Día internacional das persoas maiores por Peque González Nóvoa

Día internacional das persoas maiores por Peque González Nóvoa

¿Qué cuantos años tengo?

Tengo los años necesarios para gritar lo que pienso,

para hacer lo que quiero, para reconocer yerros viejos,

rectificar caminos y atesorar éxitos.”

A modo de introdución desta pequena reflexión no Día internacional das persoas maiores,  recortamos este fragmento dun poema atribuído a José Saramago.

En contraposición a esta declaración de dignidade,  a través dos medios de comunicación e das diferentes institucións que nos acompañan, proxéctase, con frecuencia, unha imaxe estereotipada e algo paternalista, das persoas maiores. Como se quen estamos englobadas nesa denominación fósemos un bloque monocorde e unísono. Nada máis lonxe da realidade. O que temos en común é unha franxa de idade, cos cambios físicos e psicolóxicos que implica o paso do tempo; pero non somos un grupo homoxéneo, somos persoas diversas, como diversa é a sociedade, con distintas procedencias, ideoloxías, relacións co entorno e cos demais, diversas traxectorias de vida.

Nesas traxectorias de vida, si hai unha serie de elementos comúns que nos acompañaron ás persoas que recén ou hai tempo formamos parte dos “maiores”, que nos gustaría que as institucións que nos acompañan tiveran presentes ao dirixirse a nós.

Nacemos neste país en ditadura e participamos dos cambios que se deron na chamada transición e coa chegada da democracia. Moitos de nós corremos diante dos grises, e as mulleres que agora estamos neste rango de idade, atrevémonos a levar as primeiras minisaias que alporizaban a unha parte da sociedade que quería manter o rancio inmobilismo. Medramos co movemento hippie, os Beatles e os Rolling Stone. Ao carón de nós, forxáronse os primeiros movementos ecoloxistas e feministas, e fomos os xóvenes que participamos da chamada revolución sexual. A literatura latinoamericana de García Márquez, Cortázar e Vargas Llosa foi un éxito porque nós a lemos e a difundimos.

Moitas pensamos que somos persoas privilexiadas por ser partícipes dunha época tan intensa e rica en movementos sociais, na loita polos dereitos civís, e na revolución cultural que significaron tantos escritores, cineastas, músicos, pintores, mulleres e homes que hoxe son un  referente clásico do século XX.

Aqueles mozos e mozas de antes somos os maiores de agora. Levamos un camiño andado, rico e diverso. Teñámolo en conta.

Día dos maiores
Peque González Novoa

Peque González Novoa

Profesora

Son Peque González Nóvoa. Nacín en Pontevedra hai 63 anos, nunha familia das de aquela, “numerosa”. Estudiei Psicoloxía en Santiago e dediquei toda a miña vida laboral á docencia, no ensino público; nos primeiros anos como mestra de infantil e posteriormente como orientadora, ata que hai dous anos decidín pasar a esta etapa chamada xubilación. 

No meu percorrido de vida acostumo a definirme como muller, mestra, nai e avoa, sen orde prevalente, por que considero que son os elementos que conforman quen son.

Achégome a este grupo de xente que tivo a boa idea de poñer en marcha este proxecto “De vella a bella” coa intención de aprender e poder aportar un micrograo de area. Neste contexto no que vivimos, e nesta situación de pandemia, creo que todo o que implique a activación das persoas, sexa cal sexa a súa idade, é positivo. 

Encadernación Viñas

Ai Nicaragua Nicaragüita

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Ai Nicaragua, Nicaragüita por Peque González Nóvoa

Ai Nicaragua, Nicaragüita por Peque González Nóvoa

O 19 de xullo de 1979, os guerrilleiros do Frente Sandinista de Liberación Nacional (FSLN), entraron en Managua, a capital de Nicaragua, para “tomar o ceo por asalto”. Ese día, conmemórase anualmente como o Día da Revolución.

O Frente, como é nomeado en Nicaragua, tomou o seu nome de Augusto Sandino, quen, a inicios do século XX, encabezou a guerrilla que loitou contra a intervención estadounidense no país. Sandino foi asasinado por Anastasio Somoza en 1934, e o Frente derrotou por armas ao seu fillo menor, o terceiro da dinastía familiar de ditadores somocistas nicaraguanos.

O Frente fundouse en 1961 como organización político-militar, inspirada na revolución cubana. Comezou a ofensiva contra Somoza en 1974, quen marcha do país, derrotado, o 17 de xullo de 1979. 

Nicaragua foto 2
Nicaragua foto 3

No intervalo de tempo que durou o derrocamento da ditadura somocista, o Frente foi medrando en apoios, non so das clases populares, e sumou vitorias tan importantes e recordadas como a toma do Palacio Nacional, comandados pola novísima Dora Mª Téllez, quen, con 23 anos, obrigou ao goberno de Somoza a liberar a 50 sandinistas, entre eles, Daniel Ortega, presidente do país desde 2007 ata hoxe en día, anteriormente, coordinador da Xunta de Goberno de Reconstrución Nacional entre 1981 e 1984, e primeiro presidente da democracia entre 1985 e 1990, ano no que perdeu as eleccións, cando resultou gañadora Violeta Barrios de Chamorro. 

