O asubío do Candán

Manolo Gulías Márquez

DÉCIMO PRIMEIRO CONTO:DÍA DOS SANTOS BERTOLDO E CONRADO

O ASUBÍO DO CANDÁN

    Parece ser que ó anoitecer, cando no horizonte a negrura do ceo se comeza a confundir coa terra, en certos sitios do lugar de Vilaverde, na parroquia de Santa María de Aciveiro, preto da cima do monte, se sente, unha especie de asubío. Só se escoita nalgúns días da primavera. Uns din que procedente do vento ó topar contra os obxectos pola natureza alí colocados, pero outros, os máis dos veciños da comarca, din que é outra cousa…

Moito antes de chegaren os doce frades bieitos a Aciveiro, moito antes de levantar o fachendoso mosteiro á beira do monte Candán, había no seu lugar un vetusto castelo pertencente a un home moi rico e con abondosas terras. A sólida fortificación amurallada estaba construída moi preto das fontes onde o río Lérez comeza a vida de pequeno regato.

Don Alberte, tal era o nome do seu dono, fidalgo de renome en toda a comarca, era feliz vivindo alí coa súa muller a quen todos coñecían polo nome de dona Matilda. Esta dita da parella aumentou ó grao máximo dende o nacemento –aínda que tardío-, dunha linda nena que era a súa xoia máis prezada.

A nena, bautizada co nome de Neves, foi medrando en corpo, fermosura e en intelixencia e bondade. Por estas calidades, das que nunca presumía, era apreciada por tódolos servidores e veciños, de maneira que a felicidade dos pais aumentaba de día en día.

Unha tarde do verán, tendo xa dezaoito anos, moza de moi bo ver, saíu do castelo dacabalo dunha besta que fora de boa andadura, coa intención de dar un pequeno paseo pola marxe esquerda do río Lérez. A dócil egua, vestida de gala, xa medio vella, era mansa coma un año e levándoa ó paso non resultaba perigoso cabalgar nela.

No percorrido atopou algunha xente no campo traballando as terras da súa familia e coidando do gando pertencente a seu pai.

Cando xa levaba anaco de tempo paseando placidamente, un liscanzo asustou á vella besta que Neves montaba, con tan mala sorte que atopándose a rapaza distraída, dou coa mociña no chan.

Un rapaz labrego, que está preto de onde ocorre o accidente, ó ver o acontecido bota a correr e rápido coma un lóstrego chega onda Neves. Sen pararse a pensalo, cóllea cos robustos brazos modelados polo esforzo do traballo –a doncela estaba sen sentido-, e colócaa á sombra dun veterano carballo. En canto a acomoda vai rápido ata a beira do río e collendo o farrapo que ten atado ó pescozo móllao na auga, e volve de seguido onda a doncela para poñerllo na fronte e ver que espabile.

En canto notou que voltaba en si, deixouna por un momento soa e foi á procura da cabalgadura.

Ó recuperarse a rapaza, máis do susto ca do golpe, falou co seu benfeitor:

-¿E logo ti quen es? Non te teño visto por aquí…

-Miña señora, son un pobre labrego que traballa unha pequena parte das terras que pertencen ó voso pai. Se non me coñecedes é debido a que paseades pouco por esta parte das propiedades de don Alberte.

-Pero ti es moi novo para ter de teu terras de meu pai para traballar…

-Teño vinte anos, miña señora, realmente as terras téñenas en parcería meus pais. Eu axúdolles traballando nelas.

-Xa mo parecía a min. E… agora ti… ¿non me poderías axudar a chegar ó castelo de meu pai? Paréceme que debín torcer un nocello porque me doe bastante. Non podo andar ben e na besta non quero subir agora, aínda parece estar moi nerviosa.

-Con moito gusto farei o que me pedides, ademais penso que tendes razón. É mellor ir a pé ata alá, a egua vese bastante alterada.

-¿Como te chamas? –ó mozo nin pola cabeza lle pasara dicir o seu nome.

-Perdoade que non me dera conta e non me presentara. Meus pais puxéronme o nome de Rudesindo, o mesmo ca se chamaba meu avó materno que Deus teña na gloria.

