas como:  Dorna, Revista Ligeia, Olláparo, Ultragráfico, Revista Elipse, Andar21, Revista Orballo, Revista MalDeOjo, La libélula Vaga, etc.

Os outros  poemarios individuais son:

A Tarde.O desacougo. (Espiral Maior, 2019)

Leixaprén  (Buenos Aires Poetry, 2020) unha antoloxía bilingüe galego-castelá que recolle poemas espallados entre 2011 e 2018 e que se distribuiu en 8 países de Iberoamérica

Constante hora de boca e precipicio   (Urutau, 2020) onde toca temas como o erotismo, o tedio, o ocaso do amor, ou as pantasmas persoais

Poesía (modelo para romper)  (Saurobuks, 2020) difícilmente clasificable, aínda que Amauta mantén que para el é poesía, houbo quen o cualificou de ensaio lírico.

No que respecta a premios e certames, estas son as distincións que acadou:

                3º premio Rosalía de Castro en 2006 por “Mar” (poema sen título), convocado pola Asociación Cultural Galega Rosalía de Castro de Cornellà.

                1º Premio no Certame San Xurxo (2007) por “Palabras de Amauta”, convocado polo Centro Galego de Barcelona.

                2º Premio Rosalía de Castro en 2011 por “Setembro”, convocado pola Asociación Cultural Galega Rosalía de Castro de Cornellà.

                1º premio Certame Rosalía de Castro en 2017 por “Da pel sae o escuro”, convocado pola Asociación Cultural Galega Rosalía de Castro de Cornellà.

                2º premio Concello de Ames en 2018 na modalidade de poesía por “Este corpo momentáneo”

                Premio Nacional de poesía Pérez Parallé 2018 por A tarde. O desacougo.

Benvido, Amauta, ao noso blog e grazas por aceptar a invitación para realizarche esta entrevista:

 Pódese dicir que es un poeta galego da diáspora porque un día abandonaches Galiza e establecícheste en Catalunya e aí comezaches a túa produción literaria en galego (corríxeme se me equivoco), pero por que Catalunya  e por que Girona? Tíñalo previsto?

 Nun primeiro momento supoño que a sensación é esa, a de ser un poeta galego na diáspora. Despois de 17 anos iso xa está un chisco desdebuxado. Elixín Catalunya porque me pareceu atractivo ir a un territorio cunha lingua de seu, diferente do castelán. Ir a Barcelona era unha posibilidade pero o prezo da vivenda non me permitía vivir só. Finalmente a decisión foi Girona, e foi un acerto. Agora vivo en Salt, que é unha especie de Lavapiés ou de Raval, unha vila moi multicultural onde convivimos xente de 95 nacionalidades e se falan 200 linguas diferentes.

Amauta

Duascentas? Iso debe ser moi estimulante culturalmente…

 O de estimulante é ben certo, pero non é menos certo que inclúe moitos retos como vila e como sociedade. Escolas nas que o 100% do alumnado é de orixe estranxeira, situacións de pobreza severa, comunidades de veciños onde hai conflitos de veciñanza, desemprego, precariedade, etc. En troques, a achega coa que contribúe á  túa vida cotiá é marabillosa. Meu fillo xoga con nenos de varias nacionalidades, podes observar como funciona a comunicación interrelixiosa (aqui hai católicos, evanxélicos, sikh, musulmáns de varias pólas do Islam, etc), “en cada rúa podes atopar un país” (que dicía o cantautor Adrià Puntí).

 Supoño que manterás relacións estreitas coa cultura catalá por vivir onde vives, tamén coa galega? Es un poeta con patria?

 Si, a realidade catalá é a do día a día, por suposto. E a realidade galega, coñézoa e sígoa. Pero os anos van pasando e os acontecementos vanse sucedendo, e eu fun perdendo eses “fascículos” necesarios para entender o voso/noso conflito diario co Estado, desde a loita nas institucións ou desde os movementos sociais.

Sobre o de ter ou non ter patria dáse unha situación curiosa. No caso galego existe unha idea de patria que entendo que pode ser útil na medida en que lle proe ao adversario. Pero no caso catalán, o soberanismo catalán é o máis afastado  desa terminoloxía. O soberanismo catalán non é patriota. Superou esa fase, que ademais non responde ás súas visicitudes históricas nin á súa tradición (moita dela de orixe libertaria). Así que, non sabería o que dicir. Vivo nun punto determinado do planeta, nun momento histórico concreto. Simplemente acepto iso para poder axir sobre a miña realidade, que basicamente é o día a día dunha persoa traballadora e solidaria que vive nunha nación oprimida.

desacougo
leixaprén
poesia de Amauta

Ti contas que foi na adolescencia cando te introduciches na lingua galega e na súa literatura. Que te levou aí? Foi a literatura galega a túa primeira referencia como poeta?

 Si, iso é exactamente así. Introducinme na lingua galega tarde (cousa que non é inhabitual en contextos galegos urbanos) malia ter sido escolarizado en Galiza. Daquela son un neofalante, que decidiu adquirir e empregar a lingua galega a partires da adolescencia. O motivo fundamental da escolla é a negación existente do idioma por parte do poder. Vives nunha sociedade onde supostamente hai dous idiomas e comezas a preguntarte que é o que acontece cun deles.

 Sobre se a literatura en lingua galega foi a miña primeira referencia, a resposta é non. Primeiro de todo, porque eu lin poesía moito antes de dar o paso ao cambio de lingua. Porén, as referencias son en lingua galega e non galega. Desde poetas europeos (Baudelaire, Rimbaud, Leopardi, Plath, Rilke…), a poetas do mundo grecolatino (Safo, Virxilio…), a referentes latinoamericanos (Neruda, Paz, Gabriela Mistral …), e tamén poetas en lingua galega (nun primeiro momento Rosalía, Manoel Antonio, Pexegueiro, Xohana Torres…).