Co triunfo da revolución, constituise a Xunta de Goberno de Reconstrución Nacional, con Daniel Ortega e Sergio Ramírez en representación dos sandinistas, e Violeta Barrios de Chamorro, en representación do sector empresarial.

A Xunta puxo en marcha medidas de reconstrución como a coñecida Cruzada Nacional de Alfabetización, coordinada por Fernando Cardenal,  baseada nas teorías do pedagogo Paulo Freire, coa que se conseguiu a redución da taxa de analfabetismo do 50% ao 13%. Carlos Mejía Godoy,  o cantor da revolución, compuxo o himno da cruzada. Nesta campaña participaron miles de mozos nicaraguanos e doutros países, moitos españois, que se achegaron á revolución sandinista. 

Nicaragua 4

A guerra non rematou en Nicaragua coa vitoria da Revolución. Entre os anos 1980 e 1990, a chamada Contra ( contra revolucionarios), guerrilla financiada por Estados Unidos e apoiada polo seu presidente daquela, Ronald Reagan, fundamentalmente a través da CIA, levou a cabo unha ofensiva armada continua contra o goberno e o pobo nicaraguano. O Tribunal da Haya condenou a Estados Unidos a indemnizar a Nicaragua, por estas accións, con 17.000 millóns de dólares.

Non foi o goberno de Estados Unidos a única inxerencia estranxeira en Nicaragua. No ano 1983, o Papa Wojtyla, Juan Pablo II, visita o país. O ministro de Cultura, Ernesto Cardenal, sacerdote, recibiuno axeonllado, e a imaxe co dedo de amoestación do Papa por formar parte do goberno sandinista, deu a volta ao mundo. 

No empeño da Igrexa Católica contra o goberno nicaraguano, suspendeu do exercicio do sacerdocio a varios membros destacados, entre eles Ernesto Cardenal e o seu irmán Fernando, defensores da Teoloxía da Liberación. O Papa Francisco revocoulles esta suspensión. 

Nicaragua foto 5

Atraídos por unha revolución que foi carismática para a esquerda mundial, moitas persoas acudiron a Nicaragua para cooperar nun país en construción. Numerosas ONG instaláronse no país, coas respectivas contra-partes nicaraguanas, e numerosos países, maioritariamente europeos participaron, a través das súas Axencias de cooperación internacional, no seu desenvolvemento. Destacar aquí o papel da ONG Axunica, con base en Lugo, liderada por Ana Mª Vila Montero, que reside en Granada (Nicaragua) desde os tempos da revolución ata o ano 2018. O traballo desta ONG, como o de tantas outras en distintas comarcas do país, céntrase nas zonas rurais, co obxectivo de estender a educación a través de preescolares con comedores e de becas de aloxamento na cidade para cursar a secundaria á que non teñen acceso nos lugares onde viven. A súa metodoloxía de traballo pasa polo empoderamento das mulleres como axentes activas na vida das súas zonas. Hoxe en día, a contra parte desta ONG, presidida no seu momento por Fernando Cardenal, e outras 200, está prohibida polo goberno de Daniel Ortega e a casa comunal de Granada, Cally Tanday, na que residín na miña etapa de cooperante en 2012, construída coas achegas da AECI e o concello de Lugo, está sen uso.

Nicaragua foto 6
Nicaragua foto 7
Nicaragua foto 8

Ao longo dos anos, en Nicaragua levouse a cabo unha transformación económica e social. Os sandinistas teñen impulsado  programas sociais que levaron ao descenso da  enorme pobreza rural, cunha taxa do 70% en 1993 ao 59% en 2015, segundo datos do Banco Mundial. O PIB e a renda per cápita son dos máis baixos de América.

Nicaragua foto 9

O avance nos dereitos das mulleres, impulsado por organizacións e movementos feministas dentro e fora do Frente, encabezados por mulleres sandinistas,  quedaron plasmados no ano 1996 coa Lei 230 sobre violencia intrafamiliar. No ano 2013 a reforma desta lei supuxo un claro retroceso nos dereitos das mulleres, así como o  desmantelamento da atención integral ás mulleres, que con tanto esforzo se construíra, nun país cun elevadísimo índice de violencia de xénero. O aborto está prohibido en Nicaragua, sen ningún tipo de excepción terapéutica.

No plano político, Daniel Ortega ven concentrando, desde o ano 2007, gran cantidade de recursos públicos e privados no seu entorno familiar, e o control dos resortes da administración do estado, incluído o exército, a policía e o poder xudicial. No ano 1990, entre a data da derrota electoral e a toma de posesión do novo goberno, tivo lugar a coñecida Piñata, pola que se transferiron inmobles e bens públicos a organizacións do Frente e a dirixentes do entorno orteguista.

