Carmen Fernández Conde por Ana Santos

Carmen Fernández Conde por Ana Santos

Hoxe trasladámonos ao lugar de Follente na parroquia de Vemil en Caldas de Reis (Pontevedra), alí naceu Carmen en 1934.

A nosa historia de vida de hoxe é a de Carmen Fernández Conde, filla de Serafín Fernández Pérez e Carmen Conde Pérez, veciños e parentes do lugar que, para casar, precisaron do permiso papal.

Vivían na casa da aldea cando Carmen naceu, logo viría a Guerra Civil e o pai tivo que marchar. Na aldea vivían na casa dos avós maternos. Cando o avó morreu, a nai, que nunca traballara, aprendeu a coser para levar o xornal a casa, ela tiña 4 anos e a súa irmá Amelia, ano e medio.

Non ten recordos do pai. Lémbrase máis dos avós. O pai, ao rematar a guerra, meteuse na Garda Civil e destinárono a Castellón. Alí marcharía tamén a súa nai e as súas irmás pequenas Amelia e Herminda, quedando ela coa avoa. Antes de que marcharan fixo a comuñón cun traxe rosa que lle fixera a súa nai, compartindo chocolate coas amigas, que aínda o son, Maruja e Sarita.

Carmen coa súa nai e a súa irmá Amelia 1937
Carmen coa súa nai e a súa irmá Amelia 1937

En Valga naceron José Ramón, Serafín e Higinio, en Castellón nacería Santiago. A escola estaba nunha casa na aldea, era só de nenas, os rapaces ían a outra, pero a ela non lle gustaba moito, prefería ir coas vacas ao monte ou a segar a herba. Lembra Xuvenca, pola que moito chorou cando a venderon.

Na aldea estivo ata os 12 anos. Cando a súa avoa enfermou ela foi a casa da avoa paterna, que vivía cun tío co que non se levaba, chamou aos pais e viñérona buscar desde Castellón.

Carmen Fdez Conde con 12 anos
Carmen con 12 anos
Carmen Fdez Conde con 17 anos
Carmen con 17 anos cos irmáns, con vestido de raias
Carmen Fdez Conde con 19 anos
Carmen con 19 anos, terceira pola esquerda

Alí aprendeu a coser e axudaba á nai nas tarefas do fogar, estivo en Castellón ata que destinaron ao seu pai a Galicia, tería 14 anos.

O seu primeiro traballo foi con 16 anos, nunha fábrica de madeira en Valga, onde estaba destinado o pai, ata que a caldeira estoupou e quedou sen traballo aos poucos meses de empezar, alí tamén traballaba Manuel de 18 anos, nas máquinas. Con el coincidía tamén nos bailes. Nun deses bailes achegouse para preguntarlle por outra rapaza que non viñera e cando lle pediu bailar deulle desplante dicindo que fora coa outra, total que a sacou a bailar e xa estiveron xuntos 8 anos de noivos ata casaren en marzo de 1960.

Carmen en Padrón 20 anos
Carmen en Padrón 20 anos
Carmen en Padrón 20 anos
Carmen en Padrón 20 anos, 1ª a esquerda agachada
Carmen en Valga
Carmen en Valga, segunda pola esquerda
Carmen na procesión en Vilanova 23 anos
Carmen na procesión en Vilanova 23 anos

Manuel fixo a mili en Ferrol na mariña, ela foi aprender a coser a Padrón. Cando rematou o servicio militar el traballou nunha fábrica de mecánicos en Padrón logo pasou á empresa de curtidos Picusa onde tamén traballaba nas máquinas. Logo xuntáronse cinco amigos e marcharon para Bilbao a traballar. Ela quedou soa co fillo Manuel de ano e medio, logo marchou a Bilbao e vivían de habitación cun matrimonio maior que alugaba un cuarto con dereito a cociña.

“Cosía pá fóra e chegou a ter unha carteira importante de casas onde coser

Carmen Fernández Conde

Adaptouse estupendamente a cidade, cando quedou embarazada de novo veu dar a luz a Vilanova onde estaba destinado o pai, a nena chamouse Mari Carmen. A terceira xa naceu en Bilbao e puxéronlle Mari Mar.

En Bilbao empezou a coser na casa facendo os arranxos das tendas. Logo montou un taller e conciliaba para atender a casa e os nenos, disque nunca tomou tanto café na súa vida como naquela época, un día o marido viu no periódico un anuncio para coser en casas particulares, chamou e comezou a coller clientas. Chegou a ter unha carteira importante de casas onde coser.

Tivo problemas de saúde, estenose lumbar, que lle dá moita dor e emprega un carriño para axudarse, non lle gusta o bastón porque é moi presumida.

Viaxou a Benidorm e Torremolinos co IMSERSO, en avión, a primeira vez tivo un pouco de medo pero adaptouse rapidamente.

Carmen e Manuel en Vilanova
Carmen e Manuel en Vilanova
voda 1960 Carmen fdez
Voda 1960 Carmen  e Manuel
Bilbao Carmen cos fillos 1973
Bilbao Carmen coas fillas 1973

Ten 6 netos e 2 bisnetos e mirando cara atrás ve as diferenzas que hai hoxe en día coas novas tecnoloxías. Gústalle ver a tele sobre todo a política, os debates. Ten facebook pero non lle adica moito tempo, foi a clase na asociación de xubilados de Caldas de Reis da que foi presidenta, e fixeron un coro, cursos de informática, pintura (que lle gusta moito), pilates, etc.

asociación de Caldas
Foto de David Freire

Un soño que ten é volver a Bilbao a visitar as súas amizades, hai tempo que o pensa. Gustáballe ir bailar con Manuel pero desde que morreu, hai ano e medio, está tranquila na casa e sempre está ocupada.

Din que cociña ben e que o seu prato estrela é a tortilla de pataca, con cebola por suposto, faina cando veñen os netos, que non deixan nin unha frangulla. De Bilbao aprendeu o bacallau ao pil pil. Dime, coa boca pequena, que a cebola da tortilla hai que caramelizala para que se integre e non se note. Anotado queda.

Carmen e netas
Carmen e as bisnetas
vodas de ouro
Vodas de ouro. Ano 2010
Carmen e os netos
Carmen e os netos

Encantoume compartir esta tarde de inverno con Carmen, unha muller ocupada e feliz con todo o que fixo, orgullosa da súa familia e sempre cun sorriso nos beizos. Grazas por ser así Carmen.

Na gravación poderedes escoitar a Carmen e saber un pouquiño máis da súa vida. Grazas por compartir con nós a túa historia de vida.

Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Fidelina Gómez Rancaño

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Fidelina Gómez Rancaño por Ana Santos

Fidelina Gómez Rancaño por Ana Santos

Coñecín a Fide, como lle chaman os amigos, cando emitimos o programa de radio desde a residencia de maiores de Campolongo, falamos un anaquiño e xa sabía eu que alí había unha historia moi interesante, quedamos en falar ao rematar as festas.

Hoxe a nosa historia de vida é a de Fidelina Gómez Rancaño que naceu en Ribeira de Piquín, Lugo, no ano 1934. O do seu nome débello á súa madriña que elixiu ese nome tan peculiar.

