La verdad sobre la luz por Charo Valcárcel Mato

La verdad sobre la luz por Charo Valcárcel Mato

Descubrín este libro animada pola lectura dunha reseña que fixo del unha boa amiga.  As súas palabras despertaron a miña curiosidade, ademais nunca lera nada de literatura islandesa, así que pareceume unha boa ocasión para poñerlle remedio.

Despois, xa engaiolada pola obra, o meu interese pola autora levoume a procurar información sobre ela e, buscándoa, atopei unha entrevista que Diana Oliver lle fixera para elDiario.es. Nela descubrín que a idea desta novela deulla a elección que fixeron os islandeses no 2013 da palabra máis bonita do seu idioma, que non foi outra que ljósmódir, literalmente “nai da luz”, unha das denominacións usadas para comadroa,  muller que axuda a outra a dar a luz. Todo o  que ten que ver co termo, significado e orixe, explícao Ólafsdóttir nunha breve introdución da novela titulada: LA PALABRA MÁS BONITA.

Desde o momento en que comecei a súa lectura decateime de que La verdad sobre la luz era unha novela distinta. Concebida con mestría por Ólafsdóttir ao decidir que a  responsabilidade do relato recaia na voz protagonista de Dýja, a cal nos vai descubrindo o seu mundo a través do seu día a día como comadroa, pequenas e grandes cousas derivadas do exercicio da súa profesión, facéndonos partícipes das  meditacións que xorden desas experiencias e así mesmo das que proveñen dos textos escritos pola súa tía avoa Fifa. Todo isto fai que nos atopemos ante un libro cargado de reflexións sobre  o ser humano, comezando xa polos seus primeiros minutos de vida, cando ve a luz por primeira vez.

   Diana Oliver cualifica ás dúas protagonistas como “filósofas do nacemento”, quizais a mellor maneira de condensar  en poucas palabras o contido máis relevante da novela, ese significado da luz que pon fin á escuridade e viceversa, o real e o metafórico: “Para poder morir, primero hay que nacer”(páx.17, afirmación coa que comeza a novela). “En medio del universo hay un agujero negro. Y en medio de ese agujero hay luz”(páx. 109).

Aínda que Dýja tamén nos introduce na paisaxe e no clima islandés, onde a luz ou a súa ausencia son sumamente importantes. Curiosamente os sucesos relatados acontecen no mes de Nadal. A propia autora sinala na entrevista mencionada que elixiu esa época do ano porque en Islandia é o momento de máis escuridade e cre que iso pode axudar a entender mellor a importancia e o significado da luz.

 A protagonista pertence a unha familia na que varias xeracións de mulleres se dedicaron a esta fermosa e delicada profesión  de axudar a traer nenos ao mundo. Entre todas elas destaca a súa tía avoa Fifa, que se converte nun personaxe fundamental  ao ser a autora dunha serie de textos: cartas, artigos e manuscritos que se erixen na esencia do relato.  

A narración, como diciamos, vainos descubrindo as múltiples experiencias do día a día de Dýja como comadroa, “nai da luz”, nese lugar onde o tempo atmosférico, tema recorrente nas conversas telefónicas coa súa irmá meteoróloga, e a duración do día e a noite, da luz e a escuridade, constitúense en importantes condicionantes da vida alí e forman parte decisiva da súa realidade.  Mais, sen dúbida, o achado dos textos da súa tía pasa a ocupar un lugar privilexiado na novela.  Cando Dýja se establece no apartamento que herda de Fifa atopa  unha morea de cartas que se intercambiaron, durante corenta anos, ela e a súa amiga Gwynvere, comadroa de Gales, nas que falan sobre o seu oficio, a morte ou a importancia da luz; ademais encontra recortes dos artigos que publicara como columnista e nos que trataba temas relacionados co reino animal e o perigo que corría, así como dos efectos nocivos que o ser humano exerce sobre el e sobre o planeta.  Pero o que máis a sorprende é o contido da caixa na que encontra tres manuscritos titulados: VIDA ANIMAL, LA VERDAD SOBRE LA LUZ e AZAR. Neles a tía Fifa reflexiona, por exemplo, sobre as diferenzas entre as persoas e os animais.  Son escritos que semellan non estar conectados porque divagan sobre moitas cuestións, pero no fondo Dýja decátase de que a súa tía trata quizais de comprender o ser humano e o seu papel no universo,  de “se ocupa realmente un lugar ou se a súa presencia é superflua”.