No ano 1995, destacados sandinistas, desconformes coa traxectoria do Frente, fundan o Movemento de Renovación Sandinista (MRS). Nomes destacados da revolución e novas personalidades implicadas na actividade social do país, agrupáronse baixo a idea da renovación e a democratización das institucións. Sergio Ramírez e Gioconda Belli, os escritores nicaragüenses máis universais, despois de Rubén Darío, a comandante e historiadora Dora Mª Téllez que foi vicepresidenta do Consello de Estado e ministra de saúde nos anos 80, o exvicecanciller do primeiro goberno sandinista Víctor Hugo Tinoco, a avogada Ana Margarita Vigil, Ernesto Cardenal, son nomes ligados ao MRS, actualmente denominado Unamos e partícipe da Unidade Nacional Azul e Branco.

Movemento de abril 

No ano 2018, en abril, unha comuñón de descontentos xeralizados no país, plásmase en diferentes mobilizacións autoconvocadas, sen directrices ou vangardas organizadas. O detonante das primeiras mobilizacións, lideradas por estudantes universitarios, foi a protesta contra a reforma da seguridade social, ao que se sumaron os campesiños agraviados pola ameaza de expropiacións pola venta a unha empresa estranxeira da concesión do futuro canal, o movemento feminista e un descontento xeral polo control férreo do goberno e unha burocracia asfixiante.

A resposta do goberno de Daniel Ortega foi a violencia e a represión. Durante os meses posteriores sucedéronse as mobilizacións, encabezadas fundamentalmente polo movemento estudantil e as denominadas “Nais de abril”, contabilizándose máis de 300 persoas mortas polas forzas policiais e para-policiais. O éxodo ao exilio ou a emigración proporciona cifras de ata 70.000 persoas que abandonaron o país. Varios intentos de negociación e mediación remataron sen continuidade, pola feroz represión instaurada.

A represión policial deu paso a represión política. O goberno pechou e incautouse dos medios de comunicación que non lle eran afíns. Xornais emblemáticos e tradicionais como La Prensa e Novo Diario pecharon as súas edicións, e outros como Confidencial foron asaltados e reinvéntanse no exilio.

Nicaragua foto 10

En Novembro de 2021, celebráronse en Nicaragua eleccións xerais, nas que Daniel Ortega alzouse coa vitoria, despois de ter encarcerados e anulada a candidatura de ata sete aspirantes á presidencia do país.

Todas as persoas nomeadas anteriormente, agás Daniel Ortega, están presas, no exilio ou faleceron hai pouco, como os irmáns Fernando e Ernesto Cardenal, quen foi sometido a unha enorme persecución  política nos últimos anos.

Dora Mª Téllez, Victor Hugo Tinoco e Ana Margarita Vigil permanecen presos, xunto con máis de 150 persoas, desde o ano 2021, no cárcere do Chipote, lugar de terror tristemente coñecido ao longo da historia pola torturas somocistas que padeceu o propio Ortega, e nos últimos meses, enfrontados a tribunais denunciados por falta de imparcialidade e condenados ata a 13 anos de prisión.

O cantante da revolución,  Carlos Mejía Godoy, e os escritores Sergio Ramírez e Gioconda Belli, viven no exilio, como máis de 100.000 persoas, que buscaron refuxio maioritariamente en Costa Rica.

A esquerda europea e española máis tradicional, aferrada a posicionamentos caducos, cústalle traballo denunciar a ausencia de democracia e o totalitarismo que vive o país. No tempo no que se abren as grandes alamedas en Chile, Honduras e Colombia, en Nicaragua apodrecen os malinches e as nubes cobren os volcáns, o lago e as numerosas vilas e cidades deste “paisito” que tantas alegrías nos ten dado. 

Nicaragua Foto 11
Peque González Novoa

Peque González Novoa

Profesora

Son Peque González Nóvoa. Nacín en Pontevedra hai 63 anos, nunha familia das de aquela, “numerosa”. Estudiei Psicoloxía en Santiago e dediquei toda a miña vida laboral á docencia, no ensino público; nos primeiros anos como mestra de infantil e posteriormente como orientadora, ata que hai dous anos decidín pasar a esta etapa chamada xubilación. 

No meu percorrido de vida acostumo a definirme como muller, mestra, nai e avoa, sen orde prevalente, por que considero que son os elementos que conforman quen son.

Achégome a este grupo de xente que tivo a boa idea de poñer en marcha este proxecto “De vella a bella” coa intención de aprender e poder aportar un micrograo de area. Neste contexto no que vivimos, e nesta situación de pandemia, creo que todo o que implique a activación das persoas, sexa cal sexa a súa idade, é positivo. 

Encadernación Viñas

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Encadernación Viñas por Peque González Nóvoa

Encadernación Viñas por Peque González Nóvoa

Hoxe contamos a historia da Encadernación Viñas, un espazo cheo de vida, polas letras que alí habitaron e polas persoas que as trasladaron a tantas e tantos pontevedreses que, coma min, medraron con Viñas. Nunha longa e moi amena conversa con Caqui Viñas, tentei recoller algo da esencia máis auténtica deste emblemático lugar.