Debaixo do azulado manto do firmamento, xa sabendo un como era o nome do outro, levando Rudesindo á besta polo ramal e á doncela dona Neves collida da cintura e cun brazo dela por riba do seu pescozo, fóronse engorde acercando ó castelo.

Pouco antes de entrar á fortificación, o bo labrego despediuse:

-Será mellor que dea volta dende aquí, agora podedes chamar a calquera servidor para que vos axude, non sexa que ó voso pai non lle guste a compaña que traedes…

-A meu pai iso non lle importa, e moito menos aínda ó saber que quen me acompaña é o home que me axudou…

A pesar do que Neves lle di, Rudesindo da media volta e afástase da fortaleza indo cara o campo para continuar co traballo que se atopaba facendo cando, aconteceu a accidente da fermosa fidalguiña.

Pasaron uns días sen acontecer nada importante nas vidas dos dous rapaces. Neves non se movía do castelo para que o nocello lle curara ben. Rudesindo acudía tódolos días ás mesmas leiras para traballar no campo.

Pero o demo, espírito maligno, que todo o lía, fixo que a dona Neves, en canto o nocello estivo ben, se lle dera outra vez por ir a pasear pola beira do río buscando o encontro co labrego que a axudara despois da caída da besta e que, aínda que lle custaba recoñecelo, tan gratamente a deixara impresionada polo seu altivo porte.

Case no sitio onde por accidente o encontrara por vez primeira atopouno traballando nesta segunda viaxe.

Tan grata foi a conversa e tan a gusto se atopaba un e mais o outro facéndose compañía, que houbo unha terceira vez, unha cuarta…  e xa se trataban de ti… A frecuencia das reunións propiciou a confianza aínda sabedores da distancia que por cuna os separaba.

Ó cabo, coa calor que o sangue da ós vinte anos, Rudesindo, amor louco que non pensa, declaroulle os seus sentimentos a Neves:

-…e por ti daría ata a miña vida…

A mociña non lle fixo máis fronte a cupido ca que lle fixo Rudesindo. En certas circunstancias a compoñente sexual axuda a nubrar o entendemento

-Eu tamén te quero Rudesindo, xa non podería vivir sen ti. Pero non podemos continuara así. Esta noite espérote na miña habitación do castelo e estaremos xuntos…

A pobreza e amiga da prudencia e trata de imporñerse.

-Iso non é prudente Neves, mellor será que sigamos un tempo como ata agora. Sabes ben que mentres teu pai e túa nai vivan a nosa unión pola igrexa será imposible…

-Non me importa ter que esperar a casar contigo. Podo vivir sen iso, pero quérote ter tódalas noites ó meu lado e sentir a túa calor e os teus bicos.

-Pero Neviñas, iso é moi perigoso. Se teu pai se decatase a miña vida valería menos ca unha cadela.

-Non ten porque decatarse ninguén. Ti ven a iso da media noite, cando todo o mundo está durmindo na fortaleza. Asubías debaixo da miña ventá e eu bótoche unha corda, heina coller na corte para que ti subas… Non te preocupes, os criados a pesar de que noten a falta non han dicir nada, uns pensarán que a roubaron outros e entre eles non se denuncian nunca.

Meu dito, meu feito. A primeira noite que Rudesindo foi visitar a Neves na habitación, a aventura saíulle á perfección e para eles foi unha velada inolvidable.

Como nos seguintes encontros tampouco atopou maior impedimento, decidiron que Rudesindo, sen levantar a garda, iría tódolos días á fortaleza sen distinción de laborables ou festivos.

O sistema empregado polos dous amantes era sempre o mesmo. Alá pola media noite chegaba o namorado, situábase debaixo da ventá da moza amada, asubiaba, ela botáballe para abaixo a corda con uns nós, que ela mesma fixera, e Rudesindo rubía rapidamente para a alcoba.

O mesmo que se di que non hai mal que cen anos dure, cos secretos ocorre outro tanto pero normalmente a experiencia di que o tempo é máis reducido.

castelo

O Castelo de Don Alberte

Don Alberte, pai da namorada fidalguiña Neves, pola escura boca dun criado que traballa de porqueiro, coñeceu as relacións da súa filla co labrego Rudesindo.

