DÉCIMO CONTO:DÍA DOS SANTOS ALEIXO, XACINTO E CARLOTA

A BISAVOA

       Xovita, muller de forte carácter, viña moitas veces contratada á miña casa para botar unha man cando as labores do campo eran máis intensas ou penosas. Era boa traballadora, miña nai sempre a chamaba a ela se precisaba da axuda de algún xornaleiro.

Nestes casos, Xovita “A Cabala”, comía e ceaba con nós na nosa casa, coma se fora un máis da familia. Mais Xovita tiña un par de defectos que todos lle coñeciamos: era algo peideira e bastante mentireira.

Por eses días andaba eu na lectura dun libro escrito polo mestre da ciencia-ficción Isaac Asimov. O escritor norteamericano resultaba un neno comparando a súa imaxinación coa que a vella Xovita tiña cando relataba contos de tempos pasados ou historias que inventaba e que a súa cabeza situaba na realidade.

Xa pola noite, ceados, sentada detrás da cociña –o tempo estaba moi desapracible-, Xovita “A Cabala” contou unha historia na que é indubidabel que fantaseaba máis có autor estadounidense, pero dixo que así como o contaba así acontecera sendo ela pouco máis ca unha rapaza.

“A Cabala” –alcume posto debido ós poderosos dentes que tiña, non porque rinchara-, vivía en Espindo, pequena aldea da parroquia de San Martiño de Forcarei, no concello do mesmo nome. Alí ocorreu a historia que relatou, despois de darlle o último grolo á taza de viño tinto que lle meteu ó peito puxando pola comida.

Xovita, nos seus tempos debera ser boa moza, aínda de vella se lle adiviñaba que tivera un bo corpo.

Sendo mociña, digamos que estando en idade casadeira, tivo que ir un día ata o río, ía ó muíño da Chousa, que compartían a súa familia con outras seis daquela zona –cada familia tiña dereito a moer un día a semana-. Levaba ó lombo un saco, non moi grande, cheo de gran de millo para facer fariña co fin de logo poder fabricar no forno da casa os moletes e as bolas de pan que se consumirían nos próximos días.

Entre estas sete familias, que se turnaban na labor de moer no chamado muíño da Chousa, pagaban a un home co que quedaban citados –case sempre á mesma hora-, que se dedicaba á conservación do muíño e a facer as labores da moenda; diremos que este home era o muiñeiro. O pago era a maquía, unha parte do gran ou da fariña obtida, segundo el se decidira por un producto ou polo outro.

O día sinalado, o día no cal Xovita levou o saco de millo a pasar pola moa, ocorreu algo inusual. O muiñeiro non estaba esperando a pesar de quedar citados para aquela hora como sempre quedaban.

Como o muiño da Chousa

Sorprendida, volteou a cabeza para onde lle pareceu que soaba aquela voz, pero non alcanzou a ver a ninguén. Non estaba  segura de se oíra chamar por ela ou se esas voces estaban dentro da súa cabeza.

-Xovita… Xovitiña…

Sen moita convicción revirou outra vez a cabeza. Aquela voz, a pesar de soar bastante distorsionada polo ruxido da auga que levaba o regato, pareceulle coñecida, pero tampouco nesa ocasión veu a persoa ningunha.

Decidida a saber se había alguén que estaba xogando ó escondite con ela –a rapaza tiña un forte carácter-, preguntou:

-¿Quen é o que me está chamando? Sae dunha vez do teu escondite, porque se non o fas e te collo valo pasar mal… heite de escarmentar de maneira que non lle intentes tomar nunca máis o pelo a ninguén…

No momento de ela facer a pregunta seguida da ameaza de escarmentar ó bromista, cruzando a pequena pontella case tapada pola construcción do muíño, viña engorde camiñando súa bisavoa.

-Xovitiña, son eu miña nena…

-Pero avoíña ¿qué fas ti aquí? ¿como é que te levantaches do leito coa gripe que tes en riba? Non deberías saír da cama e moito menos aínda botar o pé fóra da casa muller…

-¡Bo! Xa non aguantaba máis tempo deitada. Saín tan só a dar un paseíño por ver se te atopaba miña nena…

-Pero avoíña, ti non estás ben, chámaslle dar un paseo pequeno a andar media legua dende a casa. Non deberías facer isto, pódeche ir mal e empeorar ¿ti non ves que aquí hai moita humidade?