A mediados do século XIX, sobre 1850, na rúa Peregrina de Pontevedra, José Viñas funda o obradoiro de encadernación Viñas. Xa andado o século XX, o seu fillo Indalecio e os seus netos, ampliaron o negocio familiar que pasou a ser a Encadernación, libraría e papelaría Viñas, que moitas persoas da cidade recordamos con tanto cariño, e da que estiveron ao fronte Cotono (Jose Antonio), Marité e Caqui (Joaquín) Viñas.

Esquina da librería

Na conversa con Caqui, vai debullando recordos de toda a súa vida, dedicada ao mundo do papel, dos libros e do entroido. Entendo que non triunfe o libro electrónico, o cheiro a papel é inesquecible. Ese cariño de pasar a folla e coidar o libro, incluso o libro de texto, sempre vai estar presente, é inigualable.

Caqui Viñas

O feito de ser a única encadernación que había en Pontevedra, e a calidade dos seus traballos, levou ao seu obradoiro a clientes de recoñecido prestixio, como Castelao ou Torrente Ballester, ambos os dous viciños da cidade nunha época importante das súas vidas, ou clientes doutros lugares de Galicia, incluso do estranxeiro, por encargos feitos por pontevedreses exiliados, como Sebastián González, para algunha universidade americana. Foron tamén responsables da encadernación  do primeiro dicionario de galego que editou Galaxia, en tres tomos, de Eladio R. González. E de traballos encargados por organismos oficiais para agasallos a Franco ou algún Papa.

Se alguén lle tiña cariño a algún libro, viña a nós”.

Caqui estudou Perito mercantil, combinando os estudos co traballo na libraría. “ Ao enfermar meu pai, tiven que poñerme a traballar no negocio familiar.” Dos negocios da veciñanza da rúa, trae a memoria un incidente que houbo na posguerra na zapataría Melero, cando lle foi tirado o material pola rúa, e moitos dos viciños, que non todos, axudáronlles a recollelo.

ilustracións de Caqui Viñas

Como  persoa inmersa no mundo da cultura, participou na vida activa da cidade nos últimos anos da ditadura e na transición. “ Son socio fundador do Cineclub de Pontevedra, que fundamos un grupo de persoas movidos por Juan Manuel Lazcano. Nesa época fundouse tamén Amigos da cultura e o Ateneo. Había unha vida cultural impresionante na cidade. Recordo a que se montou cun ciclo que organizou o Ateneo, sobre Theilard de Chardin. Proxectabamos no local que tiña o Ateneo na esquina da Michelena con Gutiérrez Mellado. A policía secreta tamén facía acto de presenza nas proxeccións e actos, e os directivos tiñan que ir ás veces por comisaría a dar algunha explicación. Había xente cun talle intelectual impresionante.”

Nunha cidade cun abano importante de librarías, a relación coas “clásicas” foi moi boa. Tivemos boa relación coas de sempre, El Pueblo, Paz e Luís Martínez (Escolma). E tivémola moi boa tamén con Michelena. Se a algunha lle pedían un libro que nós tiñamos e ela non, cedíamosllo, sen problema, e elas o mesmo. Sempre houbo esa cooperación

O escaparate de Viñas foi sempre un espazo vivo, habitado por distintos personaxes, mesturados entre libros, máscaras e pastores. O entroido en Viñas é unha institución.

  “O primeiro en vender artigos de entroido foi o Gran Garaxe, cunha grande colección de máscaras de cartón, que se desfacían a medida que pasaba o día. Nós fomos os primeiros en traer unhas perrucas que cando menos, semellaban pelo auténtico. Podían peitearse, tinguirse e amañarse como quixeses. Non eran negocio, duraban moito”. De sempre houbo en Pontevedra festas de entroido, chamadas naquel tempo escuro “festas da primavera”, porque o entroido estaba prohibido.

os reis magos

Non se podía andar con máscara pola rúa. Eu tiven un encontronazo cos grises, acurraláronme en García Camba, onde estaban os cines, esixíndome que quitara a carauta. Eu insistía en que estaba pintado, e eles empeñados en que sacara a máscara, ata que chegou un xefe superior que me meteu no baile do Coliseo e, cando rematou, marchei correndo para casa.”

O entroido de Pontevedra non tería sido sen Viñas, pero hai outra época do ano tamén moi importante no negocio, o Nadal. O escaparate mudaba nun deserto cheo de pastores, ovellas, reis e lavandeiras, que anunciaban unha data importante, a noite de reis.

Meu irmán, un sobriño e eu, e nalgunha ocasión meu fillo, vestiamonos de Reis, para min, a mellor festa do ano. A cantidade de nenos que se achegaban a nós, eso é impagable. Recordo un que nos protestou porque os xoguetes lle chegaran sen pilas. Son recordos imperecedeiros.”

