II Mostra poética “Versos a dúas voces”

II Mostra poética “Versos a dúas voces”

versos a dúas voces

Devellabella.com coa colaboración do Ateneo de Pontevedra organiza a

II MOSTRA POÉTICA

VERSOS A DÚAS VOCES

que terá lugar o mércores 19 de marzo de 2025 ás 19:00 horas no Museo de Pontevedra, contribuíndo á celebración do Día Mundial da Poesía.

Bases:

1. Poderán participar todos os autores que queiran coa única condición de que os versos elixidos estean en galego ou portugués. Non haberá limitación por idade, aínda que dada a natureza do blog devellabella.com animamos especialmente os autores de +60 .

2. A mostra consistirá no recitado, declamado ou performance por parellas dun único poema ou fragmento, xa existente ou elaborado para a ocasión, e que deberá ser como mínimo da autoría dun dos participantes.

3. Un mesmo poeta ou acompañante non poderá formar parte de máis de un recitado.

4. A actuación contará cun tempo límite de dous minutos, que non deberá sobrepasarse dada a importancia que ten cara ao desenvolvemento do acto, co fin de manter unha necesaria ecuanimidade na intervención de cada parella.

5. O acompañamento musical só será posible se os participantes interesados dispoñen de tal acompañamento en directo, en ningún caso cunha gravación, debido aos problemas técnicos que tal posibilidade adoita carrear.

6. As actuacións realizaranse en persoa o día da celebración do acto. Tampouco se aceptarán, nesta nova convocatoria, gravacións en vídeo das mesmas por mor dos problemas de conexión que sufrimos o ano pasado.

7. O tema dos versos será libre, evitando, iso si, contidos inadecuados ou ferintes por insultos, vexacións, etc. en cuxo caso serían rexeitados polas entidades convocantes.

8. A inscrición realizarase con anterioridade ao 21 de febreiro de 2025 no correo devellabella@gmail.com indicando no ASUNTO: VERSOS A DÚAS VOCES. No corpo da mensaxe debe figurar o nome e apelidos dos participantes (dos dous) e a súa procedencia. En arquivo á parte INCLUIRASE O TEXTO ELIXIDO PARA A MOSTRA E O TÍTULO, ADEMAIS DUNHA BREVE RESEÑA BIOGRÁFICA (de consideralo oportuno).

7. Realizarase unha reportaxe fotográfica e unha gravación en vídeo da mostra que se publicarán na canle de Youtube do blog e en número especial da súa revista.

Xaneiro 2025

Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de lingua galega

Eu son Charo Valcárcel. Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

No Valle Inclán coñecín a Ana, Manuel, Isidro, Benito e Sara que, considero, máis que compañeiros, amigos, bos amigos. Xuntos compartimos moitas experiencias.

Agora esta na que nos implicou Ana que, polo menos para min, é un salvavidas, un incentivo que chega para encher o oco que deixa o ensino nas nosas vidas.

Pero tamén formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

Amauta Castro

Antón Riveiro Coello

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Centenario do nacemento de Manuel Cuña Novás por Charo Valcárcel

Centenario do nacemento de Manuel Cuña Novás por Charo Valcárcel

CENTENARIO DO NACEMENTO

DO POETA PONTEVEDRÉS MANUEL CUÑA NOVÁS

Este ano celebramos o centenario do nacemento de Manuel Cuña Novás que naceu en Pontevedra en 1924, sendo un dos poetas máis destacados das xeracións de posguerra, xurdindo con el a escola poética coñecida como ESCOLA DA TEBRA.

Necesaria e lexítima é a súa lembranza, aínda que os organismos oficiais da cultura pontevedresa, exceptuando -por suposto- a Fundación Cuña-Casasbellas, dirixida polo seu fillo Miguel Ángel Cuña, padezan unha amnesia inexplicable, un esquecemento incomprensible.

Manuel Cuña Novás, agás o curto período de tempo no que vivirá en Cidade Real cando os seus pais foron destinados alí como mestres durante a República e que se prolongou ata o remate da Guerra Civil, residirá en Pontevedra ata a súa morte en 1992.

