Non bebemos, emborrachámonos,  non cantamos, berramos por Pascasio Radberto

Non bebemos, emborrachámonos,  non cantamos, berramos por Pascasio Radberto

A noite do 12 ao 13 de agosto de 1995, Lila Amara e o seu home Bachir eran brutalmente  asasinados en Tixeraine, cidade da periferia de Alxer. Ambos os dous foron afuracados a tiros  á porta da súa casa mentres estaban charlando. Non satisfeitos, os asasinos, despois  e, coma se se tratase dun ritual, degolárona. Quen era esta muller? Pois Lila Amara  era unha cantante alxerina de Raï.

Lila Amara non foi nin a primeira, de feito foi a terceira, nin a  última vítima, cantante de  música Raï, executada polos máis fanáticos dos integristas islámicos do Grupo  Islámico Armado (GIA), durante o cruento período da guerra civil que asolou Alxeria na década dos anos 90 do pasado século.

tanques

Tanques nas rúas de Alxer ( foto Wikipedia)

Comecemos polo principio. Alxeria independizouse de Francia en 1962 tras unha longa guerra. A partir dese momento quedou constituído como un estado socialista e laico á fronte do cal estaba o partido único, Frente Nacional de Liberación (FLN). Pouco a pouco  este, comezou a derivar cara a unha ideoloxía de corte panarabista.  A aspiración desta ideoloxía nacionalista árabe, era que todos os pobos árabes sen excepción, xa foran  de África ou de Asia, formaran unha soa nación e remataran por unirse. O exipcio  Gamal Abdel Nasser foi un dos seus principais líderes.

Despois de derrotar os franceses, sen présa, pero sen pausa, a vida en Alxeria foise islamizando. Foise abandonando o laicismo. Boa proba disto é que o idioma francés e tamén o bérber foron sendo desprazados devagar polo árabe clásico. A  islamización acentuouse a partir de 1978, dirixida por Chadli Benyedid, presidente naquel momento do país. A consecuencia desta política de islamización foi que as distintas correntes fundamentalistas islámicas da década dos oitenta, atoparon o camiño aberto para difundir a súa ideoloxía. Co tempo estes grupos foron desprazando unha certa oposición de esquerdas que existía e lideraron os movementos de protesta, que se estenderon por todo o país debido á pobreza que se orixinou pola caída dos prezos do petróleo, principal riqueza de Alxeria.

Desde finais de 1987 e durante todo o ano 1988 sucedéronse protestas e algaradas  cada vez máis graves. A extensión e gravidade das revoltas daba a entender que o réxime do Frente de Liberación Nacional, non ía durar moito tempo. Ante esta situación, os altos mandos militares obrigaron o presidente a anunciar as primeiras eleccións libres da historia de Alxeria.

Meses máis tarde, xa en 1989, Abbas Madani, veterano xeque e o predicador Alí  Belhadj, fundaron o Frente Islámico de Salvación (FIS), co propósito de reemprazar  o sistema democrático recén imposto por un réxime dirixido pola lei coránica.

En decembro de 1991 e de forma sorpresiva o FIS gañaba a primeira volta das  eleccións. A reposta do poder foi inmediata. Semanas despois en xaneiro de  1992,  un golpe de estado militar depuxo ao presidente, cancelou a segunda volta das  eleccións, prohibiu o FIS e encarcerou miles de alxerinos simpatizantes cos  fundamentalistas, que foron levados a campos de concentración situados no Sáhara.  Entre os detidos estaban os dous fundadores.

Inmediatamente deu comezo a guerra civil, coñecida  por varios nomes entre eles o  de os <<années de braise>>, os anos das brasas. O obxectivo do FIS era substituír a  incipiente democracia por un réxime teocrático. A guerra desenvolveuse sobre todo no norte do país, onde as guerrillas se atopaban cómodas porque as beneficiaban  os bosques e as  abundantes matogueiras dese territorio. A zona cero atopábase ao sur e ao oeste da capital de Alxer, nun radio de acción moi pequeno. Eran uns cantos  centos de quilómetros cadrados. Pola contra, no sur do país e debido a que a súa poboación era e é moi escasa, non houbo apenas combates e case non se viu afectado, malia que alí é onde se concentran as grandes reservas de petróleo e gas.

En plena situación de guerra, en 1993 constituíuse o  Grupo Islámico Armado (GIA). O  GIA era moito máis radical que o  FIS. Os seus partidarios, moi numerosos nos suburbios  da capital Alxer e as cidades confinantes, tiñan un pensamento próximo ao  Wahabismo saudí  e consideraban renegado e impuro a todo crente que non seguise o seu extremismo. Desde o principio seguiron unha liña moi dura, na que calificaban de  inimigos tanto ao goberno como ao propio FIS. Comezaron a realizar actos terroristas  de todo tipo con tremenda violencia. Falsos controis de estradas; masacres pola  noite contra poboación civil; atentados con coches bomba; e incluso ameazas de  queimar escolas con todos dentro por non ser o suficientemente islámicas. Nesta orxía  de violencia, en agosto de 1994, chegaron mesmo a anunciar o Califato de Alxeria.

Para combater o GIA, o goberno organizou grupos de autodefensa compostos por civís  pobremente armados, en moitos casos só contaban con fusís de caza. Estas milicias,  a veces apoiadas por outras que estaban mellor equipadas e adestradas, tiveron un  relativo éxito na Cabilia, rexión alxerina que está fundamentalmente poboada por  bérberes que estaban en contra do goberno alxerino, pero aínda máis en contra dos   radicais islamistas.

En 1994 o FIS e outros grupos uníronse no Exército Islámico de Salvación <<AIS>>.  Condenaron os ataques indiscriminados contra a poboación civil reivindicados polo GIA e intentaron comenzar unhas negociacións co goberno alxerino. Estas  negociacións en teoría realizaríanse en Italia, pero o goberno nin acudiu nin nunca tivo a intención de facelo.

O GIA mentres tanto, seguía ao seu, ou sexa matar. Fíxose forte no rural e tamén  dominaba gran parte da periferia do sur da capital.

Os seus atentados e matanzas foron  cada vez máis. Asasinaban  periodistas, artistas, deportistas, estranxeiros e  moitas mulleres que se opoñían e rexeitaban cubrir o cabelo co <<huyab>>. Entre  os asasinados estiveron tamén varios intérpretes de música Raï.

