Coco Pimentel Piernas por Ana Santos Solla

Coco Pimentel Piernas por Ana Santos Solla

Dora Saleta Dolores Pimentel Piernas naceu en 1939 en San Ginés de Padriñán, en Sanxenxo, dentro dun castelo onde había unha casa escola na que traballaba seu pai.

Sempre tivo pouco cabelo e moi fino, un día a súa avoa Áurea díxolle á nai que lle deixara a nena para facer un recado, tiña ano e medio, cando chegou viña coa cabeza rapada, leváraa ao barbeiro rapar o pelo, empezaron a chamala coco, e así quedou ata hoxe.

A nosa historia de vida é a de Coco Pimentel a quen coñecín na exposición de Teresa Pajares en Vilagarcía e logo souben que era a nai de Saleta, compañeira de Arroelo.

coco pimentel

Os seus pais Federico Olegario Pimentel Vázquez, de Pontevedra e Margarita Bernardina Piernas López, de Ourense, eran mestres. Bernardina tiña 8 irmáns, o pequeno Pepiño morreu na guerra e sempre falaba del. Jacinto Pimentel, veterinario cun coche de cabalos e Áurea Vázquez, a responsable do seu alcume, eran os avós paternos. Manuel Piernas, ferroviario do que a súa nai lle contaba que cando ía a Castela traía un saco de perdices que tiñan que desplumar,  e Dolores López, os maternos.

Coco foi a segunda de tres irmás, a maior Berta Áurea Margarita e a pequena Elsa Luísa Bernarda.

Cando naceron as tres fillas o pai pasou de traballar nas oficinas do concello de Sanxenxo a ser inspector en Pontevedra ,a onde viñeron vivir en 1944, controlando os alimentos para as cartillas de racionamento, a oficina chamábase Abastos; a nai xa non traballaba dedicándose ao fogar, vivían fronte ao Parador cambiando logo para a Praza de la Riega.

Sempre se viu cun lapis na man disposta a debuxar o que vía e tamén o que sentía.

figuras 1978
Figuras 1978
o lobo e a serpe 1980
O lobo e a serpe 1980
O gardian 1980
O gardian 1980

Lembra que cando tiña 9 anos tivo unha infección moi grande que a obrigou a ficar na casa. Fixo o ingreso na praza do Teucro e logo estudou na Inmaculada examinándose no instituto.

O colexio da Inmaculada creárono dous matrimonios de mestres. Dona Concha e Don Angel e Dona Pilar e Don Blas. Estaba ao final da Praza de Celso García de la Riega.

Fixo a comuñón na basílica de Santa María.

Coco con Carmen nieto manglano
Coco con Carmen Nieto Manglano
Coco e Pili Carral
Coco e Pili Carral
Marisa Puga, Coco e Clara Arjona
Marisa Puga, Coco e Clara Arjona en Marín con 22 anos
Coco e Elsa
Coco, 18 anos  e a súa irmá Elsa 
Pili Carral e Coco
Pili Carral e Coco en Pontevedra

As súas materias favoritas eran o debuxo, onde levou matrícula de honra, e a filosofía.

Cando rematou o bacharelato marchou para A Estrada á casa da súa tía, mestra, Dolores, irmá da súa nai, pero un día foi seu pai a buscala para que se presentase a Maxisterio, ela non quería, non lle gustaba, ademais cría que non estaba preparada,  pero el díxolle “co que sabes xa che vale“. Así foi como esa decisión cambiaría a súa vida.

A primeira vez que foi o profesor díxolle “non perdas o tempo aquí que debuxas moi ben”.

Coco Pimentel Piedras

Os estudos levounos moi mal, non lle gustaba nada estudar, para ela  era todo chapar. Porén lémbrase dunha boa amiga, Rita Sorey, coa que compartía risas e estudos.

Ao rematar Maxisterio ela quería facer Belas Artes pero había que ir a Madrid e non  podían permitirse ese gasto así que o pai convenceuna para facer oposicións, aprobou á terceita convocatoria.