Seu pai, Manuel Gómez Fernández, era de Veiga de galegos (Riotorto) e a súa nai, Dolores Rancaño Rivera, de Ribeira de Piquín, non sabe ben como se coñeceron pero o que si lembra era que seus avós maternos Maria Rivera que naceu no Courel e Pedro Rancaño que era de Meiro coñecéronse grazas á intervención do irmán de Pedro que era sacerdote destinado no Curel e buscoulle noivos e noivas a todos os seus irmáns.

pais de Fidelina

A casa familiar en Ribeira de Piquín era moi modesta,  alí naceron Fidelina, a maior, Lucila, Xosé, que morreu aos poucos meses, Elisa e Jaime, todos eles xa falecidos.

O seu pai traballaba de carpinteiro, na casa e cos animais ata que tivo que ir á guerra. Primeiro estivo en Barcelona e logo en Oviedo, lembra que cando rematou a guerra volveu á casa con moita roupa. Na casa non había auga, nin baño.  A nai facíalles os traxes de calquera tea que atopaba, incluso das cortinas.

Na aldea había escola pero non mestre, así que a nai contratou ao listo da parroquia  para que lles ensinaran a ler e escribir, para ela a formación era moi importante. O veciño ía polas noites cando remataban as tarefas da casa: atender aos animais; tiñan vacas, galiñas, ovellas, porcos e sempre había un can.

Fidelina cos pais e irmáns 1942
Fidelina cos irmáns en 1942
Fidelina cos irmáns 1946
Fidelina cos pais e irmáns en 1946

Co tempo mandaron un mestre, Don Primitivo, a Meiroi e San Fiz a 1 km da súa casa e a súa nai mandouna á escola, o primeiro día entráronlle ganas de mexar e por non pedilo marchou para a casa, tiña 6 anos. O mestre era bo pero ela ía pouco pola escola porque as tarefas na casa e na horta non lle deixaban tempo para ir. Lembra o libro do abecedario e os rapaces de diferentes idades na mesma aula.

Fixo a primeira comuñón con 10 anos, veu o obispo a Ribeira de Piquin, o cura da parroquia era o seu tio avó, Antonio Rancaño Arias, lembra que seu traxe era de manga longa pero non branco, non fixera nin catequesis nin nada

Aos catorce anos dixo que quería ser monxa, había primas da nai que o eran, marchou a Lugo as Josefinas, un colexio ou convento  internado onde estudaban os fill@s de familias acomodadas que podían pagar, pero como os seus pais no podían costear a súa estancia entrou gratuitamente, lembra que tivo que levar o colchón, polo que tiña que servir e recoller o comedor entre outras cousas e tamén ía a clase polas tardes aprender a ler, facer contas e escribir. Pasáronlle as ganas de ser monxa.

 “Aos catorce anos dixo que quería ser monxa”.

Fidelina Gómez Rancaño

Algún domingo un tío, irmán da súa nai que era franciscano ía buscala para pasear, era o alivio da semana. Alí estivo un ano logo, despois volveu á casa e a súa nai mandouna aprender a coser cunha  modista e acompañábaa polas casas, iso gustáballe mais que andar na terra.

Fidelina cos pais 1950
Cos pais 1950

Co tempo seu pai mercoulle unha máquina de coser e non lle faltaba traballo.

Ía ás festas e gustábanlle as rondadas do cego dos Vilares, Florencio,  mais non lle gustaba tanto que os mozos se lle pegaran no baile.

Namorou dun viúvo que vivía en Madrid e visitaba a casa veciña duns parentes, dobráballe a idade pero iso non lles importou e casaron en 1951, tiña 17 anos e César A. García Gutérrez 34. Marcharon para a capital, vivían no barrio da Latina cerca do mercado da Cebada, ao principio custoulle adaptarse pero el tratábaa moi ben, era unha persoa culta, educada e tiña un traballo moi bo nun laboratorio de medicamentos, “Gayoso Welcome” en Alcalá de Henares. En 1970 morreu dunha enfermidade estomacal o que supuxoi un golpe moi duro para ela, quedou sen pensión de viuvez pero a empresa deulle unha compensación económica e a posibilidade dun traballo se se formaba.

Fidelina na súa primeira voda
Fidelina na súa voda 1954
Fidelina en Madrid 1972
Compañeiros do laboratorio Alcalá de Henares en Madrid 1972
Cos compañeiros do laboratorio Alcalá de Henares 1978
Cos compañeiros da UNED 1978
UNED Madrid 1980
Compañeiros de Obras públicas en Pontevedra 1995

Comezou a estudar taquigrafía, mecanografía, cultura xeral etc.. Ao ano empezou a traballar na empresa, primeiro no arquivo, logo en vendas onde facía as facturas, aínda conserva unha amiga, Mercedes Pérez, que traballaba con ela.  Un primo do marido díxolle que sacara o bacharelato elemental e púxose a iso, erguíase  ás seis da mañá para ir ao laboratorio en Alcalá e ás 6 da tarde estaba en Ventas nunha academia, chegaba ácasa ás 10 da noite esgotada, as fins de semana dedicábaos a estudar.

Cando aprobou entrou de interina na recén inaugurada UNED de auxiliar administrativa no ano 1974, logo de secretaria cunha  persoa que non a quixo e logo no arquivo xeral. O horario de traballo era de 9 a 14:30 e como tiña moito tempo libre fixo o acceso para maiores de 25 anos á universidade, aprobou, como tamén aprobou as oposicións de auxiliar, matriculouse en Historia da arte e ía ás clases polas tardes.

maraton Madrid 1980
Maraton Madrid 1979
maraton 1979
Maraton Madrid 1979
Maratón Madrid 1979

Gustáballe facer deporte e todas as mañás antes de entrar no traballo ía correr con 3 amigas pola cidade universitaria Aurora, Esther…

Mercou o apartamento onde vivía que era de aluguer, estivo 10 anos soa, gustáballe visitar a unha amiga, Vita (Vitoria González Quiroga) e coincidía ás veces cun sobriño seu José Antonio González Cerreda,  namoraron e casaron no 1981 en San Francisco el Grande. Casounos o pai Isorna que era franciscano, tiña 45 anos, el era algo mais novo.

Jose Antonio era enxeñeiro técnico, de familia galega, estivo na Delegación de industria ata que aprobou as oposicións e o destinaron a Tenerife, ela estaba estudando terceiro de Xeografía e historia e traballando na UNED, entón  pediu traslado á universidade da Laguna e déronlle a secretaría do reitorado. Non estaban moi contentos na illa e coincidiu que saíu unha lei que permitía pedir traslado ás comunidades autónomas, el pediu Lugo, Coruña, Ourense e Pontevedra 

Voda de Fidelina 1981

e déronlle esta última, ela tivo que pedir a orixe do seu traballo que era Madrid onde estivo un mes  ata que conseguiu traslado á facultade de Pedagoxía en Santiago era o ano 1984.

Alugaron un piso en Pontevedra e mercaron outro en construción, venderon o de Madrid. Ela ía todos os dias a Santiago. A Xunta convocou unhas oposicións, que aprobou, e xa veu para Pontevedra, primeiro de auxiliar de servizos sociais en Michelena logo na Cruz Vermella máis tarde colleu praza de xefe de negociado en Obras públicas, no edificio de San Roque, ata que se trasladaron a Campolongo, alí estivo ata a súa xubilación no ano 2001.

Fidelina con Jose Antonio 1995
Con Jose Antonio 1995

Desde a súa xubilación matriculouse na Universidade de Vigo onde fixo o graduado superior senior, pertenceu a agrupacións musicais, fixo cursos de historia, facía pilates, pero desde a pandemia sufriu un baixón moi grande e deixou a maioría das actividades.

graduación na  UNED 2011
Graduación Sénior Uvigo 2011
Camiño francés 2002
Camiño francés 2002
En Roma 2002
En Roma 1990

Viaxou por medio mundo. Lembra a súa viaxe no Mercedes cun cesto cheo de latas e un xamón, atravesaron Francia camiño de Munich, en París mercaron unha tenda de campaña nas Galerías La Fayette e durmían en Versalles nun cámping, eran outros tempos.