-Non tes que preocuparte por iso, estou moi ben. Só viña para verte e falar un chisco contigo, pero agora que te vin e xa falei, para que non te preocupes, marcho contenta de volta sen enredar máis.

A bisavoa de Xovita “A Cabala”, dou a volta e cruzou a pontella cara o outro lado collendo dirección para a casa. A vella levaba a mesma présa que podería levar se fora para lado ningún.

-Xovita, Xovita…

O muiñeiro, se ben de xeito suave, tivo que espertala. A moza quedárase placidamente durmida ó sol, coa cabeza matinando, apoiada no saco do gran de millo.

-¿Imos moer o millo ou queres seguir durmindo? ¡Hai esta xuventude..! ¡Mala chispa…! ¡A ansia non vos deixa descansar…!

-Iremos, iremos. Quedeime un pouco durmida esperando por vostede.

O muiñeiro, xa entrado en anos, era persoa seria. O atraso en chegar ó muíño fora por unha causa allea á súa vontade, circunstancia que a calquera lle pode pasar.

O muiñeiro, o señor Manuel, coñecíase en toda a comarca polos curiosos mostachos que el orgulloso lucía. Eran uns considerables cornos de pelo coas guías retorcidas, sobresaíndo como se das velas dun barco se tratara por riba da cachimba que inseparablemente levaba colgada dos beizos.

“A Cabala” e o señor Manuel fixeron a moenda mentres se entretiñan contando contos. El colleu a maquía que lle correspondía e a Xovita meteulle a fariña que lle restaba no saco no que trouxera o gran.

-Ata a semana logo, Xovita –despediuse o muiñeiro.

-Ata a semana señor Manuel, e non me falle como fixo hoxe… –Xovita nunca tivo papas na boca.

-Cala muller, nin que fora o demo…

Aínda o muiñeiro estaba cun ramallo na man varrendo algo da fariña estrada polo chan, que el aproveitaba ben aproveitada logo do reparto, cando xa a moza Xovita voaba cara a casa. Estaba preocupada, ía para a casa con bastante retraso, a tardanza do muiñeiro fixera que o tempo se lle botara enriba, tamén estaba preocupada por se á bisavoa lle pasara algo no camiño de volta.

Chegando á casa non podía correr xa moito, estaba sen alento, o saco pesaba ben máis ca cando saíra de onda o río.

Sen folgos, só chegar á entrada da porta, berrou por súa nai:

-¡Mamá! ¡Mamá! ¿Onde estás?

Oíndo aqueles berros, a nai, asustada, apareceu de contado onda ela.

-¿Que che ocorre, miña nena? –pensou que a rapaza se mancara.

-Non me pasa nada mamá… Cavilaba que como tardei tanto tempo en volver do muíño, o mesmo estabas preocupada por min… veño suando…

-Non mulleriña non, non te preocupes, estaba tranquila, pero si, estrañoume algo que tardaras tanto. ¿Atopácheste con alguén no camiño ou que?

-Era o que che quería contar e non me deixaches. Cando cheguei ó muíño, o señor Manuel non se atopaba alí e tiven que esperar un pouco. Nese tempo chegou alí a bisavoa e estiven conversando con ela un momentiño. Agora, ó rematar de moer, vin rápido por se lle pasara algo polo camiño. Por certo ¿como a deixaches saír da casa?…

-Pero criaturiña, ¿como ías falar coa bisavoa se está na cama? Veulle o médico e non lle apartou pé en toda a tarde. Aínda agora está con ela.

Daquela nas escaleiras que baixaban do primeiro andar oíronse pasos.

Era o médico que nese preciso momento saía da habitación da vella. O galeno viña dándolle á cabeza.

-Síntoo moito… A señora Carme acaba de falecer…

A vella Xovita, “A Cabala”, di que o espírito de súa bisavoa, estando a vella agonizante, fora ó muíño da Chousa a despedirse dela…

Ninguén se atreve a contradicila.