A primeira referencia é a biblioteca da casa, collía do que tiña a man. Logo dei un paso máis e procurei outras cousas.

   Es un poeta cunha ampla formación cultural que adquiriches  fundamentalmente de forma autodidacta e que non ten nada que ver coa túa profesión, podes contarnos como e cando xorde en ti esa necesidade de coñecer e indagar no mundo da cultura en xeral? Supoñemos que os anos que dedicaches a viaxar axudarían a complementar esa formación. Foi así? Practicaches a filosofía da maior parte dos escritores galegos do primeiro terzo do XX (nomeadamente os homes da Xeración Nós): a necesidade de europeizar a nosa cultura, de beber en máis fontes que as propias?

 Non fun un bo estudante, bastante indisciplinado, nada organizado, etc. Pero a curiosidade e a necesidade de coñecemento téñoas desde neno. Sempre penso que tiveron que ver con ter desde sempre á miña disposición unha biblioteca. Xa fora a de meus pais ou a de meu avó. Porén o acceso aos libros alimentou moitas viaxes mentais.

Viaxei todo o que puiden desde 2004 até 2016, que naceu meu fillo. Logo viñeron as restricións pola pandemia, que tamén detiveron un chisco a miña urxencia viaxeira que xusto nestes meses estiven a retomar. Neste século que comezamos as posibilidades de desprazamento parecían case infindas. A pandemia reubicounos, e probablemente a crise do modelo enerxético incida con novas restricións nas nosas vidas. Pero as posibilidades de verdadeira viaxe non están ligadas á mobilidade unicamente.

Efectivamente tentei, sen ser unicamente europeo, ampliar as fontes da lingua na que escribo tentando romper cunha certa autorreferencialidade e autoconsumo existentes no sistema literario en lingua galega. De todos xeitos, isto de ampliar horizontes  converteuse case nunha obriga no momento no que deixei Galiza. Decidín con convecemento non tentar perseguir a actualidade literaria galega senón tentar aportar algo diferente e en certo grao desapegado das liñas de escrita maioritarias, que naquel momento (e neste!) xulguei que era preciso crebar.

Amauta 1
Amaita 2

Sempre te defines como poeta, un poeta que escribe en galego desde Catalunya. Pregúntome cando comezaches a escribir? Sempre poesía? Sempre en galego?

 Comecei a escribir na pre-adolescencia. Pero non o fixen dun xeito sistemático e continuado até tranquilamente os 26 anos. Sempre escribín poesía, nun primeiro momento puido haber uns cantos poemas en castelán pero axiña apareceu o galego e sorprendetemente o achádego foi moi sorprendente. É curioso que malia ser o castelán a miña lingua materna, no poema todo funcionara dun xeito tan áxil en galego. Así que perseverei, porque ademais estaba a dar o cambio de idioma e porque tamén descubrira poetas en lingua galega que me impactaran (desde a lírica medieval até os poetas que se levaban daquela, que eran as poetas dos 90, e como precedente quizabes Rompente). Así que entrei de cheo na poesía en lingua galega a través dunha colección que fixera Xerais, e que se chamaba “Ablativo Absoluto” e que moitas de vós lembraredes. Alí estaban Olga Novo, Eduardo Estévez, Maria do Cebreiro, unha retrospetiva de Rompente, Rafa Villar, Lino Braxe, etc.

 Reitero, sempre escribín poesía. Non entendín a escrita desde outras posibilidades, quizabes porque é a miña forma de expresión máis fluída; esa estraña condensación, o símbolo, a linguaxe como posibilidade infinda.

 Que me dis da túa faceta como tradutor? Traduciches ao galego Mar da Morte do poeta catalán Santi Borrell. Tivo que ver na túa decisión o tema do poemario que, se non me equivoco, é a traxedia do Prestige?

 Santi Borrell entrou en contacto comigo cando eu asinei un manifesto de “poetas pola independencia de Catalunya” promovido pola ANC. Supoño que ninguén agardaba que un descoñecido que escribe en lingua galega asinara tal documento. Envioume un correo, explicoume o proxecto, o impacto que tivo a traxedia do Prestige nel e simplemente colaborei.

 Seguirás traducindo? Ten que ser un labor complicado e non o digo só polo feito de ter que dominar varias linguas, é que trasladar un texto orixinal nunha lingua a outra distinta e que non perda parte da súa esencia non debe ser doado.

  Nalgún momento fixen traducións para o meu blog persoal, simplemente polo pracer da tradución. Daquela traducira a T.S. Eliot, Kerouac , Takuoboku, Baudelaire, Kobayashi Issa, Joan Brossa, Joan Salvat-Papasseit, etc. Por algún motivo, agora é unha tarefa algo tediosa que fago en momentos puntuais, cando alguén require de min.

Algúns poemas teus foron tamén traducidos ao español  e forman parte da antoloxía bilingüe Leixaprén, que xa mencionamos. Como é traducirse a un mesmo? Gustouche a experiencia?

  Traducirse a un mesmo non é doado. É unha sensación estraña que é consecuencia directa do dominio que se teña dunha ou varias linguas diferentes da propia para se expresar. Daquela, hai casos recentes onde un mesmo poemario pode aparecer traducido polo propio autor case de inicio (Joan Margarit, por exemplo). Casos onde un poeta decide un cambio de lingua de expresión, cousa que dalgún xeito toca a experiencia da tradución (Brodsky, Borges…). E logo, xente que, malia dominar o idioma a traducir, decide que un terceiro interprete a súa obra.