Entre 1995 e 1997,  emprenderon unha guerra fratricida con outras faccións islamitas que provocou  centos de mortos. Foi literalmente unha guerra a tres bandas.

Atentado

Atentado en Alxer  archives.rgnn.org

En setembro de 1997, o AIS declarou o alto o fogo unilateralmente e deu por concluída a conflagración. Igualmente, esixiu que se descubrise aos verdadeiros autores dos  salvaxes atentados perpetrados durante eses anos. Había evidencias de que o propio  exército alxerino participara neles, ou polo menos fixera deixamento das súas funcións ao non intervir cando podería telo feito.

Pero para o GIA o conflito non rematou e a guerra continuou. Os anos 1997 e 1998  foron os máis sanguentos e crueis de toda a contenda. Os masacres e atentados sucedéronse un tras outro. A táctica era moi parecida en todas as ocasións. Varia ducias de homes provistos de fusís, granadas e machetes entraban nunha vila derrubando as portas das casas e asasinando homes, mulleres e nenos. Sempre daban mostras de gran crueldade, roubando diñeiro, xoias, violando as mulleres e secuestrándoas como reféns para usalas como escravas sexuais. As barbaridades  que facían, eran tan brutais que non quero describilas. Se algún lector desexa saber o que facían pode consultalo en Internet. Especialmente crueis foron os masacres  das localidades de Rais (29 de agosto de 1997) e Benthala (22 de setembro de 1997).  Ambas as dúas tiveron unha gran repercusión mediática a nivel internacional, impresionando a opinión pública de todo o mundo.

Dáse a particularidade de que en varios destes masacres os cuarteis da policía ou do exército estaban o suficientemente preto como para que puidesen chegar en auxilio das poboacións atacadas. Incluso nalgúns casos eran alertadas as forzas de seguridade, pero ou tardaban en actuar demasiado tempo ou non poñían o suficiente empeño en facelo. Todo isto fixo medrar a dúbida de que no  GIA había infiltrados oficiais do  goberno que mesmo podían ser en gran parte os dirixentes da organización. A idea  era converter en terror, todo o que tivese que ver co islamismo radical.

Por fin, tras ser elixido presidente Abdelaziz Bouteflika en 1999, declarouse unha lei de  amnistía para a gran maioría das guerrillas. Tras o conseguinte <<acto de  contrición>>, a maioría dos guerrilleiros volveron á vida normal. Pouco a pouco o  número de masacres foi diminuíndo paulatinamente. A maioría dos movementos islamitas aceptaron e integráronse na vida democrática e incluso moitos dirixentes do FIS foron reciclados para o xogo democrático.

Só o GIA seguiu combatendo, pero os seus restos foron perseguidos e atrapados nos anos sucesivos. Os máis recalcitrantes deles seguiron cometendo atentados con  coches bomba, tiroteos e demais, entre os anos 2004 e 2012. Pero estes grupos xa se  identificaban claramente co grupo <<Al Qaeda do Magreb>> e estaban  desvinculados dos movementos políticos e relixiosos de Alxeria. En definitiva, entre  os anos 1992 e 2002 a guerra civil alxerina cobrouse 150.000 mortos.

Entre as miles de persoas asasinadas polos terroristas do GIA, atopáronse varios  intérpretes da música coñecida como RAÏ. É pasmoso o odio que espertou e  esperta este estilo musical entre os fanáticos integristas islámicos, pero o motivo é bastante claro. O Raï é unha música que está a favor dunha vida independente e xusta,  lúdica  e, por riba de todo, máis divertida e iso no mundo árabe xa é moito dicir.  Mike Zwerin definiuna coma <<unha especie de blues árabe que combina as  tradicionais estruturas norteafricanas con rock, funk e reggae>>. Pero  probablemente é  J. F. Bizot o que deu coa definición perfecta: O Raï <<é coma  un peixe que quixeras atrapar coas  mans enxaboadas>>.

O Raï é un xénero musical  moi popular en Alxeria e por extensión en gran parte do Magreb. Realmente é un caso moi curioso dentro da música popular do mundo árabe.  Orixínase nun principio nas rexións rurais do noroeste de Alxeria e con relativa rapidez, a principios do século XX, comeza a estenderse por cidades costeiras como Orán e a propia Oujda en Marrocos. Son cidades ambas as dúas fronteirizas que teñen moitos rasgos culturais comúns, malia estar en estados diferentes. Para explicar os seus inicios  hai certa polémica, pero crese que as súas raíces atoparíanse no  <<Zendani>> música improvisada, esencialmente feminina e que pouco a pouco se combinaría con influencias do jazz e o blues traído polos soldados franceses durante a Primeira Guerra Mundial. Os primeiros seguidores desta música serían os marxinados sociais, que a farán súa nunha situación de case semiclandestinidade.  Durante unhas décadas, foi identificada pola súa intimidade, <<despedidas de solteiro,  night-clubs, burdeis, é dicir os lugares onde os/as cantantes podían ser francos e procaces>>. Co tempo e sobre todo a partir dos anos 70 do século XX o Raï vaise converter na música imprescindible para a mocidade de toda Alxeria en calquera tipo de festa, pero fundamentalmente nas vodas.

O Raï, é un caso específico dentro da música popular árabe. Tivo un progreso inaudito cunha serie de intérpretes moi especiais.  É un estilo musical que ademais de reivindicar a creatividade popular e a improvisación, foi bandeira no Magreb de ideas consideradas subversivas no mundo tradicional árabe, como poden ser a utilización de linguas autóctonas, os dialectos e a reivindicación da idea de periferia. Tamén da transgresión en todas as súas facetas, como o cuestionamento das normas e a exaltación dos praceres, sobre todo o alcol e o sexo.

Se esperta un absoluto rexeitamento entre os integristas islámicos é porque é unha música de masas, de carácter lúdico-festivo e totalmente libre de ataduras. Así mesmo é unha perigosa arma capaz de provocar entre a mocidade magrebí auténticos movementos sociais, sobre todo entre os emigrantes nos países europeos, como poden ser Francia e incluso a propia España (Barcelona).