Ao longo da novela reprodúcense moitas das reflexións incluídas nos manuscritos, artigos e cartas da tía Fifa, de maneira que o lector vai descubrindo o complexo mundo interior deste personaxe tan peculiar que o vai atrapando na súa rede de curiosas e interesantes meditacións, que veñen sendo a súa filosofía de vida:

 “El animal más vulnerable de la tierra nunca llega a recuperarse de haber nacido”.(páx.114)

 La historia del hombre es la historia de un millón de fragmentos de luz”.(páx.127)

 “La humanidad se extinguirá pero la luz seguirá existiendo”.(páx.142)

Dýja conclúe que a súa tía se aferraba á idea de que todo estaba conectado, xa que esa frase todo está conectado” utilízaa en máis de trescentas ocasións en moi distintos contextos. E ante as constantes preguntas de súa irmá sobre o pensamento da súa tía, sobre se tiña fe ou non no ser humano, móstrase moi dubidosa porque atopa afirmacións mesmo contraditorias, quizais nin ela mesma o sabía. Aínda que si recoñecía que “o ser humano nace para amar” (páx.158)

 A novela está chea de referencias literarias, algunhas delas servindo de título aos distintos apartados, a modo de capítulos, nos que está estruturada:

 “¿ES UN IMPERIO ESA LUZ QUE SE APAGA

O UNA LUCIÉRNAGA?” (páx.127)

(haiku de Jorge Luis Borges)

 “AL MORIR, UN POETA LE DICE A UN PEQUEÑO

RIACHUELO, SU MEJOR AMIGO:

TE ACORDARÁS DE MÍ, ¿VERDAD?” (páx.159)

(verso de Abdelmajid Benjelloun)

 e remata cun fermoso poema sobre a chegada da luz dun novo día.

 En palabras da autora “se queres falar da importancia da luz nun mundo escuro tes que empezar falando da escuridade”.

 É un deses libros que deixan pegada, un libro que anima a ser relido con calma deténdose nas múltiples reflexións que contén, para seguir descubríndoas, pero tamén para gozar do relato da vida cotiá de Dýja, intensa e  complexa, porén transmitida cunha enome sinxeleza que nos atrapa ensumíndonos no seu mundo de luz e escuridade, de escuridade e de luz.

Auður Ava Ólafsdóttir é unha escritora islandesa que traballou como profesora na Universidade de Islandia  e como directora do seu Museo de Arte.

 Como novelista leva publicando obras desde 1998 obtendo xa o Premio Tómas Guðmundsson  coa súa segunda novela: La mujer es una isla. O seu primeiro éxito a nivel internacional foi Rosa cándida. Axiña obtivo o recoñecemento unánime da crítica, que destaca o seu estilo meticuloso e perfeccionista e o seu sentido da condición humana.

La verdad sobre la luz por Charo Valcárcel Mato

Conta con diversos premios no seu haber como o dos Libreiros de Islandia, Premio dos libreiros de Quebec á mellor novela estranxeira ou o Premio Médicis étranger(premio literario francés).

 Esta novela La verdad sobre la luz é de momento a última e foi publicada neste ano 2024.

Outras obras son: Tierra levantada (1998), La mujer es una isla (2004) Rosa candida (2007), La excepción (2012), Hotel silencio (2016) e La escritora (2018).

La verdad sobre la luz por Charo Valcárcel
La mujer es una isla
Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

Formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

A escola das Nogueiras

máis artigos

Contacto

Ana Santos & De Vella a Bella

Hablemos ♥♥♥
No dudes en ponerte en contacto con nosotros, enviándonos un mensaje mediante el formulario siguiente.

Ana Santos & De Vella a Bella

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

70º NORTE de Xaime Toxo por Charo Valcárcel

70º NORTE de Xaime Toxo por Charo Valcárcel

Hoxe imos falar dunha novela que nos traslada a un mundo distópico, a un planeta apocalíptico que agoniza tras décadas de evolución dunha pandemia que converteu o ser humano no peor inimigo de si mesmo ao ter que enfrontarse á crúa realidade da supervivencia.

O tema non nos é descoñecido, efectivamente é algo tratado con  frecuencia tanto na literatura coma no cine, con maior ou menor acerto pero sempre provocando un efecto tremendamente desacougante, probablemente porque o lector ou espectador é introducido  na peor situación posible, aquela na que hai que loitar por sobrevivir e enfrontarse aos propios límites,  é obrigado a mirarse nun espello que lle devolve unha imaxe arrepiante da que quixera poder renegar e que malia todo sabe que esa imaxe está dentro, disposta a aflorar se é necesario para seguir existindo.

70º norte

Aínda que sen dúbida esta sería unha das razóns que podería xustificar a atracción por este tema tan reiterado, claramente non é a única, a desaparición da civilización tal e como a coñecemos tamén é outra constante, e non é de estrañar, contamos con  desencadeantes de sobra que poderían levarnos a ese temido final: armas nucleares, enfermidades descoñecidas, cambio climático, etc.

A situación, pois, na que se desenvolve a historia contada en 70° Norte, énos familiar, pero o autor introduce elementos que a fan especial, xogando mesmo cun simbolismo que nos invita a reflexionar sobre a importancia da linguaxe como vehículo de comunicación, a importancia das palabras como elemento indispensable das linguas e estas como sinal de identidade que ao desaparecer levan consigo a desaparición do individuo. É moi significativo que un dos síntomas do padecemento da enfermidade, a partir do cal comeza o declive total da persoa afectada, sexa a perda da linguaxe, o esquecemento paulatino das palabras.

Desde outro punto de vista a historia é contada utilizando dous ritmos diferentes no discurso  que teñen que ver co uso da descrición, a narración e o diálogo e a súa distribución na novela.

Tendo isto en conta poderiamos falar dunha primeira parte na que predomina a DESCRICIÓN, nela o protagonista fúndese coa natureza, coa paisaxe, describindo ata o máis mínimo detalle do que vai descubrindo na súa viaxe de exploración na procura doutra vida posible.

