SEXTO CONTO:  DÍA DE SAN SILVERIO E SANTA ALDEGUNDA

QUINTA FEIRA: FLORINDO DA PORTELA

 Florindo da Portela –xa morreu hai moitos anos-, era un home como podía ser outro calquera, pero cunhas poucas características peculiares que sen embargo o facían algo distinto dos demais.

Aínda que co uniforme cor caqui deslucido polo tempo, pero coa peiteira cuberta de botóns dourados e as solapas tesas coma se levaran amidón, sempre impecablemente vestido, impoñía coa súa soa presencia.

O flamante uniforme era todo canto lle deran anos atrás no departamento de obras da Deputación Provincial de Pontevedra ó facelo empregado da entidade.

Florindo da Portela era peón camiñeiro de profesión e larpeiro irremediable de devoción. Tamén roncaba moito cando durmía, non respiraba demasiado ben, tiña vexetacións no medio do nariz.

O tal Florindo, co engadido da Portela porque nacera na Portela de Lamas, dedicábase profesionalmente a limpar as beiravías da estrada que unía o lugar chamado de A Baiuca de Codeseda, no concello de A Estrada, coa vila de Forcarei, capital do concello do mesmo nome. Entre un lugar e o outro, dos dous nomeados, roncou forte moitas veces.

Entraba o ano o primeiro de xaneiro e saía o día trinta e un de decembro e el non facía outra cousa de proveito –e chegáballe ben- máis ca limpar as beiravías que tiña asignadas para quitar a broza que acumulaban.

Toda a xente que o coñecía –moito ou pouco-, coa confianza que del se desprendía, aínda sendo un representante dunha entidade provincial de tal importancia como era a deputación, chamáballe Florindo. Mais os rapaces da bisbarra, en sinal de respeto á súa persoa, conscientes do cargo que desempeñaba, chamábano señor Florindo.

Os rapaces desta comarca montañesa –e non é por gabalos así de calquera maneira-, ademais de ser uns raparigos educados como Deus manda que sexan e como non hai outros, tíñanlle moita consideración ó citado señor Florindo.

É sabido ademais, por case todo o mundo, que os uniformes sempre impoñen unha dignidade a quen os levan ben postos, cousa que notan moi prontamente os máis cativos.

O camiñeiro Florindo, como recompensa a esa educación e ó respeto que a xente miúda lle demostraba, facía a propósito para eles unhas pequenas figuriñas con madeira de póla de castaño ou de carballo, a segundo pola póla que se lle dera ou que atopara por diante cando ía facer a figura, que lles regalaba con moito agrado tan pronto como estaban completamente rematadas.

Cunha pequena navalla de aceiro ben temperado, fabricada artesanalmente en Taramundi do principado de Asturias nunha industria familiar, elaboraba uns espléndidos bonecos de non máis de tres ou catro centímetros de altura.

Os minúsculos xoguetes que saían da súa man tanto podían simbolizar unha bruxa agarrada a unha vasoira, coma ó rei noso señor coroado, ou a un paisano calquera da parroquia levando unha boina na cabeza e un bastón na súa man…

A figura máis fermosa, indubidablemente, que con todo o cariño labrara coa axuda do case máxico pequeno coitelo, foi un San Antonio que lle regalou á súa Hermelinda, sabía que era o santo da súa devoción.

Hermelinda cando veu o agasallo, co que Florindo a obsequiaba, non puido conter as bágoas que de pronto, sen querer, saltaron dos seus ollos ante tamaño detalle.

Florindo era moi delicado…

Hermelinda queríao moito…

O camiñeiro Florindo era tan folgazán, tan folgazán, tan folgazán… que nunca na súa vida, antes de ter ese oficio, buscara traballo de proveito nin tivera a menor intención de exercer profesión algunha que o sacara da situación na que se atopaba.

Sabido é que por desgraza a felicidade na casa do pobre non pode durar sempre…

A adversidade cebouse en Florindo da Portela, e amarrouno para toda a existencia, cando empezou a ter relacións e logo casou coa graciosa Hermelinda.

Hermelinda Valcarcel, traballadora e honrada a carta cabal, era a irmá pequena e moi querida de don Rosendo Valcarcel, alcalde pedáneo da parroquia de San Xurxo de Codeseda no concello de A Estrada, arciprestado de Tabeirós.

Este home, seu cuñado, o Rosendo Valcarcel, foi quen lle buscou –sen que el llo pedira-, o único emprego que tivo durante o tempo que estivo neste mundo e que logo con tanta honra e fidelidade desempeñou.

