Nos camiños do tempo por Ramón Caride

Nos camiños do tempo por Ramón Caride

O Vákner é unha figura mitolóxica que designa o ser que o peregrino armenio Mártiros, bispo de Arzendjan, atopou no seu camiño a Fisterra en 1492, e que se converteu hoxe nun símbolo da peregrinación xacobea fisterrá. Trátase dun animal descoñecido e cunha denominación atípica. O bispo peregrinou a Roma, e logo continuou viaxe por Europa, chegando a Santiago de Compostela, e desde aquí a Fisterra, pasando en total 84 días en Galicia. De todo o seu periplo, que durou máis de seis anos, deixou memoria nun escrito en armenio, que se publicou en Francia, e en 1898 en España. O bispo conta como nos montes de Buxantes, en Dumbría, despois de recibir a bendición de Santiago, “púxenme en camiño e cheguei á extremidade do mundo, á praia da Santa Virxe, a un edificio que foi construído pola propia man do apóstolo san Paulo e que os francos chaman Santa María de Fisterra. Padecín moitos traballos e fatigas nesta viaxe, na cal topei con gran cantidade de bestas moi perigosas. Encontramos o Vákner, animal grande e dañino, do que libramos por milagre”.

                                                   (Da páxina web Galicia Encantada)

A moza sentía o corazón a piques de lle saír fóra do peito.  Tentou sosegar, e non foi quen. Que é o que estaba a facer coa súa vida, indo por onde andaba? Aínda o sabía hai pouco. Agora xa non estaba moi certa. A soidade e a indefensión estaban dando conta dos seus azos. Ollou para tras. Albiscou, aínda por un instante, a fita de asfalto que se perdía nas revoltas, a estrada da que partía a verea estreita con piso de terra que ninguén máis ca ela transitaba daquela.

    Os piñeiros zoaban, cun son alleo e ferinte, abanados polo vento dun solpor que xa se presentía chegando entre os outeiros. O mesmo vento que lle proía nos ouvidos e lle remexía os cabelos. Non lle gustaba aquel sitio, tan distinto da cidade. O carreiro viraba pola aba do monte, ancheaba ás veces, sen moita traza de rematar axiña. Facíaselle longo. Ela non traía moita equipaxe consigo. Así e todo, e mesmo que a pendente non fose tanta, agora o camiño semellaba moi costa arriba. O cansazo dos días precedentes, as noites sen poder pegar ollo, agoniada pola súa situación e as escasas expectativas, estaban a pasar arestora a súa magoante factura.

    Na véspera, na enésima vela feita de insomnio e desacougos, logo de lle dar tantas voltas, asumira que non tiña moito que perder ao vir a este lugar. Un sitio ubicado na fin do mundo no que nunca antes estivera, nin imaxinara estar algún día. Así son as cousas, dicía a súa avoa, o que está para unha non o leva o demo… Cando lle falaran de vir, ao comezo, negárase nin a consideralo sequera. Mais por veces as cousas van saíndo todas ao revés, de xeito que as portas todas se van fechando, e non se abren outras novas. Nunca. O mundo é así de fodido, pois é. Considerou, ao cabo, que outras fixeran antes aquel camiño e voltaran satisfeitas e con mellor vida da que tiñan antes; ela tampouco tiña moito onde escoller, nas súas circunstancias. E mesmo con todo iso ás costas, agora case dubidaba. Estaría facendo o que debía?

Meditara moito se lle conviña vir ou se non. A pesar de que tivese considerado tantas veces todas e cada unha das súas limitadas alternativas e non vise outra solución ningunha, arestora non as tiña todas consigo.  Así e todo, avisáranlle que tivese moito coidadiño con cada paso, porque se cadra este camiño, a semellanza da pista que atravesaba o mato, non ía a destino certo nin daría en cousa boa. Mellor sería nin pensalo. Quen dese poder baleirar o lixo da cabeza.  Porén contábanse cousas noxentas, historias que daban arrepío, do que lles acontecera a algunhas persoas con aquelas bestas bravas, grandes e agresivas. Tentou desbotar semellantes presaxios de infortunio. Mais a soidade e o desamparo son cargas duras de carrexar.  

     Nin sequera podía contalo segundo a quen. Nin atreverse a falalo coas persoas que máis quería. Iso xamais. E case que con ninguén. O mesmo condutor do taxi que ela collera en Dumbría, cando chegara esa tarde nun autocar desde Santiago de Compostela, -case dúas horas de paisaxes estrañas, nas que só os eidos medrados de millo lle poderían lembrar algo familiar- tampouco lle quixera dar a mínima información do que ela levaba escrito nun papel. E nin tan sequera levala até o sitio preciso no vehículo. Xa non puxera boa cara ao ver o enderezo. Respostaba a todo con monosílabos. E cando viu que a noite se lle ía botar enriba, parou o carro ao pé da pista forestal. “Non ten perda, siga por aquí. O camiño vai dereito”.

Non fixo caso das súas protestas. “A partir de aquí, vaia soa. Está cerca. Eu non quero volver máis por aí”. Ela quixo preguntar o porqué, e o home non lle deu nin tempo. Fíxoa baixar do coche e deu volta axiña, coma se quitase un peso inconmensurábel de riba. Liscou por onde a trouxera. Mirouno alonxarse, e logo pensou que debía chegar canto antes. Non era cousa de agardar por ninguén e tampouco tiña camiño de volta. Se cadra ao home agardáballe un prato quente na mesa e unha familia agarimosa. Se cadra non. Que importaba.