A partir do capítulo VII-VIII imos coñecendo retallos da súa vida na colonia da que procede e os motivos que o levaron a emprender a búsqueda dun lugar mellor e máis seguro. Hai, pois, máis NARRACIÓN, aínda que os longos fragmentos de MONÓLOGO INTERIOR fannos ver e sentir polos seus ollos, sufrir con el a fame, o medo, a terrible soedade e a progresiva perda de esperanza. Soedade que axuda a mitigar a confección dun diario destinado á súa familia:

            “Día 8: Levo unhas cantas xornadas de camiño e noto o peso do aire, empezo a sentir a escaseza de osíxeno, non sei se conseguirei afacerme a isto. Teriades que estar comigo…” (páx. 127)

Pero o auténtico cambio  atopámolo a partir do capítulo X caracterizado xa por un discurso PREDOMINANTEMENTE NARRATIVO, inmerso no DIÁLOGO entre os dous personaxes principais:

  • O home que explora
  • E a muller, única supervivente dunha aldea nun val entre montañas.

É a través do diálogo entre os dous que descubrimos o que aínda descoñeciamos sobre a situación pola que atravesa o planeta e as características da pandemia que provocou a destrución dunha sociedade “civilizada”.

Nesta última parte da novela, para min a máis interesante, prodúcese a convivencia entre os dous protagonistas que curiosamente pasan a denominarse constantemente como:

A MULLER e O HOME.

ELA e EL.

No caso da muller hai unha única excepción, unha carta da súa irmá Dolores na que a chama polo seu nome: Clara. Porén nas demais ocasións, que son moitas, sempre vai ser “a muller” ou “ela”

            “O home dera pasos cara á entrada da casa, disposto a enfrontarse co que fose”  (páx. 150)

            “A muller, anicada, prendía un lume con herba seca e garabullos no fogar da cheminea” (páx.154)

            “Ela atizaba as ascuas dun dos fornelos” (páx. 156)

            “El, tamén riu, a primeira vez desde que entrara na casa (páx.178)

Non obstante si que aparecen algúns personaxes sempre designados polos seus nomes propios, por exemplo Xandra, muller do home que explora, e Dolores, irmá da muller supervivente.

Que intención pode haber detrás destes personaxes innominados que á vez son os máis relevantes na historia?

Talvez que as súas personalidades e as súas accións son suficientes para seren identificados?

Talvez que as súas identidades se dilúen nesa distopía que os devora a un e a outra?

Son moito e non son nada. Representantes de dous espazos opostos, o abafante e o anhelado, o opresivo e o liberador, mais ambos os dous vítimas da mesma realidade atroz.

70° Norte é unha historia descarnada onde non hai apenas cabida para a compaixón ou a solidariedade, onde o medo, a desconfianza e a imperiosa necesidade de sobrevivir xustifican calquera acción, mesmo as que baixo prismas máis benévolos poderían ser consideradas tremendamente crueis.

Cabe destacar, non obstante, o papel relevante dunha natureza salvaxe e fermosa que se abre paso no medio da destrución.

Quizais sexa a resposta á única supervivencia posible do planeta, mais quizais tamén nela non haxa cabida para a humanidade.

                                                                                   Por Charo Valcárcel

                                                                                               (xaneiro 2024)

INFORMACIÓN SOBRE O AUTOR

Xaime Domínguez Toxo. Bueu,  11 de Novembro de 1955.

Licenciado en Filosofía e Ciencias da Educación. Presidente do Ateneo de Pontevedra dende o ano 2007.

 Escritor.  Ten publicado na editorial Xerais o libro de relatos AS PALABRAS QUE MOVE O MAR, polo servizo de publicacións da Deputación de Pontevedra conxuntamente co artista Antón Sobral ten publicado o CADERNO DE MAR, na editorial Ancoradouro o libro de relatos PROTEXER O INVISIBLE, na editorial Laiovento o poemario A CASA SEN NÓS

Historia de vida

Xaime Toxo
Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

Formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

Golpes de luz de Ledicia Costas

máis artigos

Contacto

Ana Santos & De Vella a Bella

Hablemos ♥♥♥ No dudes en ponerte en contacto con nosotros, enviándonos un mensaje mediante el formulario siguiente.

Ana Santos & De Vella a Bella

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Golpes de luz de Ledicia Costas por Charo Valcárcel

Golpes de luz de Ledicia Costas por Charo Valcárcel

Esta novela de Ledicia Costas publicada no 2021, e que xa conta con varias reedicións, está construída con tres personaxes protagonistas que representan a tres xeracións dunha mesma familia: avoa, filla, neto; o que é o mesmo: Luz, Xulia e Sebas.

A primeira impresión que me produciu a súa lectura é a de recoñecer no discurso narrativo, principalmente nos capítulos nos que o narrador e o punto de vista son o de Sebas, a dilatada experiencia da autora no manexo da narrativa dirixida aos lectores máis novos, movéndose coma un peixe na auga cando utiliza a perspectiva infantil.