Xa pensaba que rematara o crebacabezas de estudar pero tiña que exercer  durante tres anos para conseguir dereitos. Traballou en Salceda de Caselas en alfabetización, logo en outros sitios. Cando por fin  pasaron os tres anos solicitou á Deputación unha beca para estudar na facultade de Belas Artes de San Fernando en Madrid, fixo un exame de debuxo no museo. Aprobaron, entre outros, Armando Guerra, de Vigo e ela.

Coa axuda do pai marchou a Madrid no ano 1968, primeiro quedou en casas de amigos da familia logo en Guzmán el Bueno en Argüelles, na casa da señora Josefina.

Coco en Madrid
Coco en Madrid con 27 anos
traballo de pensionados

Acudiu a unha academia para preparar o exame de ingreso, que era bastante duro, a primeira vez que foi o profesor díxolle “non perdas o tempo aquí que debuxas moi ben”.

Un día paseando pola rúa atopou un veciño de Pontevedra, Luís García Cervera-Mercadillo que lle preguntou:

-Que fas aquí?

-Preparar o ingreso a Belas Artes,

– Irás á Academia Artium de Eduardo Peña?

-Non

-Pois é a mellor de Madrid

E alá foi conseguindo  aprobar á primeira o ingreso na facultade. Alí ademais coñeceu as súas mellores amigas Carme, Ana Vera e Isabel.

Na facultade gustáballe todo, estaba encantada. Foi nas súas primeiras vacacións en Galicia durante a Semana Santa cando coñeceu a Juan, o que sería o seu marido. Ao rematar primeiro foise a Xenebra, logo unha amiga insistiulle que en setembro fora a París con ela pero reclamárona de Maxisterio porque tiña que pedir excedencia e non puido ir.

Madrid 1970
Madrid 1970

Volveu a Madrid, recorda que se reunía con outros galegos con asiduidade entre eles estaba Consuelo Gil, unha das dona de Fefiñanes. Pero a súa vida ía cambiar porque Juan empezou a insistir para saír con ela. Cando ía empezar segundo de carreira apareceulle alí e xa non a deixou  continuar, era no mes de outubro do ano 1970. Volveu a Galicia para casar, non estiveron nin un ano de noivos,  casaron en setembro do 1971.

El traballaba en Fundicións Tiburcio de Marín, a empresa do pai, nas oficinas.

Ela tivo que abandonar os seus soños para continuar dando clases en Portas no grupo escolar onde estivo 9 anos e tivo 5 fillas nun peíiodo de 7 anos:  Saleta,Dora Maria, María Xosé, Belén e Xoana.

Tiñan casa en Pontevedra pero vivían na casa escola de Portas, durante dous anos tivo unha rapaza  que lle axudaba coas nenas e o traballo do fogar.

A arte é unha carreira íntima que acapara totalmente a túa sensibilidade, o mundo deixa de ser material. Pintou coa cabeza escenas cotiás, o que vía xa o imaxinaba e plasmábao nun lenzo,  converteuse en autodidacta.

Daba clase en Básica, pero cando crearon as escolas infantís e houbo cursos de preparación fíxoos e veu para Barcelos como parvulista, daba desde os tres aos 5 anos, alí estivo 14 ata que se xubilou aos 62 porque cumpría os requisitos.

Bodegón da mesa de noite 1969
Bodegón da mesa de noite 1969
Coco en Barcelos
barcelos
De mestra en Barcelos

Cando as súas fillas foron grandes decidiu continuar Belas Artes, foi no ano 94 no que viña de inaugurarse en Pontevedra a facultade.  Tivo que empezar desde primeiro porque o seu nivel de estudos estaba obsoleto. Aconselláronlle que fora a Madrid para que lle convalidaran o ingreso e o 1º curso e así o fixo, ao final conseguiuno.

