Ante todo queremos agradecerlle a Rosa a súa cercanía e amabilidade e que accedese, sen pensalo sequera, á nosa petición de realizarlle esta entrevista.

Biobibliografía

Rosa Aneiros (Meirás-Valdoviño, 1976) é xornalista e traballa no Consello da Cultura Galega. En 1999 presentou a súa primeira novela:

«Eu de maior quero ser», á que seguiron:

«Corazóns amolecidos en salitre» (2002);

«Resistencia» (Xerais 2003), Premio Arcebispo Xoán de San Clemente 2003;

«O xardín da media lúa» (2004);

«Veu visitarme o mar» (Xerais 2004);

«Ás de bolboreta» (Xerais 2009), Premio Fundación Caixa Galicia de Literatura Xuvenil, Premio Fervenzas Literarias ao Mellor libro xuvenil e Premio The White Ravens (Internationale Jugend Bibliothek) 2010;

«Sol de Inverno» (Xerais 2009), Premio Xerais de Novela e Premio Fervenzas Literarias á Mellor portada de adultos 2009.

En 2013 publica o primeiro título da triloxía «Ámote Leo A.»:

«Ámote Leo A. Destino xalundes» (Xerais 2013), ao que seguiron «Ámote Leo A. Estación de tránsito» (Xerais 2014) e «Ámote Leo A. Terminal de chegadas?» (Xerais 2014).

Na colección Sopa de Libros de Xerais publicou:

 «Orestes perde o senti-do!» (2019),

 e na colección Merlín:

 «A batalla da pequena Chañan Curi Coca» (2017),

«Xelís, o guiei-ro das botellas de mar», Premio Merlín de Literatura Infantil 2019,

e «Tres bichicomas, dúas illas e unha serea» (2020), Premio Agustín Fernández Paz de Narrativa Infantil e Xuvenil pola Igualdade 2018.

Con «Sibila» (Xerais 2021), publicada na colección Narrativa, retoma a narrativa para publico adulto.    

Que supón para ti traballar no Consello da Cultura Galega? Pódesnos contar un pouco cal é o teu labor aí?

 Traballo na Área de Actividades, encargada da xestión das actividades que organiza a institución.

Comezaches a túa produción narrativa, se non nos equivocamos, cunha novela:  Eu de maior quero ser, que reflite o ambiente universitario e, sobre todo, as relacións e conflitos entre compañeiros de piso de caracteres ben diferentes. Pola idade que tiñas cando se publicou imaxinamos que bebía bastante das túas propias experiencias como estudante en Compostela. É así? Que queda desa escritora do 99 na Rosa Aneiros actual?

 Pois creo que queda o 99%. Conseguín manter a ilusión pola escrita e que o mundo editorial non me condicionase. Talvez sexa, si, máis crítica coa situación sociolingüística que impacta directamente nas nosas lectoras e lectores.

 Pódese dicir que es unha escritora consagrada que contas no teu haber con premios moi prestixiosos, quizais empezaches a pisar forte neste mundo con Resistencia, novela moi aplaudida e premiada. Como naceu esta novela ambientada en Portugal, coa historia recente deste país irmán de fondo?

 Naceu hai vinte anos nunha viaxe azarosa aos lugares onde se desenvolve a novela. Dicía o mestre Agustín Fernández Paz que as novelas técense cos fíos da vida. Eu, ou máis ben a miña traxectoria literaria, corrobórano.

O premio Xerais do 2009 Sol de inverno é unha novela de peso ( en todos os sentidos) na que o escenario cambia totalmente, mais tamén hai un conflito social e bélico que condiciona a trama da novela.  Novela complexa e profunda que supoño debe ter detrás un arduo traballo de documentación…

 Era unha débeda co meu pasado emigrante cubano e co silencio da posguerra. Requiriu moita documentación pero, sobre todo, un gran labor de comprensión da realidade que lles tocou vivir a varias xeracións.

 Debo recoñecer que o título, antes de lela, tróuxome á cabeza outro dunha novela de Casares (creo que é difícil que non sexa así para quen coñeza a de Casares): O sol do verán, aínda que non teñen nada que ver; non sei se foi algo intencionado ou simplemente froito da casualidade?