Pero atopamos moitos outros motivos que a converten nunha novela interesante e atraente. Un dos méritos indiscutibles é a utilización de tres narradores diferentes, non só polos anos que os separan senón tamén polos seus caracteres marcados por fortes personalidades ben contrastadas. Estes narradores vanse sucedendo no discurso narrativo tomándose o relevo nos distintos capítulos tanto da primeira parte da novela: ANIMALIÑA, como da segunda: O ARXENTINO.

Golpes de luz

Este xogo narrativo é un dos grandes méritos de Golpes de luz, pois o cambio dun personaxe a outro, dunha avoa de oitenta anos a un neno de dez ou a unha nai de corenta e pico mantense con sorprendente coherencia ao longo de toda a novela, máxime cando son personaxes complexas, como é o caso de Luz, a avoa, unha anciá con demencia e momentos de extraordinaria lucidez que arrastra os duros golpes dun pasado que sempre ocultou á súa filla, Xulia. Luz convértese sen buscalo na heroína de Sebas e os seus amigos que a identifican con Thor, o deus do trono e a forza na mitoloxía nórdica, descrito abríndose paso co seu inseparable martelo, xa que esta figura mitolóxica foi convertida por Marvel nun superheroe dos seus cómics, pasando posteriormente ao cine, de aí que os rapaces estivesen tan familiarizados con el e mesmo coas súas orixes coma fillo de Odín, etc. A identificación de Luz con Thor nace da actitude dela, inseparable do seu martelo, co que incluso dorme, e que utiliza como arma de defensa e ataque cando considera que é necesario. É tamén a personaxe que nos regala os momentos máis divertidos da novela, cando reproduce os seus pensamentos, ou nos seus diálogos coa filla, co neto ou coa nai morta. Pero así mesmo os de maior tensión dramática, debido ao seu estado mental.

Sebas é un rapaz que debe adaptarse á vida nunha pequena vila galega ao chegar de Madrid con Xulia para vivir coa súa avoa tras o divorcio de seus pais. É un neno tremendamente imaxinativo e tenro e a súa perspectiva achega un sopro de aire fresco a unha historia difícil de traumas non superados, a súa inocencia e fantasía así como a súa sorprendente madurez para enfrontar moitas situacións son o contrapunto ideal aos problemas creados pola complicada convivencia entre nai e filla.

Xulia, a filla de Luz, representa a cordura, o sentido común, a paciencia, pero tamén é unha muller obstinada que non se rende ante o seu afán por coñecer un pasado que sempre se lle ocultou e iso, sumado ao seu bo facer como periodista, vaina levar finalmente a descubrir esa verdade dura que forma parte da súa vida. Ademais, a través dela e das súas investigacións, entramos en contacto co mundo do narcotráfico, ese mundo escuro cheo de traxedias persoais e colectivas de presenza constante nos medios de comunicación durante tantos anos e ao que a vila na que se criou Xulia e na que viven agora tampouco foi allea.

A segunda parte da novela leva o título de O Arxentino, que é como Luz, a Animaliña, se refire ao que foi o seu home. Este é o personaxe ausente, o personaxe pantasma que non estando forma parte fundamental da historia, unha historia na que el é a clave de moitos comportamentos e da gran frustación de Xulia. Teremos que esperar ás últimas páxinas para coñecer o que se oculta realmente tras o misterio que o rodea.

Trátase, pois, dunha novela de personaxes, chea de dinamismo, misterio e dor, pero tamén humor e tenrura; sabia combinación de ingredientes que converten a súa lectura nun acto pracenteiro e estimulante.

INFORMACIÓN SOBRE A AUTORA

LEDICIA COSTAS: Nada en Vigo en 1979 é unha das escritoras máis coñecidas e premiadas da literatura galega actual, sobre todo no eido infantil e xuvenil, aínda que tamén publicou para adultos: Infamia (2019) ou esta mesma que recomendamos hoxe: Golpes de luz (2021) e novelas catalogadas como “novelas de fronteira” precisamente por estar na fronteira entre xéneros.

Ledicia Costas

O seu percorrido literario iníciase no ano 2000, cando contaba só 21 anos, coa novela Unha estrela no vento, moi popular entre as lecturas recomendadas na ESO durante anos.

Gañou o Premio Lazarillo en tres ocasións con: Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta (2016), A balada dos unicornios (2018) e A lebre mecánica (2022), é a única escritora en recibir este galardón en tres ocasións. Co primeiro dos tres gañou tamén o Premio Gala do Libro Galego, que lle sería concedido así mesmo por A señorita Bubble no 2018, con A balada… obtivo o Premio Kelvin 505.

O Premio Merlín recibiuno en dúas ocasión, a primeira por Escarlatina, a cociñeira defunta (2014) e a segunda por O neno de lume (2022). Por Escarlatina… concedéuselle tamén o Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil.

Ademais no 2012 gañou o Premio Neira Vilas por O corazón de Xúpiter e no 2015 o Premio Losada Diéguez polo seu libro de relatos: Un animal chamado néboa.

Entre as denominadas novelas fronteira atoparíanse O corazón de Xúpiter ou Recinto Gris.

En 2021 foi recoñecida co Premio da Cultura Galega de Creación Literaria.

No ano 2022 gaña tamén o Premio de Poesía A Fundación co seu poemario Ultraluz.