    En todo caso ela non tiña outro remedio que ir ao encontro do seu sino, e cando chegase, tentar liscar das súas gadoupas, se a fortuna ou deus lle eran propicios. A fame era a fame. A súa filla pequena e a súa propia nai que deixara atrás dependían dela para o sustento. Mais agora non sabía se a recompensa da súa estraña peregrinación compensaría o risco azaroso dos seus pasos. Tanto tiña, xa era tarde demais para semellantes lerias.

     Afogando as bágoas, forzouse a acelerar o ritmo dos seus pés riba do sábrego.  Ao cabo, cando xa desesperaba, a un tempo decepcionada e arrepentida, viu  por fin o letreiro de neón coas siluetas provocativas e as letras rechamantes. VÁKNER-Night Club-Sexy Girls

Ramón Caride Ogando

Ramón Caride Ogando

Profesor de Bioloxía, escritor

Ramón Caride Ogando naceu en Cea, Galicia, en 1957. Estudou Bioloxía na Universidade de Santiago de Compostela e  traballou como profesor de secundaria. É un prolífico escritor que cultivou diversos xéneros como a poesía, a narrativa para nenos e adultos e o ensaio. Escribe en galego, e a súa primeira obra narrativa publicouse en 1990, “Os ollos da noite. Algunhas das súas obras traducíronse ao castelán como Perigo vertical, O futuro roubado, Ameaza na Antártida ou O frío azul. Pola súa produción de literatura infantil e xuvenil, o autor galego foi recoñecido co Premio Merlín. Tamén se fixo con premios como “Risco ou Café Dublín”, polas súas novelas. É un dos fundadores da revista A Santa Compaña de Cambados(segunda época) e colaborou como columnista en El Mundo, Faro de Vigo ou O Correo Galego.

“No 2017 xubilouse do ensino formal, da escrita por agora aínda non”

Entrevista

Variacións Pérsicas (serie II): IIc. Vaiche boa 

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Viento suave por Chelo Gayoso

Viento suave por Chelo Gayoso

por Chelo Gayoso

Yo soy…

El viento suave que sopla a tu alma.

Un rayo de luz que ilumina tu cara.

Enciendo tu voz en silencio cada mañana

y hago brillar el triste cristal de tu ventana.

 

Yo soy…

El foco que alumbra ya tus pisadas.

Aquel resplandor que brota de tus miradas.

Te abrazo con fuerza en el tiempo, en la distancia

y hago temblar la fuerte coraza que envuelve tu alma.

 

Brotan de tu frente unas gotas de agua.

Y llueve en silencio como una cascada.

En tus pensamientos tu mente soñaba

con esa fuente que brilla en mi almohada.

 

Un rayo de sol da vida a tu ser,

besando el cariño que está en soledad.

Cuando un tesoro no quieres perder

al viento suave sueles inspirar.

 

Yo soy…

Esa linterna que brilla en tu vida

que con cariño a tu lado camina.

Aquella sonrisa que irradia tu cara;

La voz del silencio…

Ese viento suave que sopla a tu alma.

Chelo Gayoso

Chelo Gayoso Díaz

Chelo Gayoso Díaz

Poeta

Naceu en San Juan de Loyo (Paradela), Lugo. Con 5 anos tivo que abandonar a súa terra natal debido a construcción do encoro de Belesar. Alí quedaron as súa raices inundadas polos ríos Loyo e Miño.

Actualmente reside en San Martín de Guillar (Outeiro de Rei) Lugo.

Afeccionada á escritura escribiu dous libros de poesía.

“Camino de estrellas” e “O Laio das pedras”.

Colaborou na revista da “Hermandad de Santa Marta de León”.

Participou en varias publicacións colectivas como “Mesturas”, en Manuel María, libro homenaxe das letras galegas 2016.

En Xistral 2020, 2021, 2022 e en varios libros colectivos hispano- portugués: “Raia Luso Española”, “Camiños da poesía”, “Cultura sem fronteiras”, “Poetas do reencontro”, “Abrazo de culturas”, “Camiños da poesía 2”, e o libro de contos “Historias de encantar”.

Arrecendo no Sar

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

O escoitador por Manolo Gulias Márquez

O escoitador por Manolo Gulias Márquez

O Escoitador

Manolo Gulías Márquez

 CUARTO CONTO:  DÍA DAS SANTAS PETRONILA E XERTRUDIS

        SEXTA FEIRA E FIN DO MES: O ESCOITADOR

           Puido suceder ós seis ou sete anos de ter rematado a chamada “contenda nacional”. Nela milleiros de paisanos foron despachados para o outro mundo por outros pacíficos e tranquilos concidadáns sen o menor achego de remordemento.

Xa non tanto.

Ten as casas situadas a un lado e outro da estrada nacional cincocentos corenta, un pouco despois da aldea de Vilapouca, moi preto dos oitocentos metros de altura nos que se situa a cima do Alto do Paraño.

Soutelo de Montes, é unha orgullosa aldea grande tendente a vila pequena. Forma parte da parroquia da Madalena (Santa María Madalena) no concello de Forcarei.