 O día que morreu Carlos Casares acudín ao traballo preparar as reaccións á súa morte e souben nese momento por boca de Dolores Vilavedra da existencia dunha novela aínda inédita, O sol do verán, que logo lin con moita atención. Talvez fose o subconsciente, non o sei, pero na miña obra antes que sol chegou a palabra Inverno da protagonista e, como antagonista e esperanza, a luz. Hai algo diso supoño tamén na novela de Casares, unha lectura fermosa do solpor da vida.

 Con Ás de bolboreta, creo que tamén do 2009, dás un xiro de 180º respecto de Sol de inverno. Comprobo que esta novela catalogouse como literatura infantil e xuvenil, aínda que non entendo moi ben por que. É unha novela de protagonismo colectivo, comprometida coa realidade social do país e que non semella ir dirixida ao lector xuvenil, ti escribíchela pensando nese tipo de lectores?

 Si, sempre pensei na rapazada cando a escribía. Defendo a ultranza as lecturas complexas e maduras, con ampla visión da realidade para un público adolescente. Necesitan unha lectura crítica do mundo en que habitan e non a hiperprotección perigosa á que os temos sometidos, tanto nos currículos escolares como na literatura. Hai que provocar preguntas, hai que sementar dúbidas.

A illa, tan importante nesta obra, tampouco é unha illa real, pero sabiamente introduciches situacións que xa se viven na actualidade. É que Sibila é tamén unha novela-denuncia?

 Non sei se me gusta esa categoría, mais si hai denuncia na novela. Unha denuncia social que vai alén das individualidades que cargan culpas para poñer o foco na sociedade que estamos creando e como esta pervirte e nos aboca a un mundo construído a mans dun capitalismo feroz.

Por exemplo, as mulleres incubadoras naturais ou ventres de aluguer xa hai anos que son unha realidade. Quizais teñamos que entender a quen recorre a iso?  Sexa como for é un tema que arrastra moita polémica e que moitos famosos, con moitos cartos móstrano ao mundo sen ningún tipo de pudor. Que opinas ti sobre iso?

 Se me preguntas persoalmente, estou en contra dos ventres de aluguer, da comercialización dos corpos coma se fósemos -así di o manifesto – simples vasillas. Dito isto, a novela procura sacar o foco da decisión persoal das mulleres para poñelo na sociedade que as aboca a iso. É unha acusación social.

 Sibila é unha novela futurista?

 Nin futurista nin utópica.

 Xa contaches que o teu coñecemento do mundo rural axudoute moito na creación deste tipo de ambientes como o que reflites na illa. Os personaxes, como facía Cunqueiro  cos que visitaban a botica de seu pai, tamén están inspirados en personaxes da túa infancia, ou do teu mundo de aldea?

 Na miña infancia creo que non. No meu mundo de aldea si, sigo sendo unha muller de aldea, a pesar de levar décadas vivindo nunha cidade.

 Os habitantes da illa son personaxes que dotas dunha gran forza, que nos apreixan e xa fican en nós. Concibíchelos como partes imprescindíbeis dun todo?

 Non estaban previstos inicialmente. Ían ser a voz da illa, un coro sen nomes no que falaban uns e outras sen que os identificásemos para envolver aínda máis á lectora nesa sensación de neboeiro permanente. Porén, foron cobrando vida e pedindo o seu espazo ata gañarse a ferro os nomes e as historias. Estou moi satisfeita de sabelos escoitar. Déronme unha gran lección todas e cada unha delas.

 Lin en varias entrevistas, e tamén o comentaches na presentación da novela en Pontevedra, sobre a importancia do amor e o odio que pode inspirar o personaxe de Sibila, do importante que é para ti que o lector se identifique con personaxes que non son os heroes precisamente, mais Sibila si acaba sendo unha heroína, ou, se prefires, acabas pousando sobre os seus ombreiros unha responsabilidade que ela resolve compracendo ao lector, non?

 Ti cres? Non estou moi segura. A decisión última de Sibila atrae grandes odios cara a ela, a pesar da empatía que á mantenta fun xerando ao seu redor… Ese é o xogo precisamente que quixen activar: poñerte a un lado e mais ao outro continuamente ata facerte dubidar para acabar cunha pregunta inevitable: que faría eu no seu lugar?