Case a totalidade da súa obra está traducida ao castelán e mesmo a outros idiomas coma o portugués, o italiano ou o coreano.

Agardamos que nos siga agasallando moito tempo máis coas súas historias, esas das que ela mesma di que “as mellores son as que se escriben coa cabeza, pero sobre todo con corazón”.

 Bibliografía: https://lediciacostas.com/es/sobre-mi/

Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

Formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

A muller xabaril de Fina Casalderrey

máis artigos

Contacto

Ana Santos & De Vella a Bella

Hablemos ♥♥♥ No dudes en ponerte en contacto con nosotros, enviándonos un mensaje mediante el formulario siguiente.

Ana Santos & De Vella a Bella

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

A muller Xabaril por Charo Valcárcel

A muller Xabaril por Charo Valcárcel

Hoxe quérovos falar de A Muller Xabaril, de Fina Casalderrey, que acaba de publicar Xerais en marzo deste ano 2023.

Veño de rematar a lectura desta primeira novela da autora especificamente destinada a lectores adultos e debo dicir que é unha historia dura e tenra a un tempo, que conmove profundamente deixando unha pegada que non desaparece tras pechar a última páxina do libro.

O que se relata está inspirado na muller real que foi coñecida popularmente coma “O Jabalí” ou “A Jabalina” e que os pontevedreses e pontevedresas da xeración dos 50 e 60 lembran moi ben, principalmente os de Xeve, de onde era natural.

Pero mesmo os que, coma min, non sabiamos nada deste curioso e intrigante personaxe, acabamos sendo atrapados pola historia que Fina Casalderrey constrúe a partir dela, acabamos descubrindo a Muller Xabaril devagar, conducidos principalmente polo personaxe de Ramiro desde cuxa perspectiva a observamos por primeira vez:
“O Xabaril, o Xabaril! Aí vén o Xabaril!
O cheiro repugnante que desprendía a moitos metros de distancia abondaba como anuncio da súa inminente proximidade”
Casalderrey, Fina, 2023 páx.24 Xerais

a muller xabaril

e tamén a través dos seus ollos, primeiro de neno logo xa de adulto, imos coñecendo mellor ese personaxe repugnante e noxento que vai volvéndose cada vez menos repugnante e menos noxento:
“Eu perdinlle o medo moi pronto porque nos contaba cousas doutros lugares dunha maneira moi especial e á rapazada sempre nos tratou moi ben”
Casalderrey, Fina, 2023, páx. 114 Xerais

Porén será, sobre todo, nas cartas escritas por Adelina en distintos momentos da súa vida onde se nos mostra a súa auténtica natureza e por que acabou convertida nun farrapo miserento e solitario.
Moi amada e sentida nai:
Como lle vai? Soño cada día con que estea ben, alá onde queira que vostede se atope. Hoxe, en especial, bótoa moito en falta. Gustaríame ter unha íntima conversa con vostede para lle preguntar como se sente. Xúrolle que non é para lle reprochar nada, é tan só por coñecer un pouco máis a alma dunha nai, saber que foi o que lle impediu realmente continuar preto de min…”
Op. Cit. Páx 205

A carón de Ramiro hai outros personaxes como Cándida, Concha, Miguel, Amancio, etc. que contribúen a achegármonos ao Xabaril. En realidade trátase de todo un pobo o que nos transmite os amores e odios que xera esta muller.
É unha novela maxistralmente construída que mantén o interese do lector ata a última liña, unha novela que é quen de trasladarnos á vida cotiá no rural da primeira metade do século XX e mergullarnos nas pequenas e grandes historias que garda ese mundo e a súa xente, mais tamén unha novela que non pasa por alto os acontecementos históricos que se viviron neses anos e, da man dos seus protagonistas, volvemos ao tempo da ditadura de Primo de Rivera, da II República, e, sobre todo da represión trala sublevación militar do 36. Unha novela que se detén na análise das personaxes femininas poñendo de relevo a complicada vida que lles tocou vivir a tantas mulleres nesa época, principalmente por ser mulleres, mais tamén lles reserva un espazo importante aos homes, e como mostra temos a Ramiro, de gran relevancia na historia, un personaxe que desborda humanidade e sensibilidade, ou o do seu avó Amancio; iso si, ao seu carón e como antagónicos destacariamos por riba de todos o pai de Adelina e algúns outros nos que se detén menos a narración pero que teñen un posto destacado e gañado a pulso a carón do proxenitor da protagonista.

 Tamén é unha novela na que se lle saca moito rendemento ao xogo temporal: o tempo da historia trasládase ao discurso narrativo a través do vaivén presentepasado. Un presente cheo de incógnitas que se deben resolver recorrendo ás lembranzas dun pasado máis ou menos remoto. Será principalmente con Ramiro con quen nos embarquemos nesas viaxes temporais para tratar de recordar e entender.
Unha novela cunha estrutura narrativa na que se combina a técnica epistolar – clave no desenlace- coa narración en 3ª persoa, relato no que domina claramente a perspectiva de Ramiro, é el o que, ao par do lector, le a multitude de cartas que nos van desentrañando o misterio que se agocha tras a muller Xabaril.