Como outras anécdotas que acompañaron aquel escaparate vivo. “Un día, unha editorial mandounos unha cámara de fotos para sortear. Puxémola no escaparate e roubárona. Decidimos poñer un cartel: Prégase á persoa que levou a máquina de fotos, devólvaa ou veña coller o resto. Durante un ano, todos os luns poñiamos un letreiro alusivo ao roubo da cámara, como os romanos con Asterix: confesa, fuches ti quen roubou a cámara. Ese tinglado durou un ano.

Con esa mesma filosofía de emprego do humor, a libraría Viñas traspasou o seu umbral e fixo bandeira do coidado do xardín da rúa diante do negocio, ou máis ben fixo ovella. Como non recordar a ovella que reivindicaba con distintos carteis que non se pisara o cespede.

O día 1 de abril, celebrábase en Galicia o día dos santos inocentes, o día dos enganos. Co propietario da cafetería Bethoven, que estaba fronte a nós, unha noite montamos un tendal con roupa vella. Así naceu a defensa do xardín, co primeiro letreiro que poñía “ Non pase por aquí, coño!”. Houbo a quen lle sentou mal, e destrozaban o que poñiamos, incluso cando os viamos, e houbo outros veciños que nos apoiaron. Así naceu a ovelliña, co letreiro tan coñecido: “Os animaliños pasan, as persoas non”. Esto durou un ano, e no entroido puxemos un loro que nos roubaron e tivemos que facer outro, para queimalo. Con isto rematou a reivindicación do xardín.”

Xardíns en Daniel de la Sota
Librería Viñas

Esa creatividade coa que Caqui nos agasallou, trasladouna sempre, e segue no empeño, ao debuxo. Os seus trazos e caricaturas son atesourados por moitos amigos.

 A Encadernación, libraría e papelaría Viñas pechou as súas portas no ano 2005. As máquinas da encadernación, de 1850, estiveron a piques de ser compradas para a biblioteca pública polo director que había daquela, pero finalmente acabaron en mans dun particular.

Para moitas persoas de Pontevedra, o espazo no que viviu tantos anos segue a ser a esquina de Viñas.

 Agradecemento a Follasverdes e a Toti Dios polas fotografías e ilustracións.

Caqui
Peque González Novoa

Peque González Novoa

Profesora

Son Peque González Nóvoa. Nacín en Pontevedra hai 63 anos, nunha familia das de aquela, “numerosa”. Estudiei Psicoloxía en Santiago e dediquei toda a miña vida laboral á docencia, no ensino público; nos primeiros anos como mestra de infantil e posteriormente como orientadora, ata que hai dous anos decidín pasar a esta etapa chamada xubilación. 

No meu percorrido de vida acostumo a definirme como muller, mestra, nai e avoa, sen orde prevalente, por que considero que son os elementos que conforman quen son.

Achégome a este grupo de xente que tivo a boa idea de poñer en marcha este proxecto “De vella a bella” coa intención de aprender e poder aportar un micrograo de area. Neste contexto no que vivimos, e nesta situación de pandemia, creo que todo o que implique a activación das persoas, sexa cal sexa a súa idade, é positivo. 

Salomé Álvarez

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Subida ao monte Pindo, Carnota por Peque González

Subida ao monte Pindo, Carnota por Peque González

O Pindo, levanta os seus 627 metros de altura a beira do mar de Carnota. A subida é doada e a paisaxe diferente a calquera outra ruta de montaña, cun aquel de maxia e natureza que nos fai repetir ano tras ano, nas mesmas datas, ao inicio de setembro, o reencontro co “monte”, como alí o chaman. Escollemos a ruta  máis directa, ben sinalizada, que comeza na aldea de Pindo; iniciamos  nunha corredoira ascendente que nos mete de cheo nas caprichosas formas das pedras que configuran este monte granítico, inspirador de numerosas lendas e historias. 

Pindo

Neste primeiro tramo, camiñamos baixo a sombra dos piñeiros que rebrotan despois do incendio devastador do 2013, ata chegar ao cruce co camiño que ven desde Caldebarcos, e “Onde se adora”. 

Pindo 2
Pindo 3

A partir de aquí, a sombra practicamente desaparece, porque a vexetación que nos acompaña é maioritariamente o carballo anano (quercus lusitanica), endémico no Pindo, uces e toxos, salpicados de flores do chamado falso azafrán (crocus nudiflorus), que iluminan o camiño.

Carballo
Uces
azafran

Facemos unha primeira parada para contemplar o mar, con Fisterra ao fondo, e poñer nome ás enormes pedras que temos diante: asentos, guerreiros, nais, ratos…. 

Continuamos a subida, por un camiño estreito, con rochas e ben definido, ata chegar a un fantástico miradoiro natural sobre a Praia de Carnota, a máis longa de Galicia. A Boca do río, a marisma que se crea na desembocadura do río Vadebois na propia praia, convida ao baño que nos agarda ao baixar. 

Dende o Pindo
Monte Pindo
Boca do Pindo

Pouco máis adiante, no Chan de Lourenzo, atopamos o gardián do monte, o Guerreiro, inmensa figura granítica emblemática na mitoloxía da zona. Preto do Guerreiro adivíñase algunha construción abandonada. 