De Cidade Real regresa con 15 anos acompañado da súa nai e dos seus irmáns. O pai saíra para o exilio, onde morre en 1974.

É en Pontevedra onde realiza os seus estudos de bacharelato, no instituto da vila, aínda que debido seguramente ás circunstancias adversas que vivía a súa familia ao ser apartada a súa nai da escola polas autoridades franquistas, deixa o instituto sen rematar o bacharelato superior para traballar na Estación de Ferrocarril e contribuír á magoada economía familiar. Ademais de cumprir o servizo militar no cuartel de Figueirido.

É tamén en Pontevedra onde desenvolve o seu labor literario como poeta, desde que publica os seus primeiros poemas en periódicos e revistas locais con tan só 19 anos. Labor que manterá ao longo da súa vida.

E en Pontevedra afíliase ao PSOE, recuperada a democracia, exercendo como senador por este partido político ata a súa morte.

A partir de 1947 intensifica a súa produción poética e a súa participación na actividade cultural da Boa Vila, sendo este o ano no que comeza, así mesmo, a súa produción en galego que dá como froito o que será o seu primeiro poemario Fabulario Novo, composto por poemas escritos entre 1948 e 1951, dos cales publicará algúns en revistas e pregos soltos que regala aos amigos, todo isto antes de ser editado na súa totalidade na colección de poesía Benito Soto, en Pontevedra.

Son estes anos de gran recoñecemento e prestixio, mesmo lle foi concedida unha beca pola Deputación Provincial de Pontevedra para ir a París en 1952, onde entra en contacto con destacadas figuras do existencialismo e surrealismo. Recibiu, ademais, importantes galardóns en moi pouco tempo. Quizais o máis importante foi o concedido en 1951: o 1º premio de poesía do Centro Gallego de Buenos Aires a Fabulario Novo; outros, obtidos por poemas que presentou a distintos certames, foron os de os Xogos Florais de Ferrol, X Festa das Letras de Barcelona,e os Xogos Florais de Vigo.

En palabras do seu fillo Miguel A. Cuña, seguramente decidira presentarse co fin de gañar premios, motivado polo inferno no que converteran a súa vida e os precarios traballos cos que subsistía, quizais o fixexe pola súa muller e os seus fillos. O caso é que neste tempo mesmo se lle renderon distintas homenaxes e banquetes nos que participaron algúns dos máis importantes escritores da literatura galega da época, tales como Aquilino Iglesia Alvariño, Fermín Bouza Brey, Ramón Cabanillas, Celso Emilio Ferreiro, Manuel María etc., etc.

Malia todo a partir de 1953 o poeta decide apartarse dese ambiente que non concordaba coa súa concepción da poesía e a sociedade e non volverá presentarse a ningún premio. Seguirá escribindo poesía:“aquela que en realidade importa”. Por iso vai gañarse a vida como escritor e periodista na prensa local pontevedresa e traballando no Concello, no Negociado de Cultura, ata 1982; pero non como poeta.

Este seu poemario, Fabulario Novo, para moitos poetas pertencentes tamén ás xeracións de posguerra, como Méndez Ferrín, Manuel María ou Bernardino Graña, é un dos libros de poesía máis importantes da historia da literatura galega do século XX, que ve a luz na época máis dura do franquismo.

Bernardino Graña refírese a el nos seguintes termos:

Fabulario Novo é punto de arranque de novos camiños para a poesía galega da segunta metade do século XX (…) A morte, o non saber, a noite dos sentidos e da alma, os defuntos, entraron de repente con verso serio, solemne, surrealista, patético, na obra de Cuña e, como diciamos, influíu poderosamente nos poetas novos dos anos cincuenta”

A poesía de Manuel Cuña é, como non podía ser doutro xeito, froito do tempo que lle tocou vivir, ese tempo que lle roubou a infancia e o pai, que transformou a súa vida amosándolle un mundo hostil, represivo, carente de liberdade: ese é o mundo das sombras, das tebras que enchen a súa poesía, pero que son soportadas ancorando a súa fe na esperanza da luz:

“Ponnos de luz, Señor, érguenos da terra,

feridos de piedade, arríncanos o espanto

da tebra apaixoada que roe a luz senlleira”

(Noite maior)

Di Xosé Luís Axeitos Agrelo en “A poética de Cuña Novás”:

 “O carácter humanístico deste poemario está fundamentado nas raíces da condición humana. Arranca do sufrimento dun ser que se sinte perdido, desorientado nun mundo que lle toca vivir e que a palabra escrita axúdalle a sobrevivir, sofre unha especie de purificación a través da única arma da que dispón, a palabra” 

Esa poesía existencialista, surrealista, poboada, como diciamos antes, de tebras e sombra xorde do pesimismo, por outra parte propio dese tempo de ditadura represiva, da súa personalidade proclive ao desacougo, da angustia existencial complexa dun eu lírico que manifesta o exilio interior; si, porque a carón do exilio exterior, o exilio xeográfico que padeceron tantos coetáneos de Manuel Cuña, ou da morte, castigo cruel sufrido por tantos outros, está o exilio interior que o afasta dunha realidade da que renega, que é tamén un tipo de morte. pero que malia todo non renuncia á procura da luz, que permanece en pé ante a derrota. Como indica Rei Núñez: “é a voz que se alza da derrota. Soa, pero moi alta”

 “Sobor de todo, ser, fronte a todo

e contra todo: xurdir do corazón feito semente

para o suco que as poutas do vértigo

abriron nas escumas do naufraxio.”

(De “Degaro”)

Tras a edición de Fabulario Novo, a partir do 52 deixará de escribir por un tempo en galego para volver á expresión poética en castelán, froito desta nova etapa é o considerado o seu mellor poema longo nesta lingua: Mar de otra luz, que nace da súa experiencia como mariñeiro cando, tras o retorno de Francia, se enrola nunha parella de barcos de Marín que ían realizar a súa tradicional campaña pesqueira ao Gran Sol.

Manuel Cuña Novás
Retrato de Manuel Cuña por R. Alonso 1950

Segundo Miguel A. Cuña, o patrón dirixindo o barco contra a tormenta ensínalle ao poeta o valor da existencia e o lugar, nesa existencia, da morte. Prodúcese neste poema o cambio da tebra, da noite, das sombras… a favor da musicalidade e da contundencia afirmativa da vida.

 “Hacia el mar encamino mi violenta amargura

como barco perdido sin timón ni consuelo,

entre rojas tormentas y azuladas quietudes

hacia una madrugada de alas y aguas libres.”

En 1976, de novo en galego, edita nun solto o longo poema: Canto e fuga sobor da terra e da morte, dedicado a Uxío Novoneyra. O seu argumento céntrase na irmandade entre os que están na emigración, o exilio ou a morte e os que se manteñen na Terra. En palabras do propio Manuel Cuña: “pretende el poema llegar a una unidad de ambas situaciones a que es sometido nuestro pueblo y no sé si lo consigue”. Reproducimos un breve fragmento:

 “Atende o pobo os sinos da nova servidume

coa loaira das fouces e coa eixada perdidas

cando o estar é unha ausencia doendo na nembranza

deica os tempos vindeiros

só a irmandade perdura.”

Manuel Cuña por Albatros
Retrato de Manuel Cuña por Albatros 1976
Manuel e Novoneyra
Manuel Cuña con Uxío Novoneyra en 1976

Escribe, tamén, en 1979 Réquiem con motivo da morte de Celso Emilio Ferreiro:

 “Irmán Ferreiro: Non. Ninguén o sabe.

E a ninguén digas

por quen nin para quen

forxaron o seu laio as túas verbas”

(1ª estrofa)

 

Castelao, e Lázaro. Segunda morte:

 “Na praia de Rianxo, irmán Daniel

inda caen como bágoas as estrelas.”

(últimos versos do poema Castelao)

 

“Pel e mortaxa

non distinguía a miña ollada enxoita

cando fun arroxado ao sofrimento

dista segunda morte”

(últimos versos do poema Lázaro. Segunda morte)

Desde os anos 50 decide vestir de negro, segundo conta o seu fillo, Miguel A. Cuña, reflexo dun loito interior que el mesmo explicaba contando unhas veces que remitía á súa reflexión filosófica de raíz existencialista e outras que era un loito pola xustiza e por todas as palabras que animaran a súa adolescencia republicana, agora baleiras do seu significado a causa da ditadura e da traición internacional (que non a condena e dálle o seu beneplácito). Por iso moitos pontevedreses e pontevedresas o lembran así, vestido de negro, pero tamén dunha afabilidade da que nunca se desprendía.

Foto homenaxe
Foto da homenaxe que lle fixeron en Pontevedra en 1991 os seus amigos poetas e artistas, un ano antes da súa morte. Nela pódese ver a Manuel María, Uxío Novoneyra. Méndez Ferrín, Bernardino Graña, Herminio Barreiro, Sabino Torres, José Ruibal, Rafael Alonso e Luís Rey.

Quixemos con este breve apunte á súa figura renderlle unha humilde, pero sentida homenaxe na celebración do centenario do seu nacemento. Oxalá teñamos contribuído a coñecelo un pouco mellor e comprender a súa relevancia na sociedade pontevedresa en particular e na cultura galega en xeral.

 Temos, así mesmo, que agradecer ao seu fillo, Miguel Ángel Cuña Casasbellas, toda a información que nos proporcionou sobre a súa vida e obra e que compartiu con nós na recente celebración do XX Brumario poético, especialmente na xornada do día 18 de novembro dedicada a seu pai.

Por último, non estaría completo este artigo se non rompemos unha lanza en favor da Fundación Cuña-Casasbellas  @fundacioncuna-casasbellas9368 creada por Miguel Cuña e a súa nai no ano 2005 e que realiza desde entón un encomiable labor de divulgación cultural. Entre moitas outras iniciativas, que se poden consultar na súa páxina de Facebook e na súa canle de Youtube, leva organizando incansablemente todos estes anos os brumarios poéticos que acaban de rematar a súa XX edición, e todo isto sen contar con ningún tipo de subvención e sufrindo o inexplicable vacío dos medios de comunicación.

Bibliografía:

Miguel A. Cuña, Guión do XX Brumario Poético (novembro 2024)

X. Luís Axeitos Agrelo, A poética de Cuña Novás (Introdución a Fabulario Novo, Pontevedra 2008)

Luís Rei Núñez, A xeito de epílogo (na 2ª edición de Fabulario Novo, Vía Láctea 1991)

Ler tamén Recuerdo de mi padre de Miguel Cuña- Casasbellas

Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

Formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

A muller xabaril de Fina Casalderrey

Golpes de luz

70º Norte

máis artigos

Contacto

Ana Santos & De Vella a Bella

Hablemos ♥♥♥
No dudes en ponerte en contacto con nosotros, enviándonos un mensaje mediante el formulario siguiente.

Ana Santos & De Vella a Bella

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

La verdad sobre la luz por Charo Valcárcel Mato

La verdad sobre la luz por Charo Valcárcel Mato

Descubrín este libro animada pola lectura dunha reseña que fixo del unha boa amiga.  As súas palabras despertaron a miña curiosidade, ademais nunca lera nada de literatura islandesa, así que pareceume unha boa ocasión para poñerlle remedio.

Despois, xa engaiolada pola obra, o meu interese pola autora levoume a procurar información sobre ela e, buscándoa, atopei unha entrevista que Diana Oliver lle fixera para elDiario.es. Nela descubrín que a idea desta novela deulla a elección que fixeron os islandeses no 2013 da palabra máis bonita do seu idioma, que non foi outra que ljósmódir, literalmente “nai da luz”, unha das denominacións usadas para comadroa,  muller que axuda a outra a dar a luz. Todo o  que ten que ver co termo, significado e orixe, explícao Ólafsdóttir nunha breve introdución da novela titulada: LA PALABRA MÁS BONITA.

Desde o momento en que comecei a súa lectura decateime de que La verdad sobre la luz era unha novela distinta. Concebida con mestría por Ólafsdóttir ao decidir que a  responsabilidade do relato recaia na voz protagonista de Dýja, a cal nos vai descubrindo o seu mundo a través do seu día a día como comadroa, pequenas e grandes cousas derivadas do exercicio da súa profesión, facéndonos partícipes das  meditacións que xorden desas experiencias e así mesmo das que proveñen dos textos escritos pola súa tía avoa Fifa. Todo isto fai que nos atopemos ante un libro cargado de reflexións sobre  o ser humano, comezando xa polos seus primeiros minutos de vida, cando ve a luz por primeira vez.

   Diana Oliver cualifica ás dúas protagonistas como “filósofas do nacemento”, quizais a mellor maneira de condensar  en poucas palabras o contido máis relevante da novela, ese significado da luz que pon fin á escuridade e viceversa, o real e o metafórico: “Para poder morir, primero hay que nacer”(páx.17, afirmación coa que comeza a novela). “En medio del universo hay un agujero negro. Y en medio de ese agujero hay luz”(páx. 109).

Aínda que Dýja tamén nos introduce na paisaxe e no clima islandés, onde a luz ou a súa ausencia son sumamente importantes. Curiosamente os sucesos relatados acontecen no mes de Nadal. A propia autora sinala na entrevista mencionada que elixiu esa época do ano porque en Islandia é o momento de máis escuridade e cre que iso pode axudar a entender mellor a importancia e o significado da luz.

 A protagonista pertence a unha familia na que varias xeracións de mulleres se dedicaron a esta fermosa e delicada profesión  de axudar a traer nenos ao mundo. Entre todas elas destaca a súa tía avoa Fifa, que se converte nun personaxe fundamental  ao ser a autora dunha serie de textos: cartas, artigos e manuscritos que se erixen na esencia do relato.  

A narración, como diciamos, vainos descubrindo as múltiples experiencias do día a día de Dýja como comadroa, “nai da luz”, nese lugar onde o tempo atmosférico, tema recorrente nas conversas telefónicas coa súa irmá meteoróloga, e a duración do día e a noite, da luz e a escuridade, constitúense en importantes condicionantes da vida alí e forman parte decisiva da súa realidade.  Mais, sen dúbida, o achado dos textos da súa tía pasa a ocupar un lugar privilexiado na novela.  Cando Dýja se establece no apartamento que herda de Fifa atopa  unha morea de cartas que se intercambiaron, durante corenta anos, ela e a súa amiga Gwynvere, comadroa de Gales, nas que falan sobre o seu oficio, a morte ou a importancia da luz; ademais encontra recortes dos artigos que publicara como columnista e nos que trataba temas relacionados co reino animal e o perigo que corría, así como dos efectos nocivos que o ser humano exerce sobre el e sobre o planeta.  Pero o que máis a sorprende é o contido da caixa na que encontra tres manuscritos titulados: VIDA ANIMAL, LA VERDAD SOBRE LA LUZ e AZAR. Neles a tía Fifa reflexiona, por exemplo, sobre as diferenzas entre as persoas e os animais.  Son escritos que semellan non estar conectados porque divagan sobre moitas cuestións, pero no fondo Dýja decátase de que a súa tía trata quizais de comprender o ser humano e o seu papel no universo,  de “se ocupa realmente un lugar ou se a súa presencia é superflua”.

Ao longo da novela reprodúcense moitas das reflexións incluídas nos manuscritos, artigos e cartas da tía Fifa, de maneira que o lector vai descubrindo o complexo mundo interior deste personaxe tan peculiar que o vai atrapando na súa rede de curiosas e interesantes meditacións, que veñen sendo a súa filosofía de vida:

 “El animal más vulnerable de la tierra nunca llega a recuperarse de haber nacido”.(páx.114)

 La historia del hombre es la historia de un millón de fragmentos de luz”.(páx.127)

 “La humanidad se extinguirá pero la luz seguirá existiendo”.(páx.142)

Dýja conclúe que a súa tía se aferraba á idea de que todo estaba conectado, xa que esa frase todo está conectado” utilízaa en máis de trescentas ocasións en moi distintos contextos. E ante as constantes preguntas de súa irmá sobre o pensamento da súa tía, sobre se tiña fe ou non no ser humano, móstrase moi dubidosa porque atopa afirmacións mesmo contraditorias, quizais nin ela mesma o sabía. Aínda que si recoñecía que “o ser humano nace para amar” (páx.158)

 A novela está chea de referencias literarias, algunhas delas servindo de título aos distintos apartados, a modo de capítulos, nos que está estruturada:

 “¿ES UN IMPERIO ESA LUZ QUE SE APAGA

O UNA LUCIÉRNAGA?” (páx.127)

(haiku de Jorge Luis Borges)

 “AL MORIR, UN POETA LE DICE A UN PEQUEÑO

RIACHUELO, SU MEJOR AMIGO:

TE ACORDARÁS DE MÍ, ¿VERDAD?” (páx.159)

(verso de Abdelmajid Benjelloun)

 e remata cun fermoso poema sobre a chegada da luz dun novo día.

 En palabras da autora “se queres falar da importancia da luz nun mundo escuro tes que empezar falando da escuridade”.

 É un deses libros que deixan pegada, un libro que anima a ser relido con calma deténdose nas múltiples reflexións que contén, para seguir descubríndoas, pero tamén para gozar do relato da vida cotiá de Dýja, intensa e  complexa, porén transmitida cunha enome sinxeleza que nos atrapa ensumíndonos no seu mundo de luz e escuridade, de escuridade e de luz.

Auður Ava Ólafsdóttir é unha escritora islandesa que traballou como profesora na Universidade de Islandia  e como directora do seu Museo de Arte.

 Como novelista leva publicando obras desde 1998 obtendo xa o Premio Tómas Guðmundsson  coa súa segunda novela: La mujer es una isla. O seu primeiro éxito a nivel internacional foi Rosa cándida. Axiña obtivo o recoñecemento unánime da crítica, que destaca o seu estilo meticuloso e perfeccionista e o seu sentido da condición humana.

La verdad sobre la luz por Charo Valcárcel Mato

Conta con diversos premios no seu haber como o dos Libreiros de Islandia, Premio dos libreiros de Quebec á mellor novela estranxeira ou o Premio Médicis étranger(premio literario francés).

 Esta novela La verdad sobre la luz é de momento a última e foi publicada neste ano 2024.

Outras obras son: Tierra levantada (1998), La mujer es una isla (2004) Rosa candida (2007), La excepción (2012), Hotel silencio (2016) e La escritora (2018).

La verdad sobre la luz por Charo Valcárcel
La mujer es una isla
Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

Formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

A escola das Nogueiras

máis artigos

Contacto

Ana Santos & De Vella a Bella

Hablemos ♥♥♥
No dudes en ponerte en contacto con nosotros, enviándonos un mensaje mediante el formulario siguiente.

Ana Santos & De Vella a Bella

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

De Vella a Bella recomenda a XX edición do Brumario Poético

De Vella a Bella recomenda a XX edición do Brumario Poético

De Vella a Bella recomenda a XX edición do Brumario Poético

 En compañía de Charo Valcárcel, retomamos o noso espazo quincenal co colectivo pontevedrés “De Vella a Bella”. Hoxe coñecemos a programación do Brumario Poético organizado pola Fundación Cuña-Casasbellas

brumario poético
Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Eu son Charo Valcárcel. Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

No Valle Inclán coñecín a Ana, Manuel, Isidro, Benito e Sara que, considero, máis que compañeiros, amigos, bos amigos. Xuntos compartimos moitas experiencias.

Agora esta na que nos implicou Ana que, polo menos para min, é un salvavidas, un incentivo que chega para encher o oco que deixa o ensino nas nosas vidas.

Pero tamén formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

A escola das Nogueiras por Charo Valcárcel

A escola das Nogueiras por Charo Valcárcel

Sen dúbida unha das etapas máis importantes da vida é a infancia. Din que as experiencias vividas ao longo dese período adoitan ser decisivas na formación da  personalidade. Moitas delas márcante para sempre, de maneira que a adulta que acabas sendo non deixa de ser un produto da nena que fuches.

E a escola ten un papel crucial neses primeiros anos nos que comeza a socialización.

Ti non podes viaxar á túa infancia sen que os recordos asociados a ela te invadan por completo.