A principios do século vinte, nun día da primavera, florido, raiando un breve sol morno, nacía nunha casa de triste feitura quen logo sería un langrán solteirón de nome Edesio. Boa xente, servizal cos veciños máis pouco traballador.

Edesio era un filósofo dos que xa non hai. Edesio, segundo moitos veciños, era un pailán.

Edesio Souto Ruibal vivía do traballo de escoitador profesional. Edesio era un home de poucas falas pero con orella especial para escoitar.

Á volta de facer o servizo militar ó servizo do rei don Alfonso XIII, cunha man detrás do cu e a outra diante del, o mesmiño que fora, empezou a exercer na súa casa como psicólogo afeccionado, traballo que continuou desempeñando despois de rematada a “cruzada nacional”, na aldea de Soutelo de Montes da que era natural.

O día en que comezou a súa andadura como especialista escoitador, cadrou exactamente no trinta e un de maio, data do casamento do rei que gobernaba por aquel tempo coa princesa Victoria Eugenia de Battenberg.

Esta circunstancia foi por unha casualidade das que se dan de cando en vez na vida, Edesio non sabía que o rei se casaba nese día, nin seguramente lle importaría a celebración de tal acontecemento se daquela o soubera.

En certas ocasións á casa de Edesio acudía xente para contarlle algúns aconteceres que por nada do mundo lle comunicarían a ninguén que non fora a el. A moitas desas persoas aplicándolle métodos de tortura, contrastados como efectivos para soltar a lingua, non dirían nada do que a el lle contaban sen presión ningunha.

Eran historias que non estaba permitido ou non se atrevían a dicirlle ós familiares máis próximos, nin siquera ó cura, que os podía escoitar en confesión coa certeza de que non podía contar nada.

Levaba vintetrés anos dous meses e dezaoito días desempeñando a nobre profesión de escoitador cando á súa presencia chegou Susa.

Susiña era a sobriña de don Antonio, o cura titular da parroquia de Santa María Madalena.

Estaba de bo ver segundo se pode deducir das opinións dos homes do pobo. Cando Susa anda pola aldea facendo calquera recado, os voitres que están atentos e sen moito que facer nas súas casas, bótanlle unhas miradas de cans de caza moi mal disimuladas. 

 María Xesús Troitiño Bugallo chegara á aldea de Soutelo de Montes acompañando a don Antonio, viña o abade para facerse cargo da parroquia. O día oito de marzo de sete anos atrás da visita que agora lle estaba facendo a Edesio chegaran tío e sobriña a Soutelo de Montes. Con ela e co cura viñan un neno de tres anos, Dositeo, e unha meniña recén nacida, Anuncia.

-Tamén son fillos del.

Edesio acostuma a falar pouco ou nada cos clientes, tampouco se atreve a dar consellos a ninguén, o seu forte é escoitar, pero neste caso, non obstante só o imprescindible, fala.

-Empeza de novo Susiña, non sei se te entendín ben.

-Entendíchesme perfectamente Edesio. Non son sobriña de don Antonio. Son a súa puta. Empecei de rapaza con el, limpándolle a casa e facendo as labores necesarias para que vivira coma calquera cristiano, ata que me deixou preñada de Dositeo.

O nacemento do neno puidémolo disimular bastante ben. Malia que nunca casei, todo o mundo creu que era do meu home que estaba emigrado en Portugal, pero coa nena xa non puido ser o mesmo, ninguén vira ó meu marido xunto comigo. O obispado non tivo máis remedio ca trasladalo de parroquia para que non houbera un escándalo.

-Xa.

-El non sabe que vin verte, e ti non lle vaias dicir nada, sería a miña desgraza.

-Xa.

-Don Antonio trátame ben, pero non sae dacabalo do meu corpo, está sempre nela e xa me ten cansada, non sei que podo facer. Só me deixa descansar cando sae para dicir a misa, cando ten algún bautizo, boda ou enterro,  ou cando sae a xogar a partida polas tardes que ese é para el o tempo máis sagrado do día.

-Xa.

-Ata agora, mal que ben, funo aturando, pero xa non podo máis.

-Xa.

-O caso é que hai preto de seis meses que don Sixto se encaprichou de min e agora tampouco el me deixa en paz. Don Sixto é mellor mozo e faime outras cousas, pero é máis animal có cura e ás veces máncame.

-Xa.

-Mira Edesio, non é que eu lle perdera o cariño a don Antonio, pero non dou feito con el e con don Sixto. Entre os dous tráenme esgotada.

-Xa.

-E agora, para máis carallo, estou preñada outra vez e non sei de quen é o que Deus me vaia dar.

-Xa.

-Xa tiña algo criados ós outros dous e atópome con esta desgraza.

-Xa.

-¿Como vou facer para ter o meniño vivindo co cura? Aquí todo o mundo pensa que me vin a vivir con meu tío polo falecemento do meu marido. ¿Como podo explicar este novo embarazo?

-Xa.

-Meu Deus. Nin el nin o alcalde saben nada aínda, e nin un nin o outro me deixan en paz, non pensan máis ca en foder en min.

-Xa.

-Don Sixto, dende o día que me colleu na horta de detrás da casa parroquial, e me fodeu ben fodida, non espera un minuto dende que don Antonio se ausenta da casa para presentarse diante miña e veña dalle que lle darás.