Matriculábase por materias, de tres en tres porque seguía traballando na escola. Había xente de tódalas idades incluso da súa, xente con moita sensibilidade.

Recorda profesores da súa época da escola en Pontevedra tales como  Angel Huete, Berta Cácamo, Antón Castro, Meana, Samaniego. A súa materia preferida era a  pintura.

Para que lle concederan a licencia por estudos e finalizar a carreira había unhas esixencias:

  • Que os estudos realizados foran afíns á ensinanza do maxisterio
  • Ter método propio de ensinanza
  • Cualificación óptima da inspección de maxisterio
  • Cualificación da dirección e profesorado do colexio ao que pertencía
Pontevedra 1993
Pontevedra 1993

Finalmente e despois de todo concedéronlle por un ano unha excedencia por estudos para rematar a carreira e licenciarse no ano 2001.

Traballo en alambre 2001
Traballo en alambre 2001
Performance 2000
Performance 2000
O profesor Chavete
O profesor Chavete
Fortunato 2000
Coco con Fortunato 2000

A súa primeira exposición foi froito do que pintou na casa para sacar a bile que tiña dentro, a incomodidade de non poder facer cousas que quería, cousas moi persoais, dando lugar a figuras moi estiradas. En pintura fixo algunha exposición no Grove nos 80 e vendeu todo. Pero non estaba conforme coa súa obra e non tivo continuidade, tardou en encontrarse como artista, aínda así  fixo unha exposición sobre o abstracto no edificio da Xunta, e de papel no palacete das Mendoza.

orla de Coco 2001
Foto da Orla 2001

Cando chegaron os netos tivo que deixalo unha tempada para axudar as súas fillas. Ten 5, catro nenos e unha nena. O seu neto Ignacio está estudando Creación de vídeoxogos. Nesa época facía debuxos co ordenador en Photoshop. Pasei a vida pintando coa alma. Agora xa sabe o que quere, traballa sobre lenzos acrílicos, precisa moito espazo e mancha moito. Fai moitos bosquexos antes de plasmalo no lenzo. Ten 3 obras en perspectiva, para expoñer en primavera.

Non puido desfrutar moito das fillas, porque a súa vida foi unha carreira de obstáculos co traballo, agora cos netos pode facelo doutra maneira, levábaos á gardaría, procura estar libre para eles.

Arco 2009
Arco 2009
Sean Scully
Sean Scully 2009
Fontana 2009
Fontana 2009
Jaume Plensa 2009
Jaume Plensa 2009

O seu sitio favorito é o monte, a natureza e tamén o mar. Algo que teña horizonte, non lle gustan os sitios pequenos e agoniantes, mellor espazos abertos.

Gústalle moito a poesía de Rilke

Vivo mi vida en círculos que se abren/sobre las cosas, anchos./Tal vez no lograré cerrar el último/pero quiero intentarlo./Giro en torno de Dios, antigua torre,/giro hace miles de años./Y aunque no sé si soy águila o tomenta/o si soy un gran cántico

Merca a revista NEO2, di que ten unha imaxe  moi periférica,  unha idea moi avanzada desde un punto de vista diferente.

Quedou viúva no 2013 e non quere coñecer a ninguén máis.

No lle gusta ir nun grupo grande pero si con amigas, o seu grupo ideal son dous ou tres. Padece de soidade, gústalle quedar á marxe, quizais frustrada de todo o que lle pasou.

Tivo tendencia a illarse porque  se cansaba e agoniábase. Non oe ben, herdanza do pai e iso prodúcelle inseguridade.

Agora vai a ximnasia dous días á semana, gústalle coidarse.

Foi a Roma coas fillas. Estivo en América do norte NY, Philadelphia, Toronto 8 días e no  sur Brasil, Arxentina, Río, Bos Aires e Uruguai, iso fíxoo cos amigos do camiño portugués, tamén foi a Israel. Gustaríalle moito ir a Terra de fogo en Chile pero cre que xa é tarde para unha viaxe tan longa.