Lembras como camiñabades todos os días polo carreiro que comezaba atravesando as últimas casas da aldea, continuando logo entre leiras e unha pequena carballeira.

Lembras as porteliñas dos valados que había que saltar e, sobre todo, o mellor, o que máis che gustaba a ti, era o  paso polo lavadoiro comunal situado no fondo dunhas herbeiras empinadas.

 Ese era o teu lugar favorito do percorrido, pois podías baixar a rolos polo prado e camiñar polo  tellado que, pola parte de atrás, ficaba a rentes do chan e permitíavos acceder a el con facilidade.

Ás veces quedabades mirando un chisco como lavaban as mulleres que o utilizaban. Daquela   ningunha tiña lavadora na casa, aínda que había algunhas cun pequeno lavadoiro na eira. Esas xa non adoitaban ir  ao comunal. 

Gustábavos ver como estendían a roupa sobre a pedra, enxaboaban e fretaban con enerxía mentres compartían confidencias e chismes. O máis divertido para vós era ver como retorcían as sabas entre dúas para quitarlles o exceso de auga despois de lavadas.

Mais non vos podiades entreter moito se non queriades que dona Rosa vos castigase por chegar tarde á escola.

Outros rapaces e rapazas facían o camiño canda ti brincando e facendo bromas, pero sempre, sempre ías  agarrada do ganchete de María Xosé.

Gustábavos mirarvos na sombra por ver as cabezas pegadas marcando a mesma altura e facíavos graza ser tan igualiñas, malia todo algunha vez tamén petirrabades por ver quen  lle levaba o ramo de floriñas silvestres máis grande e bonito á mestra.

Recolliádelas na beira dos camiños e tiñades ben conta de se unha o facía en terreos da aldea da outra, iso era unha norma sagrada e se non se cumpría  había lío.

Cando era época de chuvias enredabades nas pozas que se formaban nas cunetas, facendo competicións para ver quen se metía na máis grande sen que lle entrase a auga por riba das catiúscas. Case sempre a máis ousada eras ti que chegabas á escola cos pés enchoupados, o que facía que a mestra te obrigase a sacar os calcetíns e poñelos a secar ao lado da fiestra onde daba o sol, mentres chorabas pensando na boa reprimenda que che ía caer ao chegar á casa.

Aqueles primeiros anos de escola, na escola vella, que todo o mundo  coñecía coma “a escola das Nogueiras”, porque era nese lugar da parroquia no que se atopaba,  aprendiches a convivir con nenas de todas as idades e mesmo a sufrir o abuso que as  máis grandes exercían sobre vós, as máis pequenas.

Era como pagar a novatada, collíanche os bolígrafos e logo dicían que eran delas, que ti nunca tiveras tal, ou non te deixaban xogar aos seus xogos porque, claro, eran de maiores.

Por suposto era unha escola dividida en dúas estancias, nunha estabades as nenas e na outra os nenos, ben separadiños uns dos outros, nin sequera no recreo vos deixaban xuntar, cousas da ditadura.

Pero malia todo as lembranzas son boas, din que sempre  quedamos co mellor, que  o noso cerebro fai unha selección dándolle preferencia ao que nos fixo felices.

Será por iso que aqueles anos volven á túa cabeza en imaxes dun camiño cheo de aventuras.

Dos recreos nos que vos arrandeabades  enriba daquel tronco enorme situado nun pequeno bosque en fronte da escola, que se enchía cos risos de todas as nenas, maiores e pequenas, mentres subía e baixaba, subía e baixaba;  e como gozabas con aquela sensación de liberdade cando o teu corpo case voaba despegándose apenas do toro da árbore.

Ou aqueloutros nos que xogabades ao marro, ao peletre, á roda, ao agocho, a saltar á corda, á pita cega…,

Incluso das veces nas que buscabas as lentes ata debaixo das pedras crendo que as perderas polo camiño cando en realidade as deixaras na casa.

E de cando estabas certa  de que por pisar un sapo morto ías morrer envelenada.

 Lembras tamén o primeiro día, agarradiña da man da túa nai, que non querías soltar, e a impresión que che produciu aquela casa vella que ía ser a túa escola.