A palabra <<Raï>> significa <<opinión>>, <<consello>> en árabe e os cantantes deste estilo son, en realidade eran, coñecidos como <<cheb>> (chaval, mozo) e <<cheba>> (chavala,moza).  De feito, nun principio foron as mulleres as primeiras intérpretes deste estilo musical. Eran mulleres que cantaban sobre temas sociais e políticos nun estilo moi íntimo e impetuoso. Unha das máis grandes foi <<Cheikha Rimitti>>. Nacida en 1923,  rematou sendo moi recoñecida e respectada no mundo magrebí. Comezou a cantar en público a unha idade moi temperá e axiña se converteu nunha figura importante na escena musical alxerina.  Rimitti foi unha das primeiras mulleres en cantar en público sen veo e nas súas cancións tocou temas tan complicados como o amor fóra do matrimonio. A súa voz potente e o seu estilo único valéronlle o alcume da <<Raíña do Raï>>.  A súa morte foi en  2006. 

Cheikha Rimitti Discogs

Cheikha Rimitti Discogs

A música Raï, cántase en árabe dialectal magrebí e as súas letras, como xa se comentou, soen tratar temas relacionados coa vida cotiá e as preocupacións sociais, políticas e sexuais da mocidade alxerina e por extensión de todo o Magreb. Os seus dous grandes argumentos son o alcol e a frustación sexual. Cheb Zahuani di nunha das súas cancións <<non bebemos, emborrachámonos, non cantamos, berramos>>. Este  discurso profundamente subversivo na sociedade musulmá fixo que o  Raï,  estivese prohibido na radio e na televisión alxerina durante longo tempo, por ser considerada demasiado provocativa.  Pero co tempo este estilo musical foi gañando popularidade nos países de  África do Norte  e Oriente Medio. Unha das causas da súa rápida difusión foron as <<casetes>> gravadas de forma  semiclandestina e de pésima calidade de son. Co tempo foise abrindo ao resto dos medios de difusión, incluíndo tamén a radio e a televisión.

A partir dos anos  80, ao  entrar en contacto con Europa e sobre todo con Francia, o Raï, viuse influenciado polo Rock and Roll e outros xéneros musicais como o Reggae ou o Hip Hop. Os músicos de Raï, comenzaron a engadir baterías, guitarras eléctricas, órganos  e sintetizadores aos instrumentos tradicionais magrebís como o <<darbuka>>  (especie de tambor de copa); o<<gasba>> (frauta de cana); o <<bandir>> (pandeiro); e  o << tar>> (pandeireta con címbalos). Con esta mestizaxe musical, o Raï comezou a ter  proxección en toda Europa e incluso nos Estados Unidos.

Entre os artistas máis destacados da música Raï, que lograron grande éxito en todo o mundo árabe e que tiveron grande influencia noutros artistas, podería citarse a  <<Cheb Mami>>, <<Cheb Hasni>>, <<Rachid Taha>>, e sobre todo <<Cheb Khaled>> o máis popular e auténtica estrela non só no mundo magrebí senón tamén en Occidente.

Nacido en 1960, converteuse nunha figura en Alxeria sen aparecer nunca nos medios de comunicación alxerinos, xa que as súas letras trataban sobre as mulleres e o alcol. Nos anos noventa comezou o seu éxito internacional cando empezou a mesturar os instrumentos tradicionais cos electrónicos da música occidental.

Khaled

Khaled

Xa se dixo que durante a guerra o GIA lanzouse a unha campaña enlouquecida de asasinatos e atentados contra intelectuais, estranxeiros, xentes da cultura e cantantes de Raï. O primeiro deles foi <<Abdelkader Alloula>>que foi asasinado a tiros  en Orán en marzo de 1994, moi preto do seu lugar de traballo. Seguido,  o  15 de febreiro de 1995, de <<Rachid Baba>>, ao que se lle disparou fóra da súa tenda de discos en Orán. Baba  foi elixido como branco polos integristas por ter producido cancións con textos sentimentais e da vida diaria das mulleres.  

En agosto dese mesmo ano, de 1995, tocoulle a quenda á cantante bérber <<Lila  Amara>>, ametrallada  e logo degolada xunto ao seu home nos arredores de Alxer. Amara, de 40 anos, gravara unha serie de cancións e uns cantos videoclips para a televisión alxerina. Era unha pioneira da loita pola feminidade no país magrebí. 

lila

Lila asasinada en 1995

Os asasinatos de músicos de Raï, continuaron sen tregua. Poucas semanas máis tarde, en  setembro, era tiroteado en Orán <<Cheb Hasni>>, unha das figuras máis lendarias da canción Raï. Coñecido como <<o ruiseñor magrebí>>, era un auténtico ídolo dos mozos alxerinos. Un fanático fundamentalista matouno de dous tiros á porta da súa casa de Orán. 

hasni

O Cheb Hasni, asasinado en 1994

O atentado foi unha resposta dos integristas á decisión tomada polo goberno ao considerar o Raï como música nacional alxerina.   O mesmo lle sucedeu a  <<Cheb Aziz>>, de 28 anos en setembro de 1996. Este músico moi popular e  irrespectuoso coas tradicións, fora  acusado de  sacrílego polos integristas.

Pero o máis emblemático dos asasinatos de músicos de  Raï, foi o do poeta e cantante  <<Malouf Lounés Matub>> en xuño de 1998. Este músico xa fora secuestrado e retido 15 días polo GIA en 1994.  O seu secuestro narrouno nun libro titulado <<O  Rebelde>>. Fora liberado pola inmensa mobilización popular que houbera na rexión da Cabilia. Desde a súa retención Lounés Matub  autoexiliárase en Francia, pero  continuou coa loita pola democracia, contra o integrismo e pola salvagarda da cultura bérber. Moi de vez en cando regresaba a Alxeria e cando o facía era para participar nalgunha convocatoria politica ou nalgún concerto. O 25 de xuño de 1998, uns terroristas emboscaron o seu automóbil cando ía para a súa casa pola estrada que conduce a  Tizi Ouzou (capital da Cabilia). Viaxaba coa súa muller e con dúas cuñadas. Ás 13. 30 o seu coche foi interceptado nun <<check point>>. 

Os  asasinos disparáronlle a queimarroupa ferindo ademais as tres mulleres. Tiña 42 anos.  Lounés Matoub declarara <<Sei que vou caer nas súas mans (…). E, se me matan, quero que me cubran coa bandeira nacional e que os demócratas me enterren na miña vila. Ese día entrarei definitivamente na eternidade>>. O seu gran pecado fora dirixirse á mocidade de ti a ti, cunhas letras informais e en ocasións políticas, iso foi o que o levou a que acabaran coa súa vida..