A partir de aquí, o mar mais presente é o da ría de Corcubión, e a praia de Caneliñas, que acolle os restos da última baleeira galega. 

Guerreiro
Fisterra

O camiño encárase un pouco ata chegar a unha zona máis cha, que enlaza coa subida desde o Fieiro. Só queda o último tramo ata chegar á Moa, que nos agarda, coma sempre con vento e unhas vistas únicas desta marabillosa costa, desde Fisterra ata Corrubedo. As enormes lousas de pedra que compoñen a Moa están furadas polas chamadas marmitas de xigante ou pilancones, cavidades erosivas con moitos millóns de anos de antigüidade. A historia contémplanos, e nós a ela, demorándonos na paisaxe antes de iniciar o descenso

Marmitas
Moa
pano
Peque González Novoa

Peque González Novoa

Profesora

Son Peque González Nóvoa. Nacín en Pontevedra hai 63 anos, nunha familia das de aquela, “numerosa”. Estudiei Psicoloxía en Santiago e dediquei toda a miña vida laboral á docencia, no ensino público; nos primeiros anos como mestra de infantil e posteriormente como orientadora, ata que hai dous anos decidín pasar a esta etapa chamada xubilación. 

No meu percorrido de vida acostumo a definirme como muller, mestra, nai e avoa, sen orde prevalente, por que considero que son os elementos que conforman quen son.

Achégome a este grupo de xente que tivo a boa idea de poñer en marcha este proxecto “De vella a bella” coa intención de aprender e poder aportar un micrograo de area. Neste contexto no que vivimos, e nesta situación de pandemia, creo que todo o que implique a activación das persoas, sexa cal sexa a súa idade, é positivo. 

Salomé Álvarez

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Salomé Álvarez Blanco por Peque González Novoa

Salomé Álvarez Blanco por Peque González Novoa

Conversa entre PTVs

Salomé Álvarez Blanco, nada en Pontevedra o 29 de outubro de 1947, reivindica para ela e para todas as que estamos orgullosas da cidade na que nacemos e escollemos vivir, a etiqueta PTV, de Pontevedra de Toda a Vida, rexeitando o carácter pexorativo que se lle adxudica.

E que Salomé é unha muller que podemos cualificar de meliorativa. De ascendencia pontevedresa por parte de pai, do cerne da cidade, da Moureira, e por liña materna, de Bora, naceu e criouse na rúa Real, na emblemática fonte dos Tornos. Estudou o bacharelato no Instituto de Pontevedra, cursou a carreira de Filoloxía Románica na Universidade de Santiago, e a súa vida profesional como profesora de Lingua española, transcorreu sempre en Pontevedra, maioritariamente no IES A Xunqueira, ata a súa xubilación.

Foi concelleira en Pontevedra polo BNG durante 10 anos, 8 deles na oposición e 2 no equipo de goberno, e deputada no Parlamento de Galicia durante dúas lexislaturas, ocupando a vicepresidencia segunda na VI lexislatura galega.

Salomé

Podemos dicir que toda a túa vida está dedicada a docencia. Porque escolles esta profesión?

Nun principio pensei en facer Dereito, pero tamén me gustaba a literatura e a historia, e non sabería moi ben que me levou a escoller Filoloxía, que te levaba directamente á educación. E así, comecei a traballar no que antes era a Escola de Mestría, cando xa tiña fillos.

 Algún profesor ou profesora que recordes especialmente da túa etapa de estudante?

Daquela había no Instituto profesores moi emblemáticos, como o señor Noya, que era unha persoa marabillosa ou don Mariano, don Augusto (todos eran don), ou Carmiña Bugallo. E tiven moi bos profesores de Matemáticas.

Empezaches a traballar de moi nova e tamén tiveches os fillos moi nova. Cando casaches entón?

Moi nova, con 23 anos, e os fillos tívenos todos seguidos, o primeiro aos dous anos de comezar a traballar. Catro fillos en catro anos. Daquela era distinto de agora.

 E logo, deixas o mundo da educación e entras de cheo na política. Como foi esa decisión?

Entrei na política un pouco por casualidade. Estaba de directora no Instituto e un compañeiro meu que era do BNG ofreceume ir na lista das municipais, cousa que eu en principio rexeitei, e acabei aceptando ir nun posto baixo. Fun de número 4 convencida de que non ía saír, xa que daquela o BNG so tiña a un, a Miguel Anxo, e mira ti, acabei de concelleira, entramos catro. E é como un círculo, líaste e acabei máis metida.

Porque uns anos despois dás o salto ao Parlamento de Galicia.