Pareceuche tan vella! con aquela porta de entrada tan grande e tan ruinosa que non se semellaba nada ao que ti imaxinaras, mesmo a pedra do  chan formaba unha pequena poza no medio de tanto pisala.

Todo che recordou a entrada das cortes das vacas,  algo que sempre che atraera e asustara a un tempo, quizais porque non estabas afeita a tratalas ao non telas na casa. 

A maioría das rapazas da aldea si que as tiñan  e con frecuencia  eran as encargadas de levalas ao prado a pastar:

– Hoxe teño que ir coas vacas -dicían.

E na túa cabeza xurdía un cadro bucólico, unha escena case romántica que envexabas e che gustaría experimentar.

Porén elas non pensaban o mesmo…

O caso é que a túa mente infantil fixo rapidamente esa asociación, talvez porque no teu reducido mundo de nena de aldea non dispoñías de moitas imaxes máis coas que comparar aquela porta  tan escangallada.

Por sorte para ti xa che aprendera a ler túa nai e así non tiveches que sufrir os tiróns de orellas, con cravadura de unllas incluída, que a mestra propinaba ás rapazas que se equivocaban ao dicir as letras.

Dona Rosa era moi vella, ou iso che pareceu a ti daquela, movíaselle a dentadura postiza na boca cando falaba e ás veces ficaba durmida, pero tamén se anoxaba e berraba alto.

Iso si, cando tronaba poñíavos a rezar a salve e a oración de Sta. Bárbara, que era unha especie de conxuro contra as tormentas:

Santa Bárbara bendita

que en el cielo estás escrita

con papel y agua bendita,

en el ara de la cruz

Páter nóster, amén Jesús.

Cantabades a táboa de multiplicar e as capitais de Europa que ela ía sinalando cunha vara no mapa.

Durante un tempo, e mentres non cambiastes para a escola nova, sentabádesvos nuns pupitres vellos, os mesmos que usaran as nenas do tempo de túa nai.  Tiñan dous asentos  e un buratiño no medio da mesa onde antano estivera o tinteiro. Tamén utilizabades a pizarra e o pizarrín.

escola

Ti sentabas con María Xosé e, aínda que erades inseparables, algunhas veces tamén vos enfadabades. Cando iso sucedía pintabades unha raia dividindo a mesa en dúas metades iguais  para non invadir o espazo da outra, senón había lío..

Pasabades moitas horas na escola e, claro, había que coller algún descanso extra, a máis do consabido recreo. Iso sabiádelo facer moi ben, pois aproveitando que a mestra era xa bastante maior e non lembraba con exactitude os permisos que daba, pediádeslle para ir fóra cunha separación prudente entre unhas e outras para que non se decatase:

Señora profesora, me deja ir afuera?

Vete, vete

Eses permisos concedíanse porque fóra íase mexar cando aínda non puxeran os baños.

Ao final quedabades un tempiño xogando ás casiñas, que en realidade eran unha sorte de cabanas artesanais que faciades no bosque que estaba en fronte da casa-escola, esa casa-escola que acabara substituíndo á das Nogueiras

Era nova e de arquitectura máis moderna, cravadiña á de todas as demais parroquias nas que, igual que na vosa, reemprazaran as  vellas, nas que estudaran os vosos pais.

Malia todo  ti sempre lembraches con certa nostalxia a escola das Nogueiras e entristecíate o seu completo abandono sendo invadida  polas silvas e as hedras ata  xa case non ser visible.

Pouco a pouco foron quedando en pé só as paredes exteriores, e mesmo algunha tamén acabou sucumbindo ao paso do tempo ofrecendo un aspecto totalmente ruinoso.

Hoxe xa non queda nada dela.

 Só as lembranzas.

Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

Formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

A muller xabaril de Fina Casalderrey

O edificio señorial

Rezar por España

máis artigos

Contacto

Ana Santos & De Vella a Bella

Hablemos ♥♥♥
No dudes en ponerte en contacto con nosotros, enviándonos un mensaje mediante el formulario siguiente.

Ana Santos & De Vella a Bella

♥♥♥ síguenos ♥♥♥