 No meu caso, eu propio optei por traducirme ao castelán, consciente de que coñecía dabondo a lingua cara á que encamiñaba o texto e que iso podería dotar os meus poemas de lexibilidade para persoas do ámbito hispánico que non poden lerme na lingua de produción da miña escrita.

 Pasando á túa poesía en primeiro lugar quixera que nos explicases por que Rafael se converte en Amauta para ser poeta.

  O motivo é sinxelo, precisaba liberarme de todo o que precedía á miña escrita. Daquela, crear un personaxe era acaído para superar esa fase. Alén diso, como escribo case en segredo, o alcume axuda a manter certas distancias que son moi necesarias.

 Explícanos iso de escribir case en segredo, se se pode.

 Escribo moi privadamente, sen que ninguén mire e sen que a escrita “interrompa” a miña vida frugal e prosaica. Porque os poetas debemos pensar en sermos  seres anónimos, en vivir nunha especie de soidade interpelable no poema.

 Como te definirías como poeta? Considéraste un poeta rupturista, transgresor?

 Penso que quen define é quen le. Escribín unha vez  “Se decidir é cortar, /eu decido a contorna do meu verso /co pulso de quen contempla”. Reafírmome niso, e engado que a tarefa de atopar os elementos identificativos dunha voz poética, é traballo do taxónomo (Valente dixit) e a nós (poetas) tócanos precisamente o contrario, exprimir o elemento único do poema.

Paréceme a min que acabas de usar unha maneira moi intelixente de eludir a resposta. Porén, máis arriba falas de “crebar  as liñas da escrita maioritarias”, cales son esas liñas que consideras necesario crebar?

 Desculpa que saltara a segunda parte da pregunta, tes toda a razón. Non me considero un poeta etiquetable nin na postura da ruptura total nin na do  clasicismo ou da tradición absoluta. Simplemente teño unha voz non dogmática dentro da poesía que se fai no noso idioma.

 Pero si que é certo que hai unha liñas a ultrapasar porque amosan xa un certo cansamento dentro dos modelos estéticos  e temáticos que se estiveron a dar desde os 90 até agora. Eu creo que xa abonda de reiteración do paradigma que provén marcadamente do mundo académico e das elites “pensantes” do país, e unha serie de temáticas moi moi recorrentes das que xa dei boa conta nas redes sociais nunha especie de escritos satíricos que nomeei “Catecismo do bo poeta galego”, e que son simplemente iso, sátira.

Amauta Castro

Amosas unha clara preferencia polo poema breve, mesmo de un verso ou dous. O bo se breve…?

  Ao comezo os meus poemas eran de verso moito máis longo, algo barrocos, requintados mesmo. Se cadra froito de lectura de poetas que funcionaban neses metros dun xeito natural: Lezama Lima, Olga Orozco, Pablo de Rokha, Whitman, Oroza, …

 Logo dei o paso cara ao destilado poético, cara á compresión. Unha vez comecei a reducir, sentín que me atopaba moito máis perto do que verdadeiramente precisaba expresar. Foi unha identificación froito dun proceso nada inmediato. Foron anos de escribir e cortar, de tirar poemas á papeleira ata que finalmente un acada a voz que cre que se achega máis a esa liberación total da linguaxe. No meu caso inflúen varias cousas, o contacto coa poesía oriental, con certos casos de compresión na poesía en lingua galega (Baldo Ramos, Uxío Novoneyra), e a lectura dalgúns poetas que proveñen do misticismo relixioso. Un día descobres, ou redescobres, que un simple verso pode ter un sentido pleno. Para que tanta palabra inexacta? “Non escribas páxinas innecesarias, non escribas versos innecesarios, non escribas palabras innecesarias” [ en Poesía (modelo para romper)].

  Dis que a escrita é resultado do traballo, non cres na inspiración?

  Creo que obviamente pode existir un momento de claridade, e que mesmo existe xente talentosa  que é quen de expresarse dun xeito moi espontáneo. Trátase de equilibrar a forza inicial que move un poema co traballo que hai de depuración do mesmo. Velaí  a miña teima.

O tema metapoético está presente de forma recorrente nos teus versos, sendo o que dirixe o poemario Poesía (modelo para romper), pero tamén o atopamos no apartado “Invocación da linguaxe” de  A tarde. O desacougo, por ex. Por que esa reflexión constante sobre a propia poesía, a súa concepción, o proceso de creación…?

 Dalgún xeito vén esixida polo propio oficio. Como non reflexionar sobre o poema e sobre a linguaxe? Para min esa reflexión é indisociable da escritura do poema. É normal que apareza. Pero tamén debo puntualizar que non son as reflexións dun académico senón dun diletante. É dicir, que poden (e mesmo adoitan) entrar en contradición. De aquí viría o de Poesía (modelo para romper), que xoga co título de Cortázar:  62, modelo para armar, e que vén reafirmar precisamente que se trata dun modelo susceptible de ser crebado porque tal e como comentaba agora, a poesía choca frontalmente contra calquera tentativa de control ou de canonización.

 Poesía (modelo para romper) ten xa unha segunda parte escrita e que gardo no caixón. É:  Invocación da linguaxe, (incluida n’A tarde. O desacougo.) aparecerá de novo continuada nun vindeiro poemario que está xa no prelo dunha editorial. Quero dicir con isto que é un tema que me obsesiona e que non creo que abandone.

  Precisamente en Poesía (modelo para romper) dis que “a beleza é unha calidade menor”,  cal sería  a calidade máis importante na poesía, segundo a túa opinión?

 Calquera, todas as calidades son posibles e ningunha prima. De feito, pode existir unha poesía “fea”, que se materializa en versos que amosan a náusea,  a violencia, a atrocidade,… e que por algún motivo están infrarrepresentados na poesía en lingua galega. Asemade ese patetismo pode ser tamén fermoso. O ser humano tamén fai uso desa violencia (ollade por exemplo Ricardo III de William Shakespeare). Neste sentido, hai así mesmo unha serie de poemas meus que tocan ese espazo do “tremendo” e que tamén espero que aparezan proximamente.

 Tamén dis que “a forma final do poema é a tarefa imposible” isto  fixo que lembrase a Eduardo Pondal  que é un exemplo na literatura galega de poeta que revisa constantemente o escrito e mesmo o refai dando lugar a varias versións do mesmo poema, quizais froito dun afán de perfección case enfermizo. Ti acostumas a volver sobre textos que xa escribiches, a cambialos ou refacelos?

 Reviso moitísimo, demasiado. Trátase tamén de saber cando parar de revisar, porque un poema sobrecorrixido ensina tamén os puntos de sutura e iso fai decrecer ese impulso inicial do que falaba antes.

 Máis que a Pondal, eu lembro a Paul Valery con aquilo de que o poema non se remata de escribir senón que se abandona.

Falas da complexidade da creación do poema “Crear un poema é complexo para o poeta”.  E que me dis da complexidade da súa comprensión por parte do posible lector?  É necesaria esa comprensión para gozar do poema?

 Obviamente debe haber un diálogo. O bo do poema, a diferenza doutras expresións, é que o intérprete é o lector. E na medida en que eses versos se incorporan ou non á súa aprendizaxe vital, o poema trunfa ou fracasa. Trátase diso, dese eu-plural que acada o poema. “Adiós ríos, adiós fontes”, sinxelo, non si?

Amauta no cimenterio

Nos teus versos (Constante  hora de boca e precipicio) ocupan un lugar destacado a monotonía, a insolidariedade, a falsidade, o paso do tempo, a soedade, o desacougo, o desamor…  mais tamén atopamos o amor e o erotismo. Algúns deles atrévome a dicir que son bastante recorrentes na túa poesía (tamén se desenvolven en A tarde. O desacougo por ex.)  Dirías que hai temas que te provocan máis, que se converten no teu centro de interese?

  Tento tratar temas universais. O motivo é que adoito pensar en que acontecería se alguén lera estes poemas no futuro do mesmo xeito en que nós lemos a Homero ou a Emily Dickinson. É dicir, tento que teñan validez e que non perdan a vixencia.

Precisamente no proceso de atopar a miña voz poética do que falaba antes, desprendinme de referencias xeográficas, de nomes propios, etc.

Velaí un dos valores do poema. Ese diálogo no tempo. Lemos poemas e de súpeto aparecemos conectados con Dante, con Anacreonte, con xente doutras épocas e lugares.

  É obvia a presenza constante de certas metáforas que enchen os teus versos e non me resisto a preguntarche sobre elas. Por exemplo a dicotomía entre as paredes-obstáculo e os muros-protección e acubillo, tamén o río, o negro, a sombra, as tebras… Que importancia dirías que ten a metáfora na concepción da túa poesía?

 Nalgún momento tentei desfacerme da metáfora pero foi imposible. Eu sei que hai poetas que a evitan pero non sei se é preciso tomar ese esforzo.

No caso dos muros hai un dobre xogo. O muro protector versus o muro limitador. E logo tamén son recoñecibles certos xogos de luz e sombra.

Tento que non sexa metáforas que saian dos significados convencionais. Non sei se acado tal, pero nesa procura ando.

  Cres que a poesía actual, nomeadamente a máis transgresora e rupturista, renega do propio concepto de lírica? Quizais  é que se creou un concepto novo?

 Direi (falsamente) que non leo aos meus contemporáneos. Isto non é de todo certo pero case. Adoito ler poetas doutras épocas. Iso non quita que coñeza algo a “tendencia”. Sen ser eu un taxónomo, como xa dixen iso é tarefa da crítica, creo que estamos nun momento moi aberto. E iso implica que calquera fórmula poética é defendible, sen dogma.

Dixeches nalgunha entrevista que tiven a ocasión de ler que ti serías unha mestura de moitos Arthur CravanCarlos OrozaGottfried Benn…, quizais o que teñen en común todos eles é a súa non alienación, os poetas son vangardistas e rompedores, pero asumes  tamén a provocación e mesmo o escándalo?

 Díxeno dentro do xogo da propia entrevista pero podo reafirmalo sen problema. Asumo o que se derive dos poemas “que só a palabra transforme o campo”, escribín en “A tarde. O desacougo.” Referíndome ao “campo” literario. Con isto quero dicir que o meu interese é a linguaxe. As circunstancias persoais son moi secundarias no meu caso, é por iso que existe o pseudónimo tamén, establecendo unha diferencia e marcando cando fala o poeta.

 A miseria, o escándalo,  a provocación están presentes nos poemas na medida en que o están na vida.

 Se tiveses que salvar da queima tres poetas galegos cales serían?

 “Kill Yr idols” era o nome dun EP da banda Sonic Youth, non si? Eu case que fun eliminando idiolatrías pero non refugo a pregunta e digo: Manoel Antonio, Xohana Torres e Alfonso Pexegueiro.

Fago un punto e aparte para José Ángel Valente, que se ubica na tradición en lingua castelá pero que levou tamén a bandeira do noso idioma no seu corazón.

 E universais (non galegos, obviamente)?