Contas na túa traxectoria con novelas moi diferentes. Ben, xa che escoitei dicir que non che gustaba escribir historias semellantes, supoño que tampouco discursos literarios, xa que estes tamén son bastante cambiantes na túa narrativa. É para non aburrirte?

 Escribo porque me fascina, porque é un reto, porque necesito reinvertarme cada día nos textos. Por iso non hai dous iguais, nin por voces nin por temáticas nin por tempos. Creo que hai un fío que os une, invisible e que este navega na lingua e no tratamento dos temas, mais non teño dúas obras iguais. Penso que atinou Anxos Sumai na presentación cando dixo que sería capaz de recoñecer un texto meu entre un cento, falase do que falase. A miña literatura é recoñecible, máis non clasificable en compartimentos estancos.

 Gustaríame que nos contaras o do teu abandono provisional da literatura para adultos, para dedicarte á literatura infantil e xuvenil, e o teu retorno. Cal che produce máis satisfaccións?

 Non foi un abandono porque nunca deixei de escribir. Outra cousa diferente é non publicar. Necesitei deixar levedar as palabras e abordar textos doutra maneira. Creo que aí o feito de ter fillos foi importante, non sei se máis ou menos que a miña amizade con Agustín Fernández Paz e Xavier Docampo, quen me meteron no sangue o gusto polas palabras grandes para lectores miúdos e non tan miúdos.

Hai unha serie de preguntas que me gustaría manter e que xa llas fixemos a outros escritores, quizais son as típicas, pero non por iso deixan de ter interese: por exemplo:

 Cando soubeches que  querías ser escritora? Desde cando escribes?

 Escribo dende que aprendín a xuntar o z e o a e nunca quixen ser escritora. Quixen escribir. Haiche unha gran diferenza.

 Borges dicía que el nunca buscaba os temas, que os temas o buscaban a el e só cando insistían resignábase e escribía sobre eles. Ti buscas os temas ou os temas búscante a ti?

 Deixo que me busquen e, polo de agora, sempre me atoparon. Mais non te confundas, non é unha espera pasiva, agardando a nada. Hai que estar preparada e atenta para escoitar e que dean contigo.

 Tes moi claro desde o principio, desde as primeiras liñas, o que vai pasar ou deixas que te leven os personaxes?

 Teño claro o punto final, sempre, mais sempre escoito as tramas e os personaxes. Deben ir polo seu carreiro, deben poder falar por si mesmos e contar, a fin de contas, é a súa historia, non a miña.

 Que opinas da frase de Saramago: “Os escritores viven da infelicidade do mundo, nun mundo feliz non sería escritor”?

 A escrita e a lectura supoñen ir á procura de respostas e, para iso, debe haber preguntas.

 Estás a favor do salto da literatura á sétima arte? A ti gustaríache que algunha das túas novelas se levase ao cine?

 Supoño que si, pero hai que ser moi xenerosa para iso. Supón renunciar á túa historia e entregarlla ao reparto, dirección, fotografía, música…, a un cento de profesionais que crearán a súa propia historia. Unha película nunca é unha novela, é moito máis. É outra creación e hai que saber aceptalo.

 E xa para rematar poderías dicirnos con que escritor ou escritores da literatura universal quedarías? Con que obra? E se tiveses que quedar con unha das túas (se podes) cal sería?

 A literatura acompáñanos ao longo da vida e, como ela, vai mudando en títulos, autorías e mesmo xéneros. Non quedaría con ningún libro, quedaría cos libros, tamén da miña propia obra. Cada un corresponde a un momento determinado e forma parte das cicatrices da vida, non renunciaría a ningún.

Moitas grazas ás vellas bellas pola acollida, pola atenta lectura e pola atención, sodes unha marabilla!

Moitas grazas a ti, Rosa, por concedernos esta entrevista que facemos con moito cariño e admiración e que agardamos poida suplantar, aínda que sexa levemente, o noso descoñecemento profesional do mundo do periodismo.

Quixeramos rematar, co permiso de Rosa, resumindo algunhas das declaracións feitas por ela sobre si mesma e incluso algunhas das afirmacións que realizou nesta entrevista: