Donald Trump no concello da Estrada por Marcos Seixo

Donald Trump no concello da Estrada por Marcos Seixo

Corría o ano 1904 cando os dirixentes municipais do Concello da Estrada, na provincia de Pontevedra, puxéronse en contacto co arquitecto vigués José Franco Montes para levar a cabo unha ambiciosa obra arquitectónica, para a que contaban co apoio económico do “Americano”, como chamaban daquela a Gregorio Sanmartín de Baliñas y Camba, que fixera unha inmensa fortuna en Venezuela, validando dese xeito o importante papel económico que xogaron os emigrantes retornados, tamén denominados “indianos” ou “americanos”, que coas súas achegas económicas contribuíron substancialmente ao progreso dos seus concellos de orixe unha vez reinstalados no seu país.

O xa mencionado Franco Montes proxectou un inmenso edificio de inspiración histórica para a que axiña sería a flamante Casa do Concello estradense, e o contratista Juan Fontán y Fontán comezaría as obras no 1908, rematándose a fachada exterior en 1912.

Os planos iniciais en que se inspirou o proxecto tiñan un orzamento de perto de 900.000 reás, que incluía, entre outras instalacións, o cárcere municipal, un restaurante con terraza, parque infantil, sala de xogos, cinematógrafo…,  e foi desbotado finalmente perante a morte inminente do Americano a causa dun altercado nun prostíbulo do concello limítrofe de Cuntis e ás ríxidas trabas legais postas polos seus herdeiros. A causa da mingua económica a respeito do orzamento inicial optouse posteriormente, de mutuo acordo, por unha versión máis modesta dos planos por unha contía de tan só 132.165 reas.

O novo predio foi construído consonte a uns novos planos que simplificaban e retallaban en grande medida os iniciais, en 1912, tal e como lembra a inscrición emprazada na fachada posterior da casa consistorial, aínda que non se inauguraría até ben entrado o ano 1916.

Os primeiros planos, os orixinais, foron recuperados por un millonario estadounidense chamado Donald John Trump, que chegou á Estrada de incógnito en 2014 xunto con outros representantes dun grupo inversor de Miami e pagou por estes gráficos ao Concello a nada desprezábel cantidade de 1.000.000 de dólares. Da discreta visita do célebre empresario e político conservador norteamericano á Estrada, a única que fixo ao noso país ao longo da súa vida, queda constancia pola documentación relativa á compra dos famosos planos, que reproducirei en breve nun traballo aparte, e dúas fotografías do distinguido visitante no interior da casa consistorial estradense.

Donald Trump

Donald Trump no interior do consistorio da Estrada

Os planos materializaríanse en tan só tres anos, dando lugar a un establecemento hoteleiro de cinco estrelas, un dos hoteis más emblemáticos de Washington, o Luxury Trump International Hotel Washington D.C.. Este icónico edificio neorrenacentista abriría as súas portas durante a Presidencia de Trump. Para a súa construción contratou un arquitecto de grande prestixio, Arthur Cotton Moore. Trump investiu un total de 200 millóns de dólares nesta estancia de luxo de estilo neorrománico, que conta con 263 amplísimos cuartos. Está situado na avenida Pensilvania, a quince minutos da Casa Branca, no camiño entre a Casa Branca e o Capitolio. Todo parece suxerir a manifesta pretensión do empresario de anunciar o seu inminente salto á presidencia do país máis poderoso do mundo. Só para darse unha idea do nivel de suntuosidade deste hotel podemos indicar que o prezo da estadía nun dos cuartos máis normais é de perto de 1000 euros a noite.

concello da estrada

Concello da Estrada

Hotel luxury

Hotel Luxuri Trump 2

O primeiro de abril van os burros a onde non teñen que ir

Marcos Seixo Pastor

Marcos Seixo Pastor

Profesor de Galego

Chámome Marcos Seixo. Aínda que a miña chegada ao mundo tivo lugar en 1959 na rúa de San Marcos en Lugo, na casa da miña avoa, fun concibido e criado en Navia de Suarna, onde pasei unha feliz infancia e a onde regreso cando menos dúas ou tres veces ao ano. Por mor da profesión do meu pai, estivemos vivindo en distintos concellos. Asentámonos finalmente en Cuntis (Pontevedra), onde vivo a día de hoxe na aldea de Castrolandín.

Fixen estudos de Filoloxía en Compostela e os últimos 16 anos fun profesor do IES Valle Inclán de Pontevedra, até a miña “xubilación forzosa por incapacidade” no ano 2016. Neste instituto coñecín aos compañeiros do grupo de teatro Argallada, algúns deles impulsores do blog devellabella, no que ando a colaborar con algún traballo.

A miña vida na actualidade segue a ser bastante activa, pois podo dedicar o tempo ás miñas moitas afeccións, entre elas escribir. Alén diso tamén son afeccionado á música tradicional, ás motos, sobre todo ás clásicas, a coidar as viñas, e tamén a nadar, podendo ser, no río de Navia

Blog

Os caretos de Podence

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Os caretos de Podence por Marcos Seixo Pastor

Os caretos de Podence por Marcos Seixo Pastor

A freguesía portuguesa de Podence, no concello de Macedo dos Cavaleiros, distrito de Bragança (Trás-os-Montes), posúe un singular entroido rural antiquísimo moi vencellado aos que festexamos na Galiza, o “entrudo Chocalheiro”, no que se materializan vellos ritos tribais de fertilidade, tanto no que atinxe á fertilidade da terra e da natureza, que axiña comezará a abrollar despois de meses de frío e improdutividade, como tamén á fertilidade da muller, que se manifesta en boa parte do cerimonial. 

