Comadre por Peque González Nóvoa

Comadre por Peque González Nóvoa

A Real Academia Galega, a proposta das Comadres das Letras, un grupo de mulleres unidas en torno a un obradoiro de literatura, escolleu “COMADRE” como palabra do ano 2022.

A definición  do dicionario da RAG queda curta a respecto do que a propia Academia refire na elección desta voz como Palabra do ano 2022. Unha voz que, na fala popular, refírese á muller coa que se ten especial confianza.

Comadre

O dicionario de Estraviz si recollle esta acepción ao definila, entre outras, como”vizinha e amiga de muita confiança, con quem tem outra mulher mais trato.”

Esta acepción cobra especial relevancia desde o movemento feminista, hoxe tan vapuleado polos enormes avances que imos acadando. Ao longo de séculos, as mulleres, relegadas ao poder do patriarcado, fomos quen de tecer redes de solidariedade, sororidade e apoio coas comadres da nosa familia e da nosa contorna.

Os termos comadre e sororidade van parellos, entendidos ámbolos dous como un apoio entre mulleres nunha sociedade patriarcal.

 Marcele Lagarde define a sororidade como un pacto de xénero entre mulleres que se recoñecen como interlocutoras, sen xerarquías. Sustentado no principio da reciprocidade que potencia a diversidade e que impulsa compartir recursos, tarefas, accións.

Comadres
As comadres

Pérdese na memoria o tempo que fai que, en Galicia, celébranse os “Xoves de Comadres” no tempo de Entroido, como testemuñas do pasado e do presente. As mulleres, nestes Xoves, son donas de si mesmas e dos espazos comúns que ocupan, nunha transgresión do estado patriarcal que imperaba e segue aínda vixente na sociedade.

Teñamos presente o feminismo e a sororidade en todos os ámbitos da vida, e gocemos dos “Xoves de Comadres” nos moitos lugares do país que manteñen viva a tradición do entroido galego.

Peque González Novoa

Peque González Novoa

Profesora

Son Peque González Nóvoa. Nacín en Pontevedra hai 63 anos, nunha familia das de aquela, “numerosa”. Estudiei Psicoloxía en Santiago e dediquei toda a miña vida laboral á docencia, no ensino público; nos primeiros anos como mestra de infantil e posteriormente como orientadora, ata que hai dous anos decidín pasar a esta etapa chamada xubilación. 

No meu percorrido de vida acostumo a definirme como muller, mestra, nai e avoa, sen orde prevalente, por que considero que son os elementos que conforman quen son.

Achégome a este grupo de xente que tivo a boa idea de poñer en marcha este proxecto “De vella a bella” coa intención de aprender e poder aportar un micrograo de area. Neste contexto no que vivimos, e nesta situación de pandemia, creo que todo o que implique a activación das persoas, sexa cal sexa a súa idade, é positivo. 

Michelena 11: A casa dos calzóns

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

A comunidade Arroelo remata a súa mudanza, estrea local e salón!

A comunidade Arroelo remata a súa mudanza, estrea local e salón!

A comunidade Arroelo remata a súa mudanza, estrea local e salón!

Recuperamos a nosa cita quincenal co colectivo pontevedrés “De vella a bella” en compañía de Ana Santos. Hoxe África Rodríguez do Espacio Arroelo vainos falar do novo local na rúa Cobian Rofiñac

Arroelo
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de Educación Física

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Poñémonos a andar para afrontar un 2023 máis saudable

Poñémonos a andar para afrontar un 2023 máis saudable

Poñémonos a andar para afrontar un 2023 máis saudable

Recuperamos a nosa cita quincenal co colectivo pontevedrés “De vella a bella” en compañía de Ana Santos. Hoxe coñecemos a Juan Romero de Naturgaliza, despois dunha vida de atleta agora dedícase a programar andainas e entrenar a xente.