E por último é tamén unha novela na que a presenza da música en torno aos personaxes principais é constante, situándose ao seu carón como unha protagonista máis, a música de John Lennon que escoita Ramiro no seu vinilo e acompaña as súas cavilacións, pero tamén a copla que adora Concha e que se mantén intacta na súa memoria, a música das verbenas, pasodobres, boleros… que foron a banda sonora dunha época que conforma o pasado e, en ocasións tamén o presente, dos personaxes de A muller Xabaril.

Por que recomendo a lectura desta novela?

Primeiro porque é unha novela de ritmo áxil e intenso que nos transporta a espazos familiares ou facilmente recoñecibles, poboados por personaxes de grande autenticidade que nos atrapan no seu mundo e aos que xa non poderemos abandonar ata o final. Ademais a historia que se nos relata vai gañando interese e emoción a medida que se vai avanzando na lectura, e non decepciona.

Porque indaga nun tema que non por ser moi tratado resulta menos interesante: a complexidade do ser humano, nesta ocasión principalmente a través da fascinante personaxe da muller Xabaril e mostra como se agocha baixo grotescas capas superficiais quizais para fuxir de si mesma, do que en realidade hai debaixo de todas elas, amosando só un disfraz repulsivo que provoca noxo e rexeitamento por parte da maioría dos que un día foron os seus semellantes.
Porque nos abre os ollos ante realidades dolorosas e pescuda nas profundidades dun ser que sufriu unha metamorfose inversa á da bolboreta, pero que acaba entrando en nós cunha fervenza de emocións que atravesan as páxinas do libro anegándonos por completo, mérito indiscutible dunha pluma que para os que somos lectores asiduos da súa obra, xa coñecemos ben, mais non por iso resultamos menos conmovidos.
Boa lectura!

Charo Valcárcel
(abril 2023)

Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

Formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

Kafka en la orilla

máis artigos

Contacto

Ana Santos & De Vella a Bella

Hablemos ♥♥♥
No dudes en ponerte en contacto con nosotros, enviándonos un mensaje mediante el formulario siguiente.

Ana Santos & De Vella a Bella

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Kafka en la orilla por Charo Valcárcel Mato

Kafka en la orilla por Charo Valcárcel Mato

Kafka en la orilla é unha novela complexa, que somerxe ao lector no mundo non menos complexo de Kafka Tamura, un adolescente de quince anos que un día decide deixar atrás o que ata ese momento foi a súa vida, unha vida chea de incógnitas e de baleiros, e coa súa mochila ás costas inicia un percorrido que o levará, a través de camiños intrincados e mesmo perigosos, ao descubrimento de certas claves da súa existencia, do seu eu. Pero tamén nos somerxe no mundo de Nakata, un personaxe entrañable cuxa historia corre parella á de Kafka Tamura, aínda que nunca chegan a cruzarse, nin sequera a coñecerse.

            Como noutras obras de Murakami a presenza de dous mundos diferentes, de dúas realidades que chegan a rozarse e mesmo a interferirse ten unha grande importancia.

Kafka en la orilla

Se tentamos realizar unha análise profunda da novela atopámonos con moitas incógnitas, con personaxes inquietantes, con feitos difíciles de explicar ou entender:

 Xa desde o primeiro capítulo nos discursos narrativos en primeira persoa -que non é outra que a do protagonista Kafka Tamura– aparece o personaxe do mozo chamado Corvo, un personaxe que lle fala ao protagonista, que semella reflectir a voz da súa conciencia, ou quizais a do seu álter-ego. Unha segunda personalidade?

 Nun dos últimos capítulos este mozo sobrevoa o bosque e atopa o home que rouba as almas dos gatos (o pai de Kafka Tamura?). O home está no limbo, segundo el mesmo di, morto, pero sen cruzar ao outro lado. O “mozo chamado corvo” intenta destruílo, mais é incapaz malia o empeño que pon e o home acúsao de ser só un eco, unha ilusión, e non ter a capacidade para poder acabar con el.  Este episodio parece confirmar a tese de que ese “mozo chamado Corvo” é unha especie de “outro eu” de Kafka Tamura, que aínda se está formando, e que finalmente encherá a intensa personalidade do rapaz; por iso as últimas palabras da novela son pronunciadas polo “mozo chamado Corvo” anunciando  a chegada a un mundo novo do “auténtico mozo de quince anos máis forte do mundo”.

O personaxe de Nakata que xoga un papel tan importante no desenlace. A actuación deste home é crucial no desenvolvemento da vida de Kafka Tamura tras marchar da casa. Porén non chegan a coñecerse, pero están estreitamente relacionados: a misteriosa morte do pai do rapaz e a búsqueda da pedra da entrada establece un vínculo entre eles que serve ademais de fío condutor e de enlace entre os capítulos protagonizados por un e outro.

 Ao lado de Nakata enseguida cobra importancia tamén o personaxe de Hoshino, o mozo que acompaña a Nakata na búsqueda da pedra da entrada e posteriormente na de Saeki. O que encontra a pedra e abre e pecha a entrada. O rapaz que descobre a música clásica, “O Trío do Arquiduque” de Beethoven e comeza a gozar da lectura, cousas que non fixera ata o momento e que descubrirá cando se converte no compañeiro de viaxe de Nakata.