 (puntualizo que os poetas galegos tamén son universais pero entendo por onde vai a pregunta) Alejandra Pizarnik, T.S. Eliot e R.M. Rilke.

 Se non foses poeta que serías?

  No fondo creo que nunca coubo esa posibilidade. Dixen nunha outra entrevista, unha para Montse Dopico, que nunca desexara ser outra cousa que poeta en lingua galega.

 Unha fermosa frase para rematar esta entrevista. Grazas polo teu tempo, Amauta.

Non podemos despedir a Amauta sen deixarvos con algúns dos seus versos. Teño que recoñecer que é unha escolla totalmente subxectiva  que procede da lectura  que eu realicei dos seus poemarios. Non foi doado o labor, nunca o é cando tes que elixir e tamén descartar, cando quixeras mostrar moito máis. A miña intención é trasladarvos algúns exemplos do seu bo facer como poeta e recomendarvos encarecidamente, sobre todo aos amantes da poesía, a lectura dos seus poemarios. Aí van, pois:

 Desconcerta crer na cidade fatigada

que enche as súas mans de chuvia.

—–

Non é posible

este tempo insuficiente

que posesivo, xordo, avaro

pecha o noso horizonte

coa súa man escura.

—-

Perdón

por imaxinar para ti

un nome sen cicatrices.

—-

Só o noso incendio pode ser como a auga.

 —-

Que a xenreira é un medo longo,

rastro de espranza ida

que o ruído e a dor substitúen.

Eu desexo salvar esta penumbra

onde sobrevivo sendo ninguén.

 (de Constante hora de boca e precipicio)

Mesmo as alegres aves proxectan sombras de verdadeiro outono

—-

O péndulo volverá

por aquel suco de tempo nunca extraviado

e por calendarios xirados no azul

que depositamos hoxe no incendio e no poema

—-

(…)

Eu temo durmir ou determe

E atopar un neno entre as raíces rotas

—-

A noite é so a metade da tebra.

O silencio é só a metade da furia

—-

Eu prefiro escribir que creo que escribo

imitando a fertilidade dunha carta

ou para quen mira desde o desamparo

e decide instalarse entre os versos.

                                                                                            (de A tarde. O desacougo)

 

 Charo Valcárcel

Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Eu son Charo Valcárcel. Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

No Valle Inclán coñecín a Ana, Manuel, Isidro, Benito e Sara que, considero, máis que compañeiros, amigos, bos amigos. Xuntos compartimos moitas experiencias.

Agora esta na que nos implicou Ana que, polo menos para min, é un salvavidas, un incentivo que chega para encher o oco que deixa o ensino nas nosas vidas.

Pero tamén formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

Fina Casalderrey

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Xosé Monteagudo Folgar por Fernando Fernández

Xosé Monteagudo Folgar por Fernando Fernández

Entrevista con:

Xosé Monteagudo Folgar

Xosé Monteagudo Folgar naceu en Santa Xusta, Moraña en 1965. Licenciado en Dereito pola USC traballa como técnico de facenda na Axencia Tributaria de Pontevedra. Exerce a crítica literaria e imparte obradoiros literarios sobre narrativa.

Ten colectado un mollo de premios coma o Blanco Amor de novela no 2002 por As voces da noticia (Galaxia) ou en 2009 o García Barros por Un tipo listo (Galaxia).

Xosé Monteagudo

En 2006 publica Esta historia (Galaxia), novela ambientada na Compostela universitaria dos 80. En 2012 publica O curioso mundo das persoas normais, novela inspirada nun feito ocorrido no Hospital de Pontevedra onde un rapaz permanece recluído toda a vida por mor dunha doenza de nacemento.

Por Todo canto fomos (Editorial Galaxia 2016) recibe o premio San Clemente e o premio Gala do libro galego, ambos en 2017. Con todo, moitas voces autorizadas suxiren, pola gran calidade desta novela, que sería merecente do máis alto galardón da literatura galega se existise tal.

En outubro deste 2021 o xurado do premio Repsol representado por Xavier Senín anuncia que o gañador é Xosé Monteagudo coa obra Eternity que será publicada a finais de novembro deste ano en Galaxia.

Benvido Xosé a esta sección de entrevistas da revista dixital Devellabella onde ficarás a carón de Rosa Aneiros, Fina Casalderrey, Antón Riveiro e outros. Quero agradecer en nome da revista a túa amable colaboración coma sempre fas.

Imaxínote nos anos oitenta estudando Dereito en Santiago  provindo dunha parroquia do rural de Moraña. Co que representa na evolución dun rapaz este salto do rural á vida universitaria tan axitada nesa altura tanto social como politicamente e considerando as ensinanzas do profesor de Marín, o teu oficio de escritor é froito destes acontecementos?. Produciuse nesta etapa compostelá a xestación de Esta historia?.

Esta historia

Eu creo que a miña actividade como escritor ten a súa orixe nunha etapa anterior da miña vida. En concreto, foi no comezo da miña adolescencia cando principiou o meu interese na literatura. Aos doce anos meus pais mandáronme a estudar a un colexio a Marín, onde residía nun réxime de internado. Cando cheguei alí eu non lera nunca unha obra literaria (novela, poemario ou obra de teatro). Nacín e vivín ata entón nunha casa onde non había libros de ningún tipo. Así que cando tiven que ler por primeira vez unha novela, como unha actividade da materia de Lingua castelá, descubrín de repente un mundo novo para min. Sabía que existían obras desa clase, por suposto, pero como unha referencia afastada, igual que sabemos do nome de países distantes que non temos visitado e que desexariamos poder visitar algún día. Iso foi a literatura para min. Un territorio de nome mítico, que puiden visitar por primeira vez entón, guiado en parte por un dos profesores de literatura que me daba clase nesa época. Foi descubrir ese territorio e non parar de viaxar por el en todas as formas, porque ao mesmo tempo que me atraía a lectura comezou a atraerme a actividade de escribir.

Respecto da miña novela Esta historia, efectivamente, a súa orixe está nos meus tempos universitarios en Compostela, nos anos oitenta. Foi unha época absolutamente feliz no persoal. Para alguén que procedía do rural, que pasara pola experiencia da disciplina dun internado de curas, nunha época coma a da Transición, na que a vella mentalidade reprimida e represiva seguía tinguindo moitos dos costumes do meu entorno, a liberdade da vida universitaria nos oitenta foi unha descuberta semellante á da literatura. Por iso, en Esta historia intentei fundir esas dúas descubertas, a vital e a literaria. Teño a sensación, de todos xeitos, de que é unha novela un tanto fallida, porque eu buscaba unha forma narrativa innovadora que fusionase o persoal e o literario sen recorrer a procedementos narrativos previos. Desexaba que quen a lese experimentara no nivel literario unha sensación semellante ao que para min supuxera vivir esa época de ilusión e descuberta. Para conseguilo debía ensaiar un procedemento narrativo que trasladase ao papel a intensidade das sensacións que eu experimentara. Pero o resultado, en retrospectiva, non me convence. Quizais eu non posuía o dominio técnico preciso para conseguilo. Ou quizais desexaba un imposible. Non o sei.

Es dos que escribes de xeito convulsivo ou dos que teñen sempre unha especie de GPS  ou un compás para non apartarse do carreiro trazado? Buscas os  temas  ou eles veñen a ti?

Non sinto que busque os temas. Xeralmente, a primeira idea xorde de improviso, en calquera momento, ao contacto con calquera estímulo. Pode ser un feito do que me chega noticia, unha película, un libro… Pero sempre hai algo nese estímulo externo que conecta profundamente coa miña predisposición para escribir. Unha vez que teño a idea inicial, o fermento, este vai levedando na miña imaxinación, tomando corpo, e despois dun período que poden ser semanas ou meses, en algún caso incluso é cuestión de anos, a novela está formada no meu pensamento no que se refire ao núcleo da historia e aos seus personaxes principais. Nese intre póñome a escribila. O proceso da súa escritura avanza ao seu propio ritmo, ás veces máis rápido, ás veces máis demorado, pero sempre sen seguir un guión máis alá do que teño no pensamento. A medida que escribo xorden novas historias e personaxes secundarios, concrétanse as ideas en escenas e vai tomando forma a novela. Logo vén a fase de corrección onde se modifican aínda moitas cousas ata que chega o intre en que sinto que xa non podo mellorar o relato substancialmente e o dou por rematado.

Entendo que che gusta experimentar con estilos narrativos diferentes. Persoalmente onde te atopo máis pleno é na chamada “novela coral” (As voces da noticia, Todo canto fomos). Foi As voces da noticia, premio Blanco Amor 2002 a primeira experiencia neste sentido?. Cres que o perfeccionaches máis tarde en Todo canto fomos?

 Sen dúbida. As voces da noticia é a miña primeira novela, despois de anos de escritura privada, da que non se publicou nada (nin se publicará). Nese tempo en que a escribía eu non tiña definida a miña voz narrativa e o que estaba era experimentando con distintas voces e estilos, para ver cal se adaptaba mellor ás miñas condicións e posibilidades literarias. Dese xeito, xurdiu esa novela, que está contada por varios narradores que dan a súa versión do mundo e das circunstancias que producen un feito tráxico que é investigado por un xornalista. Facendo da necesidade virtude, a voz de cada personaxe soa diferente, porque quen escribía tamén ensaiaba distintos estilos, sen decantarse por ningún. En cambio, Todo canto fomos escribina nunha etapa que considero de madurez e responde, polo tanto, a outras premisas. É unha novela que ten multiperspectivismo, pero non alternancia de voces narrativas, xa que o narrador é o mesmo para todas as historias, o escritor londiniense. A novela requiría contar a historia de cada personaxe e que o conxunto fose unha historia diferente á suma das súas partes. Cando a pensei, esta era a súa principal característica, que cada historia tivese valor por si mesma pero adquirise o seu sentido pleno considerada formando un todo coas demais. De aí o multiperspectivismo desa novela e a súa xustificación, que nada ten que ver coa primeira.

As voces da noticia
todo canto fomos
un tipo listo
o curioso mundo das persoas normais

En Un tipo listo e O curioso mundo das persoas normais volves cambiar de rexistro. Se ben se trata de historias totalmente dispares e nos dous casos sabemos que é ficción a partir de feitos reais, gustas de revisar e dar a coñecer acontecementos do noso país a xeito de crónica?  

 Unha das opcións básicas que ten un escritor é a de narrar unha historia conforme ao seu libre criterio. A min gústame ensaiar estruturas narrativas diferentes nas miñas novelas. Non me gusta percorrer terreos seguros. Abúrreme. Concibo a escritura literaria como un eido no que o autor debe buscar a maneira de facer máis efectiva a historia. Na miña concepción literaria iso supón ensaiar novos procedementos, adoptar puntos de vista e estruturas inusuais que poidan facer máis atraente a historia para o lector/a. Atráeme facelo e estou convencido de que é a mellor forma de interesar as lectoras/es. Respecto dos temas dos que tratan as miñas historias, como escritor realista gústame que estean apegadas ao que mellor coñezo, que é a realidade na que vivo. Non creo que puidese escribir unha novela desvinculada por completo de Galicia. Se procuro escenarios e personaxes galegos, incluso temas máis vencellados á nosa Historia, é porque é con eses elementos cos que máis me agrada escribir. Que iso poida interpretarse como unha crónica do noso país, como ti apuntas na pregunta, non me corresponde a min dicilo, porque tampouco está na miña intención facelo conscientemente. Outra cousa é que o resultado do que escribo poida dar lugar a esa interpretación, que non entro a valorar.

Escribes pensando nunha masa lectora indefinida, en lectores ou lectoras concretas ou porque che presta e che dá satisfacción?

Ao escribir unha novela atraveso por dúas fases de traballo. A primeira é a da versión inicial, que fago sen determe, escribindo todo o que me parece que dá de si a historia que quero contar. Logo, na segunda fase, corrixo e modifico e engado e volvo corrixir. Diría que en ningunha das dúas fases penso nunha masa lectora, pero si que intento converterme no lector da miña propia novela, sobre todo na segunda fase. Como lector son esixente coas novelas que leo e trato de o ser tamén coa novela que estou escribindo. A satisfacción para min está en ter un papel determinante no nacemento da criatura, en ver como vai collendo a forma que imaxinara, ou outra algo diferente pero que me descobre algo que non existía e que se fai realidade coas miñas palabras. Ver que creo personaxes e que nalgún intre estes teñen xa unha vida de seu que lle dan as palabras é a maior satisfacción que me dá escribir. O que sucede despois, cando a novela se publica, non é algo no que eu teña unha participación directa. Por suposto, agrádame moito que quen as len gusten do que eu escribín. Se iso non existe, a outra recompensa non acada a súa plenitude. Pero esa é unha recompensa máis efémera, limitada aos momentos en que alguén o comenta, mentres que no proceso de escribir obteño unha recompensa moito máis prolongada no tempo e dunha natureza máis persoal. De todos xeitos, creo que unha complementa á outra e que só co concurso de ambas se converte en plena a miña satisfacción.

Despois de “parir” unha novela coma Todo canto fomos de tal envergadura e calidade debiches de quedar extenuado. Sabemos que foi un proceso que durou anos e isto nótase na gran cantidade de información e no tratamento dos datos manexados así como no labor de documentación. Como logras abordar algo máis dun século da nosa historia a través de personaxes con puntos de vista tan diversos? Como se che ocorreu usar técnicas para distintas personaxes como o diario de Carlota ou a utilización da primeira persoa do narrador-escritor?  

 Resultou, como ti apuntas, un proceso longo. Durante anos a idea foi madurando no meu pensamento, e no período previo a comezar a escribila e tamén mentres a escribía, o labor de documentación foi intenso. Nunha novela situada en épocas históricas tan diferentes era fundamental pensar ben que acontecementos xerais eran os máis definitorios do período e documentalos axeitadamente. Nese labor de documentación para captar o esencial de cada momento histórico era moi importante que as diferentes pasaxes do relato contivesen datos a un nivel bastante minucioso, que lle evitase á novela relatar o consabido pola maioría dos lectores e lle impedise así caer no tópico. Ese labor resultou un traballo grande, no que tiven que recorrer a libros e tamén aos coñecementos de determinadas persoas. Logo, unha vez asimilada a documentación, quedaba o labor de integrala no corpo da historia novelada sen que os datos reais perturbasen o normal desenvolvemento da ficción. A ese xogo de equilibrios tiven que dedicar tamén o seu tempo. En canto ás técnicas, enlazando coa miña predisposición a ensaiar procedementos narrativos diferentes en cada novela, no caso de Todo canto fomos o tipo de historia que ía contar adaptábase perfectamente a ese interese meu. Porque cando utilizo diferentes técnicas procuro sempre que estas melloren o resultado final. Se percibo que non e así, non as utilizo. Pero nesta novela, a medida que escribía e utilizaba esas técnicas, sentía que o resultado melloraba respecto de non utilizalas.

É Todo canto fomos unha arela de “todo o que puidemos ser”?

Evidentemente, a interpretación historicista da novela dá lugar a esa conclusión. Se coñecemos o que pensan e senten os personaxes nunhas circunstancias concretas podemos presupoñer a súa evolución posterior e como iso vai contribuír á Historia. Xustamente a novela é un dos eidos do que puido ser fronte á realidade do que foi. Sobre todo neste caso en que o que foi real está causado polo trauma dun golpe de Estado e da posterior guerra civil que impón unha realidade histórica allea á evolución normal dos acontecementos.

Esta novela foi galardoada co premio Gala do libro e tamén o San Clemente, ambos son peculiares xa que o primeiro dano os libreiros galegos e o segundo os alumnos lectores de bacharelato. Que significa para un escritor que o premien os lectores e non un xurado?

Sen deixar de valorar a decisión dos xurados formados por lectores digamos que profesionais (escritores, críticos ou profesores), dos que obtiven recoñecementos con outras novelas, valoro moito a opinión dos lectores. Por encima de calquera recoñecemento que poida obter calquera das miñas novelas, o maior premio para min está no entusiasmo dos lectores. E cando digo lectores non estou pensando nas vendas que poida acadar un libro, que ás veces se deben a factores alleos ao propio gusto lector, senón nesa lectora ou lector individual que, sen ningún compromiso por mor da amizade ou de cortesía persoal cara o autor, transmite con sinceridade o seu entusiasmo pola novela que leu. Non concibo maior premio ca ese. Por iso, no caso de Todo canto fomos me sinto especialmente premiado, porque eses recoñecementos que mencionas, outorgados por lectores “non profesionais”,  foron confirmados antes e despois por un gran número de lectoras e lectores que non coñezo e que leron a novela con entusiasmo e a recomendaron despois.

