Os cedros do Líbano por Xoán Bernádez Vilar

 A primeira das frases que  aparecen neste comentario  son da autoría do poeta bíblico Isaías,  que vivìu nos séculos VIII e VII a. C.,  e que  para mellor exactitude completamos con estas palabras: “Porque chegará o día de Iaveh Sebaot para os altivos e  soberbios,  e para os altos e sublimes cedros do Líbano, e as naves de Tarsish, no intre de que a soberbia humana sexa abatida”.

       Nese prominente Líbano,  coetáneo co lugar do mesmo xeito denominado,  houbo  arredor do ano 3000 a. C., varias cidades-estado, tanto semitas coma  cananeas, máis tarde denominadas fenicias, que, malia a cativeza dos seus  recursos, comerciaron  polo Mediterráneo, e fundaron importantes  factorías, illas  e asentamentos.

        Antes xa do ano mil a. C., tales fenicios chegaron mesmo a traspasaren as lendarias Columnas de Hércules, -hoxe o Estreito de Xibraltar-,  espallándose tamén tanto polo occidente  da Península Ibérica coma pola mesma África,  protagonizando,  arredor do ano 600 a. C., o asombroso acontecemento de,   seguindo instrucións do faraón Nekao II,  chegar a circunnavegar tamén o inmenso continente que acabamos de indicar.

A atractiva Mariña de Eilat, dende onde na antigüidade fixéronse navegacións a redor de Africa.

        Aproximadamente, ao mesmo tempo, documentos pùnicos recollían as exploracións entón efectuadas polos almirantes Hannón e Himilcón de  Cartago.

       Así mesmo son tamén admirables, se ben que en certos casos tamén dudidosas, as  inscricións de navegantes localizadas no Brasil,  entre elas unha descuberta no ano 1972,  máis tarde perdida, da que se copiou o texto que, máis tarde, examinou o orientalista francés Ernest Renán, (1832-1892), quen a considerou coma simple falsificación. Porén, en 1967,  reexaminada polo investigador norteamericano Cyrus Gordon, (1905-2001), aceptouse coma válida, chegándose entón  á conclusión de que fora escrita polos membros dunha expedición de naves sidonias,  ou de fenicios próximos á  famosa Tiro, que partindo da tamén histórica Ezyon Gheber, hoxe a cidade israelí de Eilat,  no golfo de Akaba, próxima ao Mar Vermello, parece que pretenderon repetir a navegación xa comentada de arredor de África do século 600 antes de Cristo, que foi esparexida polos ventos alíseos,  ao chegaren ao Atlántico,  o que as  levou ao Brasil.

As illas San Simón e San Antón, dende a praia de Cesantes.

         Tal acontecemento sitúase a partires  do ano 19 do rei Hiram III de Tiro, (552-532), ou arredor do ano 531 a. C.,  intre no que a Biblia recolle o acordo entre o mesmo e Salomón, (970-931), para a construción do Templo de Xerusalén, do que se salvou esta transcrición:

        “Somos fillos da terra de Canaán, na Siria. Persíguenos o infortunio. É terrible estar inmobilizados deste xeito. Seguramente non nos queda moito tempo de vida. A desesperación xa se apoderou de nós, ¡e que desesperaciòn!. Pronto veremos o final do noveno e mesmo  do décimo ano da nosa permanencia aquí. . . onde reina un calor espantoso. A pouca auga que hai para beber é moi mala… ¡É unha terra maldita!. A febre devóranos; semella un forno ardente. Non nos queda máis consolo que Baal. . . “

Labirinto de Mogor, Laxe dos Cebros. Anos 1800 – 600 a. C.

A segunda das frases  dignas de lembrar  pertence xa ao coñecido poeta de Bergantiños,  Eduardo María Pondal Abente, (1835-1917). ¿Mais, cal será  o confín dos Verdes Castros por el cantado? . . .  Porque,  son numerosos os que da fachada atlántica europea se coñecen, e  se espallaron polos lugares máis asombrosos, e que vos recomendamos que examinedes entre as páxinas que se recollen neste traballo.

Se  recorremos á obra do ano 2001  do coñecido arqueólogo, académico e profesor de arqueoloxía da Universidade de Oxford, Sir Barry Cunliffe, (Portsmouth, 1939),  advertiremos que, nela,  figura o seu mapa, “Castros of Gallicia”,  no que indica cantos considera a partir da metade de Portugal, ata a Cantabria, amosando ao mesmo tempo a extraordinaria densidade dos mesmos que  se dá a partir do río Miño, ata o Eo. O que nos abre o camiño que debemos seguir.

        A arqueoloxía indica ademais que entre os séculos XIII e V a. C. foi así mesmo  intensa a presenza fenicia en Portugal, detectándose ao mesmo tempo numerosos asentamentos, entre eles, e de sur a norte, os de Castromarim, Cerro da Rocha Branca, Abú, e Santa Olaia, este o máis setentrional de todos, situado na foz do río Mondego, onda Figueira da Foz, existindo ademais achados de navíos fenicios  que visitaron  as Rías Baixas entre os séculos VI e I a. C.

Un dos moitos cedros do Líbano.

        Cóntase, ademais, coas insculturas de Oia, do período IX ao VII, -véxase o mapa-, ao norte da Guarda, coas súas inconfundibles embarcacións do mediterráneo oriental, das que no ano 2006 se descubriron  tres exemplares máis,  datados entre os anos 1800 ao 600 a. C., así como A Lanzada, Neixón (Boiro), baía da Coruña, e  moedas feno-púnicas tanto da Estaca de Bares coma nos seus arredores.   

           Completa esta realidade  o feito de que,  baixo o Museo do Mar de Galicia, en Alcabre, Vigo, o castro da Punta do Muíño de Vento conserva aínda un belo altar púnico. Así mesmo, nas Rías Baixas son numerosas as áncoras líticas orientais. Ao mesmo tempo tampouco se debe de esquecer  que os fenicios comerciaban con cerámica, alimentos, roupa, traballos en metal, vidros, xoiaría, marfís, . . ., ademais do feito de que a principal veta estannífera de Europa, tal como o recolleron tanto Barry Cunliffe como a maioría dos investigadores, é a que se estende dende aproximadamente a nosa Costa da Morte, o Cabo Fisterra, as Rías Baixas, e as provincias de Ourense e  Zamora.

 En tales lugares debeu de descansar o interese dos fenicios  en acadar o remoto confín dos Verdes Castros que, no ano 350 a. C., era un produto tan importante que estaba catro veces  máis valorado que a prata.

        Saudemos, pois, a estes fenicios que, ademais, souberon crear para a humanidade o extraordinario avance que a escritura alfabética supuxo.