Os “caretos”, que simbolizan o demo, son os personaxes principais e danzan arredor das mozas dando voltas, chimpos e berros, e baténdolles coas súas coletas e chocas (ou “chocalhas”), respectando unicamente ás “marafonas”, personaxe feminino deste entroido. Orixinariamente eran homes os que exercían este papel, pero hoxe xa non é raro ver nenos e nenas (os “facanitos” e “facanitas”) mais tamén mulleres ataviadas con estas vistosas vestimentas. A época do ano e o anonimato que lles outorgaba o disfrace permitíalles acenos, roces e apertas impensábeis no resto do ano especialmente nos tempos de maior rixidez moral, polo que durante os tempos da ditadura de Salazar chegou a estar prohibido este entroido.

Caretos

Mural

Os caretos van vestidos con traxes moi coloridos, con franxas elaboradas con flocos de la amarelos, verdes e vermellos, cunha carapucha rematada nunha especie de trenza do mesmo material e cores. Levan unha máscara de metal, coiro ou madeira e estrondosas chocas amarradas nos cintos.

Musicos en Podence

Músicos

desfile caretos

Tirando do carro

A representación ten lugar o “domingo gordo” e a terça feira do entroido ou “terça feira gorda”. Con todo tamén poden saír o domingo anterior ao domingo de entroido (o “domingo magro”), ou ocasionalmente calquera día desta época co obxectivo de sorprender ás mozas para achocallá-las. No comezo da xornada aparecen os caretos empuxando un carro de vacas pola aldea, enfeitada con murais alusivos a este ancestral entroido. Non falta nunca o acompañamento da tradicional gaita de foles así como o bombo e o tamboril.

Facanitos

Facanitos

Axiña comeza a “folía” a correr estrondosamente costa abaixo, berrando, dando espectaculares chimpos e facendo soar as chocas. Mesmo chegan a entrar nalgunhas casas para enredar(“ronda das casas”). Continúa logo a esmorga na praza, e aquí mistúranse os bailes coa xente, maliciosas picardías como petar nas portas das casas, parar nas tascas a tomarlle un vaso de viño (a “ronda das tabernas”),  botarlle a man polo lombo ás raparigas, voluptuosos movementos de cadrís golpeándoas coas chocas nas cachas (ao que chaman achocalhá-las)…  Polo serán faise a queimada e un desfile nocturno con fachos que remata na praza do pobo, onde lle prenden lume ao demo, que é un boneco de varios metros de altura, e bailan arredor del baténdolle co caxato para facer que salten muxicas.

Baixando a rúa
Queima do demo

Queima do demo

Por ultimo faise o “pregão casamenteiro” no que se aproveita para facer crítica social con carácter satírico, amplificando as súas voces por medio de grandes funís de engavexar o viño. Durante esta cerimonia apregóanse os casamentos inventados dos mozos e mozas da contorna. Ao día seguinte os mozos adoitan ir á casa das súas “noivas”, onde o “sogro” os ten que convidar a tomar o mata-bicho (café, augardente e petiscos).

Ademais do seu interese cultural e etnográfico este ancestral festexo foi acadando unha afluencia de visitantes extraordinaria nos últimos tempos, sendo declarado Patrimonio Cultural Inmaterial da Humanidade pola UNESCO no ano 2019.

cartaz do entroido
Festival do grelo

Convidados pola concellaría de cultura, os caretos de Podence estiveron presentes no entroido do concello de Cuntis en 2010.  Aquí fixeron unha animada representación durante a XIII edición da Festa do Lacón con Grelos.

 A partir deste ano en Podence tamén se comeza a facer un festival gastronómico que ten como protagonista o grelo. Desta visita faise eco Luís Filipe Rodrigues da Costa en Caretos de Podence: História, património e turismo, quen engade que o costume de facer a queimada está inspirada na Festa das Bruxas ou Sexta Feira 13, celebrada na vila portuguesa de Montealegre todas as datas do ano en que o día 13 cadra en venres (día de mala sorte). Mais sen dúbida a elaboración da queimada é unha influencia galega ao igual que o é o esconxuro que recitan mentres a remexen:

Caretos en Cuntis

“Sapos e bruxas, mouchos e crujas,

demonhos, trasgos e dianhos,

espíritos das eneboadas veigas,

corvos, pegas e meigas,

feitiços das mezinheiras,

lume andante dos podres canhotos furados,

luzinha dos bichos andantes, luz de mortos penantes,

mau olhado, negra inveja,

ar de mortos, trevões e raios,

uivar de cão, piar de moucho,

pecadora língua de má mulher

casada cum home velho.

Vade retro, Satanás,

prás pedras cagadeiras!

Lume de cadavres ardentes.

Mutilados corpos dos indecentes,

peidos de infernais cus.

Barriga inútil de mulher solteira,

miar de gatos que andam à janeira,

guedelha porca de cabra mal parida!

Com esta culher levantarei labaredas deste lume

que se parece co do Inferno.

Fugirão daqui as bruxas,

por riba de silvaredos e por baixo de carvalhedos,

a cabalo na sua vassoura de gesta,

pra se juntarem nos castelos de Montalegre.

Ouvide! Ouvide

os rugidos das que estão a arder nesta caldeira de lume.

E cando esta mistela baixe polas nossas gorjas,

ficaremos livres de todo o embruxamento

e de todos os males que nos atormentam

e deste frio que nos arrefece.