Por onde van os teus gustos literarios? Podes darnos tres ou catro obras que te marcaron dalgún xeito? Bebes nesas fontes?

Os meus gustos literarios tiveron a súa evolución, ao fío das miñas persoais descubertas literarias. Se sigo unha certa orde cronolóxica nestas, diría que a primeira descuberta literaria que tiven foi o dos autores hispanoamericanos do que se chamou o Boom. Na miña adolescencia lin as obras máis representativas dese movemento con enorme gusto. Algunha delas, coma La ciudad y los Perros, de Vargas Llosa, supuxo un deslumbramento absoluto. Dela aprendín que a verosimilitude dunha historia depende do manexo e combinación de técnicas literarias diferentes. Esa obra, o mesmo que Conversación en la Catedral, que lin pouco despois, levoume a descubrir a Faulkner, de quen citaría Absalón, Absalón e mais O ruído e a furia, novelas que me permitiron afondar no coñecemento de técnicas aínda máis diversas de narrar. Logo virían outros escritores, desde Thomas Mann ata Jonatham Franzen, pasando por Nabokov, Graham Greene, Scott Fitzgerald ou a actual literatura norteamericana. De todos eles, e de moitos outros que configuran unha lista demasiado longa para citar aquí, aprendín técnica literaria e procedementos narrativos que, ás veces dun xeito máis consciente e outras dunha maneira menos consciente, emprego nas miñas novelas. Pero esas técnicas e procedementos trato sempre de adaptalos e poñelos ao servizo do meu estilo e da miña concepción do relato para que a historia que estou escribindo resulte algo persoal, nunca unha imitación de voces e estilos alleos.

Tes contado que para ti a escrita é un reto e que te aburrirías se non cambiases de estilo a pesar do éxito dunha novela en concreto e así o vés demostrando progresivamente. Sabemos que Eternity, recente Premio Repsol, vai do futuro do ser humano e dos desafíos do mundo dixital pero podes adiantar algo máis?

Efectivamente, non me gusta repetir esquemas e procedementos narrativos que xa teña empregado previamente. O que me atrae sempre cando comezo a escribir unha novela é asumir o reto de facer algo diferente. O meu estímulo principal está niso, en conseguir que a historia que relato soe como algo novo, que non fose contado previamente. E para iso, o primeiro que teño que lograr é que non soe como algo que eu xa teña escrito. No caso de Eternity tamén intento iso, escribindo unha novela que dalgún xeito se podería considerar de anticipación. A novela conta unha historia que trata de xuntar unha das aspiracións máis connaturais ao ser humano, como é o desexo de transcendencia, coa novidade tecnolóxica máis actual, a dunha aplicación informática que crea unha realidade dixital que lle da unha forma nova a ese vello desexo. A historia, que noutra época podería cualificarse de fantástica, a técnica actual converteuna en algo totalmente realista. De feito, estou convencido de que esa aplicación que describe Eternity, malia que non existe arestora (polo menos, ata onde eu sei), existirá nun futuro próximo, aínda que eu non cobrarei dereitos de propiedade intelectual por ela.

Xosé Monteagudo
Monteagudo

Como valoras o salto da literatura ao cinema? Se che propuxeran facer isto cunha das túas obras cal elixirías?

Creo que todas as miñas novelas poderían ser adaptables ao cinema, aínda que esixirían orzamentos moi dispares. Pero se tivese que escoller unha, sería Todo canto fomos, aínda que o formato non sería se cadra o dunha película, senón o dunha serie de televisión de varios capítulos, do tipo das de Netflix. Son consciente de que o orzamento para facela non sería dos máis baixos, xaora, pero creo que o produto final, co finanzamento e o coidado axeitados, podía ser moi interesante.

Finalmente como ves a evolución da literatura galega a día de hoxe? Non tes a sensación de que se está caendo máis na cantidade que na calidade?

Non sei se é real ou só unha percepción miña, pero teño a sensación de que falta asumir certos riscos, en xeral, tanto a nivel temático coma formal. Son consciente de que desde hai uns anos a presión do mercado é grande e iso distorsiona ás veces a valoración inmediata, impoñendo no campo literario uns criterios que non son os propios deste. Pero se se asume como criterio literario o que dita o mercado ou se xulgan literariamente as obras considerando a súa corrección argumental conforme a valores sociais ou políticos predeterminados, a probabilidade de establecer arestora un canon literario perdurable para a literatura galega diminúe enormemente. É algo que ten importancia, por suposto. Mais en todo caso, esa será unha eiva do presente, que o tempo se encargará de ir corrixindo.

 Moitas grazas Xosé pola túa franqueza e naturalidade. Agardamos con ansia a aparición de Eternity e non te preocupes polos “dereitos” desa aplicación xa que a riqueza xa a tes en forma de bagaxe cultural.

 Fernando Fernández

Fernando Fernández González

Fernando Fernández González

 Nado en Salceda de Caselas o 14 de setembro de 1957.

Formación a nivel de bacharelato no ies Pino Manso do Porriño e COU no Sta Irene de Vigo.

En 1975 comeza a andaina laboral con 18 anos como dependiente na desaparecida  librería Rafael Rodriguez no casco vello de Vigo.

En 1980 despois de cumprir co servizo militar inicia distintos traballos de representante comercial en empresas de papelería polo noroeste peninsular.

En marzo do 1989 pasa a formar parte do plantel de Editorial Galaxia como promotor de vendas ata a súa xubilación en 2020.

Morgana en Esmelle

Todo canto fomos

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