Logo virían as viaxes a Búfalo, México, Arxentina, Mar Rojo, Nova York, Londres… Fáltalle ir a Exipto ou a California, agora non se sente con forzas, a súa derradeira viaxe foi a Xerusalén antes da pandemia. Tamén fixo o camiño de Santiago, cunha amiga desde Ponferrada no ano 2002.

Na actualidade vai a concertos e conferencias, pero tamén lle gusta moito estar na casa, aínda así  fai ioga dous dias por semana, pandeireta e camiña todo o que pode.

Pasa o verán en Barrantes e seu soño sen cumprir e saber tocar algún instrumento tradicional galego como a gaita ou o acordeón, valora moito a música.

Lembra unha frase que lle dixo un mozo en Tenerife “ Toda persoa que saiba tocar un instrumento é unha boa persoa”.

Fidelina Gómez Rancaño
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Fita a Galana

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Fita a Galana por Ana Santos Solla #devellabella#

Fita a Galana por Ana Santos Solla #devellabella#

A nosa historia de vida de hoxe trasládanos a Espiñeira un lugar da parroquia de Aldán, alí naceu Josefa Rial Bastón, o 6 de xaneiro, día de reis, de 1939, coñecida como Fita a Galana, o alcume da familia vén das danzas tradicionais da vila en honra a San Sebastián onde 12 homes vestidos de mulleres e 6 mulleres solteiras e virxes danzaban o son da música. Ao cura non lle gustaba que bailaran as mulleres cos homes, agora cambiou un pouco o conto. Sempre contou que a trouxera o rei negro e así foi a súa vida de negra, aínda que Baltasar sempre foi o sei rei favorito por traela a este mundo.

Fita era filla de solteira de Maximina Rial Bastón que traballaba na fábrica de Massó de revisadora das latas, e de Luís Domínguez, soldador da mesma fábrica e casado.

Non foi recoñecida polo pai porque unha tía súa  non quixo.

Maximina casou logo cun viúvo e con el tivo dous fillos máis, Manolo, ela chámalle Pepiño, que traballou en Radio Popular en Vigo e Lolita que morreu aos 5 anos atropelada.

Fita a Galana

Os avós maternos eran Dorinda Bastón García e Manuel Rial, morto en Cuba tronzado pola máquina de cana de azucre.

A súa familia era pobre e como a nai xa  casara cun viúvo ela quedou a cargo da avoa Dorinda.

Aa súa primeira escola foi na Costa do Pardo e a súa profesora Dona Isabel.

Había unha muller en Aldán que mandaba moito, máis que a Garda Civil, di, era a irmá do párroco,  Josefa Graña Montes, Señora Josefa, que con 7 anos foi á súa casa, falou coa súa avoa e mandouna a Vigo interna a un colexio que estaba fronte á lonxa. Era a Casa de Caridade de San Francisco, as monxas que recorda eran sor Aurelia, Josefa, Cruz, Sara… e o cura que daba misa todos os días. Alí fixo a primeira comuñón con 10 anos cun traxe prestado que lle quitaron nada máis rematar a misa.

Aos dez anos escapou do colexio porque a estaban preparando para quitarlle as anxinas, ela non quería operarse, e levaba 3 días sen comer.  Foi ao barco que facía a ruta Vigo-Cangas e meteuse debaixo dun banco, de alí pediu cartos para chegar ao Cerqueiro. 

Noutra ocasión recollendo roscas e bolos para levar vender de camiño a casa polo monte, un home atopouse con ela e dúas amigas decindo despois que tivera relacións con elas, (cousa que non era certo) foi sonado en todo o pobo e querían levala ao colexio das arrepentidas en Vigo.

Cando chegou á casa da avoa díxolle “se me levas ao colexio das arrepentidas tírome ao mar” . Así que ficou na casa axudándoa nas tarefas do campo cos animais. Tiñan becerra, burro, porcos, ovellas, galiñas e veigas para plantar o millo e tamén ía á escola da orde da Divina Infantita, as primeiras monxas que foron para Aldán. Alí tivo amigas que aínda conserva como Jesusa que vive en Barcelona, Olguita da Costa e Pili Santomé Vaqueiro. As monxas que lle daban clase foron a madre Paloma, que era tan boíña coma o pan e a madre Patrocinio que era mala como unha chispa. Lembra o uniforme con saia gris, camisa branca e chaqueta azul.

Fita nos anos 60
Fita nos anos 60(2)

Fita nos anos 60

Fita nos anos 60(3)

A súa nai traballaba na fábrica de Massó e coidaba dos outros fillos, ela continuou a estudar no Corazón de María ata os 14 anos, gustáballe moito o caderno de grao medio, tiña moitos debuxos e o mapa do mundo e era fácil que che quedaran as cousas.

“Escapaba pola ventá a bailar polas romarías

Fita a Galana

Con 18 anos veu servir a Pontevedra grazas á señora Josefa. Estivo dous anos, lembra que foi a única casa  na que sentaba a comer coa familia, logo foi a Vigo; en Marín traballou na casa de Paco Campelo, máis tarde entrou na fábrica de conservas de Chamadoira, en Aldán e despois en Massó con 25 anos.

Fita coñeceu un mozo cando estaba traballando nun bar, “O 3 de maio”, tiña 20 anos, el era Victor Manuel Pereira Hermelo, “O Portugués”, quedou en estado traballando na fábrica de Massó e a súa avoa, que era moi severa, botouna da casa.

Á costa de San Cibrán marchou soa o 24 de febreiro de 1965 cando pariu a súa primeira filla Concepción, “Conchi”, o portugués desentendeuse delas, só viña cando quería descargar , un día encheuna tanto que díxolle: “non quero que veñas máis”, ademais non quixo recoñecer a filla. Ela seguiu traballando na fábrica, tiñan servizo de gardería e foi sacando a filla adiante.

Un día un amigo presentoulle a Xerardo García Ares “Lucho” un home que nunca lle gustara porque cando pasaba por onde ela cuspíalle e iso non lle agradaba, pero xurdiu a chispa e casou con el cando Conchi tiña 2 anos e María Xosé, “Sé”, a filla que tivo con el,  9 meses, era o 21 de decembro de 1967. Lucho era mariñeiro e axudaba a manter o fogar, aínda que non aforraba nada e gastaba todo , a sogra tamén axudou moito, logo tiveron un varón que morreu ao nacer, ou iso lle dixeron, sospeitan que llo roubaron. Anos máis tarde decidiron ir por outro neno e tiveron a Xerardo, con Gloria non contaban, Lucho asustouse moito e díxolle: “Tírome ao mar” cando soubo  que estaba embarazada.

Fita e Lucho
Con Lucho o seu gran amor, que morreu no 1990 ós 52 anos recén cumpridos

Lucho morreu con 53 anos nunha operación de corazón que lle fixeron en San Sebastián, dous días antes celebrou o seu aniversaro coas sobriñas en Ondarroa, xa imaxinaba o seu final. Os cartos para a viaxe e a operación prestoullos unha veciña, Aurora, cando cobrou a indemnización e foi devolvelos ela non quixo cobralos.