-Xa, xa…

-Antes con don Antonio levábao ben, pero agora é moito para min, e preñada como estou non che digo. Non sei se terei que fuxir da casa sen que eles se enteren. Non sei que facer…

-Xa.

-Ó mellor tería que dicirllo ó cura para ver que discurre. ¿Como podo ter un neno ou o que Deus me dea pensando a xente que estou viuva e vivindo con meu tío o cura?

-Xa.

-Non sei se dicirllo ó cura ou ó alcalde ou ós dous, haber o que eles me din.

-Xa.

-Creo que o mellor sería dicirllo só a don Antonio, os curas teñen moita man para arreglar estas cousas. El ben me pode mandar a pasar unha tempada a algún sitio coma se fora onda algún familiar e logo ter o que veña ó mundo. ¿Pero que fago logo co recén? Non sei como el o podería remediar…

orella do conto
A especial orella de Edesio Souto Ruibal concentrado

 -Xa.

-Ben, Edesiño, déixote non sexa que me vaia botar de falta e pense calquera cousa… eche moi desconfiado…

-Xa.  

-E ¿déboche algo pola consulta?

-Eu non lle cobro a ninguén, ben o sabes, pero se queres axudarme deixa a vontade na cestiña que hai á entrada da porta, iso é cousa túa…

Edesio non cobra un can a ninguén, confórmase co que voluntariamente cada quen lle dea.

Levaba vintetrés anos dous meses, dezaoito días de escoitador e pasaran catro horas dende a visita de Susa cando á súa presencia chegou don Antonio.

O cura, que case coma Deus sabe todo o que pasa, esperou a que fora noitiña e non o vira a xente da aldea para visitar a casa de Edesio, quería que este lle contara ou alomenos que o escoitara.

-¿Que che dixo Susa?

-Contoume pouca cousa, cousas dela.

-Dimo logo…

-Non.

-¿Como que non? Son seu tío e o cura da parroquia, podes dicirme o que che contou que pola miña boca non ha saír nada do que me digas.

-Xa.

-¿Como que xa?

-Non lle vou contar nada.

-Como non me contes nada farei por excomungarte do seo da nosa Santa Nai Igrexa e serás condenado a padecer o lume eterno.

-Xa.

Don Antonio está que bota fume pero sabe que non vai convencer a Edesio para que solte a lingua. Coñece a súa sona como escoitador e a súa fama de non lle contar nada a ninguén de todo canto oe.

-Mira, ti non me vas contar nada, só me vas dicir si ou non ó que eu che pregunte…

-Xa.

-¿Vasme contestar ó que che pregunte ou non?

-Depende.

-Ben. Imos probar…

-Xa.

-¿Suxa falouche de min?

-Si.

-¿Díxoche que non era miña sobriña?

-Depende.

-¿Como que depende?

-Depende, porque para a xente que a coñece é súa sobriña e para vostede non o é.

-¡Boh! Déixate de tonterías.

-Xa.

-¿Díxoche que eu fodía nela?

-Si.

-Mala centella a coma, minte coma unha ladra.

-Xa.

-¿Contouche algo dos dous nenos?

-Si.

Ó cabo de hora e media de chegar á casa de Edesio o cura tiña tal confusión na cabeza que non sabía se este lle dixera verdades a medias, mentiras enteiras ou lle estivera tomando o pelo durante toda a entrevista.

-…e pode deixar a vontade na cestiña que hai á entrada da porta… –Edesio non cobra pero tampouco quere que don Antonio pense que non come.

-Xa, xa…

Pasados non máis de dez minutos da saída do cura párroco da casa do escoitador, entrou don Sixto, o alcalde pedáneo e amante eventual de Susa.

-¡Hola Edesio! –don Sixto é un cabrón pero sabe conservar as formas.

-¡Hola!

-E logo… ¿que che contaron Susa e mais o cura?

-Pouca cousa.

-Pero algo si ¿non?

-Si.

-Pois contame logo o que che dixeron os dous.

-Xa.

Don Sixto sabe que Edesio é teimudo e non conta con sacarlle facilmente o que Susa e o cura lle contaron.

Edesio, ó día seguinte de tan interesantes entrevistas, apareceu morto colgado polo pescozo dun adival atado na trabe do cuberto que lle facía de almacén e que estaba situado mesmo ó lado da casa. Debaixo del atopábase tirado un tallo ó que se subira para poñer fin á súa vida.

 Os veciños, ó pasar varios días sen velo saír da casa, sospeitaron que podía estar enfermo e ó ir mirar por el, atoparon o desagradable panorama.

Correuse, por Soutelo de Montes e por tódalas aldeas dos arredores, que tantas cousas tiña na cabeza que non aguantou máis e de aburrido colgouse.

D.E.P. Edesio Souto Ruibal. 

Manolo Gulias Márquez

Manolo Gulias Márquez

Docente

Xosé Manuel Gulías Márquez naceu en Pontevedra en 1952, pero foi bautizado en Forcarei de onde eran seus pais. En 1983 aprobou as oposicións por ciencias logo fixo a especialidade de galego e daba as clases nesa lingua. O seu último destino levouno ao instituto onde estudou, é dicir ao Valle Inclán, non podía estar máis feliz xa que despois de case 20 anos non tivo que volver coller o coche. Neste instituto estivo 18 anos ata que con 65 xubilouse, porque xa tiña o tempo de servizo e xa tocaba. Colabora con nós relatando as súas viaxes.