Don Rosendo Valcarcel Fortes, o alcalde pedáneo, cuñado de Florindo, a pesar de que o seu cargo político non era un dos que se puideran calaficar como de demasiada importancia ou gran responsabilidade en canto a mando se refire, estaba moi ben visto na Deputación Provincial de Pontevedra e tiña moita man nesa institución pública.

Don Rosendo Valcarcel Fortes era o encargado de criarlle tres cans de caza de boa raza, na súa casa de Codeseda, ó Presidente da Deputación, en el recaía a responsabilidade de que estiveran en boa forma cando se acercaba a tempada cinexética.

O presidente da Deputación ía buscar os cans á casa de Rosendo a Codeseda cando se levantaba a veda para cazar. Cando se iniciaba a época de ir ó monte para perseguir ó coello, á perdiz, ós pombos ou a outros animais de pelo ou pluma que se puxeran por diante alí se presentaba o mandatario territorial.

Os cans de presa do Presidente da entidade provincial na casa de Rosendo pasábanas sempre moi putas. Se ata cando o tempo da caza ía a comezar vivían mal os pobres animais… ¿Que non se podería dicir de como pasaban o resto do ano?

Para que pareceran algo gordos, só algo, porque eran cans de caza e non conviña que estiveran moi mantidos, cando seu dono os visitaba para velos –ós pobres levábaos o vento co fracos que estaban-, don Rosendo usaba unha esmerada táctica propia do mellor pillabán.

Mentres a súa dona entretiña, invitando a unhas febras de xamón, ó seu amigo o presidente da Deputación, Rosendo poñíalle ós esmirrados cánidos seis ou sete patacas cocidas –ata un can sabe que a pataca crúa sabe mal-, atadas cun arame no fondo dun caldeiro mediado de auga. De tal maneira estaban colocados os referidos manxares, que para comer as patacas, os pobres cans, tiñan que beber todo o líquido do recipiente aumentando daquela o volume das súas barrigas considerablemente.

Pouco antes de que lles tocara de ir ó monte, coa condición de que estiveran finos, a ración reducíase da media ducia a tres ou catro dos carnosos tubérculos.

O Presidente da Deputación de Pontevedra estaba moi contento coa axilidade que lle notaba ós cans cando ía con eles de caza e estaba moi contento coa labor que Rosendo realizaba con eles e debíalle a este moito favor.

Florindo da Portela vivía con Hermelinda Valcarcel na aldea de Filgueiras, a un lado, moi preto de Codeseda.

O camiñeiro era madrugador –iso si-, levantábase da cama coa amañecida. Non ben abría aínda un ollo xa tiña un pé posto no chan da habitación.

Cando Hermelinda se levantaba para muxir as vacas xa el lle estaba metendo ó corpo un par de copas de augardente branca do país –ás veces cambiaba pola de herbas ou a tostada- e un pequeno codelo de pan de millo.

Florindo tódalas mañás se lavaba, así daquela maneira, nun augamanil que tiña nunha esquina da habitación. Metíase logo dentro do flamante uniforme que na Deputación lle facilitaran e por último sen demorase calaba ata as orellas a gorra de prato que completaba a uniformidade oficial.

A partir dese mesmo instante xa estaba preparado para percorrer a parte da estrada que tiña asignada para ese día levando ó lombo a fouce correspondente e unha pequena sacha co mango vernizado por el e coas súas iniciais moi talladas no extremo por onde a agarraba.

Ás oito e media da mañá, no inverno, estaba camiño do traballo, ás oito no verán.

Hermelinda era a encargada de facer as labores domésticas e as do campo e de coidar dos dous meniños que tiñan, o seu marido traballaba fóra da casa.

Cando algún coñecido o tropezaba desempeñando a función de peón camiñeiro na estrada, o normal era que o encontrara exercendo o seu oficio dalgún destes tres xeitos:

O primeiro podía ser que o sorprendera estando sentado na beira da estrada pensando en onte ou en noutronte sen facer outra cousa máis ca mirar ó infinito. Actitude puramente contemplativa.

O segundo dos xeitos é que estivera fumando tranquilamente un cigarro de picadura da barata que el mesmo leaba con moita pericia e votándolle toda a ciencia do mundo. Actitude de pausa no traballo.

O terceiro era que coa pequena navalliña que lle regalara Hermelinda, e que el manipulaba con mans de anxo, estivera tallando con moito xeito nas pequenas figuriñas de madeira que remataba primorosamente. Actitude de traballo secundario non remunerado.