Lounés

Lounés Matub asasinado en 1998

Co final da guerra civil e o contacto con Occidente a música  Raï comezou a ter unha gran proxección internacional e algúns músicos como <<Rachid Taha>>, chegaron a  influír en bandas míticas do Rock internacional como <<The Clash>>, mesturando a música alxerina co funk, o rock e demais estilos occidentais.

Acontecemento histórico para a música Raï e que supuxo o seu gran despegue en Europa, foi o concerto celebrado o 26 de setembro de 1998 en París. O concerto bautizado <<1,2,3, Soleils>> tivo lugar no barrio parisino de Bercy. Ese día reuníronse 14.000 persoas totalmente entregadas desde o primeiro momento aos tres músicos de Raï máis  importantes do momento: <<Khaled>>, <<Rachid Taha>> e<<Faudel>>. Ao mesmo  tempo, foi un suceso único para os propios alxerinos, demasiado tempo considerados cidadáns de segunda en Francia..

BIBLIOGRAFÍA Y WEBGRAFÍA

https://msur.es>focos>argelia

https://es.wikipedia.org/wiki/guerra_civil_argelina

https://es.wikipedia.org/wiki/Matoub_Lounès

https://youtu.be/E3pd1TX1qlU

https://elpais.com/diario/1989/07/30/cultura/617752802_850215.html

https://audio.urcm.net/El-rai-argelino-desde-su

https://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-1245648

https://magicpopblog.wordpress.com/2018/09/12/muere-rachid-yaha-icono-de-la musica-rai/

https://www.lainformacion.com/arte-cultura-y-espectaculos/khaled-el-rey-de-la musica-rai-argelina-se-nacionaliza-marroqui_BCYpN4swkJV9isLA

https://www.researchgate.net/publication/239780413

MUÑOZ ZÁJARA, JESÚS y CORTÉS GARCÍA, MANUELA, <<El Ra’i y su transmisión: La  seija Remiti Rizilaniya (1923-2006)>>, Música Oral del Sur, Nº11, año 2014. Centro de  Documentación Musical de la Junta de Andalucía.

CREMADES ANDREU, ROBERTO, <<Identidad cultural de los jóvenes magrebíes a través  de la música Raï>>. Dedica. Revista de Educaçao e Humanidades, 5 (2014) março, 197- 207

ASENSIO LLAMAS, SUSANA, <<El Raï o la conversión de un género en símbolo>>.  Revista de Musicología, volumen XXI, Nº1, junio 1998.

FOTOGRAFÍAS: archives.rgnn.org, youtube.com, elordenmundial.com, wikipedia, abc.es. la foto de Cheb Hasni, lejournaldelafrique.com, abc.cultura, Tamurt, Discogs

Javier Domínguez

Javier Domínguez

Profesor de Historia

Javier Domínguez foi profesor de Historia no IES Valle Inclán ata que se xubilou no ano 2021

Counting Crows

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Demain, dès l´aube por Ghislaine Gourlaouen

Demain, dès l´aube por Ghislaine Gourlaouen

Le 4 septembre 1843, Léopoldine,  fille aînée de Victor Hugo, se noie avec son mari, Charles Vacquerie : elle a 19 ans et lui 26. Le poète demeure inconsolable. Dans les Contemplations, recueil publié en 1856 durant l’exil sur les îles anglo-normandes, Victor Hugo évoque cette tragédie à l’occasion d’un pèlerinage sur la tombe de sa fille. « Demain dès l’aube » est l’un des poèmes les plus célèbres de la littérature française. Il s’agit du poème XIV de « Pauca meae », le quatrième livre du recueil. Le titre latin de la section peut se traduire par « quelques vers pour ma fille ».

Victor Hugo

Mêlant lyrisme, inspiration romantique et mysticisme, ce texte bref se distingue autant par l’émotion qu’il suscite que par la perfection formelle. Comment le poète s’empare-t-il du thème de la mort pour faire de son pèlerinage sur la tombe de Léopoldine une expérience unique, d’une grande puissance humaine et poétique ?

La structure du poème est de ce point de vue remarquable. En effet, si la première strophe évoque une sorte d’impatience liée au rendez-vous, avec un rythme assez vif et des alexandrins marqués par de nombreuses coupes, la strophe 2, composée d’une seule et longue phrase, indique le moment de la méditation et du recueillement. Léopoldine en est absente. Enfin, la dernière strophe renoue avec la dimension biographique par l’évocation de la tombe et l’ancrage géographique, avec la mention de Harfleur.

Léopoldine, sa vie, récit de l’accident.

Née le 28 août 1824 au 90 rue de Vaugirard à Paris, Léopoldine Hugo est le deuxième enfant de Victor Hugo et Adèle Foucher L’aîné Léopold n’a vécu que quelques mois. Son père surnomme sa fille Didine ou Didi.

Léopoldine rencontre Charles Vacquerie (1817-1843), fils d’un armateur du Havre, lors d’une visite de courtoisie que les Hugo font aux Vacquerie dans leur maison de Villequier en 1838.

Léopoldine, qui a 14 ans, et Charles, qui en a 21, s’éprennent l’un de l’autre, mais Victor Hugo, très attaché à sa fille, la trouve trop jeune pour envisager un mariage dès l’année suivante. De plus, plusieurs deuils dans la famille Vacquerie retardent ce désir.

Après avoir patienté cinq ans, Léopoldine épouse Charles Vacquerie le 15 février 1843 en l’église Saint-Paul à Paris, dans la plus stricte intimité.

Léopoldine Hugo

Le 2 septembre suivant le couple arrive à Villequier  Le lundi matin, 4 septembre, vers dix heures, Charles Vacquerie embarque sur la Seine en compagnie de son oncle, Pierre Vacquerie (1781-1843), ancien marin, et du fils de celui-ci, Arthur (1832-1843), âgé de onze ans. Ils comptent se rendre chez Me Bazire, le notaire de Caudebec, à une demi-lieue de Villequier, où ils avaient affaire. Ils montent dans un canot de course que son oncle venait de faire construire.