Historia de vida

O suceso das Ermidas

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Levei conmigo por Antonio Lois

Levei conmigo por Antonio Lois

por Antonio Lois Pérez

 “Levei conmigo”

Marchei e levei conmigo

recordos da miña aldea,

o meu Castro de Mourelos;

recordos que a morriña,

cando pasaron os anos,

converteu en sentimentos.

Levéime o amor dos meus

e o cariño dos vecinos.

Marchei e levei conmigo

 a sensación de caricia

cando te mollan as pingas

 do orballo matutino.

Marchei e levei conmigo

o color dunha ribeira,

 dunha ribeira en outono,

mentres ves pasar o Miño.

Marchei e levei conmigo

a esencia dunha terra que,

a mín, me deu a vida.

Marchei e levei conmigo….

Cantas cousas vos diría que,

ao marchar, levei conmigo!

Marchei e levei conmigo!….

En pago deixei a alma

que non quixo vir conmigo.

Ela quíxose quedar para que,

o que eu deixei,

nunca quede esquecido.

Marchei e levei conmigo!…

                     Antonio Lois

Antonio Lois pérez

Antonio Lois pérez

Economista

Nacín un día 4 do  mes de xaneiro, ano 1948, no lugar do Castro de Mourelos, parroquia de Mourelos (Saviñao – Lugo). Son economista e técnico en tintes, estampación e acabados téxtiles. Actualmente vivo en Barcelona.

Gústame escribir poesía en galego do pobo, o galego dos meus pais, que é o galego que amo; non en galego ilustrado! Participei en tres libros de poesía (Poetas do Reencontro, Caminhos da Poesía e Raia Luso Española), así coma na revista Xistral do Concello de Lugo.  Non hai moito máis que contar de unha  vida moi vulgar!

Son do Castro de Mourelos; onde mellor se ve o Miño, onde mellor se ve o ceo; onde, ulindo ó seu vento, eu xa sei se vai chover. ¡Que pena que non estén aqueles que eu amei; que pena que xa non vexa o Castro que eu deixei! A pesar de todo eso; ou pode sexa por eso, do Castro sempre serei

Historia de vida

A nai

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Como te reirás de nosotros por Vicente Méndez

Como te reirás de nosotros por Vicente Méndez

por Vicente Méndez

Los hombres construyen su tumba

Con el mejor material

Como si fueran a vivir contigo

Saben que va a ser mucho tiempo

Y la razón de los humanos

Necesita un lugar adecuado

Pues tu morada es oscura, de poco agrado

Y el ser humano, sobre todo el ricacho

Busca la mejor zona el sitio más soleado

Ya que así estará más acomodado y

Como es rico y guapo

Tú le darás mejor trato.

 

¡No piensa el humano!

Que descansar en la Tierra,

Sería lo más adecuado

¡Que de ella nació!

Por ella caminó causando daños y heridas a destajo

Y que fundirse   en su regazo sería su mejor pago.

 

               Vicente Méndez.

Vicente Méndez González

Vicente Méndez González

Poeta

Vicente Méndez González:  vive en Vigo, Pontevedra

Figura en la Guía Cultural de Artistas de Galicia. (Xunta de Galicia 2004)

Exposiciones: Colectiva Xuventude, Xunta de Galicia Universidade Popular de Vigo

OBRA:- Talla en Madera, Escultura, Pintura y Poesía. POESÍA:-Libro publicado.  Necesito un Nombre.

Colactánea Literatura e Artes—Raía Luso Española

COLABORACIONES:-Colectivas en varias editoriales,  en libros de Poesía.—Amarga Hiel, Mar de Nubes, Melodía de colores, Días de Sol, Vientos del Pasado, Tragedias Poéticas II, y Erotismo Poético III. Poetas Nocturnos III.

NOVELAS:– La Coleccionista de Clavos.

Publicadas. Qué Vida más extraña= Una Mala Historia. Los Gritos de los que se Creían Vivos y llevan años Muertos.

MICRO RELATOS.  Pluma, Tinta y Papel. NOVELA   El  Regreso a Valdecasas.       

Te sitúo aquí

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

O suceso das Ermidas por Manuel Gulias Márquez

O suceso das Ermidas por Manuel Gulias Márquez

O suceso das Ermidas

Manolo Gulías Márquez

                TERCEIRO CONTO: DÍA DAS SANTAS XOAQUINA E VEDRUNA

              CUARTA FEIRA: O SUCESO DAS ERMIDAS 

Ben se sabe que a xente do interior do noso país ten sona de ser xente moi traballadora e cabal, pero amiga de feiras, festas e romarías cando a súa presencia é requirida ou aínda que non o sexa tanto…

Bartolomeu das Pozas, home de ben, pegado a unha pucha coma o caracol á cuncha, traballador…, coñecido polos veciños da comarca co alcume de “Lambe cus” -non por mal, senón por costume-, era un pobre aldeán de non moitas luces amigo de asistir a todas estas reunións de xentes onde se puidera vender ou mercar algo, cousas que sen embargo el non facía case nunca.

 Bartolomeu tódolos días nove de cada mes acostumaba a ir dende Liñares, pequeno lugar do concello da Lama, onde casara e onde vivía coa súa dona, ata o lugar de Doade pertencente ó concello limítrofe de Beariz, non moi lonxe de Liñares, para gozar do ambiente da feira que nese día se celebra por doce veces ó ano.