Fita, lucho e os fillos
Lucho e Fita cos seus fillos Conchi,Gerardo,Gloria e Sé
Fita e seus fillos
Fita Conchi, Gloria, Gerardo e Sé.
Fita cos fillos en Aldán 1974
Fita en Aldán con Conchi, Se, Gerardo e Gloria no 1974

De viúva nunca a deixaron soa, a pequena Gloria tiña 17 anos. Seguiu traballando, esta vez varrendo o colexio da Sagrada Familia de Aldán, onde estudaron os fillos.

Non tiveron auga na casa ata pasados os anos 90 , facían kms para ir lavar no río cargando seca a roupa na ida e quilos demáis a volta. Levaba a merenda para os fillos, que de pequenos collían landras para o porco mentres ela lavaba. Horas eran as que pasaba, verán e inverno

Cando Sé lle dixo que ela quería dedicarse ao teatro, non lle gustou nada porque pensaba que  era un traballo de pasar fame, pero como era o que quería e a facía feliz, estivo contenta e agora aínda o está moito máis.

Fita nos anos 70 levando auga
Fita sempre coa tina na cachola
Fita limpando peixe
Limpando o peixe en peña rubia, Areacova na ria de Aldan, para o restaurante da familia onde traballou Fita moitos anos.

Ten dous netos da máis pequena: Antón de 14 anos, ao que lle apaixona o fútbol, e Sara de 17 que a quere con loucura, para eles son os mimos e a comida que lles gusta cando van cada martes  comer con ela, dálles todos os caprichos que non lles puido dar aos fillos.

Fita coa neta 2008
Fita coa neta Sara no 2008 
Fita co neto Antón
Fita co neto Antón 

A viaxe da súa vida ofreceulla a súa filla Sé. Ela sempre anhelara ir visitar unha monxa a Roma, a madre Sagrario.  Xa no avión pensaba que ía a Lleida e non paraba de preguntarlles ás azafatas onde a levaban, cando chegou a Roma non o cría, foi o regalo mais bonito que tivo na súa vida, iso e o bautizo dos netos. Logo iría de excursión a Portugal, Santander…

Gústalle coser, a súa avoa mandábaa cunhas señoras a aprender, aínda que a ela o que lle gustaba era atar as redes, pero iso  non llo deixaban facer.

Collía as fotos do Hola, onde miraba os modelos das famosas para facer as réplicas no sastre dea Espiñeira en Aldán. Os seus favoritos sempre foron os modelos da raíña Sofía.

Camiña, pero agora dóenlle as pernas e anda pouco, é moi preguiceira.

Sempre quixo ter unha casa propia con cuarto de baño e agora xa o ten.

O seu soño é sentar á mesa os catro afillados, os fillos e os netos;  pensa que é difícil, mais a palabra imposible  creo que non está no seu vocabulario.

Fita a Galana, unha muller de carácter, vital e optimista que lle gusta estar na Espiñeira. Non lle gusta moito a praia.  Grazas por compartir a túa historia con nós.

Gravación e edición de Iván Sánchez Santos

Fita con Conchi
Fita coa súa inseparable filla Conchi coa que vive
Fita na cociña
Fita na actualidade
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Coco Pimentel

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Coco Pimentel Piernas por Ana Santos Solla

Coco Pimentel Piernas por Ana Santos Solla

Dora Saleta Dolores Pimentel Piernas naceu en 1939 en San Ginés de Padriñán, en Sanxenxo, dentro dun castelo onde había unha casa escola na que traballaba seu pai.

Sempre tivo pouco cabelo e moi fino, un día a súa avoa Áurea díxolle á nai que lle deixara a nena para facer un recado, tiña ano e medio, cando chegou viña coa cabeza rapada, leváraa ao barbeiro rapar o pelo, empezaron a chamala coco, e así quedou ata hoxe.

A nosa historia de vida é a de Coco Pimentel a quen coñecín na exposición de Teresa Pajares en Vilagarcía e logo souben que era a nai de Saleta, compañeira de Arroelo.

coco pimentel

Os seus pais Federico Olegario Pimentel Vázquez, de Pontevedra e Margarita Bernardina Piernas López, de Ourense, eran mestres. Bernardina tiña 8 irmáns, o pequeno Pepiño morreu na guerra e sempre falaba del. Jacinto Pimentel, veterinario cun coche de cabalos e Áurea Vázquez, a responsable do seu alcume, eran os avós paternos. Manuel Piernas, ferroviario do que a súa nai lle contaba que cando ía a Castela traía un saco de perdices que tiñan que desplumar,  e Dolores López, os maternos.

Coco foi a segunda de tres irmás, a maior Berta Áurea Margarita e a pequena Elsa Luísa Bernarda.

Cando naceron as tres fillas o pai pasou de traballar nas oficinas do concello de Sanxenxo a ser inspector en Pontevedra ,a onde viñeron vivir en 1944, controlando os alimentos para as cartillas de racionamento, a oficina chamábase Abastos; a nai xa non traballaba dedicándose ao fogar, vivían fronte ao Parador cambiando logo para a Praza de la Riega.

Sempre se viu cun lapis na man disposta a debuxar o que vía e tamén o que sentía.

figuras 1978
Figuras 1978
o lobo e a serpe 1980
O lobo e a serpe 1980
O gardian 1980
O gardian 1980

Lembra que cando tiña 9 anos tivo unha infección moi grande que a obrigou a ficar na casa. Fixo o ingreso na praza do Teucro e logo estudou na Inmaculada examinándose no instituto.

O colexio da Inmaculada creárono dous matrimonios de mestres. Dona Concha e Don Angel e Dona Pilar e Don Blas. Estaba ao final da Praza de Celso García de la Riega.

Fixo a comuñón na basílica de Santa María.

Coco con Carmen nieto manglano
Coco con Carmen Nieto Manglano
Coco e Pili Carral
Coco e Pili Carral
Marisa Puga, Coco e Clara Arjona
Marisa Puga, Coco e Clara Arjona en Marín con 22 anos
Coco e Elsa
Coco, 18 anos  e a súa irmá Elsa 
Pili Carral e Coco
Pili Carral e Coco en Pontevedra

As súas materias favoritas eran o debuxo, onde levou matrícula de honra, e a filosofía.

Cando rematou o bacharelato marchou para A Estrada á casa da súa tía, mestra, Dolores, irmá da súa nai, pero un día foi seu pai a buscala para que se presentase a Maxisterio, ela non quería, non lle gustaba, ademais cría que non estaba preparada,  pero el díxolle “co que sabes xa che vale“. Así foi como esa decisión cambiaría a súa vida.

A primeira vez que foi o profesor díxolle “non perdas o tempo aquí que debuxas moi ben”.

Coco Pimentel Piedras

Os estudos levounos moi mal, non lle gustaba nada estudar, para ela  era todo chapar. Porén lémbrase dunha boa amiga, Rita Sorey, coa que compartía risas e estudos.

Ao rematar Maxisterio ela quería facer Belas Artes pero había que ir a Madrid e non  podían permitirse ese gasto así que o pai convenceuna para facer oposicións, aprobou á terceita convocatoria.

Xa pensaba que rematara o crebacabezas de estudar pero tiña que exercer  durante tres anos para conseguir dereitos. Traballou en Salceda de Caselas en alfabetización, logo en outros sitios. Cando por fin  pasaron os tres anos solicitou á Deputación unha beca para estudar na facultade de Belas Artes de San Fernando en Madrid, fixo un exame de debuxo no museo. Aprobaron, entre outros, Armando Guerra, de Vigo e ela.