Léopoldine e Charles

Au moment de partir, Charles demande à sa jeune épouse si elle souhaite les accompagner. Celle-ci refuse parce qu’elle n’est pas encore habillée. Les trois voyageurs se mettent en route après avoir promis d’être de retour pour le déjeuner.

Quelques instants plus tard, Charles revient prendre deux lourdes pierres en bas de la maison parce que le canot n’a pas assez de lest. Alors qu’il les met dans le bateau, sa jeune femme s’écrie : « Puisque vous voilà revenus, je vais aller avec vous ; attendez-moi cinq minutes. »

On l’attend, elle monte dans le canot. Madame Vacquerie mère recommande de rentrer pour le déjeuner, regarde le canot s’en aller et pense : « Il fait trop calme, ils ne pourront pas aller à la voile, nous déjeunerons trop tard ». Effectivement, pas une feuille ne tremble sur les arbres. De temps en temps un léger souffle vient un peu gonfler la voile et le bateau avance très lentement. Ils arrivent à Caudebec, où ils rencontrent Me Bazire au sujet de la succession du père de Charles, récemment décédé.

À Caudebec, le notaire veut les persuader de ne pas s’en retourner par la rivière parce qu’il ne fait pas de vent et qu’ils feraient la route trop lentement. Il leur propose donc sa voiture pour les reconduire à Villequier. Les voyageurs refusent et reprennent leur canot.

L’oncle Vacquerie tient la barre du gouvernail lorsque tout à coup, entre deux collines, s’élève un tourbillon de vent  qui, sans que rien n’ait pu le faire pressentir, s’abat sur la voile et fait brusquement chavirer le canot. Des paysans, sur la rive opposée, voient Charles reparaître sur l’eau et crier, puis plonger et disparaître, puis monter et crier encore et replonger et disparaître six fois. Ils croient qu’il s’amuse alors qu’il plonge et tâche d’arracher sa femme qui, sous l’eau, se cramponne désespérément au canot renversé. Charles est excellent nageur, mais Léopoldine s’accroche comme le font les noyés, avec l’énergie du désespoir. Les efforts désespérés de Charles restent sans succès. Ainsi, voyant qu’il ne la ramènera pas avec lui dans la vie, ne voulant pas être sauvé, il plonge une dernière fois et reste avec elle dans la mort.

Pendant ce temps, Madame Vacquerie, attend dans le jardin. Elle a pris une longue-vue et regarde dans la direction de Caudebec. Ses yeux se troublent, elle appelle un pilote et lui dit : « Regardez vite, je ne vois plus clair, il semble que le bateau est de côté. » Le pilote regarde et ment : « Non, madame, ce n’est pas leur bateau », mais, ayant vu le canot chavirer, il court en toute hâte avec ses camarades.

Il est trop tard. Lorsque l’on apporte quatre cadavres à Madame Vacquerie, sur ce même escalier d’où ils étaient partis trois heures auparavant, elle ne veut pas les croire morts, mais tous les soins sont inutiles. Léopoldine n’avait que dix-neuf ans et son mari en avait vingt-six, l’oncle Pierre soixante-deux et le cousin Arthur à peine onze. Léopoldine Hugo repose au cimetière de Villequier (Seine-Maritime), dans le même caveau que Charles Vacquerie.

Tombe léopoldine e Charles

Léopoldine dans l’œuvre de son père

La mort prématurée et tragique de sa fille et de son gendre aura une très grande influence sur l’œuvre et la personnalité de Victor Hugo.

L’écrivain, sur le chemin de retour après un voyage en Espagne avec sa maîtresse Juliette Drouet, n’apprendra la mort de sa fille que quatre jours plus tard en lisant un exemplaire du journal Le Siècle, le 9 septembre 1843. Il est alors à Rochefort,  attablé avec Juliette au « Café de l’Europe » (actuel « Café de la Paix »), place Colbert. Arrivé deux jours plus tard à Paris, il ne pourra aller sur la tombe de sa fille qu’en septembre 1846 et consacrera à sa mémoire de nombreux poèmes, notamment Demain, dès l’aube… et À Villequier dans Pauca meae, le quatrième livre des Contemplations, ainsi que : « Elle avait pris ce pli… ». Il rencontra bientôt Léonie d’Aunet qui l’aidera à supporter son deuil.

La mort de Léopoldine impressionnera beaucoup sa jeune sœur Adèle âgée de 13 ans, au point d’ébranler la santé psychique de l’adolescente. Celle-ci mourra cinq décennies plus tard en hôpital psychiatrique.

Demain, dès l’aube

« Demain, dès l’aube, à l’heure où blanchit la campagne,

Je partirai. Vois-tu, je sais que tu m’attends.

J’irai par la forêt, j’irai par la montagne.

Je ne puis demeurer loin de toi plus longtemps.

Je marcherai les yeux fixés sur mes pensées,

Sans rien voir au dehors, sans entendre aucun bruit,

Seul, inconnu, le dos courbé, les mains croisées,

Triste, et le jour pour moi sera comme la nuit.

Je ne regarderai ni l’or du soir qui tombe,

Ni les voiles au loin descendant vers Harfleur,

Et quand j’arriverai, je mettrai sur ta tombe

Un bouquet de houx vert et de bruyère en fleur. »

Victor Hugo  (1802-1885)

Mañá, ao alba

Mañá, ao alba, cando o campo se poña branco,

Marcharei. Xa ves, sei que estás esperando por min.

Irei pola fraga, irei polas montañas.

Non podo estar lonxe de ti por máis tempo.

Camiñarei cos ollos postos nos meus pensamentos.

Sen ver nada fóra, sen escoitar ningún ruído

Só, estraño, encorvado, as mans cruzadas,

Triste, e o día será para min coma a noite.

Non ollarei nin o ouro do serán que cae,

Nin as velas que ao lonxe baixan cara a Harfleur,

E cando chegue, poñerei na túa tumba

Un ramiño de acivro verde e breixo florido.

Le poème chanté par Henri Tachan:

Henri Tachan  (1939). Très souvent ignoré par les médias, Henri Tachan a  démarré sa carrière dans les années 60. Ses chansons à texte sont très souvent critiques vis à vis de la société et de ses travers.

Il nous donne ici une très belle et émouvante  interprétation tout en légèreté du célèbre poème de Victor Hugo.

Le poème chanté par Les Frangines

Interprétation totalement différente que celle des Frangines, deux jeunes filles qui sont plus connues sur youtube que dans les médias traditionnels. Elles ont choisi de nous proposer un video-clip qui nous fait voyager dans la Normandie actuelle. …… véritable pélerinage jusque la tombe de Léopoldine et Charles Vacquerie. …. De belles images et une jolie interprétation auxquelles on ne reste pas insensible.

Ghislaine Gourlaouen Bryselbout

Ghislaine Gourlaouen Bryselbout

Profesora de francés

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

“Papá gallego”, un homenaje hecho tango  por Eduardo Aldiser

“Papá gallego”, un homenaje hecho tango por Eduardo Aldiser

"Papá gallego" un homenaje hecho tango

Eduardo Aldiser

Si seguimos la regla muy frecuente en estas tierras gallegas que muchos apellidos surgen de los toponímicos, podríamos inferir que el padre de  Manolo Barros – como siempre hemos llamado al autor del tango “Papá gallego” –  es posible que haya nacido o haya tenido sus raíces en el vecino Barro, concello pontevedrés al norte de la Boa Vila. La letra de este poeta argentino del tango ha contado con la música de Emilio Balcarce. De la misma dupla pero cantado por Miguel Montero con la orquesta de don Osvaldo Pugliese fue muy popular también `Conciencia´; Roberto Rufino musicalizó y cantó `Calla´, un tango que tuvo mucho predicamento. Y son suyas las letras de `Cortejo de mentiras´, `Cuanta angustia´, `Mundana´, entre otros.

Al hablar de Emilio Balcarce, el compositor de este tango, podemos recordar una peculiaridad de la orquesta Pugliese, tener músicos polivalentes. Balcarce desde los 9 años estudió violín y luego, años después y como autodidacta, se hizo también un gran ejecutante del bandoneón. Sin embargo lo aparca varias décadas al actuar con  la orquesta de Don Osvaldo y en esa escisión que dio lugar al `Sexteto tango´, que fue el conjunto que grabó este merecido homenaje a un inmigrante gallego. Después volvió al bandoneón, ya mayor, porque era su vocación. Un caso muy particular.

sexteto tango

El otro multiuso de la orquesta Pugliese era Julián Plaza, pianista y bandoneonista a la vez. Cuando estaba Pugliese, en la fila de bandoneones con Osvaldo Ruggero y Víctor Lavayén (por citar, además a otros dos de los componentes del futuro Sexteto Tango que tuvo como cantor a Jorge Maciel). Pero… ¡amigo! Osvaldo Pugliese era un comunista altamente militante. Durante el primer gobierno del General Perón, en los 40 y 50 del Siglo XX, cada vez que salía de gira por el interior de Argentina, contactaba con correligionarios y promovía reuniones políticas, estando el Partido Comunista proscripto. Entonces lo encarcelaban y fueron muchas las presentaciones de la orquesta sin su director. Era cuando se recomponía, siendo Julián Plaza el pianista y quedándoles el recurso de Emilio Balcarce por si había que reforzar la línea de bandoneones. Así ocurrió cuando en mis mocedades vi por primera vez a la Orquesta Pugliese en Isla Verde, Provincia de Córdoba, Argentina, al lado de mi pueblo natal, teniendo unos once años. Esa noche no conocí a Don Osvaldo, estaba preso en Río Cuarto. Años después lo presenté en Canal 5 de Rosario en un especial de nuestra agencia de publicidad Studio Simeoni.

Aquí les dejo este tema de Manuel Barros, recordando a ese padre que fue desde Galicia a hacer la América. Su letra refleja la lucha de tanto inmigrante en Argentina y puede representar a cualquier “gringo” piamontés (un equivalente a los gallegos entre los inmigrantes italianos, por ser muy numerosos) o los muchos judíos llegados de Europa, cambiando apenas un par de datos.

En este vídeo recito “Adios ríos, adiós fontes” de Rosalía de Castro (Como lo había hecho  el 12 de Octubre de 1957 en mi escuela de primario en Rosario)  en mi programa Yosoytango, Cibeles FM de Madrid – 2003 – dentro de la sección “Un poema y un Tango”, con Papá Gallego ilustrando musicalmente el emigrar desde estas tierras. En la producción del vídeo añadimos un poema de Rosalía crealizado como alalá por Ángeles Ruibal. Les dejo también la letra de Manolo Barros, por si quieren cantarlo.

Papá gallego    –  Letra de Manuel Barros – Música de Emilio Balcarce

(Recitado)

Hombre anónimo para la muchedumbre. Hormiga laboriosa que no rompió estructuras

Pero dejo en mi  alma  la costumbre de vivir sin mordaza, ni ataduras

 Papá gallego de los años duros / Manuel de nombre, cinchador sin asco.  / Toda tu vida retomó el silencio / Cuando el destino te llamo a descanso.

Papá gallego que dejó en la olla / Los cinco guita que le dio el trabajo, / Y no tuvo tiempo de aprender siquiera / A escribir su nombre con sus propias manos.

 Vos que supiste de lo llovido / desde que el mundo a caminar se ha dado, / de las sopas amargas y el zurcido / que tras del pantalón hemos llevado.

Que supiste de la feria, la balanza,  / de lo sucio y lo vil de los mercados. /  Y supiste reír frente a mi infancia, / acaso, acaso por lo mucho que has llorado.

(Recitado)

Sabes también papá, que un niño triste,  hoy peregrino de cabellos canos, lleva tu recuerdo en su camino y pasea contigo de la mano.

Papá gallego que dejó en la olla / los cinco guita que le dio el trabajo. / Y no tuvo tiempo de aprender siquiera / a escribir su nombre con sus propia manos.

Para mis gallegos amigos, los que tengo en Argentina y los de aquí, en Galicia y toda España… con cariño

Eduardo Aldiser

Eduardo Aldiser

Eduardo Aldiser

Perodista, locutor y publicista

Nació en General Baldissera (Córdoba, Argentina), pero su espíritu inquieto le hizo explorar muchas tierras. Vivió muchos años en Rosario –ciudad que siente como propia. En 1983 llegó a Madrid donde dirigió empresas de Marketing Promocional con concursos como el Portfolio de ABC y en el 2000 retomó la actividad radiofónica, además de dirigir la revista Raíz Argentina destinada a su colectividad y poner en marcha emprendimientos digitales. Dirige desde 2010 los portales Argentina Mundo    Argentina Folklore y Provincias  Argentina Tango  y finalmente ahora lo tenemos en Galicia, cabalgando Tangos y otros hechos culturales.