Forças do ar, terra, mar e lume,

do Larouco e do Gerês,

a vós requero esta chamada:

Se é verdade que tendes mais poder

que as humanas gentes,

fazei que os espíritos ausentes dos amigos que andam fora

participem connosco desta queimada!”

caretos

Caretos en Cuntis

caretos 2

Caretos en Cuntis

Reproduzo tamén un fragmento do referido traballo de Rodrigues da Costa:

(…) Da presença dos Caretos de Podence na Galiza, mais concretamente na povoação de Cuntis onde celebram o Entrudo com o prato “Lacón com Grelos” resultou na ideia de implementar um festival gastronómico alusivo ao grelo. Isto apesar de já haver um prato que era costume comer no Entrudo em Trás-os-Montes: as casulas secas com butelo. No entanto, por já haver um festival gastronómico do butelo em Bragança e um festival das casulas secas em Mogadouro, o presidente da AGCP escolheu o grelo como produto para um novo festival gastronómico que decorre nos restaurantes aderente do concelho durante o período carnavalesco. Apesar da introdução desde festival, os restaurantes e as famílias não deixaram de confecionar, também, as casulas secas e o butelo. Das festas de “sextafeira 13” de Montalegre, ou festa das bruxas, importou-se a “Queimada”. Trata-se de uma mistela (aguardente, açúcar, vinho branco, grãos de café, sumo de limão e maçã picada) que é incendiada antes de ser servida. Em Podence, foi introduzida recentemente como um “afrodisíaco” servido depois dos “casamentos de Entrudo” e antes do “festival de música tradicional”. Pela sua espetacularidade, a audiência facilmente se junta para ver e experimentar a bebida.”            

Marcos Seixo Pastor

Marcos Seixo Pastor

Profesor de Galego

Chámome Marcos Seixo. Aínda que a miña chegada ao mundo tivo lugar en 1959 na rúa de San Marcos en Lugo, na casa da miña avoa, fun concibido e criado en Navia de Suarna, onde pasei unha feliz infancia e a onde regreso cando menos dúas ou tres veces ao ano. Por mor da profesión do meu pai, estivemos vivindo en distintos concellos. Asentámonos finalmente en Cuntis (Pontevedra), onde vivo a día de hoxe na aldea de Castrolandín.

Fixen estudos de Filoloxía en Compostela e os últimos 16 anos fun profesor do IES Valle Inclán de Pontevedra, até a miña “xubilación forzosa por incapacidade” no ano 2016. Neste instituto coñecín aos compañeiros do grupo de teatro Argallada, algúns deles impulsores do blog devellabella, no que ando a colaborar con algún traballo.

A miña vida na actualidade segue a ser bastante activa, pois podo dedicar o tempo ás miñas moitas afeccións, entre elas escribir. Alén diso tamén son afeccionado á música tradicional, ás motos, sobre todo ás clásicas, a coidar as viñas, e tamén a nadar, podendo ser, no río de Navia

Blog

Hixinio Cambeses Carrera

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Hixinio Cambeses Carrera por Marcos Seixo

Hixinio Cambeses Carrera por Marcos Seixo

Foi un dos mellores e máis prolíficos músicos e compositores galegos, nomeadamente no que atinxe ao ámbito das bandas de música populares. Naceu no lugar de Cornide na freguesía de Antas (A Lama-Pontevedra) en 1900 no seo dunha familia humilde, sendo o máis vello de cinco irmáns, dous varóns e tres mulleres, amosando desde ben pequeno extraordinarios dotes musicais, que desenrola no ámbito familiar a carón do seu pai, Xosé Cambeses, que ao igual que o seu avó Gregorio Cambeses, formara parte da banda de Antas e tiña coñecementos na materia. Coñecementos que transmite tanto a Hixinio como ao seu irmán, que morre en plena infancia deixando a Hixinio privado dun grande compañeiro de xogos infantís co que ademais comezara a tanxer as primeiras melodías. 

Este feito suporá un forte golpe para o músico, que sempre foi unha persoa dunha grande sensibilidade; o que o levará a caír nunha severa depresión, que será algo así como un preludio das vivencias psíquicas que terá ao longo da súa existencia. Nesta primeira xeira concilia pois os primeiros estudos escolares cos musicais e as tarefas de aprendiz de carpinteiro, ás que ao parecer lles daba moito xeito. Este oficio serviulle para poder soster a familia a partir do intre en que morre o seu pai na emigración americana.

Hixinio Cambeses

A súa aprendizaxe musical é fundamentalmente de carácter autodidacta, mistura de talento natural, vocación, tenacidade e traballo entusiasta. Tocaba a maioría dos instrumentos da banda, mais cunha predilección especial polo bombardino.

Na freguesía natal, sendo aínda un mozo, crea unha escola de solfexo e en 1926 funda unha agrupación infantil, a Banda Celta, cun repertorio composto case exclusivamente por temas da súa autoría. De entre eles destaca o titulado “Ard’o eixo carballeira”. Desta banda sairán moitos e importantes músicos de banda.

Banda celta

Banda Celta de Antas

Banda de Ordes

Banda municipal de Ordes coa sua directiva en 1932. Hixinio Cambeses no centro da segunda fila

directivos da banda

A partir de aquí pasará a dirixir algunhas recoñecidas bandas de música galegas como a Agrupación Musical de Ordes, na que se incorpora en 1932 e a Banda de Viveiro en 1933. Axiña casa coa viveirense Xosefa Souto. Nesta etapa continua exercendo con intensidade o seu labor creativo como compositor, e irase consagrando como un verdadeiro experto na fusión de elementos tomados da música das bandas militares cos característicos do que denominamos musica culta e cun grande influxo da musica de raíz galega. Aínda que tamén crea pezas nas que dominan os ritmos e sons de moda no momento, nomeadamente os achegados de países afastados, vencellados a nós debido ao pulo da emigración americana.

Banda de Viveiro

Banda de Música de Viveiro, no período en que a dirixiu Hixinio Cambeses, nos anos previos ao tráxico 36

En abril de 1931 preséntase polo Partido Radical Socialista ás eleccións municipais que deron orixe á Segunda República. Pouco antes, e como mostra da súa maneira de pensar, publica en La libertad de Pontevedra un artigo titulado “¡La aldea despierta!”:

“Hace no muchos años apenas se escuchaba hablar de República en la aldea; la mayoría del pueblo creía que profesar el ideal republicano era ser un salvaje, un bandido,un hombre sin creencia alguna, según hacían creer los representantes del caciquismo. Los tiempos cambiaron. Hoy no es así, todo ciudadano, el más y el menos, llegó a convencerse de que la justicia y libertad del campesino está en manos del republicanismo y el socialismo (…) Aquellos tiempos de antaño se pudrieron completamente en que el infiel predicaba al pueblo haciéndole creer que su ideal era el más sano, prometiéndole carreteras, caminos vecinales, puentes, mil ofertas, pero al fin el cacique lo único que pretendía era el voto para conservar el poder (…)”

Topábase en Viveiro cando o 18 de xullo de 1936 se produce o alzamento militar fascista contra o goberno lexítimo da República. Comeza entón unha enxurrada de detencións que afectou intensamente á contorna persoal do músico, fervoroso esquerdista, republicano, agrarista e simpatizante do nacionalismo do Partido Galeguista, que decide organizar unha Comisión de Axuda aos Presos xunto co mestre e membro das Mocidades Galeguistas Xosé Gueimunde López; organización que será disolta en breve polo exército sublevado que detén a Hixinio Cambeses e suspéndeo de emprego e soldo como director da Banda de Música de Viveiro e profesor da Escola de Musica Municipal. Aínda que algunhas fontes apuntan a que estivo encarcerado na Illa de San Simón, ao parecer foi recluído na prisión de Monforte. Dous anos nos que, segundo el mesmo contaba, padeceu todo tipo de torturas, vexacións e aldraxes.

En 1942 élle levantada a inhabilitación e continúa o seu periplo como director de bandas; un labor duro e mal pago que implicaba moitos desprazamentos a pé para tocar lonxe da casa, atravesando dificultosos e longos percorridos. En plena posguerra marcha como director para a Banda das Nocedas de Monforte, na que permanece até que en 1944 se despraza a Cuntis, onde xa estivera brevemente nos anos 30, para levar de novo a batuta da Banda Municipal de Cuntis até 1948. Foi quizais o director máis importante que tivo esta banda. Compuña a maior parte dos temas que tocaba a banda. O máis popular era o pasodobre do “Zumba Loureiro”, aínda que todos os pasodobres dos pasarrúas eran da súa autoría e os mantiña sen títulos. Este home coñecía ben os seus músicos, e nos temas que compuña, procuraba cargar máis nos instrumentos mellor manexados (así adoitaba cargar nas trompetas en determinadas pezas). Ademais dada a teimosa perseveranza do director na necesidade de que os músicos non só conseguiran unha boa execución instrumental, senón que ademais procuraran manter sempre un aire marcial ben acompasado e coordinado ao desfilar; os pasarrúas resultaban dunha pasmosa vistosidade.

Banda de Cuntis

Banda de Música Cuntis con Cambeses

Banda de Cuntis

Banda de Cuntis con Hixinio Cambeses. Uniforme de verán

Os desprazamentos que non eran moi longos facíanos a pé. Mais tamén facían algúns a lugares afastados, mesmo a Portugal. Neste caso desprazábanse nun autocar das empresas locais El Rápido de Cuntis ou no Garrido.

Cambeses foi unha persoa moi innovadora, foi o responsábel de introducir as gaitas na banda. En Cuntis, terra con moita tradición de grupos de gaitas, había moi bos gaiteiros solistas polas aldeas, e Cambeses axudouse da súa destreza para introducir o instrumento tradicional na banda, como unha mostra máis da súa teima de incorporar elementos da tradición musical galega nas bandas de música. Desta maneira converteuse na primeira banda popular galega (non militar) que incluíu gaitas na súa formación. Pauta que tamén manterá despois na banda de Padrón. Incorporou tamén un novo uniforme de verán moi vistoso con sahariana e gorra branca.

Algún dos músicos desta banda aínda vivían cando comecei as miñas pesquisas sobre ela, e lembro que me contaban con paixón unha curiosa anécdota sucedida durante unha actuación en Redondela. Xa foran advertidos  por compañeiros da Banda de Mondariz, de que tiveran conta porque había xente con ganas de liorta. Alí presentáronse un grupo de matóns coa intención de rebentar a festa; algo que adoitaban facer con todas as bandas que actuaban en Redondela. Os primeiros en saltar foron o baixista Antonio Guerra e o gaiteiro Antonio das Gomas. Ao parecer houbo puñazos e pancadas de todo tipo, dados mesmo con atrís e algúns instrumentos. Este episodio fixo que foran coñecidos popularmente, como O Terzo Branco.

Nos descansos da banda, era costume que tocaran os gaiteiros sos coa percusión como un grupo independente. Lembremos a letra do que fora en todo Cuntis un pasodobre de grande popularidade:

 Somos de Róncalleopeito,

compañía Xan Fungueiro,

parentes de Carabuñas,

familia Zumba Loureiro.

Cantamos, aturuxamos,

temos cunchas e cuncheiros,

ferriñas e tamboriles,

foles, gaitas e gaiteiros.

Somos da vila de Cuntis,

onde a iaghua sae fervendo

e os chorros curan á xente

aínda que veñan morrendo

A sona que acadou a banda coa incorporación dos nove gaiteiros aumentou a rivalidade xa existente coa veterana Banda da Bragaña (na freguesía de San Fiz de Estacas, Cuntis), tal como se pon de manifesto nas coplas que estes lles cantaban para incomodalos:

Sodes da Banda de Cuntis,

sodes feitos de cartón,

se vos faltan as ghrileiras

non valedes un patacón.

A citada sección estaba integrada por nove gaiteiros: Roberto de Chaián (Moraña), Armando (de Trambosríos, Moraña), Antonio Mesejo “Pinón” e Manuel Mesejo “Pancho” (de Laxos), Pepe o Rapeiro (do Casal), Pepe das Ghomas (de Troáns), Avelino Martínez (da Hervés-Troáns), e os irmáns Xosé e Farruco Couto (de Troáns). Máis adiante, cando Pinón marchou facer o servicio militar incorporouse Xosé Fuentes, de San Martiño de Laxe (Moraña). Todos eles procedían da música tradicional e, como acontecía coa maior parte dos nosos gaiteiros, non sabían solfexo, tocaban totalmente de ouvido, o que supuña teren que facer un maior esforzo para memorizar as pezas. A popularidade da sección foi tal que son moitos os músicos que recordan unha ocasión en que coincidiron nunha actuación na Praza do Ferrol en Cuntis coa Banda Militar da 82 Munición de Vigo. Esta formación musical gozaba de gran prestixio en toda Galiza e contaba daquela con vinte e dous gaiteiros, todos eles soldados de remprazo. Segundo contan, o director da banda viguesa achegouse a Cambeses e díxolle: “Hixinio, se tivera os teus gaiteiros chegaba á fin do mundo”. Non foron estas as únicas palabras de admiración e alento que Cambeses recibiu de moitos dos músicos máis prestixiosos do momento polo feito de ter dado vida á primeira e a mellor sección de gaitas con que contaban as bandas da Galiza daqueles tempos.

En 1948, despois dun fugaz período dirixindo a banda de Monterroso, marchou para Padrón como director da Banda Municipal. Na vila de Rosalía cultivou como de costume moitas e rexas amizades, pois era un home que irradiaba un grande magnetismo, cunha personalidade entrañábel que deixaba sempre unha fonda pegada alá onde ía. Nestes anos seguiu indo decote a Cuntis, onde tamén tiña moitos e grandes amigos. Sufría manía persecutoria. Quedara tocado debido á presión e ao medo a que fora sometido despois do alzamento militar do 36, con continuas detencións, encarceramento, torturas, malleiras e sancións laborais e económicas. Vivencias que fixeron que se convertera nunha alma atormentada en debate permanente entre a creación e o sufrimento. Estando en Cuntis metíanselle cousas na cabeza, como que lle querían pegar ou matar. O certo era que lle tiña medo aos falanxistas e por iso, xa estando na banda de Padrón, cando ía a Cuntis paraba na fonda de Calveiro, pois era amigo de Baldomero Andrade, que militaba na Falanxe, e na súa casa sentíase máis seguro.

1933

Revista Ritmo ano V n 74 1933 15 novembro

ritmo 1934

Revista Ritmo ano VI n 90 1934 15 xullo

En 1949 quíxose suicidar cortando a xugular cun blíster de pastillas; despois guindouse desde o balcón da casa de Calveiro. Malferido, arrastrouse até a fonte da Praza das Árbores, onde foi topado ao amencer por Baños, o sancristán. Trasladárono axiña ao Hospital Provincial de Pontevedra onde, unha vez recuperado, aganouse cunha saba. Sen dúbida aínda que cos debidos matices teriamos que consideralo unha vítima mortal do franquismo.

Cambeses é autor de máis de duascentas pezas, entre as que salientan a xota Campanas de Oro, Unha noite no Santo CristoUna vez en La HabanaNosa Terra¡Adiós, para siempre!Zumba Loureiro, Arrenégote  demo, ¡Ard’o eixo carballeira!Cantigas d’a ríaE si mo deches foy no muiñoFlores de la calle, Cantigas da ría, Marcha republicanaUna tarde en Zaragoza… Esta última é mencionada en El Correo de Galicia e nalgún estudo posterior como El sitio de Zaragoza. Trátase obviamente dunha gralla involuntaria, pois como é ben sabido El sitio de Zaragoza é unha das  máis coñecidas obras do director, compositor e pianista Cristóbal Oudrid. Na súa produción tamén conta con moitas obras con ritmos postos de moda pola emigración: danzón, habanera, polca, tango, charlestón, balada…

Artigo Cambeses

A súa peza máis coñecida quizais sexa Unha noite no Santo Cristo, inicialmente composta para banda aínda que se popularizou como folk. Dela conservamos unha versión de Os Campaneiros de Vilagarcía de 1966, rexistrada no disco como tradicional, 4 anos despois (1970) aparece un arranxo manuscrito para banda de gaitas de Herique Otero e no 72 outra versión de Os Cruceiros. En 1980 aparece en O berro seco de Milladoiro a versión que se fará máis popular mesmo a nivel internacional, aínda que segue sen mencionarse o autor. Tamén foi designada como Alborada da Lanzada. Hai quen suxire que debe de estar inspirada máis que no Sto. Cristo da Lanzada no de Cenlle (A Lama). Aínda que tamén podemos considerar que se trata da romaría do Santo Cristo de San Fins de Estacas (Cuntis), na que a veciñanza acompaña o Cristo en procesión pasando polo singular Vía Crucis formado por 14 cruces de pedra, unha festa moi arraigada, e á que asistía sempre Cambeses mentres estivo na vila termal dirixindo a banda municipal.

Aínda a día de hoxe segue sendo un músico venerado en todos os concellos polos que pasou, especialmente no seu concello natal, onde se mantén a tradición de que todas as bandas que van tocar fagan unha pausa no camposanto de Antas para tocar unha peza diante do seu sepulcro. O Concello da Lama erixiulle un monólito na súa memoria na praza da vila ano 1999.

Recursos informáticos e bibliografía

LOURO JUSTO, María Erundina, Xosé Cambeses Carrera, “Un sancho con xestos de Quixote” en https://pontevedraviva.com/opinion/1686/hixinio-carrera-cambeses-sancho-quixote/?lang=es

CAMPOS DE LESTA, “Higinio Cambeses Carrera” en http://ordestories.blogspot.com/2017/01/higinio-cambeses-carrera.html

VILLAVERDE RUIVAL, Cristina, “Hixinio Cambeses, Humanista e compositor” en https://concellodalama.com/hixinio-cambeses-humanista-e-compositor/

ÍNSUA, Emilio Xosé. “Da tradición musical de Viveiro (V)” en http://ainsuadoinsua.blogspot.com/2016/10/

SEIXO PASTOR, Marcos, “Algúns casos relacionados coa represión en Cuntis” en http://www.blogoteca.com/cuntis/index.php?l=1&pag=1

SEIXO PASTOR, Marcos, “As bandas de música no concello de Cuntis”, A Taboada VI (Cuntis-Moraña, decembro 2002), pp. 7-32.

SEIXO PASTOR, Marcos, “Os nosos músicos. Gaiteiros de Cuntis: de Miguel da gaita e Pepe de Pedro aos Airiños de Cuntis”, A Taboada V (Cuntis-Moraña, xullo 2002), pp. 115-148.

Marcos Seixo Pastor

Marcos Seixo Pastor

Profesor de Galego

Chámome Marcos Seixo. Aínda que a miña chegada ao mundo tivo lugar en 1959 na rúa de San Marcos en Lugo, na casa da miña avoa, fun concibido e criado en Navia de Suarna, onde pasei unha feliz infancia e a onde regreso cando menos dúas ou tres veces ao ano. Por mor da profesión do meu pai, estivemos vivindo en distintos concellos. Asentámonos finalmente en Cuntis (Pontevedra), onde vivo a día de hoxe na aldea de Castrolandín.

Fixen estudos de Filoloxía en Compostela e os últimos 16 anos fun profesor do IES Valle Inclán de Pontevedra, até a miña “xubilación forzosa por incapacidade” no ano 2016. Neste instituto coñecín aos compañeiros do grupo de teatro Argallada, algúns deles impulsores do blog devellabella, no que ando a colaborar con algún traballo.

A miña vida na actualidade segue a ser bastante activa, pois podo dedicar o tempo ás miñas moitas afeccións, entre elas escribir. Alén diso tamén son afeccionado á música tradicional, ás motos, sobre todo ás clásicas, a coidar as viñas, e tamén a nadar, podendo ser, no río de Navia

Blog

Ao pé do alambique. A caña e os licores tradicionais galegos

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Vinteoito de decembro. Día dos Santos Inocentes por Marcos Seixo

Vinteoito de decembro. Día dos Santos Inocentes por Marcos Seixo

Aínda que na actualidade é un día repleto de humor e retranca, a súa orixe, mitolóxica ou real, está marcada polo horror: o episodio da matanza de todos os nenos menores de dous anos nacidos en Belén, ordenada por Herodes para desfacerse do suposto “Rei dos xudeus”, cuxo nacemento fora anunciado polos profetas. Se ben a Igrexa conmemora este evento o 28 de decembro, segundo o Evanxeo de Mateo, a matanza sucedeu tras da visita dos Reis Magos a Xesús, polo que realmente tería que ser despois do 6 de Xaneiro. Ao longo da historia, a celebración foi mudando e entre os acólitos dos cregos comezou a ser habitual o costume de gastar bromas nese día. Unha práctica que se trasladaría axiña ás familias. Trátase dunha xornada alegre e chea de brincadeiras entre amigos e familiares ás que adoitamos chamar inocentadas.

Gástanse todo tipo de brincadeiras neste día, mais hai algunhas que se repiten de xeito recorrente en todas partes. Así é moi común que, coas debidas precaucións, ese día os xornais publiquen noticias falsas con algún tipo de trampa na que pican moitos lectores. Algo parecido adoita acontecer con outros medios: radio, televisión…

Un dos enredos típicos deste día é mudar a hora dos reloxos da casa para que alguén chegue tarde a algunha actividade. Tamén é típico colocar un boneco de papel no lombo da xente sen que se decaten, chamar a un amigo por teléfono para facerlle crer algunha trola, colocar unha moeda ou billete no chan (a moeda está pegada con cola e o billete atado cun fío transparente que se move ao querer collelo), poñer sal no café e outras bebidas, empregar algún artigo de bromas mercado na tenda, enviar unha mensaxe a unha persoa notificando unha situación ou noticia falsa…

Algunhas das expresións que se adoita dicir ás vítimas son: Caíches por inocente!, Inocente pombiña que te deixaches enganar sabendo que neste día nada se pode emprestar!

Con todo, non en todas partes se celebra o día das bromas na mesma data. Noutros lugares do mundo celébrase o 1 de abril, como exaltación da chegada da Primavera, baixo diferentes designacións: en Italia coñécese como Pesce d´aprile; en Canadá e Francia como Poisson d´avril; en Portugal e Brasil chámanlle Dia da mentira, en Austria, Suíza e Alemaña Erster April e en EEUU e Reino Unido fool´s day.

Na Galiza cando alguén cae nalgún dos enganos propios do día dise de xeito retranqueiro: “No primeiro de abril van os burros onde non deben ir”, pois o Día dos Enganos do 1 de abril tiña unha longa tradición no noso país; tradición que estivo a piques de desaparecer, varrida pola presión de efemérides de raigame española como é a dos Santos Inocentes.

O día dos enganos, das mentiras ou das petas é unha data de fonda tradición entre os galegos que ten lugar no primeiro día de abril. Consiste en dar noticias falsas para enviar ás persoas onde non deben ir e outro tipo de pícaros enredos.

Non podo deixar de mencionar a importancia que no noso país teñen as inocentadas durante a celebración do Entroido, de especial tradición en terras ourensás e moi emparentadas coas que teñen lugar en Portugal durante o Entrudo, e nas que ademais dos disfraces, a sátira, a transgresión…, é costume gastar enxeñosas inocentadas. De feito moitas veces empregamos a palabra entroidada co mesmo significado de inocentada: broma pesada ou farsa propia do Entroido. Con todo entroidadas hainas durante todo o ano.

A día de hoxe e co espectacular avance dos anglicismos topámonos con propostas de palabras do ano como pode ser ‘nesting’ co significado de folgazanear ou lacazanear, designando o costume de ficar a fin de semana na casa tirado no sofá. Tamén, enlazando coa temática deste traballo, se emprega o neoloxismo trolear, tamén con orixe no inglés e co senso de enganar e que nada ten que ver co termo tan galego como é troulear, malia ter certa semellanza. Unha palabra que tamén está totalmente integrada no idioma é ‘fake’, que en boa medida está a suplir a nosa ‘inocentada’ de toda a vida. A partir de aquí tamén nos topamos coas ‘fake news’, noticias falsas que consisten en publicacións xornalísticas difundidas a través de portais de noticias, prensa, radio, televisión e redes sociais ás veces coa intención deliberada de enganar, desprestixiar ou obter rédito político ou económico. Mais unicamente hai coincidencia semántica coa inocentada no caso de que só se procure o humor. Aquí é onde podemos incluír medios satíricos como o coñecido El Mundo Today, que publican noticias falsas pero non desinforman, xa que o contexto do medio é coñecido, a falsidade evidente e o seu obxectivo é unicamente humorístico.

Marcos Seixo Pastor

Marcos Seixo Pastor

Profesor de Galego

Chámome Marcos Seixo. Aínda que a miña chegada ao mundo tivo lugar en 1959 na rúa de San Marcos en Lugo, na casa da miña avoa, fun concibido e criado en Navia de Suarna, onde pasei unha feliz infancia e a onde regreso cando menos dúas ou tres veces ao ano. Por mor da profesión do meu pai, estivemos vivindo en distintos concellos. Asentámonos finalmente en Cuntis (Pontevedra), onde vivo a día de hoxe na aldea de Castrolandín.

Fixen estudos de Filoloxía en Compostela e os últimos 16 anos fun profesor do IES Valle Inclán de Pontevedra, até a miña “xubilación forzosa por incapacidade” no ano 2016. Neste instituto coñecín aos compañeiros do grupo de teatro Argallada, algúns deles impulsores do blog devellabella, no que ando a colaborar con algún traballo.

A miña vida na actualidade segue a ser bastante activa, pois podo dedicar o tempo ás miñas moitas afeccións, entre elas escribir. Alén diso tamén son afeccionado á música tradicional, ás motos, sobre todo ás clásicas, a coidar as viñas, e tamén a nadar, podendo ser, no río de Navia

Blog

Ao pé do alambique. A caña e os licores

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Un verdadeiro motor de progreso para o noso idioma por Marcos Seixo

Un verdadeiro motor de progreso para o noso idioma por Marcos Seixo

Fronte ao continuo e alarmante retroceso no uso da lingua nacional de Galiza, desde hai ben tempo véñense sucedendo tépedas iniciativas normalizadoras por parte de distintas administracións, así como algunhas de maior calado por parte de entidades explicitamente implicadas na cuestión como a Mesa pola Normalización Lingüística, a Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística, asociacións de xuristas, ensinantes…

A día de hoxe topámonos tamén con interesantes campañas lanzadas desde o mundo da empresa, como as emprendidas pola cadea de supermercados Gadis (especialmente con motivo do Día das Letras Galegas, Nadal…), ou co emprego do galego na rotulación e a aposta polo noso cinema e moitos dos nosos produtos por parte de compañías como Eroski e outras empresas do sector… Tamén habería que ter en conta o labor levado a cabo por algunhas marcas do sector lácteo (Larsa, Feiraco, Deleite…) e vitivinícola (Martín Codax, Terras Gauda, Cabo do Mundo, Guímaro…) e en xeral, dunha parte considerable da industria alimentaria galega, que etiqueta e difunde os seus produtos na nosa lingua.

Con todo, neste país fica como materia pendente o debido recoñecemento á industria da automoción, que de modo altruísta, mesmo en momentos de forte represión para a nosa lingua, se implicou no eficiente labor de cultivo e promoción das letras galegas, e empregaron o idioma de Rosalía na escolla das súas marcas e modelos, impulsando así a extensión e o prestixio social do idioma propio de Galiza. Deste xeito, desmontando prexuízos, apostaron e apostan pola potencialidade das letras galegas para impulsar a difusión e a promoción social da nosa lingua así como a súa proxección exterior. E todo isto sen agardar subvencións ou prebendas de ningunha caste, sen agardar sequera ningún tipo de recoñecemento explícito ao seu labor comprometido a prol da lingua do noso país. E todo isto con consciencia do valor engadido do idioma, que proporciona a un tempo diferenciación e proximidade, e de que o seu uso vai ligado necesariamente á garantía de calidade dos produtos.

Neste senso temos que mencionar unha firma de automóbiles dunha evidente galeguidade, cun apelativo tan noso como é Barreiros, que alude ao apelido do seu fundador, o noso conterráneo Eduardo Barreiros. Mais este non é un caso isolado, pois tamén contamos cunha casa automobilística de enorme prestixio que decidiu, xa hai ben anos, designar a súa compañía cun nome galego, para así expresar o seu carácter robusto e fiábel. Estamos a falar da marca sueca Volvo. Decisión que contou con polémica dada a actitude litixiosa amosada polos membros de Galicia Bilingüe, que esixían “un nombre más actual, más abierto y cosmopolita, como podría ser ‘Vuelvo’”. En calquera caso o que pretendía a marca era rachar con fatigosos estigmas como o de que “un automobilista galego nunha estrada non se sabe se marcha ou se volve”.

Outras moitas marcas do sector non quixeron quedar atrás na loita galeguizadora e bautizaron algúns dos seus modelos con nomes galegos, cunha proxección non sempre exenta de controversias como no caso do Hyundai Kona, cunha clara alusión xenital que non deixou indiferente a ninguén no noso país, e que mesmo escandalizou ao resto da lusofonía, polo que se decidiu que este modelo fose bautizado en Portugal como Kauai. Circunstancia pola que os nosos veciños lusos non puideron gozar de campañas tan excitantes como a de “¡Disfruta con tu kona!” ou a de “¿Y tú qué kona quieres?” tan soadas en España.

A española Seat é propietaria da furgoneta denominada Seat Terra, inscrita en correcto galego, cun rumbo inicial  acertado que tristemente mudou e foi causa da polémica xurdida co seu posterior modelo, Seat Arosa. Polémica da que non saíu moi airosa a empresa a pesar de insistir en que a palabra da que proviña era “areosa”, e por tanto, segundo os directivos da empresa, “una forma totalmente correcta en gallego”.

Co mítico Renault 19 Chamade, a marca francesa decidiuse polo uso dun imperativo verbal galego que foi anos despois imitado por unha recoñecidísima marca de vehículos todo terreo, nacendo deste xeito o Jeep Renegade, cun certo carácter rebelde e sedicioso.

Non menos importante para o noso idioma foi a escolla galegófila por parte de Volkswagen que acuñou modelos como o Volkswagen Vento, que viña sendo o tres volumes do Golf, e tamén o Volkswagen Polo, que por motivos evidentes os portugueses designaron como Volkswagen Frango.

Nesta mesma liña teriamos que encadrar vehículos tan acreditados como o Lamborghini Marzal, o moi robusto Lancia Phedra, o Nissan Pao, o Nissan Terra, o Hyundai Terracan…, sen esquecer autos tan míticos como foron o Dodge Serra, o Kia Besta, o Ford Tempo…, e moitísimos máis modelos que son unha auténtica garantía de perpetuación para o noso idioma. Entre eles non poderiamos deixar de mencionar ao que foi o auténtico rei dos deportivos de alta gama, o auto co que todos soñamos algunha vez, O Ferrari Testarrosa.

Inocentada
Marcos Seixo Pastor

Marcos Seixo Pastor

Profesor de Galego

Chámome Marcos Seixo. Aínda que a miña chegada ao mundo tivo lugar en 1959 na rúa de San Marcos en Lugo, na casa da miña avoa, fun concibido e criado en Navia de Suarna, onde pasei unha feliz infancia e a onde regreso cando menos dúas ou tres veces ao ano. Por mor da profesión do meu pai, estivemos vivindo en distintos concellos. Asentámonos finalmente en Cuntis (Pontevedra), onde vivo a día de hoxe na aldea de Castrolandín.

Fixen estudos de Filoloxía en Compostela e os últimos 16 anos fun profesor do IES Valle Inclán de Pontevedra, até a miña “xubilación forzosa por incapacidade” no ano 2016. Neste instituto coñecín aos compañeiros do grupo de teatro Argallada, algúns deles impulsores do blog devellabella, no que ando a colaborar con algún traballo.

A miña vida na actualidade segue a ser bastante activa, pois podo dedicar o tempo ás miñas moitas afeccións, entre elas escribir. Alén diso tamén son afeccionado á música tradicional, ás motos, sobre todo ás clásicas, a coidar as viñas, e tamén a nadar, podendo ser, no río de Navia

Blog

Ao pé do alambique. A caña e os licores

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