Don Alberte non deixou que soubera do asunto tan sequera dona Matilda. Non fixo escándalo de ningunha clase, nin alborotou o galiñeiro da súa propiedade con medidas de forza, pero non dou á filla por perdida para a casa do labrego nin contaba con que Rudesindo viñera para o seu castelo.

O que fixo o señor do Candán foi chamar a Estebo. Era este home un mozo das cortes, encargado e coidador dos mellores cabalos e fiel servo seu. Estebo non se poñía límite ós servizos que debía prestar a don Alberte.

Nesta ocasión o encargo non deixaba opción a dúbida ningunha.

-Tes que matar a Rudesindo, o fillo de Matías. Son os labregos que teñen en parcería as terras de lado do camiño que leva a Grovas. ¿Daste conta de quen che estou falando?

-Coñezo ben ó pai e mais ó fillo.

A Estebo –tan acostumado estaba a obedecer-, tan sequera se lle ocorreu preguntar o motivo polo que tiña que realizar tan mesquiña fazaña.

Ós tres días de dar a orde o terratenente fidalgo, o cadáver de Rudesindo aparecía acoitelado nun carreiro que pasaba por moi preto da casa de seus pais.

Neves, preñada de pouco tempo, ó coñecer a morte do seu amado chorou día e noite e ata chegou a enfermar coa pena.

Pero a natureza coa súa sabedoría foi facendo que, moi de vagar, a rapaza se fora compoñendo ata chegar a calmar. Ós quince días do infausto suceso Neves estaba en franca recuperación.

Nunha tarde soleada, sen asomo de nubes no ceo, dirixíase ás cabalerizas para coller a vella besta coa intención de dar un paseo cando xa chegando ó portalón da corte escoitou a conversa que sostiña seu pai co criado Estebo.

-…e os papeis destas terras que che dou en propiedade polo ben que o fixeches. Ó quitarlle o pouco que levaba encima, todo o mundo dou por sentado que fora un ladrón o que o acoitelara, tiveches unha boa idea, e mais se convenceron aínda despois do rastrexo que fixemos do monte a ver se atopabamos ó criminal…

-Señor, non me ten porque dar nada, eu só me limitei a obedecer o que vostede me mandou facer.

Neves, non podendo crer o que os seus oídos escoitaban, de repente volveuse tola. Só Deus está informado do que lle custou aguantarse e disimular a violenta emoción que a invadía.

Ós poucos días a vinganza de Neves tomou corpo, Don Alberte e dona Matilda morrían envelenados pola man da súa filla e o cadáver desta aparecía aboiando nunha poza do río Lérez moi preto do lugar onde coñecera a Rudesindo.

O castelo situado nunha aba do monte Candán, que tan desgraciados sucesos presenciara, quedou abandonado dende aquela e pouco a pouco co transcorrer do tempo foise arruinando ata quedar tan só o solar onde máis tarde os monxes bieitos farían o seu mosteiro.

O asubío que ó anoitecer se oe en certos sitios do lugar de Vilaverde, na parroquia de Santa María de Aciveiro, preto da cima do monte Candán, só nalgúns días da primavera,  disque é o que fai Rudesindo chamando á súa Neves para que lle tire a corda e así poder rubir para a habitación da amada fidalguiña.

Manolo Gulias Márquez

Manolo Gulias Márquez

Docente

Xosé Manuel Gulías Márquez naceu en Pontevedra en 1952, pero foi bautizado en Forcarei de onde eran seus pais. En 1983 aprobou as oposicións por ciencias logo fixo a especialidade de galego e daba as clases nesa lingua. O seu último destino levouno ao instituto onde estudou, é dicir ao Valle Inclán, non podía estar máis feliz xa que despois de case 20 anos non tivo que volver coller o coche. Neste instituto estivo 18 anos ata que con 65 xubilouse, porque xa tiña o tempo de servizo e xa tocaba. Colabora con nós relatando as súas viaxes.

Historia de vida

Xan Pirolán

O gato e o rato

A bisavoa

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