DÉCIMO TERCEIRO CONTO: DÍA DE SAN ROMÁN E SANTA URRACA

SEXTA FEIRA

DON EFRÉN GÓMEZ, SEÑOR DE CASTRO

   O castelo de Castro era propiedade, por herdanza, dun gran home chamado don Efrén de Hermosende. O tal don Efrén estaba unido en matrimonio cunha dama de gran fermosura, moi fachendosa pero moi traballadora, chamada dona Bríxida.

Ámbolos dous tiñan un fillo nacido do intenso amor que se profesaban. Este gromo do seu sangue era o motivo principal da súa felicidade. Damián era un rapaz san e forte,  home e muller, neste mozo, vían encarnado o futuro da súa estirpe.

O froito do amor deste matrimonio fidalgo contaba a idade de dezasete anos nos tempos en que , por circunstancias moi diversas, o mundo que o circundaba se atopaba moi revolto.

Don Efrén de Hermosende, señor de Castro, foise lonxe da casa, a facer a guerra por mandado do seu rei don Afonso e veuse na imperiosa necesidade de deixar o castelo e á familia baixo o amparo e protección dun alguacil nomeado por el do que moito fiaba e a quen tiña en gran estima.

Don Álvaro, que tal era o nome do alguacil, nunca se separara do lado do seu señor don Efrén ata que este se marchou a guerrear por encargo do rei e o deixou encargado das súas posesións e de protector da curta familia.

Ocorreu, que levando dous meses de ausencia, sendo mal ferido, tiña unha ferida fea nun brazo, o fidalgo volveu para o castelo de Castro para recuperarse da molesta lesión. Ía aproveitar a súa estancia para restablecerse e para descansar durante un tempo das feridas morais que calquera guerra produce, e que por veces son moito máis terribles cas roturas da carne e as doenzas físicas.

Ben certo é que os ciumes, en calquera situación, son moi malos conselleiros. O señor don Efrén, de temperamento apaixoado, non estivo libre deles. Estando co estado de ánimo decaído, moi abatido moral e fisicamente debido á ferida e pola guerra sen fin que non aturaba, foi fácil presa dese insufrible mal.

Comezou a sospeitar, a cabeza con razón ou sen ela crea os motivos, que a muller o enganaba con don Álvaro Méndez, en quen el tanta confianza el tiña depositada.

Con esas atravedadas ideas incrustadas no entendemento, don Efrén, mal sobrevivía verdadeiramente desmoralizado.

Para que ninguén se decatara das súas coitas, el mesmo, discretamente dedicou parte do seu tempo a vixiar á muller que tanto amaba.

Estando ofuscado coa idea da infidelidade da súa conxuxe, atopábase na alcoba coma calquera outra noite dende que se retirara para o descanso nocturno. Simulaba que estaba durmindo, pero a súa actitude era vixiante. Tiña a porta entre aberta cando veu que da cámara da súa esposa, dona Bríxida, situada en fronte da del, saía protexida pola escuridade e pola soledade dos corredores, unha figura de muller, ou mais ben unha sixilosa sombra feminina, que a escondidas se dirixía directamente ós abandonados sotos onde estaban emprazados os calabozos do castelo.

Don Efrén, confirmada a sospeita que o atenazaba, levantouse da cama, e a penas cuberto cunha capa, foi detrás da fantasmagórica figura. Esta con lixeireza, sen dubidalo, meteuse nunha sombría cela dos calabozos.

A cabeza de don Efrén tiña dentro unha tempestade na que el naufragaba nunha intensa confusión. Aínda así veu con suficiente claridade como naquel negro alxube se encontraba o ambulante espirito feminino con outra sombra. Neste caso, sen lugar a enganarse, adiviñábase un home.

Vendo alí á pérfida muller reunida co seu amante, preso dos grandes celos que o atenazaban ata o punto de que as tripas se lle retorcían coma se llas estiveran arrancando do corpo, sen encomendarse á magnanimidade de Deus, deixando levarse polos dictados do demo, sen causar ruído ningún, aplicoulles o castigo que naquel preciso momento se lle ocorreu para que pagaran o engano con que o estaban machucando.

Calabozo semellante ó do Castelo dos Castro

Á mañá seguinte estaba lonxe dos muros do castelo de Castro e de todo o que el supuña. Non perdera o tempo, non se quixera despedir sequera do seu querido Damián para non ter que dar ningunha explicación pola repentina partida.