Con Juan Romero en Onda cero
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de Educación Física

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

A emigración e a familia: vidas de ida e volta

A emigración e a familia: vidas de ida e volta

A emigración e a familia: vidas de ida e volta

Recuperamos a nosa cita quincenal co colectivo pontevedrés “De vella a bella” en compañía de Ana Santos. Hoxe coñecemos a Elena Ramos Rascado e Raquel Fernández, dúas mulleres que retornaron a Pontevedra para afincar aquí a súa vida despois de emigrar sendo moi novas.

emigración
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de Educación Física

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Vinteoito de decembro. Día dos Santos Inocentes por Marcos Seixo

Vinteoito de decembro. Día dos Santos Inocentes por Marcos Seixo

Aínda que na actualidade é un día repleto de humor e retranca, a súa orixe, mitolóxica ou real, está marcada polo horror: o episodio da matanza de todos os nenos menores de dous anos nacidos en Belén, ordenada por Herodes para desfacerse do suposto “Rei dos xudeus”, cuxo nacemento fora anunciado polos profetas. Se ben a Igrexa conmemora este evento o 28 de decembro, segundo o Evanxeo de Mateo, a matanza sucedeu tras da visita dos Reis Magos a Xesús, polo que realmente tería que ser despois do 6 de Xaneiro. Ao longo da historia, a celebración foi mudando e entre os acólitos dos cregos comezou a ser habitual o costume de gastar bromas nese día. Unha práctica que se trasladaría axiña ás familias. Trátase dunha xornada alegre e chea de brincadeiras entre amigos e familiares ás que adoitamos chamar inocentadas.

Gástanse todo tipo de brincadeiras neste día, mais hai algunhas que se repiten de xeito recorrente en todas partes. Así é moi común que, coas debidas precaucións, ese día os xornais publiquen noticias falsas con algún tipo de trampa na que pican moitos lectores. Algo parecido adoita acontecer con outros medios: radio, televisión…

Un dos enredos típicos deste día é mudar a hora dos reloxos da casa para que alguén chegue tarde a algunha actividade. Tamén é típico colocar un boneco de papel no lombo da xente sen que se decaten, chamar a un amigo por teléfono para facerlle crer algunha trola, colocar unha moeda ou billete no chan (a moeda está pegada con cola e o billete atado cun fío transparente que se move ao querer collelo), poñer sal no café e outras bebidas, empregar algún artigo de bromas mercado na tenda, enviar unha mensaxe a unha persoa notificando unha situación ou noticia falsa…

Algunhas das expresións que se adoita dicir ás vítimas son: Caíches por inocente!, Inocente pombiña que te deixaches enganar sabendo que neste día nada se pode emprestar!

Con todo, non en todas partes se celebra o día das bromas na mesma data. Noutros lugares do mundo celébrase o 1 de abril, como exaltación da chegada da Primavera, baixo diferentes designacións: en Italia coñécese como Pesce d´aprile; en Canadá e Francia como Poisson d´avril; en Portugal e Brasil chámanlle Dia da mentira, en Austria, Suíza e Alemaña Erster April e en EEUU e Reino Unido fool´s day.

Na Galiza cando alguén cae nalgún dos enganos propios do día dise de xeito retranqueiro: “No primeiro de abril van os burros onde non deben ir”, pois o Día dos Enganos do 1 de abril tiña unha longa tradición no noso país; tradición que estivo a piques de desaparecer, varrida pola presión de efemérides de raigame española como é a dos Santos Inocentes.

O día dos enganos, das mentiras ou das petas é unha data de fonda tradición entre os galegos que ten lugar no primeiro día de abril. Consiste en dar noticias falsas para enviar ás persoas onde non deben ir e outro tipo de pícaros enredos.

Non podo deixar de mencionar a importancia que no noso país teñen as inocentadas durante a celebración do Entroido, de especial tradición en terras ourensás e moi emparentadas coas que teñen lugar en Portugal durante o Entrudo, e nas que ademais dos disfraces, a sátira, a transgresión…, é costume gastar enxeñosas inocentadas. De feito moitas veces empregamos a palabra entroidada co mesmo significado de inocentada: broma pesada ou farsa propia do Entroido. Con todo entroidadas hainas durante todo o ano.

A día de hoxe e co espectacular avance dos anglicismos topámonos con propostas de palabras do ano como pode ser ‘nesting’ co significado de folgazanear ou lacazanear, designando o costume de ficar a fin de semana na casa tirado no sofá. Tamén, enlazando coa temática deste traballo, se emprega o neoloxismo trolear, tamén con orixe no inglés e co senso de enganar e que nada ten que ver co termo tan galego como é troulear, malia ter certa semellanza. Unha palabra que tamén está totalmente integrada no idioma é ‘fake’, que en boa medida está a suplir a nosa ‘inocentada’ de toda a vida. A partir de aquí tamén nos topamos coas ‘fake news’, noticias falsas que consisten en publicacións xornalísticas difundidas a través de portais de noticias, prensa, radio, televisión e redes sociais ás veces coa intención deliberada de enganar, desprestixiar ou obter rédito político ou económico. Mais unicamente hai coincidencia semántica coa inocentada no caso de que só se procure o humor. Aquí é onde podemos incluír medios satíricos como o coñecido El Mundo Today, que publican noticias falsas pero non desinforman, xa que o contexto do medio é coñecido, a falsidade evidente e o seu obxectivo é unicamente humorístico.