Coa axuda do pai marchou a Madrid no ano 1968, primeiro quedou en casas de amigos da familia logo en Guzmán el Bueno en Argüelles, na casa da señora Josefina.

Coco en Madrid
Coco en Madrid con 27 anos
traballo de pensionados

Acudiu a unha academia para preparar o exame de ingreso, que era bastante duro, a primeira vez que foi o profesor díxolle “non perdas o tempo aquí que debuxas moi ben”.

Un día paseando pola rúa atopou un veciño de Pontevedra, Luís García Cervera-Mercadillo que lle preguntou:

-Que fas aquí?

-Preparar o ingreso a Belas Artes,

– Irás á Academia Artium de Eduardo Peña?

-Non

-Pois é a mellor de Madrid

E alá foi conseguindo  aprobar á primeira o ingreso na facultade. Alí ademais coñeceu as súas mellores amigas Carme, Ana Vera e Isabel.

Na facultade gustáballe todo, estaba encantada. Foi nas súas primeiras vacacións en Galicia durante a Semana Santa cando coñeceu a Juan, o que sería o seu marido. Ao rematar primeiro foise a Xenebra, logo unha amiga insistiulle que en setembro fora a París con ela pero reclamárona de Maxisterio porque tiña que pedir excedencia e non puido ir.

Madrid 1970
Madrid 1970

Volveu a Madrid, recorda que se reunía con outros galegos con asiduidade entre eles estaba Consuelo Gil, unha das dona de Fefiñanes. Pero a súa vida ía cambiar porque Juan empezou a insistir para saír con ela. Cando ía empezar segundo de carreira apareceulle alí e xa non a deixou  continuar, era no mes de outubro do ano 1970. Volveu a Galicia para casar, non estiveron nin un ano de noivos,  casaron en setembro do 1971.

El traballaba en Fundicións Tiburcio de Marín, a empresa do pai, nas oficinas.

Ela tivo que abandonar os seus soños para continuar dando clases en Portas no grupo escolar onde estivo 9 anos e tivo 5 fillas nun peíiodo de 7 anos:  Saleta,Dora Maria, María Xosé, Belén e Xoana.

Tiñan casa en Pontevedra pero vivían na casa escola de Portas, durante dous anos tivo unha rapaza  que lle axudaba coas nenas e o traballo do fogar.

A arte é unha carreira íntima que acapara totalmente a túa sensibilidade, o mundo deixa de ser material. Pintou coa cabeza escenas cotiás, o que vía xa o imaxinaba e plasmábao nun lenzo,  converteuse en autodidacta.

Daba clase en Básica, pero cando crearon as escolas infantís e houbo cursos de preparación fíxoos e veu para Barcelos como parvulista, daba desde os tres aos 5 anos, alí estivo 14 ata que se xubilou aos 62 porque cumpría os requisitos.

Bodegón da mesa de noite 1969
Bodegón da mesa de noite 1969
Coco en Barcelos
barcelos
De mestra en Barcelos

Cando as súas fillas foron grandes decidiu continuar Belas Artes, foi no ano 94 no que viña de inaugurarse en Pontevedra a facultade.  Tivo que empezar desde primeiro porque o seu nivel de estudos estaba obsoleto. Aconselláronlle que fora a Madrid para que lle convalidaran o ingreso e o 1º curso e así o fixo, ao final conseguiuno.

Matriculábase por materias, de tres en tres porque seguía traballando na escola. Había xente de tódalas idades incluso da súa, xente con moita sensibilidade.

Recorda profesores da súa época da escola en Pontevedra tales como  Angel Huete, Berta Cácamo, Antón Castro, Meana, Samaniego. A súa materia preferida era a  pintura.

Para que lle concederan a licencia por estudos e finalizar a carreira había unhas esixencias:

  • Que os estudos realizados foran afíns á ensinanza do maxisterio
  • Ter método propio de ensinanza
  • Cualificación óptima da inspección de maxisterio
  • Cualificación da dirección e profesorado do colexio ao que pertencía
Pontevedra 1993
Pontevedra 1993

Finalmente e despois de todo concedéronlle por un ano unha excedencia por estudos para rematar a carreira e licenciarse no ano 2001.

Traballo en alambre 2001
Traballo en alambre 2001
Performance 2000
Performance 2000
O profesor Chavete
O profesor Chavete
Fortunato 2000
Coco con Fortunato 2000

A súa primeira exposición foi froito do que pintou na casa para sacar a bile que tiña dentro, a incomodidade de non poder facer cousas que quería, cousas moi persoais, dando lugar a figuras moi estiradas. En pintura fixo algunha exposición no Grove nos 80 e vendeu todo. Pero non estaba conforme coa súa obra e non tivo continuidade, tardou en encontrarse como artista, aínda así  fixo unha exposición sobre o abstracto no edificio da Xunta, e de papel no palacete das Mendoza.

orla de Coco 2001
Foto da Orla 2001

Cando chegaron os netos tivo que deixalo unha tempada para axudar as súas fillas. Ten 5, catro nenos e unha nena. O seu neto Ignacio está estudando Creación de vídeoxogos. Nesa época facía debuxos co ordenador en Photoshop. Pasei a vida pintando coa alma. Agora xa sabe o que quere, traballa sobre lenzos acrílicos, precisa moito espazo e mancha moito. Fai moitos bosquexos antes de plasmalo no lenzo. Ten 3 obras en perspectiva, para expoñer en primavera.

Non puido desfrutar moito das fillas, porque a súa vida foi unha carreira de obstáculos co traballo, agora cos netos pode facelo doutra maneira, levábaos á gardaría, procura estar libre para eles.

Arco 2009
Arco 2009
Sean Scully
Sean Scully 2009
Fontana 2009
Fontana 2009
Jaume Plensa 2009
Jaume Plensa 2009

O seu sitio favorito é o monte, a natureza e tamén o mar. Algo que teña horizonte, non lle gustan os sitios pequenos e agoniantes, mellor espazos abertos.

Gústalle moito a poesía de Rilke

Vivo mi vida en círculos que se abren/sobre las cosas, anchos./Tal vez no lograré cerrar el último/pero quiero intentarlo./Giro en torno de Dios, antigua torre,/giro hace miles de años./Y aunque no sé si soy águila o tomenta/o si soy un gran cántico

Merca a revista NEO2, di que ten unha imaxe  moi periférica,  unha idea moi avanzada desde un punto de vista diferente.

Quedou viúva no 2013 e non quere coñecer a ninguén máis.

No lle gusta ir nun grupo grande pero si con amigas, o seu grupo ideal son dous ou tres. Padece de soidade, gústalle quedar á marxe, quizais frustrada de todo o que lle pasou.

Tivo tendencia a illarse porque  se cansaba e agoniábase. Non oe ben, herdanza do pai e iso prodúcelle inseguridade.

Agora vai a ximnasia dous días á semana, gústalle coidarse.

Foi a Roma coas fillas. Estivo en América do norte NY, Philadelphia, Toronto 8 días e no  sur Brasil, Arxentina, Río, Bos Aires e Uruguai, iso fíxoo cos amigos do camiño portugués, tamén foi a Israel. Gustaríalle moito ir a Terra de fogo en Chile pero cre que xa é tarde para unha viaxe tan longa.

Era hospitaleira en Pontevedra, pertencendo aos Amigos do camiño portugués, indo a moitas andainas.