Pasados uns meses de acontecidos estes sucesos, o rei Afonso, ó que servía don Efrén, chegou a un acordo co señor que se rebelara, inimigo ó que lle declarara a guerra por cuestión de posesión de terras, e remataron as sanguentas contendas.

Esta foi a causa pola que o señor, en contra dos seus desexos, tivo que regresar definitivamente cos guerreiros que o acompañaban ás súas posesións e logo ó castelo da súa propiedade.

Cando de novo lle viña á cabeza o acontecido coa  súa traidora dona e o alguacil non era quen de levantar o ánimo. Non obstante para nada se arrepentía das medidas que pola súa honra se vira obrigado a tomar.

No castelo de Castro, encanto os criados coñeceron polos emisarios que o precedían, a chegada do señor don Efrén, anunciárono ós catro ventos.

Velaí que entrando pola porta do castelo, veu don Efrén, que o estaban esperando dona Bríxida, a súa muller, e o alguacil don Álvaro.

Ningún dos dous, nin muller nin alguacil, tiñan aquela cara de alegría con que o recibían outras veces cando chegaba despois dunha longa ausencia.

E como non podía ser doutra maneira, o señor estrañouse moito de que alí estiveran. Se non eran espíritos, despois de que el se encargara de encerralos nos calabozos do castelo para que non saíran máis, ¿como era posible alí a súa presencia?

E…, se estaban diante del…, ¿quen os soltara? Ou ¿a quen pechara el se os encerrados non eran a súa muller e o alguacil?

Pronto puido saír de dudas e descubrir aquel misterio.

Á muller, sen lle deixar recapacitar sobre esa circunstancia, faltoulle tempo para dicirlle que o seu fillo Damián e a xove Margarida, a súa doncela máis querida, filla dun señor que vivía preto deles e que tiñan aloxada no castelo para educar, fuxiran do castelo por algures na mesma noite en que el se marchara sequera sen se despedir dela.

O señor don Efrén, aínda ben non rematou de escoitar o relato de dona Bríxida, coma un tolo botou a correr, entrou no edificio principal do castelo, meteuse polo escuro corredor que conducía ós calabozos, baixou, sen notalos, de tres en tres os chanzos que conducían a prisión subterránea e levando nunha man un facho prendido, que collera de camiño, alcanzou en tempo inaudito os vetustos sotos do castelo.

Abriu con rapidez porta tras porta, facendo poñer en voo a algúns morcegos durmidos que estaban pegados ó teito, ata chegar á cela que el pechara de primeiro.

Á escasa luz que desprendía o lume producido pola resina da tea, que coa impresión lle caíra da man, recoñeceu o que quedaba das vestiduras e os restos do seu querido Damián e de Margarida, a que fora fermosa e leda doncela de dona Bríxida, filla do veciño e amigo.

Alí se encontraban tirados no chan os restos dos dous rapaces abrazados.

Convertérase nun asasino filicida. Sen terlle pasado pola cabeza nin remotamente a intención de facer nada que lle puidera causar mal ó seu fillo, por equivocación, pola obcecación ocasionada pola súa insán desconfianza, terminara coa vida de Damián e a súa posible noiva.

Ó parecer, e segundo se conta, despois de saír dos calabozos, desesperado polas consecuencias derivadas da súa actuación, nun arrebato de loucura ou porque aínda non se curara dos mesmos enfermizos celos que sufrira antes de se marchar, sumados á profunda dor que sentía no corazón por ser a causa da morte do fillo, sen pensalo matou dunhas coiteladas a dona Bríxida e ó que fora, na súa ausencia, fiel alguacil. Posteriormente cortoulle as cabezas e, todo embadurnado na inocente sangue, deixounas tiradas no patio de armas do castelo.

Feita esta acción sen nome, sempre presa dun gran nerviosismo, actuando coa maldita inercia que a tolemia produce, mandou á súa xente esparexer monllos de palla de centeo secos por todo o interior das edificacións do castelo e quedándose só el dentro, prendeulle lume a todo.

Dise, por parte dos que saben da tan triste historia, que se pegou a si mesmo unha coitelada no corazón antes de morrer queimado…

A liñaxe de don Efrén rematou con el e coa súa loucura…