     -¡Oe! Pois eu na feira gozo coma un peixe na auga, ¿Que queres que che diga?

     -Pois que che preste, Bartolo.

     Bartolomeu das Pozas sempre foi boa persoa, non se mete con ninguén.

   A feira de Doade é unha feira moi nomeada e é moi coñecida en tódolos concellos dos arredores do de Beariz e aínda nos de máis lonxe pola súa importancia, e érao moito máis aínda, pola gran importancia que tiña en canto a volume de transaccións se refire, nos tempos en que Bartolomeu das Pozas estaba presente neste mundo.

   Os tratos co gando vacún, porcino e cabalar que alí se levaban a cabo, a venta e transaccións de mercadorías de toda clase e categoría, facían que se destacase das outras feiras que había por esta zona da montaña pontevedresa. Incluso se dicía que era tan boa ou mellor cá de Soutelo de Montes, no concello de Forcarei, que xa era moito dicir.

   Non ía o bo do Bartolomeu ó típico mercado obrigado porque tivera necesidade de facer compra ou venta ningunha, ¡ca! Tampouco ía a cambiar producto ningún.

  Se estaba bo tempo -se vía que o ceo estaba algo cabreado non se movía da casa, non era home de paraugas-, Bartolomeu das Pozas, de mal nome “Lambe cus”, ía sen falta a feirar á carballeira da pequena aldea de Doade emprazada dentro da parroquia de San Salvador de Xirazga.

  En principio, feirar, para Bartolomeu das Pozas, xa era ir camiñando polo monte ata o lugar de Doade. Xa polo camiño ía gozando de todo canto representaba o día nove.

   Pero o que el entendía de verdade de verdade por feirar, era por encima de todo pasear con paciencia mirando o gando das distintas clases e razas pacendo disperso por entre os carballos; ver os queixos, o touciño que se vendía, observar os múltiples pendellos cheos de mercadorías de toda índole, falar coa xente dunha e outra aldea que alí se xuntaban -entre eles sempre algún parente del ou da muller-, comer o polbo que preparaba unha graciosa vella polbeira do Carballiño de sobrenome “A parrocha” e case, o máis importante de todo… baleirar unhas cuncas de viño tinto do Ribeiro con xente que coma el soubera vivir a vida… Iso era feirar para Bartolomeu das Pozas, iso era gozar con todo gusto da feira de Doade…

   Nun bo día nove, ou malo, segundo como se queira mirar, cando ía ó seu paso peregrinando máis ca camiñando cara a feira de Doade, “Lambe cus” foi  atopar, xa moi preto das casas do Seixido, co coñecido e estimado escolante de Covelo que levaba o mesmo rumbo e intención ca el. Bartolomeu podía ir máis directo para Beariz, pero ese día era para ese santo e el non tiña prérsa.

   Dirixíase o erudito ensinante, tal como facía Bartolomeu das Pozas, á popular feira de Doade e coincidente con Bartolomeu ía sobre todo a feirar. Era o douto escolante, coma “Lambe cus”, outro profesional da feira de Doade.

   O tal ensinante de profesión, que paseaba polo mundo o nome, ó que facía honor, de Modesto; coñecido por tódolos veciños da zona como don Modesto ou “Cagondiola”, era home moi instruído; moito: en ciencias varias, letras e outros mesteres non clasificables que non tiñan nada que ver coas ciencias nin con letras…

   Don Modesto era moi dado á fabulación e, da mesma natureza –carne e óso con tendencia ó pecado-, ca “Lambe cus”, “Cagondiola” empinaba o cóbado coas cuncas de Ribeiro cando a ocasión se presentaba favorable…

   Fixo Deus ou o demo –o maligno sempre está en disposición de enganar ós máis pobres-, que a parada na aldea do Seixido fixera que ámbolos dous, dada a súa inclinación ós néctares extraídos da uva, non puideran, como era previsible, continuar aquel día o camiño cara a reunión de compradores, vendedores e miróns que en Doade se celebraba.

 Na taberna do “Tatexo” desta pequena entidade rural –a única que naqueles tempos había no Seixido, que chegaba abondo para os habitantes que na aldea moraban-, “Cagondiola” e “Lambe cus” –este sen apear a roñosa pucha que levaba na cabeza-, sentados fronte por fronte, man a man, baldeiraron tantas cuncas das espremidas uvas do tinto do Ribeiro que non foron quen de proseguir o camiño cara a feira de Doade como con anterioridade tiñan proxectado…

Cuncas de viño
Cuncas de viño tinto do ribeiro na taberna do tatexo

   Entre cunca e cunca do bo mosto do Ribeiro –ou quen sabe se de tinxida auga-,  que na tasca o taberneiro lles escanciaba sen perda de tempo, don Modesto, home extravertido e falador, aproveitou para contarlle a Bartolomeu das  Pozas máis de ducia e media de incribles fantásticas historias. Case nada… 

   Bartolomeu estivera un tempo en México, traballando en Xalapa Enríquez –ó parecer-, onde oíu algunhas historias antigas de sacerdotes maias, santos, santóns… parecidas ás que don Modesto lle contaba pero non exactamente o mesmo.

