Polos anos 60 do pasado século chegaba a Europa, proveniente dos Estados Unidos, un novo estilo musical denominado música folk, música popular moderna que toma como base o folclore tradicional que fora levado ao novo continente polos inmigrantes europeos. Porén non será ata os 70 cando en Galiza comecen a multiplicarse formacións que se incorporen a este novo estilo musical.

Eran os tempos da canción protesta. Tratábase do emprego da música como ferramenta natural para achegarse ao pobo, denunciar a situación opresiva á que estaba sometido e transmitirlle a mensaxe da necesidade da emancipación nacional e social do país fronte ao fascismo, fronte ao centralismo e o caciquismo que tiña sometidas ás clases traballadoras (especialmente, no noso caso, aos labregos).

Comezarán esta práctica no seo da Universidade compostelá un grupo de mozos cantautores organizados na denominada Nova Canción Galega, que se presentaban como un colectivo, malia a presencia de singularidades moi marcadas como a de Miro Casabella, Xoán Rubia, Emilio Cao, Bibiano, Xerardo Moscoso, Suso Vaamonde, Pilocha, Vicente Araguas… Nos seus concertos moitas veces aparecían designados nos cartaces como Voces Ceibes. A eles sumáronse axiña grupos como Fuxan os Ventos, Saraivas, Xocaloma…

A oralidade era esencial neste combativo movemento musical que, ademais de transmitir mensaxes sociais de carácter xenérico (democracia, liberdade, amnistía, pacifismo, ecoloxismo, esquerdismo e nacionalismo) participaron activamente en conflitos concretos, como o de Celulosas, As Encrobas (onde Unión Fenosa pretendía explotar un xacemento de lignito a ceo aberto), a nuclear de Xove, o encoro de Castrelo do Miño… Non sempre as letras tiñan un contido social, con todo o simple feito de cantar en galego xa supuña un acto de rebeldía e afirmación nacional.

Co avance da chamada Transición comezan a xurdir grupos case exclusivamente instrumentais que mudaron radicalmente os conceptos pautados ata o momento na música popular. Transmitían un marcado carácter ecléctico, nun ámbito de renovación das formas de vida y da expresión artística. Aquí é onde se sitúa a recuperación de instrumentos como a zanfona ou o violín para a música popular (caso de Milladoiro, Brath, Luar na Lubre…). Estes grupos crearon un tipo de música inédita a respecto do panorama musical daquel entón en Galiza, con referentes internacionais da relevancia de Alan Stivell, Gwendal, Mike Oldfield, Chieftains…, mais mantendo un repertorio e directrices ligados á música tradicional galega.

Procurábase a creación e difusión dunha música de raíz, innovadora en moitos aspectos, rupturista, atractiva para as xeracións máis novas, que buscaba o cosmopolitismo, o internacionalismo e o celtismo como base para dignificar a nosa música e contribuír así a espallar o orgullo de ser galego. Así vemos como na formación do máis coñecido grupo folk galego, como é Milladoiro, hai un alto compoñente de artificialidade e planificación.

Trátase de tres músicos tradicionais en busca da mestizaxe con músicos doutras tendencias: medievalismo (con instrumentos como a zanfona, a cítola, a ocarina…) e posteriormente celtismo, logrado coa introdución do bodhran, buzuki, gaita irlandesa, arpa e violín,  que case non empregaran os grupos galegos ata ese intre. Os propios membros de Milladoiro nolo expoñen na súa Web:

“Tres levaban percorrendo Galicia nas romarías, nas festas, nos teatros…, sempre en contacto cos vellos gaiteiros herdeiros directos da tradición: Os Campaneiros, os irmáns Garceiras, os Areeiras, os Rosales e un longo etcétera, foron colegas, mestres e compañeiros. Son Xosé V. Ferreirós, Nando Casal e Ramón García Rei que formaban “Faíscas do Xiabre”, grupo de música tradicional nacido á beira do Ulla, en Catoira, que deixou un fermoso disco titulado In Memoriam.

Doutra banda estaban dous músicos que anos antes colleran a teima das sonoridades e instrumentos medievais. Naquela época a zanfona, a cítola, a ocarina, o freixolé converteron os seus pasos nunha especie de peregrinaxe por Galicia adiante buscando quen as tiña, quen as facía, onde se podían atopar. Eran tempos non abondosos e a inquedanza era testemuño dunha realidade precaria, pero aínda así apostaron por emprender o camiño. Son Rodrigo Romaní e Antón Seoane. Froito do seu traballo naceu o disco “Milladoiro”, Premio da Crítica no ano 78.