Agora “dende a distancia” na última etapa da súa vida analiza a súa evolución artística no sentido material, de plasmalo, o espiritual e dinámico. Todo  artista está ligado á súa obra, ao seu proceder coa súa vida.

A expresión artística está no seu corpo dende que naceu, está na súa alma, pero a súa foi unha traxectoria rota, un chanzo  perdido da cadea da descontinuidade que sostén os seus sentimentos artísticos, desexo de liberar e plasmar a súa facultade innata no interior.

Coas imaxes crea un pequeno “cosmos” independente que se libera do seu creador, adquire identidade propia. O centro da mirada é a obra, mentres o autor se sente observado. A obra fala dela pero tamén de si mesma.

A lectura da derradeira obra sempre é a primeira da seguinte, a arte é un alfa e un omega, forma parte da identidade do home.

No individual sente que a arte é algo propio e irrepetible domina e eleva o ser humano. É necesaria.

Nos seus anos perdidos converteuse nunha autodidacta, fixo algunha exposición, despois de moitas ilusións tirara a chave pero volveu localizala. Na perda” do que deixou de facer acumulou forza, riqueza e loita. A súa evolución continúa, non hai nada rematado e cando marche continuará….

Agadir con 50 anos
Agadir, 1989

Déixame algunhas frases:

“A arte concentra infinitas miradas”/“Coas imaxes ponse límite ao tempo”/“A imaxe créase co corpo humano”/“A arte manifesta a nosa natureza anímica”/“Hai unha intuición cara á arte”/“A arte acapara a sensibilidade do artista”/“Na diversidade está a concreción”/“Os grandes artistas encaixanos nun dicionario”/“As obras de arte nun museo dan a opción de lelas no teu propio tempo”/“Houbo anos no que a arte era inducida”/“Na miña liberación continua non hai nada rematado”/“A arte eleva e domina”/“A arte encadéame felizmente”/“A beleza ama a arte” 

coco con 74 anos
Coco con 74 anos
Coco Buxan no museo
Coco con Xosé Manuel Buxán no Museo 2023

Para rematar faino cun poemiña seu, da súa experiencia de vida

Suenan tus pasos,

dirigidos sonidos,

seguros acompasados.

Adelantados en el

golpe dejan atrás,

dejan partícipes

inequívocos compases

irrepetibles tiempos

siempre a comenzar.

Coco Pimentel
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Rosabel Piñeiro

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Rosabel Piñeiro Boullosa por Ana Santos Solla

Rosabel Piñeiro Boullosa por Ana Santos Solla

Coñecín a Rosabel en Anceu no ano 2020. Estiven 15 días no coliving aprendendo e ordenando as ideas do que foi a creación do noso blog devellabella. Era unha muller disposta a todo, sempre cun sorriso na cara, facía as tarefas tanto da casa como da horta, tomeille moito cariño porque facía parte da familia que alí tiñamos. Hoxe, tres anos despois e recén estreados os 60, sentamos a falar da súa vida no salón de Arroelo.

Rosa Ysabel Piñeiro Boullosa, (o y grego foi cousa do notario brasileiro que a inscribiu) naceu en Anceu, Pontecaldelas, o 4 de maio de 1963. Filla de Ramiro e de Celina, oriúndos ambos de Anceu, que se coñeceron porque Celina foi criada da madriña de Ramiro, que quedara orfo aos 9 anos. Namoraron e casaron.

O pai marchou para o Brasil, a Salvador de Bahía, a traballar e deixou a súa nai co pequeno Ramiro. En Brasil montou unha panadaría. Voltou cando seu irmán tiña 8 anos. Volveu marchar e naceu ela. A súa vida na aldea era tranquila. Ía á escola de oínte porque non tiña idade para ir cos maiores que empezaban a escola aos 7 anos. Axudaba á sua nai na horta, na cociña e cos animais.

Rosa de nena 1
Rosabel de nena
Rosabel coa familia
A familia
Rosabel de nena
Rosabel
Rosabel co irmán
Co seus irmán Ramiro e súa nai

Cando cumpriu 6 anos marcharon todos para Brasil e por fin coñeceu a seu pai. Foi un grande impacto porque cando o viu subir as escaleiras do barco e agarrala do brazo ela non sabía por qué o facía nin quen era aquel home. Pasárono mal os dous.

En Brasil empezou nunha escola de monxas privada. Xa sabía escribir pero non sabía ler e non entendía moi ben nin a entendían a ela a pesar de falar galego polo que estaba castigada con frecuencia. Lembra a calor que ía e cando a castigaban deitábase nunha mesa de mármore para estar máis fresquiña. O uniforme era unha saia gris e unha camisa branca. Nese colexio estivo un ano e fixo alí a comuñón, de monxa, claro.

comuñón de Rosabel
Día da comuñón de Rosabel
colexio Rosabel 1970
Rosabel no colexio 1970

Ademais do seu irmán Ramiro, seu pai tivo outra filla, Dolores, cando aínda non estaba casado, pero que non sabía dela. Dolores vive en Mallorca e agora Lévanse moi ben.

Ao cumprir os 7 anos pasou á escola do goberno, Leopoldo dos Reis. Alí fixo amigos que aínda conserva como Katia, Cristina, Gilson, Jane… Nesa escola estivo ata os 10 anos. Despois faría a secundaria e a Formación Profesional en Laboratorio Clínico, o que sempre quixo facer.

Traballou un ano nun laboratorio do exército facendo análises, o primeiro día un coronel díxolle “Non te poñas nerviosa, aí tes 20 camas para que entrenes”.

Non te poñas nerviosa, aí tes 20 camas para que entrenes”.

Rosabel Piñeiro Boullosa

Tiña uns pais moi permisivos, que non facían diferenzas entre seu irmán e ela. Saía coas amigas e non tiña que pedir permiso para as actividades que quería facer.

Cando tiña 18 anos veu coa súa nai a Anceu. Pasaran 13 anos desde a súa marcha. Viuno todo moi bonito e adaptouse perfectamente. Todo era novidade e gustáballe o que atopaba. Cando ían segar ela levaba a merenda, ía coas primas levar a vaca ao boi. Integrouse rapidamente na vida da aldea que a facía feliz. Pasaron aquí un ano completo e en setembro, para a festa, recibiron por sorpresa a visita do pai e a do seu irmán que xa vivía independente en México. Marcharon en decembro e foron á voda de seu irmán Ramiro a México onde coincidiu con Ángel, un amigo de seu irmán que xogaba ao futbol con el e que lle facía as beiras. Era un galego de Avión que tiña unha moblaría. un mes tamén casaron e quedaron a vivir en Ciudad Nezahualcóyotl. Logo irían a Tlaxcala e México DF. Estivo 17 anos vivindo en México.

Rosa e a súa nai
Rosabel e a súa nai

Tivo dous fillos, Camilo que naceu no ano 1984 e Angel en 1990. Os seu pai foi visitala dúas veces e a nai catro. Cando o seu pai se xubilou con 60 anos estivo 6 meses con ela en México antes de vir definitivamente a España. En México había moita inseguridade e cando viñeron a España o seu fillo que tiña 16 anos non estaba acostumado a saír só da casa. Dividían a vida entre Anceu e Avión para que os avós puideran estar cos netos.