Marcos Seixo Pastor

Marcos Seixo Pastor

Profesor de Galego

Chámome Marcos Seixo. Aínda que a miña chegada ao mundo tivo lugar en 1959 na rúa de San Marcos en Lugo, na casa da miña avoa, fun concibido e criado en Navia de Suarna, onde pasei unha feliz infancia e a onde regreso cando menos dúas ou tres veces ao ano. Por mor da profesión do meu pai, estivemos vivindo en distintos concellos. Asentámonos finalmente en Cuntis (Pontevedra), onde vivo a día de hoxe na aldea de Castrolandín.

Fixen estudos de Filoloxía en Compostela e os últimos 16 anos fun profesor do IES Valle Inclán de Pontevedra, até a miña “xubilación forzosa por incapacidade” no ano 2016. Neste instituto coñecín aos compañeiros do grupo de teatro Argallada, algúns deles impulsores do blog devellabella, no que ando a colaborar con algún traballo.

A miña vida na actualidade segue a ser bastante activa, pois podo dedicar o tempo ás miñas moitas afeccións, entre elas escribir. Alén diso tamén son afeccionado á música tradicional, ás motos, sobre todo ás clásicas, a coidar as viñas, e tamén a nadar, podendo ser, no río de Navia

Blog

Ao pé do alambique. A caña e os licores

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Os incendios que vivimos. E os que viviremos, por Benito Andrade

Os incendios que vivimos. E os que viviremos, por Benito Andrade

Agora que pasou o verán e está a terminar o outono, talvez sexa o momento de falar fría e desapaixonadamente dos incendios forestais, dos que se produciron e dos que se producirán, e das súas consecuencias. Este verán estremeciámonos todos polos lumes que queimaron polo menos 60.000 hectáreas en Galicia e que nalgún dos casos constituíron megaincendios nos que arderon superficies inmensas de máis de 10.000 hectáreas, no caso do incendio que afectou á zona do Courel arderon 13.500, si, 135 millóns de metros cadrados nunha zona simbólica ambiental e socialmente das nosas montañas interiores. A finais de agosto, Galicia concentraba o 24% dos grandes incendios, de máis de 500 hectáreas, de toda España cun total de 12.

O escenario parece novo, realmente este mes de xullo foi o máis cálido do planeta nos últimos 140 anos e, aínda que non se pode establecer unha conexión directa entre clima máis cálido e máis incendios forestais provocados, xa que por exemplo na Amazonía ten diminuído o número de incendios forestais nos últimos 20 anos aínda que se teñen producido incendios de grandes dimensións, as condicións para que se produzan os incendios son cada vez máis frecuentes e aparecen cada vez máis ao norte.

incendio 1

Nos últimos 10 anos os incendios van sendo peores, cada vez hai incendios de maiores dimensións e arden zonas onde os lumes apenas se producían antes. Dáse ademais o feito de que vai habendo máis e máis incendios desestacionalizados, fóra do verán, como ocorreu en Galicia no ano 2017 no que a maior parte da superficie queimada ardeu no mes de outubro cando os incendios provocaron tres vítimas mortais. Increméntanse as condicións que favorecen a ignición e a expansión do lume como as temperaturas máis altas, humidades relativas cada vez máis baixas, tormentas secas e refachos de vento de forza crecente fan que os incendios acaden maiores extensións. E estas condicións de incendio aparecen en calquera estación ao longo do ano.

incendio 2
Incendios no centro de Portugal en xuño de 2017, daquela faleceron 66 persoas como consecuencia dos lumes. En fronte un inmenso eucalipto, unha árbore que convive co lume.