  De Xalapa, capital do estado de Veracruz, o que mellor recordaba eran as grandes cabezas en pedra herdadas da tribo dos Olmecas que vira diante dos seus fuciños. Pouco lle faltou para que as romperan en anacos para utilizalas na construcción de casas pero a casualidade quixo que salvaran.

De México o coitado logo tivo que voltar tiñoso para España co rabo entre as pernas porque non lle sentaba ben o clima húmido e a altitude de alí. Dende aquela –dende a súa volta do país americano-, coróase con pucha, quedoulle pegada aquela friaxe na cabeza para sempre.

 A travesía dende o porto de Veracruz, nun barco cargueiro, ata o porto de Vigo durara un mes e medio.

As narracións que oíra en Xalapa Enriquez eran contos para nenos de teta en comparación coas saídas da boca do señor mestre. Estas traían máis ca pasmado ó compañeiro ocasional que compartía con el mesa e mantel.

Falaban unhas si e outras tamén, de deuses malvados, feiticeiras atroces, fermosas e perversas sereas, ananos encantados castradores de homes…

Tiña “cagondiola”, sen dúbida, o día iluminado para contar aqueles terribles contos, posiblemente a necesaria inspiración lle viña debido á axuda do viño que con moito gusto levaba engulido en compañía do bo labrego amigo del dende anos atrás.

Tantas fábulas lle contou don Modesto ó pobre do Bartolomeu das Pozas, por mal nome “Lambe cus”, que o inocente do aldeán xa logo non era quen de distinguir a realidade da ficción. Certamente, como lle ocorría a don Modesto, colaboraba en gran medida a esta confusión o caldo de Carballeda de Avia trasfegado na taberna do Seixido…

Taza vai e cunca vén, viño vai e viño vén, remataron os dous co bocho ben máis cargado do debido.

Sen fume na cheminea da taberna, sendo xa noite pechada, ó querer voltar para as respectivas casas, as pernas non se lle puñan de acordo coas cabezas, por veces parecía como que mesmo se negaban a obedecer as primeiras ás segundas.

   O escolante, don Modesto, pese a que non con moita diferencia, con máis posibles ca Bartolomeu das Pozas, conseguiu marchar con algunhas menos dificultades xa que fóra da taberna esperando por el para facer o camiño de volta para a casa, estaba atada a unha argola da parede, o seu modesto ruan de nome Radiante.

O proceso de subir “Cagondiola” enriba do ruan Radiante para emprender o camiño cara Covelo merecería unha narración á parte. Grazas a que o taberneiro lle botou unha man, senón…

Despedido o escolante cunha aperta de mans, o home de Liñares, despois de ganar nas fortes pelexas da cabeza coas pernas para que estas lle obedeceran; foi indo a pé, mal que ben, polos carreiros do monte procurando non saírse nunca do camiño para non se perder e co fin de chegar á casa antes de que a muller pensara que lle ocorrera algo malo e botara a andar polas sendas en sentido inverso atrás del.

Cando tras moitos esforzos, porque a cabeza e as extremidades non terminaran de poñerse de acordo de todo, canso e todo suoroso, chegou á súa modesta morada de Liñares, o primeiro que fixo foi buscar onde estaba a muller. Non sabía nin como chegara á casa porque non sabía nin por que camiños do monte se metera.

Isolina da Carracha, que xa se levantara para empezar as labores do día, e sen mediar entre eles outra palabra, tivo que escoitar a seguinte historia que recén lle acontecera e que lle contou case sen coller alento:

-Viña eu todo tranquilo, atravesando o monte rumbo á nosa casa, coma sempre, nin moi amodo nin á présa, cando chegando case á carballeira das Ermidas pasoume o que nunca me pasara nin quixera que se repetira outra vez: Sentín un bruído tan forte tan forte que, logo de pasárseme o susto que levei, ó pensalo ben, non dubidei en que tiña que ser un touro de descomunais proporcións o que o tal producía.

 Para quen non o saiba, a carballeira das Ermidas está no Monte do Ceo, na Serra do Suído da parroquia de Antas.

E Bartolo continuou: Eu xuraría polo máis sagrado que o animal de quen viña aquela especie de trono descomunal tería que ser a lo menos tan grande coma a nosa casa. Non habería maneira de poder facer o tremendo ruído que eu oín se fora máis pequeno.

-Déixateme de contos Bartolo –dille Isolina da Carracha- que te coñezo ben dende hai moito tempo e non che creo nada do que me digas. Non fai falta que agora te desculpes pola hora que é, xa me tes acostumada doutras veces… vaite deitar un pouco, anda, vaite deitar na cama a ver se che pasa a melopea que traes enriba… Eu teño que lle ir botar de comer ás vacas á corte, xa é hora e alguén ten que facelo…

-Por estas que che estou dicindo a verdade –di “Lambe cus” bicando os dous dedos índices colocando un sobre o outro en forma de cruz-, xúroche polo máis sagrado que é verdade todo canto che conto. E o caso é que non termina a cousa aí. Eu ó primeiro pensei que se trataría dun boi, pero non era nada diso, o animal que vin non semellaba ser un touro nin nada que se lle parecera…

   Como antes de chegar a velo notaba polo ruído que o que fora viña cara min, escondinme como puiden a toda présa fóra do camiño. Púxenme aniñado detrás duns toxos e dun loureiro grande que alí hai. O que dende o meu escondite vin púxome tódolos pelos de punta puxando pola pucha para arriba; aínda me parece que agora non me baixaron para o seu sitio como é debido.