 A señora Saeki e Oshima. Aos dous coñéceos na Biblioteca Commemorativa Komura.

Ela é un personaxe clave no percorrido vital de Kafka Tamura, a Saeki adulta e tamén á Saeki de quince anos, que visita de madrugada o cuarto que el ocupa na Biblioteca e da que se namora profundamente. É a muller que idealiza como nai, pero tamén como amante.

El, confidente e compañeiro, amigo e cómplice. Coa súa axuda chega ao bosque buscando un refuxio.

 A Biblioteca Commemorativa Komura, lugar no que Kafka Tamura sente o máis parecido á felicidade. Por unha parte porque unha biblioteca é un lugar no que hai moreas de libros e pode ler ás súas anchas, afección principal e case única, poderiamos dicir, de Tamura, lector incansable de todo tipo de libros. Por outra porque, como dixemos, aquí coñece a señora Saeki.

 O bosque: Kafka Tamura chega ao bosque a través de Oshima. En realidade Oshima facilítalle a cabana que está no bosque como refuxio, pero advírtelle que non se interne na súa espesura porque pode non voltar.

Finalmente Kafka crúzao, porque está aberta a porta de entrada, e regresa tras permanecer no mundo que se atopa ao outro lado.

É evidente o significado simbólico do bosque.

Como debemos interpretalo?

En pobos e culturas distintas e distantes o bosque relaciónase co coñecemento, coa sabiduría, tamén co descubrimento do que está oculto, mesmo coa morada de Deus e polo tanto a entrada á outra vida, ao MÁIS ALÁ.

Quizais poida ser ese o seu significado xa que nese mundo no que chega a entrar (a través do bosque) non existe o paso do tempo, as persoas que están alí non precisan comer e ten un encontro coa señora Saeki tras esta morrer na Biblioteca Komura. É ela a que o convence de que debe volver, que debe saír de alí.

 Personaxes fantásticos, metafóricos, como Jhony Walker ou o Coronel Sanders, que semellan saídos dun pesadelo, dunha mente confusa ou simplemente diferente na percepción da realidade.

Kafka Tamura é un ser infeliz, presa dunha inmensa soedade, un ser que se interna no bosque porque cre que non hai nada que deixe atrás que valla realmente a pena, nada polo que voltar, ninguén polo que regresar.

Será a Señora Saeki, a súa nai ou a que el quixera que fose a súa nai, a que o convenza de que ten que regresar, de que si valerá a pena. O seu apoio será o cadro de Kafka en la orilla del mar. Kafka, que era o nome do amor da señora Saeki  que morreu nunha manifestación, ese Kafka que está inmortalizado no cadro á beira do mar. K. Tamura sente coma se el fose ese Kafka, sente a brisa do mar, vese a si mesmo sendo inmortalizado polo pintor mentres a señora Saeki o observa.

Kafka Tamura soña unha vida que quixo ter, soña ser un home que quixo ser. Ama a unha muller que pode ser a súa nai e odia ao seu pai, que é representando na novela polo personaxe malvado asasino de gatos e ladrón das súas almas.

 Por que este rapaz xaponés de quince anos decide poñerse o nome de Kafka? 

 Na novela hai unha breve referencia ao escritor checo que xorde da curiosidade de Oshima cando coñece o nome do noso protagonista. Se temos en conta que nesta obra hai múltiples referencias literarias, musicais, filosóficas, etc. sorprende quizais que as liñas adicadas a Franz Kafka sexan tan escasas. Non é un nome común e menos na sociedade xaponesa. Cabería esperar que se xustificase a elección deste nome cunha ampla alusión á obra do escritor, que polo menos se presentase como o favorito de Tamura. Non é así.

 Talvez a explicación haxa que buscala máis nas semellanzas que si se poden observar entre a personalidade do rapaz xaponés e a do escritor checo.

Kafka foi un home de personalidade complexa, inquedo, solitario, rebelde, cunha vida interior intensa que reflectiu na súa obra. Os seus biógrafos falan asemade dunha relación difícil co pai e da importancia da muller na súa vida, a muller concebida como nai-deusa- amante.

Porén as semellanzas van moito máis alá, xa que esta novela, como boa parte da narrativa do autor xaponés mestura soño e realidade, mundo real e mundo das ilusións, dos soños e dos pesadelos ,como tamén sucede na obra kafkiana.

 Novela para ler e reler, para gozar e somerxerse na reflexión á que nos conducen os seus complexos personaxes e as complexas accións que protagonizan.

Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

Formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

After Dark

Flash-Black 13

máis artigos

Contacto

Ana Santos & De Vella a Bella

Hablemos ♥♥♥
No dudes en ponerte en contacto con nosotros, enviándonos un mensaje mediante el formulario siguiente.

Ana Santos & De Vella a Bella

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

FLASH-BLACK 13 de Ramón Caride por Charo Valcárcel

FLASH-BLACK 13 de Ramón Caride por Charo Valcárcel

Este libro de R. Caride está composto por 13 relatos publicados entre 1991 e 2014, só un foi escrito para a edición que os reúne a todos (O reinado dos ceos).