En Galicia os lumes forestais son máis frecuentes e extensos comparando con outras zonas da península; neste mes de novembro, o Conselleiro do Medio Rural facía balance dunha campaña aínda non terminada e informaba de que levaban ardido 51.643 has. (debemos ter en conta que as autoridades responsables sempre proporcionan cifras falsas inferiores ás reais), o terceiro maior rexistro deste século tras os dos anos 2006 e 2017, e que se levaban producido un total de 1.609 incendios. A grande superficie queimada nalgúns destes incendios ten que ver coas condicións climáticas de baixa humidade con temperaturas extremas de ata 44ºC, vento e grandes tormentas secas que provocaron a ignición en moitos puntos co que se produciron un gran número de incendios simultáneos nas provincias de Ourense e Lugo, o estado do monte no que se acumulaban grandes cantidades de biomasa e a nocturnidade na aparición de moitos destes lumes. Nestas condicións as actuacións dos equipos de extinción vólvense case imposibles e frecuentemente teñen que centrarse na primeira prioridade que é a defensa dos núcleos habitados e o desaloxo cando se considera que existe perigo para os habitantes. Os lumes, xa que logo, esténdense a grande velocidade sen que sexa posible a extinción ata que se acade unha barreira natural ou artificial.

Todos nos sobrecollemos cando vemos un incendio ou cando temos noticia del polos medios de comunicación. Pensamos no sufrimento dos habitantes ou sufrimos nós mesmos a proximidade do lume, imaxinamos ou mesmo comprobamos o perigo para o persoal de extinción e os cidadáns, dóenos a vexetación e a fauna que se eliminan, os fumes que contaminan o aire, a desolación que sobrevén.

Os incendios son en verdade unha ameaza para a vida e a saúde das persoas nas zonas afectadas e para os traballadores dos equipos antiincendios, danan bens e propiedades e supoñen unha das máis importantes ameazas para a biodiversidade; ademais liberan grandes cantidades de fumes que teñen efectos para a saúde, de vapor de auga, metano e de dióxido de carbono que son os máis potentes gases de invernadoiro e contribúen polo tanto á agravar a emerxencia climática. Pero os lumes forestais teñen moitas máis consecuencias desastrosas que se multiplican pola superficie queimada, consecuencias importantes pero que resultan ser menos apreciables para a sociedade, cando menos directamente. Así supoñen grandes perdas económicas, en primeiro lugar polo propio gasto na loita contra o lume. Tras moitos anos de incendios tense organizado toda unha industria do lume que mobiliza grandes cantidades de diñeiro. Se se tivesen en conta todos os gastos que realizan os diferentes organismos, institucións e particulares acadariamos unha cifra que estaría moi por encima dos 100 millóns de euros en Galicia. A isto habería que sumar as perdas dos produtos forestais que se poderían recoller e os orzamentos que se teñan realizado para xestionalos. Tamén se poden engadir as perdas en recursos cinexéticos e pesqueiros no caso dos ríos na área queimada e nas zonas de litoral ás que chegan os diferentes produtos erosionados provocando unha grande mortaldade de moluscos e outros grupos de especies susceptibles de pesca.

É tal a sinrazón dos incendios forestais que todos nos preguntamos, como é posible? E tamén xorde outra pregunta, nada se pode facer? As causas dos lumes forestais, á parte das naturais que parecen estar a xogar un papel que aumenta en importancia, son múltiples e diferentes en cada zona e van dende inicio accidental debido a unha imprudencia ou ao descoñecemento ata os provocados polas causas máis diversas, dende as claramente patolóxicas ata os intereses económicos pasando polo uso do lume en situacións conflitivas pola propiedade ou os usos do monte. 

Incendio 3
Un incendio ocorrido este verán na Fracha, no concello de Pontevedra, desencadeou fortes procesos erosivos cando chegaron as chuvias. Os materiais erosionados acabaron no Río Gafos e na Ría de Pontevedra.

O problema é que, aínda que as campañas de concienciación e a persecución dos autores dos lumes probablemente teñen tido efectos na diminución dos actos de ignición, aínda quedan persoas dispostas a prender lume. As actuacións que se poden levar a cabo pasan por cambios na política e planificación forestal no sentido de adaptarse á emerxencia climática, elixindo especies adaptadas aos cambios que se están a producir, diminuíndo a extensión que ocupan as especies invasoras e as máis xeneradoras de combustible como o piñeiro ou o eucalipto, rompendo a continuidade das plantacións con bosques autóctonos con menor combustibilidade. A utilización de especies de ciclo longo que producen madeira de maior calidade e permiten conservar as paisaxes ecolóxicas, a mellora na valoración e consideración social dos sistemas forestais tamén contribuirán a crear montes máis resilientes e menos combustibles.