Eu tampouco quería ir, porque non me vía. A política é complicada, tes que ter unha forma de ser particular para aguantar moitas cousas. E ademais, opino que a política ten que ser transitoria, non a política como tal, que é para toda a vida, pero si a política  de cargos institucionais, que deberían ter un tempo limitado para non asentarte na rutina e acomodarte. Pero ao final convencéronme, ía tamén de número 4, e no ano 1997 entrei no Parlamento, e continuei na seguinte lexislatura,  cando xa levabamos dous anos no goberno municipal. No Concello de Pontevedra fun responsable da Concellaría da muller e de educación. Pero ao entrar a formar parte da mesa do Parlamento, no ano 2001, renunciei ao Concello porque non podía atendelo todo.

Levando a Concellaría da muller, definiríaste como feminista? Como ves o movemento feminista?

Eu nunca me definín como feminista, nunca estiven nas loitas feministas daquela época. Teño moitas amigas que estiveron desde os inicios, e mentiría se dixera agora que eu tamén estiven e quixera adxudicarme un papel que nunca exercín. É un labor que me parece fundamental, os problemas das mulleres seguen existindo, creo que avanzamos moito pero non o suficiente, incluso parece que estamos indo un pouco para atrás. Si que foi un tema que sempre me preocupou. Cando collemos o goberno do concello, unha das cousas que fixemos foi crear a concellaría da muller, que xa existía na maioría das cidades galegas; en Vigo estaba Ana Gandón e en Santiago, Encarna Otero, coas que contactei e quedei abraiada cos orzamentos que tiñan. Aquí non había dotación orzamentaria, conseguín facelo e creamos o CIM, o Centro de Información á Muller, o Consello da muller, e todo iso tivo continuidade coas concelleiras que viñeron despois. Foi unha época moi importante, porque empezaron a poñerse piares que antes non había. E sempre lle estarei agradecida ao persoal técnico do concello que me axudou enormemente, tanto os de educación como as da concellaría de igualdade, que non había nada. Estou orgullosa e contenta do que fixemos, visitei todos os colexios e aprendín e asombreime de todo o que se facía, sobre todo nos colexios de primaria, que traballaban moito e moi ben, pero que nunca divulgaron todo o traballo que se fai neles. Cando marchei, xuntáronse todos os directores dos colexios, de todas as cores políticas, e fixéronme un agasallo. Púidose facer máis, pero traballei moi a gusto.

Salomé 2
Salomé 2

Que persoa ou persoas sinalarías, do teu paso por esa vida política da que fuches parte tan activa, que consideres que foi máis relevante ou te marcou máis?

Hai unha personalidade que a min me parece que foi dos políticos máis importantes e mellores que houbo no país, que foi Xosé Manuel Beiras. A súa personalidade é irrepetible. E tamén hai outra persoa que me gustaba moito como era, Alfredo Suárez Canal. Creo que na política o máis importante é ser boa persoa, podes ser moi traballador, pero se non es boa persoa, a min non me vale.

 Dúas maneiras diferentes de facer política, no plano de país e no plano municipal. Con cal quedarías?

Coa local, sen dúbida. Pero a miña experiencia a nivel galego tamén é boa. Estou contenta de ter sido deputada, da época que vivín; creo que foi moi boa época, tanto para min coma para a política. Había outro clima, outras formas, que fixeron que eu estivera a gusto. Pero ao final xa estaba un pouco cansa, necesitaba desconectar, e deixeino e volvín á docencia.

 Custouche a volta a docencia? Aínda que levaras tempo na profesión, o certo é que é un cambio de escenario.

A verdade que non me custou nada, porque é algo que sempre me gustou,  e no instituto había bo ambiente. Recicleime antes de reincorporarme, cheguei alí e parecía que non pasara o tempo, que estivera o día anterior. Tamén creo que agora cambiou moito o ensino. A relación que tiñamos entre os compañeiros era moi boa, o centro era como a túa segunda casa; pasabamos horas charlando despois das clases, chegabamos antes á sala de profesores para conversar. Eu creo que o feito de meter os ordenadores na sala de profesores cambiou a dinámica, porque todo o mundo chegaba ao ordenador a facer as cousas, e perdeuse a relación, ese ambiente máis social. É certo que cambiaron máis cousas, como na sociedade.

E como articulabas a conciliación, o coidado dos fillos, co traballo? O feito de ter familia na cidade seguro que tamén te axudou.

A verdade é que leveino bastante ben, porque os rapaces estaban no colexio do lado, e eu procuraba compaxinar os meus horarios de clase cos seus horarios. E miña nai tamén me axudou moito, a pesares de traballar fora da casa. Meus pais tiñan unha tinturería, pero meu pai morreu moi novo, e miña nai tivo que traballar moito, pero aínda así, axudoume.

Salomé 1

E nesta cidade, da que te sentes e es parte, como ves os cambios que se produciron nos últimos anos?

A min sempre me gustou a cidade, non só o bonita que é, a ubicación, o entorno, o clima, todo me gusta de Pontevedra. E nos últimos anos converteuse nunha cidade máis acolledora e ben coidada.

 Agora que formas parte deste grupo que conformamos as persoas xubiladas, botas algo en falta do que ocupou a túa traxectoria profesional, do ensino ou da política?