Blog

Cuando Galicia estaba a 12 mil km

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Duetos musicais hispano-portugueses por Manuel Lastra

Duetos musicais hispano-portugueses por Manuel Lastra

Falabamos hai uns meses da pouca repercusión que a música portuguesa ten neste lado da raia. Afondando neste tema, hoxe imos comentar un fenómeno  que cada vez vén sendo máis habitual: as colaboracións e intercambios entre cantantes portugueses e españois.

Non é raro que algúns artistas portugueses utilicen o castelán nas súas interpretacións. Pensemos en António Zambujo  cantando Madera de deriva (coa chilena Mon Laferte) de Jorge Drexler ou Nininho Vaz Maia  cantando rumba flamenca como se fose nativo de Granada. En sentido contrario, algúns artistas españois usan o portugués nos seus traballos, con moita menos frecuencia, eso sí. Pero algúns exemplos hai, como a extraordinaria versión de Grandola Vila morena que Cecilia Krull e Pablo Alborán  acaban de gravar en portugués para a serie La casa de papel.

Antonio Zambujo e Mon Laforte, Madera de deriva (Castelán)

Nininho Vaz Maia Pégate a mí

Cecilia Krull e Pablo Alborán, Grandola Vila Morena (La casa de papel) (2021)

Nesta mesma liña, hai anos xa que de cando en vez algún artista hispano ou luso conta coa colaboración dun colega transfronteirizo nas súas actuacións ou traballos gravados. Pensemos na actuación de Carlos Cano xunto con Amalia Rodrigues  en TVE cantando María, la portuguesa ou Antonio Zambujo con Uxía en Da-me uma gotinha de água. Ou o traballo Dulce Estrela (2008) de Dulce Pontes e Estrella Morente . Todos estes son traballos monolingües nos que a lingua  utilizada é sempre a do considerado “artista principal” (castelán no caso de Carlos Cano e Estrella Morente e portugués no caso de Zambujo). O “artista invitado” adáptase e muda a súa lingua habitual. Estas colaboracións explícanse polas conexións existentes no centro e sur da península entre o flamenco e o fado e no norte polas evidentes ligazóns lingüísticas e culturais entre Galicia e a rexión do Minho.

Carlos Cano e Amalia Rodrigues, María la portuguesa

Antonio Zambujo e Uxía, Da-me uma gotinha de água (En portugués) (2014)

Dulce Pontes e Estrela Morente, Dulce Estrela 2008 (En castelán)

Pero o tema que hoxe nos ocupa é diferente. Nestes últimos anos estamos a observar que cada vez é máis frecuente un tipo de colaboracións máis sorprendentes: falamos dos duetos bilingües.  Cooperacións entre artistas españois e portugueses nos que cada un mantén a súa lingua  de maneira que se utilizan ambas. O portugués canta a súa parte en portugués e o mesmo fai o español. Naturalmente, se hai algunha parte na que canten ambos xuntos, deberán optar por unha ou outra. O resultado é peculiar e moi efectivo, un tema bilingüe perfectamente comprensible polos falantes de ambas linguas. A maioría destes traballos son baladas de corte romántico e estrutura musical sinxela destinadas ao grande público, pero non exentas de calidade.

Un dos exemplos máis antigos deste tipo de “duetos bilingües” é o tema Sangue oculto que en 1992 gravaran o grupo GNR xunto con Javier Andreu)  vocalista de La Frontera.

No 2007, Miguel Poveda contou coa colaboración de Mariza para o seu tema Meu fado. Mariza debeu collerlle o gusto ás claboracións con artistas españois porque repetiu a experiencia con Sergio Dalma  en Alma (2015)

GNR e Javier andreu (La Frontera), Sangue oculto (1992)

Mariza e Miguel Poveda, Meu fado (2007)

Mariza e Sergio Dalma, Alma (2015)

e con Vanesa Martín en Pídeme de 2018.

No 2011 Pablo Alborán conta con Carminho para o seu tema Perdóname. De 2013 é a canción Vencer ao amor de Paulo Gonzo e India Martínez

Mariza e Vanessa Martín, Pídeme (2018)

Pablo Alborán e Carminho, Perdóname (2011)

Paulo Gonzo e India Martínez, Vencer ao amor (2013)

e no 2017 Vanesa Martín conta coa colaboración de Matias Damasio para a extraordinaria Porque queramos vernos.

No 2018 Antonio José e Diogo Piçarra  lanzan A dónde Vas e o último dueto mixto castelán-portugués do que temos noticia é Por ti de Nuno Riveiro e Ainoa Buitrago de 2020.

Vanesa Martín e Matias Damásio, Porque queramos vernos 2017

Antonio José e Diogo Piçarra, A dónde vas (2018)

Nuno Ribeiro e Ainoa Buitrago, Por ti (2020)

Como resultado destas colaboracións, algúns artistas lusos empezan a ser coñecidos en España e este coñecemento propicia certa curiosidade pola música portuguesa actual o que, en definitiva, debemos considerar como moi positivo.

Ata a próxima.

Manuel Lastra Galiano

Manuel Lastra Galiano

Profesor de Galego

Son Manuel Lastra Galiano. Nacín hai case sesenta e un anos en Salcedo, ao lado de Pontevedra.

Sempre me gustou a literatura polo que decidín estudar Filoloxía e facerme profesor. O curso pasado puxen fin á miña etapa de docente despois de exercer durante trinta e sete anos, trinta deles no IES Valle Inclán desta cidade.

Penso que a xubilación non debe implicar o cese da vida activa. Ao contrario, agora podo dedicarme á realización de moitas actividades lúdicas e culturais que tiña aprazadas pola falta de tempo.

A publicación deste blog responde a esta ansia de manterme activo. Xunto cos meus compañeiros, espero que as propostas que vos fagamos sexan do voso agrado.