Os pais establecéronse na aldea e eles volveron a cidade de México. O matrimonio non ía ben e ela quería vir e coidar dos pais que xa se facían maiores. Volveron a España e deulle outra oportunidade á súa vida, pero non puido ser e con 43 anos decidiu separarse. Empezou de cero, sacou o carnet de conducir e púxose a traballar no concello coas persoas maiores. O médico de cabeceira de Ponte Caldelas ofreceulle coidar do seu tío e pouco a pouco tivo máis traballos. En Pontevedra tamén coidou a persoas maiores. Gustáballe moito o seu traballo.

Os fillos de Rosabel
Rosabel cos seus fillos

Mentres os fillos estudaban e estaban na casa nunca se preocupou en saír a divertirse pero cando se independizaron decidiu que xa era hora de coñecer a unha boa persoa. Díxolle aos fillos:Eu quero coñecer a alguén, aviso, igual teño que bicar moitos sapos”

Cada seis meses tiña que ir á Coruña a compulsar unha fe de vida para a pensión da súa nai e alí coñeceu a Pedro, que traballaba na administración da policía.

Un día estaba cunha amiga ollando as fotos dos homes que había nunha rede social e viu a Pedro. Pediulle á amiga que lle abrira un perfil e decidiu escribirlle. Empezaron a falar a través da rede. El era viúvo de Cartaxena pero o trasladan á Coruña. Un día Pedro chamouna e preguntoulle se quería tomar un vermú porque estaba na aldea. Empezaron a saír hai xa 9 anos. Cando levaban ano e medio de relación e Pedro xa se ía xubilar, propúxolle vivir xuntos en Anceu.

Rosa e Pedro
Rosa e Pedro

Emociónase ao falar do pai. Tiña medo a morrer. Coñeceu a Pedro e ao día seguinte morreu. A morte deulle tranquilidade. A nai ainda viviu uns anos máis. Era unha muller moi práctica e xa tiña arranxada a roupa que quería levar cando morrese.

Estando con Pedro aínda traballou un pouco na xeriátrico Soremay. Despois preferiu coidar a nai e estar na casa.

Ten dous netos de 7 anos. Láiase de que como vivían en Poio perdeu un pouco a súa infancia e ela deixou de traballar en Pontevedra. Tamén ten unha neta, Nayara, de 19 anos.

A chegada de Agustín para mercar o restaurante de Anceu foi todo unha novidade. O seu fillo foi o encargado de ensinarlle a casa e a finca porque á dona, alemá, déralle un ictus. Agustin sempre ía á súa casa preguntarlle cousas e ela dáballe ovos e mel. Aínda que tiña outras opcións de compra noutro lado, esa familiaridade e o sitio convenceron ao enxeñeiro informático a mercar unha casa na aldea de Anceu e fundar un coliving e a súa propia casa.

Os netos
Os seus netos

Empezou traballando un pouco de todo con horario flexible. Despois chegaría África, a parella de Agustin. Organizaron as quendas e tivo máis responsabilidade. Grazas a ese tándem o coliving funciona de marabilla e agora ten varias persoas a seu cargo, un para mantemento, outra para cociña, etc. O seu horario é de 7:30 a 12:30. O traballo axudouna a pasar o dó da morte da nai.

Rosabel é feliz na casa. Gústalle ler e a última novela que leu foi Todo esto te daré de Dolores Redondo. O seu soño non é nada máis que ver os fillos estar ben, mellor do que están.

Non lle ten medo a nada. Een decembro do 2022 foi a Estambul 4 días para facer un implante capilar. A morte da súa nai e o hipertiroidismo que padece déronlle moita ansiedade e afectoulle a autoestima. A súa irmá xa o fixera o ano anterior xunto con 4 persoas máis e quedara fantástica. Aínda que na súa estadía en Estambul a trataron moi ben, na rúa sentíase rara, con medo. Non é un pais que lle dera seguridade.

Ao integrarse á vida do coliving tivo a oportunidade de viaxar a Francia, á rexión de Normandía, a coñecer outro coliving. Agora xa non hai quen a pare e está a espera do próximo reto.

Viaxou cunhas primas pola costa azul, Antibes, Mónaco… Tamén por Portugal que lle gusta moito. Este ano ten programada unha viaxe a Brasil con Pedro en decembro durante un mes. En Matogrosso quedarán na casa dun primo e en Bahía van de hotel para non molestar aos parentes.

O que máis lle gusta do coliving de Ancu é facer que a xente que alí chega se sinta como na casa. Son unha familia e comparten moitas horas. O que vén unha vez sempre repite. Quere recalcar o papel fundamental que fai África como xestora. Ela ten visión de negocio á vez que se implica nos proxectos de decoración. É xunto con Agustín a peza clave da comunidade.

Rosabel e se en Anceu
Rosabel e se en Anceu 1
Con Sé na súa viaxe a Francia

A súa casa é o seu refuxio. No cuarto da nai ten o seu despacho que é o seu santuario. Non sabe ver a televisión e non ter nada nas mans. A idade está na cabeza. Non hai trabas para nada e está disposta a coñecer culturas diferentes, por iso lle gusta tanto falar cos colivers que chegan a Anceu e mesturarse entre eles para seguir aprendendo.

Rematamos a charla coa sensación de que aínda quedan cousas por falar. Vémonos nuns días nun encontro de arte como transformación social. O caso é seguir aprendendo.

Gravación e edición de Iván Sánchez Santos

Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Carmela Lazcano

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Carmela Lazcano Nóvoa por Ana Santos

Carmela Lazcano Nóvoa por Ana Santos

Carmela Lazcano Nóvoa naceu en febreiro de 1950 na rúa Sagasta desta vila. A familia vivía no edificio de Fenosa nesta rúa porque seu avó materno, Francisco Nóvoa Patiño, era xerente na empresa.

Seu pai, Juan Manuel Lazcano Castedo, era oriúndo de Madrid, do barrio de Chamberí. Ficou orfo de pai moi novo e cando sacou as oposicións de facenda elixiu como destino a cidade máis barata de España, que naquel momento era Pontevedra e viñeron vivir el mais a súa nai para a rúa Isabel II, moi preto da casa de Valle Inclán.

A súa nai, María Luisa Nóvoa Pedreira, naceu en Vigo pero era de Pontevedra, profesora de latín e grego no instituto da cidade.

Carmela é a única muller de tres irmáns. Ela é a do medio.

Carmela na praia
 Carmela coa súa avoa o irmán e os primos
pais de Carmela
Juan Manuel e Maria Luisa
Carmela 1951
 Carmela co seu irmán 1951
Carmela 4 anos
Con 4 anos
Nai de Carmela
A súa nai Luisa Nóvoa no equipo de hockey. Diante
Carmela 1958
 A primeira comuñón 1958
Carmela co irmán e a nai
En Raxó 1955

Con tres anos comezou no instituto en párvulos. Tiñan unha táboa redonda onde facían os exercicios. Lembra que aprendeu a ler co método Montesori, cunhas pizarras. Como mestras tivo primeiro a Carmiña Ameijeiras, despois a Alicia, xa con sete anos e por último, para preparar o ingreso, a Lita que era a máis esixente. Fixo o bacharelato por ciencias aínda que a súa materia favorita era a xeografía. Lembra que en 2º e 3º a súa nai foi tamén a súa profesora cando xa era catedrática de latín e grego. En Preu atragantáronselle as matemáticas e pasou ás letras. Carmela ao rematar no instituto quixo seguir estudando.

carmela 1964
 Diante do Instituto 1964
Coro do instituto 1958
Coro do Instituto
Carmela 15 anos
Carmela 15 anos

Foi a Santiago estudar Filosofía e letras. Eran dous anos de comúns e despois íaste decantando por onde querías especializarte pero Carmela non rematou porque casou antes.