A verdade é que non, estou moi tranquila, teño o que poderíamos dicir unha xubilación vaga. Non teño ganas nin de facer inglés, nin nada diso. O único que fago de xeito sistemático é aquagym, que me encanta, pero nada máis. Teño un terreo pero traballo pouco nel. O que me gusta é charlar coas amigas, teño varios grupos, que vou alternando, e leo, paseo e vexo televisión. E alégrome moito de non estar nestes momentos nin no ensino nin na política. Todo cambiou moito, e neste último ano de pandemia, no ensino debeu ser un horror, polos medos e o estrés, iso sen contar co exceso de burocratización no que se converteu nos últimos tempos. E na política tampouco me apetece nada, prefiro vela desde fóra. Procuro pasar un pouco do ruído, os medios de comunicación dan medo e cústame comprender a sociedade, preocúpame.

En devellabella andamos a darlle voltas ás propostas que se fan desde o concello ou outras administracións para o tempo de lecer que temos as persoas xubiladas, aínda que a túa sexa unha xubilación máis vaga, coma dis, botas en falta algunha iniciativa?

É certo que teño amigas que comentan que en Pontevedra non hai propostas de actividades, como hai en Poio, e si que creo que hai demanda de actividades para xente xubilada, demanda que non está cuberta.

 Ocupas entón o tempo de xeito máis acaído. Por exemplo coa lectura. Que estás lendo ou que che gustou dos últimos libros que tiveches entre mans?

Non penses que leo tanto, aínda que me gusta moito, pero é que non me dá tempo a nada.  Leo mesturado, pero ultimamente  gustoume e paréceme interesante, “A viaxe xeométrica de Domingo Fontán” de Alberto Fortes sobre o poliédrico que era este personaxe, do que descoñecemos moitas das súas facetas, todas interesantísimas. E “As mulleres da casa da Bouça”, de Adela Figueroa, unha novela sobre a represión sobre as mulleres. Tamén me gustou moito “El infinito en un junco” de Isabel Vallejo, que é a historia dos libros partindo da biblioteca de Alejandría.

Nesta época que estamos a vivir, tan impensable hai nada, cunha pandemia só vislumbrada desde a ciencia ficción, como viviches o confinamento, e que pensas do que nos agarda?

O feito de vivir nunha casa con terreo, permitiunos pasar o confinamento dun xeito bastante bo, en comparación coas circunstancias que rodearon a moita xente. Non podiamos vir a Pontevedra, pero non o botei en falta, vivimos ben. Non observamos como nas cidades esa sensación de época postnuclear; é certo que outras xeracións viviron épocas terribles, como os nosos pais, pero isto foi un golpe moi importante que aínda estamos a pagar. A xente anda con medo, non quere relacionarse, hai un cambio importante nas relacións, porque foi algo impensable, medio mundo sen poder saír da casa, é como de ciencia ficción. E ese pensamento que se transmitía de que iamos saír mellor, foi mentira, saímos peor, menos solidarios, máis individualistas, afectounos para mal. A sociedade quedou moi tocada, e individualmente, quen máis e quen menos, tamén.

 Despois desta reflexión, como ves o futuro?

A pesares de todo, non son moi pesimista. Vexo un futuro incerto, en ocasións negro, as veces gris, pero incerto, que se vai a haber un apagón, se non vai a haber subministros…parece que estás volvendo 50 anos atrás. Non sei se é algo orquestrado coa finalidade de sementar o caos, e na política tampouco encontro grandes políticos que teñan peso e a mirada posta a longo prazo, todo é o curtopracismo, o mañá, e non se fai nada para pasado mañá. Sería necesaria xente que primara o acordo sobre o futuro por encima de todo.

 Algún soño que teñas pendente, algo que quixeras facer de nova e tes aí latente sen cumprir?

Teríame gustado ser pianista, pero son un desastre para a música, desde nova encantábame ver a xente tocando o piano, pero sempre souben que é iso, só un soño.

Moitas grazas Salomé, polos teus outros soños, os que te levaron á docencia e á política, para facer das futuras xeracións e do país un mundo mellor.

Peque González Novoa

Peque González Novoa

Profesora

Son Peque González Nóvoa. Nacín en Pontevedra hai 63 anos, nunha familia das de aquela, “numerosa”. Estudiei Psicoloxía en Santiago e dediquei toda a miña vida laboral á docencia, no ensino público; nos primeiros anos como mestra de infantil e posteriormente como orientadora, ata que hai dous anos decidín pasar a esta etapa chamada xubilación. 

No meu percorrido de vida acostumo a definirme como muller, mestra, nai e avoa, sen orde prevalente, por que considero que son os elementos que conforman quen son.

Achégome a este grupo de xente que tivo a boa idea de poñer en marcha este proxecto “De vella a bella” coa intención de aprender e poder aportar un micrograo de area. Neste contexto no que vivimos, e nesta situación de pandemia, creo que todo o que implique a activación das persoas, sexa cal sexa a súa idade, é positivo. 

Encarna Otero

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