Coñeceron a quen nese tempo botaba a andar o cerne do futuro Grupo de Cámara da Universidade de Compostela. Fondos musicais de catedrais e arquivos de música antiga eran o seu afán, e así pasaron de cinco a seis coa chegada de Xosé A. Méndez. Tan só faltaba atopar violinista, tarefa case que imposible na Galicia de entón, mais a emigración foi xenerosa e devolveu ao país a quen marchara no seu día: Laura Quintillán, violinista de Milladoiro nos anos 79 e 80. Posteriormente substituída por Michel Canada.”

Faiscas do Xiabre

1º formación de Milladoiro

A partir de aquí, tal foi o impacto que causou Milladoiro que comezan a aparecer numerosos grupos que se moven nestes parámetros musicais, que en principio actuaban de forma mimética, pero que axiña foron adquirindo a súa propia singularidade. Tal é o caso de bandas como Luar na Lubre ou outras como Brath, Na Lúa, Alecrín, Dhais…, que mesmo chegan a afondar máis na fusión, nutríndose de influencias técnicas, rítmicas e harmónicas do rock, o pop e o jazz, e incluíndo no seu equipo instrumentos como a batería, o baixo e guitarra eléctrica, a percusión afro-latina… Esta evolución e singularidade daría lugar posteriormente a verdadeiros fenómenos musicais como Berrogüetto, Fía na Roca e outros grupos emblemáticos. Porén, iso xa é outra historia que deixaremos para outra ocasión.

Desde o seu nacemento no 1979, Milladoiro deriva cara a unha música a cada paso máis ambiciosa, complexa, clásica, experimental…, creando composicións para importantes eventos, bandas sonoras de películas…, e chegando a ser considerado como un dos principais precursores da  música folk da actualidade.

O marcha de Rodrigo Romaní en 2000 e de Antón Seoane e Xosé A. Méndez en 2013 deixou o grupo un pouco orfo en relación ao proxecto inicial, especialmente no que atinxe ao labor creativo. Aínda que deu paso á integración de novos compoñentes de indubidable talento como o violinista Harry.c, o guitarrista Manu Conde e o acordeonista Manu Ribeiro que, xunto aos antigos Faiscas do Xiabre, completan a formación actual.

Rematamos este relato cunha doce nova, especialmente nestes tempos de limitacións na transmisión cultural e noutros ámbitos das nosas vidas. Milladoiro actuará o domingo 29 de novembro ás 18 horas no auditorio da Azucreira de Portas, con motivo do 40º aniversario da publicación do seu disco A Galicia de Maeloc. As entradas serán gratuítas e, polas restricións derivadas da Covid-19, deberán retirarse ata completar o aforo reducido nas oficinas do Concello de Portas ou reservando no teléfono 986 53 69 25. Os asistentes deberán portar máscaras de protección individual en todo momento e usar o xel hidroalcólico que estará á súa disposición na entrada do auditorio.

Para unha mellor organización e control de aforo, o Concello de Portas recomenda que as reservas se fagan de xeito ordenado e anticipadamente para poder facilitar unha mellor coordinación dos equipos organizativos e garantir en todo momento a seguridade sanitaria.

Neste concerto, promovido por Turismo de Galicia e que conta coa colaboración do Concello de Portas, Milladoiro repasará as pezas máis emblemáticas do seu repertorio e ademais presentará as cancións do seu novo traballo discográfico: Atlántico. Será hora e media do mellor folk galego e internacional.

Do seu Albúm A Galicia de Maeloc, eleximos o temaTecendo Liño

Do seu Albúm Atlántico podedes escoitar “Gaivota”

Marcos Seixo Pastor

Marcos Seixo Pastor

Profesor de galego

Chámome Marcos Seixo. Aínda que a miña chegada ao mundo tivo lugar en 1959 na rúa de San Marcos en Lugo, na casa da miña avoa, fun concibido e criado en Navia de Suarna, onde pasei unha feliz infancia e a onde regreso cando menos dúas ou tres veces ao ano. Por mor da profesión do meu pai, estivemos vivindo en distintos concellos. Asentámonos finalmente en Cuntis (Pontevedra), onde vivo a día de hoxe na aldea de Castrolandín.

Fixen estudos de Filoloxía en Compostela e os últimos 16 anos fun profesor do IES Valle Inclán de Pontevedra, até a miña “xubilación forzosa por incapacidade” no ano 2016. Neste instituto coñecín aos compañeiros do grupo de teatro Argallada, algúns deles impulsores do blog devellabella, no que ando a colaborar con algún traballo.

A miña vida na actualidade segue a ser bastante activa, pois podo dedicar o tempo ás miñas moitas afeccións, entre elas escribir. Alén diso tamén son afeccionado á música tradicional, ás motos, sobre todo ás clásicas, a coidar as viñas, e tamén a nadar, podendo ser, no río de Navia

Blog

Cantar en galego 1

más artículos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