San Cibrán 1966
Camiño de San Cibrán 1966
Alameda 1965
Alameda de Pontevedra 1965
co coro en Canfranc
Co coro en Canfranc

Coñeceu a Juan Ameijeiras Recuero no grupo de teatro do Ateneo. Era apoderado do banco Pastor e xa coincidiran outras veces porque el era moi amigo do pai. Casaron o 28 de decembro de 1970. De viaxe de noivos foron a Ourense coa intención de durmir e seguir a viaxe ao día seguinte, pero a nevada que caeu foi tan forte que non puideron saír de alí. Por fin, no 72 puideron facer unha viaxe polo norte de España.

Lembra Carmela que por eses anos foron a un casamento en Winchester, no Reino Unido. Atravesaron Francia en coche e paraban para comprar bocadillos e durmían en hoteis que se chamaban Les Routiers

Juan, Caqui e Caballero en 1962 Cineclube
Juan, Caqui e Caballero en 1962 Cineclube

Destinaron a Juan a Vigo e marcharon a vivir alá. No ano 1972 por consello dun compañeiro da facultade de Santiago, Alfonso Álvarez Cáccamo  , animouse a facer maxisterio. Matriculouse en Vigo nunha escola que tiña convenio coa universidade, as Jesuitinas. Alí estivo do 72 ao 75 na especialidade de humanidades.

A mitoloxía: é un mundo fascinante para quen lle interese”

Carmela Lazcano Nóvoa

Lembra entre os seus profesores a Roxelio Ferrín de Xeografía e Francisco Carballo de galego. Tamén unha monxa e un cura.

Carmela 18 anos
Carmela con 18 anos
Coro do instituto 1980
 Coro do instituto.1980
Carmela en familia
Carmela cos pais e irmáns en Raxó
Carmela e Juan 1980
Carmela e Juan 1980

Viñan moito a Pontevedra porque ela tamén daba clases na academia Germinal. Ás veces pasaba varios días na capital e ía os fins de semana co marido. Chegaron a vivir dous matrimonios xuntos nun piso en Vigo. O seu era un matrimonio moi atípico e independente, el sempre a animou a progresar e estudar.

Carmela mesturábase na vida cultural de Vigo e Pontevedra. Eran anos dunha forte eclosión cultural cunha enorme oferta. Seu pai fundou o cineclube de Pontevedra nos anos 50 e foi impulsor e secretario do Ateneo nos anos 60.

Co grupo de teatro do Ateneo dirixido por Jose Luis Reinoso participou na representación no teatro Malvar de O Adefesio de Rafael Alberti en 1968. Era unha obra prohibida polo franquismo na que ela facía de criada.

atardeceres
Atardeceres 
primerio cadro de Carmela
Primeiro cadro de Carmela 

Veraneaba en Raxó onde seu pai organizaba sesións de cine nas que aparecían Juan e Caqui Viñas coa cámara e o proxector.

Ao rematar a carreira, ela e unha amiga, Sesi, montaron unha academia en Domaio que durou algúns anos.

Empezou a pintar no ano 1972 pola influencia e ánimo de Cáccamo e a sua moza. Tamén porque a profesora de plástica era moi boa. Facía colares con barro e algunha figuriña e tamén pintaba. Un dos seus primeiros cadros está feito con rotulador, foi despois dunha visita á praia da Caleta en Cádiz e aínda colga da parede da súa sala. Nunca pensou dedicarse profesionalmente á pintura aínda que fixo algunha exposición.

pub universo 2012
Exposición no pub Universo 2012
Tenda de Clara 2012
Exposición na tenda de Clara 2012

Volveron a Pontevedra aínda que Juan seguía a traballar en Vigo. Matriculouse na escola de idiomas no ano 80 e fixo o primeiro ciclo de inglés. Despois de 14 anos de relación e máis tempo na casa decidiron ter un fillo, Juan, que naceu en 1984. Ten unha inmobiliaria en Pontevedra, Mercaservice, e acaba de facela avoa dun neno que se chama Álvaro.

Presentouse ás oposicións para a biblioteca da universidade e quedou a décimas do aprobado, pero chegou para entrar nas listas e que a fosen chamando. Empezou de contratada no CUVI da Uvigo. Logo saíu un concurso de méritos para bibliotecas da Xunta e traballou na biblioteca pública de Pontevedra durante moitos anos ata que volveu á Universidade. Traballou en Belas Artes e iso incentivouna a meterse de cheo na pintura no ano 1995. Despois estivo en forestais e tamén facía os fins de semana na facultade de CCSS. En 2009 morreu Juan e decidiu xubilarse.

Club de lectura 2023
Club de lectura 2023
exposición 2022
Exposición no Granero Delmás 2022
Coro Avogados 2001
Coro Avogados 2001

No ano 2017 entrou no Ateneo de vocal e agora é a encargada do clube de lectura (xa estivera na biblioteca pública con Santiago Izaguirre). Ten un grupo de 23 persoas que se reúnen unha vez ao mes para comentar e falar da lectura que se propón. Este ano trataron moito novelas de mulleres desde a Pardo Bazán de La Tribuna ata Lucia Berlín en Manual para mujeres de la limpieza.

De cando en vez traen ao autor ou autora, xa estiveron Jose Mª Pérez Álvarez “Chesi”, Regina Vega, Xosé Monteagudo, Xesús Constela, Manuel Loureiro, etc..

Tamén montou un club de cine na fundación Cuña-Casasbellas con Pilar Fariña e Antón Sobral e foi Fina Casalderrey presentar a súa curtametraxe, entre outros.

Si hai un libro que a marcou foi La embriaguez de la Metamorfosis de Stefan Zweig e toda a súa obra.

Gústalle moitísimo a música. Con 8 anos estivo no coro do instituto e ata fai uns anos no coro de avogados de Pontevedra.

O mundo das redes no lle atrae demasiado aínda que ten Facebook que usa moi pouco.

Morte en Venecia é a súa película preferida. Na televisión ve Saber e gañar e as tertulias de Xabier Fortes no canal 24 horas.

Non hai mellor sitio para estar que a súa casa. Non bota de menos nada, levou a vida que quixo, tivo unha casa no monte que xa vendeu e fixo varias exposicións e non descarta facer algunha outra.

Nos anos 80 cunha amiga púxose a estudar astroloxía e relixións antigas. Foron a Madrid á libraría Anatema mercar libros para estudar a fondo a astroloxía. Durante dez anos dedicoulle moito tempo. Fixo a carta astral a familia e amigos. Un día tivo unha crise profunda de fe e abandonou a astroloxía.

Carmela

Nos anos 90, por casualidade, interesouse polo Tarot e tamén se mergullou no estudo das cartas e os arquetipos relacionados coa mitoloxía: é un mundo fascinante para quen lle interese”, dime.

Escribiu para unha revista de deseño en Vigo na sección de astroloxía

Gústalle escoitar a radio e marcha con ela para a cama.

Fago unhas fotografías dos seus cadros que iluminan un pouco máis a súa casa. A claridade entre polas ventás desde onde pode ver a cidade. Os pinceis sempre preparados, os andeis cheos de libros, herdados e propios. Deixo a Carmela na súa soidade elixida revisando as fotografías de hai xa uns anos.

Faime sacar unha carta, logo outra e finalizo coa terceira. Vai contando e interpretando. Veremos logo o que acontece, eu son moi escéptica pero escoito, non vaia ser o demo…

Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