Existen moitas posiblidades, moitas medidas a adoptar, pero parece difícil que se adopten. O novo plan forestal galego ten entre os seus obxectivos o aumento en máis de 30.000 has. da superficie ocupada por unha pirófita, o piñeiro, e o mantemento das cerca de 600.000 plantadas doutra, o eucalipto; así será difícil conseguir que os grandes incendios deixen de ocorrer.

incendio 4
Imaxes de Google earth de 2003 e 2007 amosando como, en Santa María de Xeve, despois da vaga de lumes de agosto de 2006 e dos procesos erosivos conseguintes o solo desapareceu e quedou a rocha ao descuberto na zona. A ponte que se ve á dereita foi destruída polas riadas de outono de 2006 que arrastraron a unha persoa que foi rescatada.

O fenómeno, evidentemente, non é exclusivo de Galicia ou do Mediterráneo, en todo o mundo a superficie queimada e a gravidade dos lumes están a aumentar cada ano, e tamén as emisións de metano, vapor de auga e dióxido de carbono, os principais gases de invernadoiro. No mapa pódense ver os incendios que ocorreron no mes de xullo deste ano. Á parte do seu número, chama a atención que chegaron a zonas dentro do Círculo Polar Ártico onde eran raros como Siberia, Alaska ou Grenlandia. Algúns deles teñen incendiado solos de turba que poden arder sen chama durante meses e eliminar grandes depósitos de carbono que pasa á atmosfera como dióxido de carbono. En xeral os incendios favorecen os procesos de oxidación da materia orgánica retida nos solos co que non só se destrúen os depósitos senón que se facilitan os procesos de erosións que degradan a súa capacidade para soportar vexetación e, xa que logo, a zona perde capacidade para actuar como sumidoiro, para que poidan crecer plantas e árbores que retiran CO2 da atmosfera para incorporala aos solos.

Incendio 5
Incendios que se produciron entre o 2 e o 31 de xullo deste ano (FIRMS, NASA)

É dicir, a nivel planetario se pode comprobar unha tendencia máis que preocupante ao aumento do número, extensión e capacidade destrutiva dos incendios forestais, podemos dicir que a Terra é hoxe un planeta en chamas no que cada vez se dan mellores condicións para o lume co que cabe agardar incendios cada vez máis numerosos, máis grandes e con maior poder destrutivo. Estes incendios van acelerar procesos de degradación en toda a Terra, favorecendo a destrución de solo fértil, a eliminación de depósitos de carbono orgánico transformado en CO2, a perda de recursos hídricos, a perda de biodiversidade e de necesarios recursos para a nosa supervivencia. Pero ocorre ademais que a destrución de depósitos orgánicos dos solos e a emisión de gases de invernadoiro como CO2 e metano levan a un círculo vicioso que se retroalimenta, máis incendios provocan máis efecto invernadoiro e máis elevación de temperatura e polo tanto mellores condicións de lume que a súa vez fan aumentar o número de incendios. Con estas tendencias o noso futuro pinta bastante mal, está claro que, ou enfrontamos con contundencia os incendios e a emerxencia climática ou, máis ben pronto, o lume queimará os instrumentos para a nosa supervivencia. Que estamos a facer?

Benito Andrade

Benito Andrade

Profesor de Bioloxía

Son Benito Andrade, nacín en Salcedo, moi cerca de Pontevedra, no 59.

Cando terminei o bacharelato tiña decidido estudar Filoloxía Hispánica pero no último momento matriculeime en Bioloxía, coa ilusión de poder estudar o medio mariño.

Pero non, non era ese o meu camiño, acabei dando clases de Bioloxía en varios centros de Galicia, o último o IES Valle Inclán de Pontevedra.

Pero non perdín de vista o mar, como afección, como desfrute e como compromiso, na Asociación Pola Defensa da Ría, defendendo dentro das miñas posibilidades a saúde dos ecosistemas da Ría de Pontevedra.

Tamén quixen acercarme aos mares do pasado, estudando uns bichiños ben fermosos dos mares do Xurásico de bacía portuguesa desta época, anos recollendo e estudando braquiópodos mesozoicos fixeron que lles teña un grande cariño a estes amiguiños de pedra, unha compañía que quero seguir buscando.

O tempo é unha fera destrutiva que pasa case sempre moi rápido, pasan os meses, os cursos, os anos e chegou o momento de deixar de traballar no instituto.

Somos maiores dende logo pero agora libres para poder dedicarnos ás cousas que consideramos importantes, como este blogue de maiores e para maiores feito entre amigos xubiletas.

Qué ves?

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