A descoñecida música portuguesa

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Colchiques dans les prés por Ghislaine Gourlaouen

Colchiques dans les prés por Ghislaine Gourlaouen

Colchiques dans les prés

 Il s´agit d´une chanson populaire française du XXè siècle. À l´origine le titre, semble -t-il, était Automne. Les deux auteures –Jacqueline Debatte (paroles) et Francine Cockenpot  (musique) étaient cheffes scouts et ont créé cette ritournelle vers 1942/43 pour les jeunes des camps de scoutisme.

 La chanson est devenue un classique, des années 40 jusqu´à aujourd´hui, grâce entre autres à sa reprise par des des groupes musicaux et à de nombreux artistes, comme Francis Cabrel  pour citer le plus célèbre. 

Elle est également chantée par de nombreuses chorales: Ci-dessous le lien vers  Les Doudous lyriques , très professionnels!  Très belle interprétation.  

Celle de la Chorale Crysalide l´est tout autant dans un autre style, celle que nous avons tous appris à l´école primaire des années soixante….à la rentrée des classes,-la boule au ventre!-  La chanson effectivement pouvait nous foutre un cafard monstre….C´était la fin des grandes vacances, le retour à la routine scolaire, aux devoirs….maintenant, c´est la nostalgie de ces années et celle qu´évoque toujours un peu l´arrivée de l´automne.

Les colchiques   (Colchicum) sont des plantes herbacées vivaces de la famille des Liliaceae. La plupart des espèces fleurissent lors de la fin de saison estivale dans les zones ouvertes comme les pâturages, les clairières ou bien les prés. C’est ceci que décrit la première partie des paroles de la chanson :

Colchiques dans les prés

Fleurissent, fleurissent

Colchiques dans les prés

C’est la fin de l’été

Colchiques

Colchiques dans les prés

Fleurissent, fleurissent

Colchiques dans les prés,

C´est la fin de l´été

Refrain:

La feuille d´automne emportée par le vent

En ronde monotone

Tombe en tourbillonnant

Châtaignes dans les bois,

Se fendent, se fendent

Châtaignes dans les bois

Se fendent sous nos pas

Nuages dans le ciel

S´ étirent, s´étirent

Nuages dans le ciel

S´étirent comme une aile

Et ce chant dans mon cœur

Murmure, murmure

Et ce chant dans mon cœur

 Appelle le bonheur

Lirios

Lirios nos prados

florecen, florecen

Lirios nos prados

é a fin do verán

Coro:

A folla do outono levada polo vento

Nunha rolda monótona

Cae nun torbellino

Castañas nos bosques

esnaquizanse, esnaquizanse

Castañas nos bosques

esnaquizanse baixo os nosos pés

Nubes no ceo

esténdense, esténdense

Nubes no ceo

esténdense como un á

E este canto no meu corazón

murmura, murmura

E este canto no meu corazón

 Chama a felicidade

Ghislaine Gourlaouen Bryselbout

Ghislaine Gourlaouen Bryselbout

Profesora de francés

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Un air de Bretagne ce soir….por Ghislaine Gourlaouen

Un air de Bretagne ce soir….por Ghislaine Gourlaouen

Quelques mots sur l´auteur

Youenn Gwernig, né Yves Guernic selon l´état civil à Scaër (Finistère) en 1925, décédé à Douarnenez (Finistère) le 29 août 2006, est un écrivain et poète franco-américain d’origine bretonne. Il est également sculpteur, musicien et chanteur. Il fut aussi sonneur*, peintre et producteur de télévision pour France 3 Bretagne.

Il émigre aux États-Unis, pays dont il prend la nationalité, à la fin des années 1950 et ne revient en Bretagne qu’à la fin des années 60. Avec des valeurs humanistes et universelles, il rédige ses écrits indifféremment en breton, français ou anglais

*Le sonneur (soner en breton, sonnou en gallo) est un musicien jouant de la bombarde, du biniou kozh ou autre type de cornemuse, ainsi que parfois aussi de la clarinette bretonne, la Treujenn-gaol          

Ce que je voudrais vous faire connaître ici est une chanson qui me plaît beaucoup;  je l´ai découverte, il  n´y a pas si longtemps que cela, quelques années peut-être. Nous la devons au  barde breton Youenn Gwernig et s´intitule E kreiz an noz, c´est- à- dire “Au milieu de la nuit”. Libre à chacun d´interpréter le  texte le texte poétique comme il l´entend….. L´auteur l´a lui même chantée et puis d´autres interprétations ont vu le jour.  Des chorales et  chanteurs  ont repris ce texte,que je trouve très beau. Je vous propose deux interprétations, celle de l´auteur déjà décédé et celle de nouvelles générations tout aussi belle.  Bonne  écoute!

E kreiz an noz

E kreiz an noz me glev an avel

O vlejal war lein an ti

Avel, avelig c´hwezit  ´ta

All lann´n em gann ha d´an daoulamm

Kanit buan kan ar frankiz deomp-ni

Diouzh ar c´hornog e c´hwezh an avel

o vlejal war lein an ti

Diouzh an douar e c´hwezh an avel

O vlejal war lein an ti

Diouzh ar mor bras e c’hwezh an avel

o vlejal war lein an ti

Ne vern pe du e c´hwezh an avel

Brav eo bevañ ´barzh hon ti.

Au milieu de la nuit

Au coeur de la nuit j´entends le vent

 Qui hurle au-dessus de la maison

Vent, vent,  allez souffle

La lande se bat mais cours

Nous chanter le vent de notre liberté

De l´est souffle le vent

Qui hurle au –dessus de la maison

De l´ouest souffle le vent

Qui hurle au-dessus de la maison

Des terres souffle le vent

Qui hurle au-dessus de la maison

Qu´importe d´où souffle le vent

Il fait bon vivre dans notre maison

La casa donde crecí

No corazón da noite escoito o vento

Zoar por riba da casa

vento, vento veña, sopra zoar

o ermo pelexa pero corre

A cantarmos o vento da nosa liberdade

do leste sopra o vento

que zoa por riba da casa

do oeste sopra o vento

que zoa por riba da casa

Das terras sopla o vento

que zoa por riba da casa

Que importa de onde sopre o vento

Dá gusto vivir na nosa casa

Interprétation de la chanson avec le texte en breton, anglais et français:

Interprétation récente: Perynn Bleunven, Josh Turner, Carson McKee

Ghislaine Gourlaouen Bryselbout

Ghislaine Gourlaouen Bryselbout

Profesora de francés

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