De súpeto, cando o estrondo se facía máis forte porque se ía acercando a min quen o producía, apareceu aquel enorme xigante ante a miña vista.

Tan grande era o estraño animal que quedei parvo e faltoume a fala sequera para poder berrar pedindo axuda con tanto medo como pasei.

Tiña, o monstro ou o raio que parta á horripilante cousa aquela, un corno grande, coma os que teñen as nosas vacas pero máis grande, no medio da testa, e bufaba tan alto tan alto que metía respeto ó máis temperado.

Cando conseguín calmarme algo, se ben as pernas non me paraban de tremer, puiden apreciar mal que ben que aquel ser deforme estaba medio nu pero tamén andaba medio vestido, levaba tapado algo do peito e as súas partes cunha pel curtida.

Aínda que a pel estaba sen pelo polos dous lados, e xa estaba de cor marrón escuro e sucia,  deducín que por forza tería que proceder do corpo de tres ou catro becerros e non moi pequenos. O monstro era grandísimo.

   Dende o meu escondite na cima do coto, sen moverme nin dar un chío, vin que se movía con moita dificultade, andaba coxeando, subía costa arriba polo lado dereito cara a carballeira coma se viñera moi ferido, eu engruñeime de todo non fora que me vira…

A estas alturas do conto Isolina da Carracha estaba coa boca aberta, non sabería dicir se o seu marido se volvera tolo ou se coa borracheira sufrira unha alucinación, pero Bartolomeu das Pozas, de mal nome “Lambe cus”, pucha na cabeza, non miraba para ela e aínda co sabor do viño na boca continuaba coa súa fantástica narración. 

Cando o brutal animal aquel, estaba xa para chegar á entrada da carballeira pola parte de abaixo, xa preto da Ermida da Nosa Señora, dou un traspé na raíz dun carballo que sobresaía do chan, e caeu de fociños longo como era cos brazos estarricados para adiante.

¡Vaia ruído que fixo!¡Loado sexa Deus!¡Nunca tal cousa oín!

O golpe foi tan forte que o chan tremeu coma se fora un trono seguido dun terremoto, retremeu todo coa caída do inmenso monstro.

Debido á forza da caída, cos dedos da man dereita e con algún dedo da man esquerda, no sitio onde chocou, fixo uns buratos no chan que podería valer para plantar árbores froiteiros. Logo, enzoufado, sen mover a man dereita de onde a enterrara, coa man esquerda, seguramente debido á dor que pasaba, con desesperación fregaba e fregaba no chan, tanta debía ser a dor que sentía o pobre animal…

-¡Ben, home, ben..! créocho todo, todiño tal e como mo dis, pero vaite deitar un pouco na cama, faime o favor… –Isolina da Carracha a pesar de que segue coa boca aberta, non lle cre nada, como é normal, a Bartolomeu das Pozas-, vai para a camiña e segue soñando con xigantes e cabezudos, anda, fai o favor de deitarte un pouquiño…

Á historia de Bartolomeu das Pozas, de mal nome “Lambe cus”, daquela, por máis que a contou nun lado e noutro, ó parecer, non lle dou crédito ninguén.

Pero despois de moitos anos a historia que el contou ó día seguinte en que tiña que haber ido á feira de Doade, podemos pensar que vén coincidindo co que hoxe en día é o lugar coñecido como a Fonte Santa.

Nesta Fonte Santa é onde brotan os sete chorros da auga das Ermidas, dise que de cada unha delas mana unha auga especialmente milagreira, que bebida, na dose adecuada, pode curar diferentes enfermidades. Unha seica vale para curar as enfermidades dos ollos, outra para a dor de oídos, a terceira para curar a gorxa…

No lugar onde ó parecer o estraño animal ó que se refería “Lambe cus”, fregou con toda a forza da súa man esquerda, coa desesperación que a dor lle producía, e a poucos metros de onde están situadas as milagreiras fontes, hai hoxe unha pequena explanada na que está emprazada a capela da Nosa Señora das Ermidas venerada en toda a comarca polos favores que concede ós seus devotos. Pensaríase que a explanada é o actual igresario que hai arredor da Ermida.

Nos tempos actuais, neste lugar tan fermoso do noso país, o monte do Ceo, celébrase unha romaría moi concorrida por xentes chegadas de toda a provincia e de outros lugares, nos días primeiros do mes de agosto.

Disque Bartolomeu das Pozas, de mal nome “Lambe cus”, non sacaba a pucha da cabeza nin á hora de durmir.

Manolo Gulias Márquez

Manolo Gulias Márquez

Docente

Xosé Manuel Gulías Márquez naceu en Pontevedra en 1952, pero foi bautizado en Forcarei de onde eran seus pais. En 1983 aprobou as oposicións por ciencias logo fixo a especialidade de galego e daba as clases nesa lingua. O seu último destino levouno ao instituto onde estudou, é dicir ao Valle Inclán, non podía estar máis feliz xa que despois de case 20 anos non tivo que volver coller o coche. Neste instituto estivo 18 anos ata que con 65 xubilouse, porque xa tiña o tempo de servizo e xa tocaba. Colabora con nós relatando as súas viaxes.

Historia de vida

A mestra

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