Algunhas veces, poucas, estaba traballando… todo hai que dicilo…

-¿E logo que fas aí Florindo?

-Estou trasfegando na beiravía deste tramo da estrada que se me pon algo rebelde…

-Trasfegarás home, trasfegarás, pero a min máis ben me parece que ti o que estás é folgando en vez de traballar…

-¡Vaia ho! Que ben se nos da a todos criticar o traballo dos demais… Vemos a palla no ollo alleo e non vemos o tronco no noso…

E Florindo continuaba todo cheo de razón sentado na beiravía mirando para onte, seguía fumando nos restos da cabicha que tiña colgada permanentemente do labio de baixo ou facendo nas figuriñas que tanto lle gustaba facer…

Florindo era un home que nunca se cabreaba con ninguén e se algunha vez xuraba –que era en moi contadas e extraordinarias ocasións-, facíao en castelán…

-Non quero luxar o noso idioma…

Así pasaba as horas un día tras outro, semana tras semana e ano tras ano Florindo da Portela.

Florindo, pese a que por veces exercía o oficio polo que percibía un salario, de cote folgaba e fumaba comodamente sentado nas beiravías da estrada que unía A Baiuca de Codeseda coa vila de Forcarei, como xa se dixo, dende o primeiro día ata que remataba o ano.

Florindo da Portela era manso, non era home que se alterara ou se impacientara por cousa algunha.

Ós domingos non ía traballar, era día festivo e como tal había que respetalo.

A verdadeira devoción do peón camiñeiro, sen embargo, non era a de ver as beiravías a el asignadas limpas de po e palla.

A verdadeira devoción ou a afección principal do peón camiñeiro descubríralla casualmente a señora María de Limeres –solteirona de bo ver- un día que o atopara na palleira da súa casa sacando ovos do poleiro das galiñas.

-¡Ha condenado…! Andas a roubármelle os ovos ás galiñas, ¡lambón, larpeiro…! Vouche a dar uns paos no lombo que vas ver o que é bo…

-¡Pero María, non penses mal de min muller! ¡María! ¡que non é o que parece! Eu estaba tan canso, tan canso de traballar, que me deitei un pouco en riba da palla tenra que tes na palleira, pero non che roubei ovo ningún… Por estas –coloca dous dedos en forma de cruz e dalle un bico-, ¡que non che roubei nada…! nin ovos nin outra cousa… ¡Mariíña, Mariíña! Parece mentira en ti, parece mentira que desconfíes así de min sabendo como son eu…

-¡Cala, cala non me avinagres o sangue…! ¡Sácateme de diante que non te vexo! ¡Non me veñas con pamplinas que non che vale…!

-¡Como cho digo muller, non debes pensar mal de min…!

Pero o peón de camiñeiro, Florindo, pouca desculpa podía ter levando como levaba os beizos amarelos que o inculpaban de ter recentemente chuchado o contido de alomenos dous ou tres ovos na palleira de María de Limeres.

A navalla, que tantas e tan boas funcións desempeñaba, regaláralla Hermelinda, despois de comprala nunha feira de A Estrada á que fora acompañando a seu irmán. Daquela aínda eles eran noivos de pouco tempo.

E como pasa sempre nas comarcas onde todo o mundo se coñece, ó ser María de Limeres tan discreta como puidera selo calquera outra persoa que non é muda, pronto se correu o conto. Así, cando alguén vía que Florindo andaba roldando por cerca da súa casa, sentado na beira rúa co cigarro prendido e mirando para o infinito, inmediatamente se poñía en garda e unha de dúas, ou ían recoller os ovos do poleiro, ou se dedicaban a montar garda ata que Florindo cambiaba de lugar de traballo.

-Florindo ¿gústanche os ovos…?

-¡Bah! Xa estamos outra vez… Credes calquera cousa que din de un…

Dolores de Limeres non fora a única damnificada pola devoción de Florindo.

Todo aquel cristián que, en trinta leguas á redonda tivera oídos, coñecía perfectamente a profesión e a devoción de Florindo da Portela.

-Florindo ¿gústanche os ovos?

-¡Bah!…

-¿E logo que fas aí Florindo?

-Estou trasfegando na beiravía, este tramo non é doado de limpar…

-¿Non estarás folgando en vez de traballar..?

-¡Bo! Que ben se nos da criticar o traballo dos demais…

-Florindo, ¿como andas tan preto da palleira de Ramona…?

-E a ti que che importa…

Florindo ceaba sopas de cabalo cansado para non roncar despois de morto pois de vivo roncaba coma un animal.