Ao final da obra o propio autor explícanos o porqué do título e tamén a razón de que sexan 13 os relatos, conta detalles curiosos dalgúns deles e fala da súa dedicación, desde o principio da súa carreira literaria, a este xénero que os define: a ficción científica e/ ou relatos fantásticos, que é como prefire nomealos Caride:

“…non foi a miña intención suxeitarme a ningún xénero ou variante determinada: están cociñados ao meu xeito, fóra receitarios”

Aínda que na súa narrativa atopamos, como el mesmo di,“outras teimas” sobre todo outra, que os coñecedores da súa obra identificarán ben: a narrativa criminal p. ex. en Sarou/Louzós”(2012)

FLASH-BLACK 13

Pero cinguíndonos a este libro publicado por Urco Editora na súa colección Alcaian no 2014 diremos que é un libro que se le dunha tirada, deses que nos manteñen en suspenso, que desenvolven argumentos que nos fan remexer no asento, sobre todo porque o bo quefacer do autor ao poñer ao servizo dalgunhas  das súas historias os seus amplos coñecementos de bioloxía (algo que é unha constante na súa narrativa) insire nelas datos técnicos e científicos que converte en base de situacións posíbeis pero desacougantes, proporcionándolles ao mesmo tempo uns visos de realidade que supoñen un atractivo extra para o lector. Aínda que non todos presentan os preocupantes resultados de certos adiantos da ciencia, si que en todos se nos introduce nun ambiente escuro e inquietante que arrastra ao individuo cara unha fin funesta e inelutábel.

Son relatos “escuros” como os califica o propio Caride, termo recollido xa no título no que se recorre a un xogo de palabras que procede da amálgama entre flash-back (referencia temporal á antigüidade de máis dunha década da maioría dos relatos respecto á data de publicación do conxunto) e black que claramente remite á súa escuridade, dando como resultado FLASH-BLACK.

Algúns están ambientados nun futuro non moi distante, pero futuro á fin e ao cabo, con novidades tecnolóxicas que non nos resultan demasiado irracionais ou absurdas porque xa no presente se están observando claros indicios destas orientacións da ciencia e da tecnoloxía, son historias como O reinado dos ceos na que coñecemos o perigosos que poden resultar certos microchips, ou Virtualidaderealidade con consolas simuladoras de estimulación nun mundo apocalíptico. Son relatos que semellan advertir sobre os riscos que determinados avances poden supoñer, afectando de forma, ás veces irreversible, á existencia humana tal e como a coñecemos.  Mais tamén atopamos outro tipo de historias, algunhas ben poderían provir do material onírico p. ex. as que contan Camiño longo ou Descontinuidade ou mesmo As formas gastadas dos soños, relato no que a existencia rutineira convértese nun desencadeante fatídico, outras afrontan os propios pesadelos dos escritores ante a rebelión dos seus personaxes, ou a durísima Foto-Shok  na que se nos amosa o terrible labor  dos fotoxornalistas de guerra levado ao extremo, etc., etc.

En definitiva o lector vese inmerso nun mundo que incita á reflexión, si, son relatos fantásticos pero, como toda fantasía, ten unha conexión coa realidade e é esa conexión, iso que entra dentro do eido do posible aínda que improbable, o que nos desacouga porque, como tamén indica o autor nas súas explicacións finais:

“ o fantástico é sinxelamente unha forma alternativa da realidade que en determinados casos ou circunstancias se manifesta. Non é algo paralelo ao cotián, non algo por riba nin por debaixo, senón algo tanxente ou interconectado co real, como un fluído que enche os poros da realidade e enchoupa as partículas sólidas do comunmente admitido como real e verdadeiro”

Esta nosa recomendación de hoxe non vai destinada unicamente aos amantes da narrativa fantástica, aínda que seguramente será neles onde atopará os lectores máis entusiastas, vai destinada a calquera tipo de lector, aos amantes da boa literatura, porque de seguro que non se van sentir decepcionados se deciden internarse nas páxinas de cada unha das historias de Flash-black.

Boa lectura!

 

Charo Valcárcel (abril2022)

Charo Valcárcel Mato

Charo Valcárcel Mato

Profesora de Galego

Nacín nunha pequena freguesía da Estrada (Sta. Cristina de Vinseiro) hai 60 anos, pero xa levo trinta e cinco vivindo en Pontevedra, case tantos como os que traballei no IES Valle Inclán (trinta e dous), toda unha vida…

Estudei Filoloxía Hispánica, aínda que me presentei e aprobei as oposicións para profesora de Lingua galega e sempre exercín como tal, do cal me sinto e sentirei sempre moi orgullosa.

Formamos parte dun grupo de teatro de profesores (en activo e xubilados) que naceu no 2005 no seo do Valle Inclán, Argallada, e que está esperando tempos mellores para retomar a súa actividade.

Agardo que as miñas contribucións no blog devellabella sexan merecedoras do voso beneplácito ou, polo menos, non do voso desgusto.

Un amor de Sara Mesa

máis artigos

Contacto

Ana Santos & De Vella a Bella

Hablemos ♥♥♥ No dudes en ponerte en contacto con nosotros, enviándonos un mensaje mediante el formulario siguiente.

Ana Santos & De Vella a Bella

♥♥♥ síguenos ♥♥♥