Era hospitaleira en Pontevedra, pertencendo aos Amigos do camiño portugués, indo a moitas andainas.

Agora “dende a distancia” na última etapa da súa vida analiza a súa evolución artística no sentido material, de plasmalo, o espiritual e dinámico. Todo  artista está ligado á súa obra, ao seu proceder coa súa vida.

A expresión artística está no seu corpo dende que naceu, está na súa alma, pero a súa foi unha traxectoria rota, un chanzo  perdido da cadea da descontinuidade que sostén os seus sentimentos artísticos, desexo de liberar e plasmar a súa facultade innata no interior.

Coas imaxes crea un pequeno “cosmos” independente que se libera do seu creador, adquire identidade propia. O centro da mirada é a obra, mentres o autor se sente observado. A obra fala dela pero tamén de si mesma.

A lectura da derradeira obra sempre é a primeira da seguinte, a arte é un alfa e un omega, forma parte da identidade do home.

No individual sente que a arte é algo propio e irrepetible domina e eleva o ser humano. É necesaria.

Nos seus anos perdidos converteuse nunha autodidacta, fixo algunha exposición, despois de moitas ilusións tirara a chave pero volveu localizala. Na perda” do que deixou de facer acumulou forza, riqueza e loita. A súa evolución continúa, non hai nada rematado e cando marche continuará….

Agadir con 50 anos
Agadir, 1989

Déixame algunhas frases:

“A arte concentra infinitas miradas”/“Coas imaxes ponse límite ao tempo”/“A imaxe créase co corpo humano”/“A arte manifesta a nosa natureza anímica”/“Hai unha intuición cara á arte”/“A arte acapara a sensibilidade do artista”/“Na diversidade está a concreción”/“Os grandes artistas encaixanos nun dicionario”/“As obras de arte nun museo dan a opción de lelas no teu propio tempo”/“Houbo anos no que a arte era inducida”/“Na miña liberación continua non hai nada rematado”/“A arte eleva e domina”/“A arte encadéame felizmente”/“A beleza ama a arte” 

coco con 74 anos
Coco con 74 anos
Coco Buxan no museo
Coco con Xosé Manuel Buxán no Museo 2023

Para rematar faino cun poemiña seu, da súa experiencia de vida

Suenan tus pasos,

dirigidos sonidos,

seguros acompasados.

Adelantados en el

golpe dejan atrás,

dejan partícipes

inequívocos compases

irrepetibles tiempos

siempre a comenzar.

Coco Pimentel
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Rosabel Piñeiro

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Rosabel Piñeiro Boullosa por Ana Santos Solla

Rosabel Piñeiro Boullosa por Ana Santos Solla

Coñecín a Rosabel en Anceu no ano 2020. Estiven 15 días no coliving aprendendo e ordenando as ideas do que foi a creación do noso blog devellabella. Era unha muller disposta a todo, sempre cun sorriso na cara, facía as tarefas tanto da casa como da horta, tomeille moito cariño porque facía parte da familia que alí tiñamos. Hoxe, tres anos despois e recén estreados os 60, sentamos a falar da súa vida no salón de Arroelo.

Rosa Ysabel Piñeiro Boullosa, (o y grego foi cousa do notario brasileiro que a inscribiu) naceu en Anceu, Pontecaldelas, o 4 de maio de 1963. Filla de Ramiro e de Celina, oriúndos ambos de Anceu, que se coñeceron porque Celina foi criada da madriña de Ramiro, que quedara orfo aos 9 anos. Namoraron e casaron.

O pai marchou para o Brasil, a Salvador de Bahía, a traballar e deixou a súa nai co pequeno Ramiro. En Brasil montou unha panadaría. Voltou cando seu irmán tiña 8 anos. Volveu marchar e naceu ela. A súa vida na aldea era tranquila. Ía á escola de oínte porque non tiña idade para ir cos maiores que empezaban a escola aos 7 anos. Axudaba á sua nai na horta, na cociña e cos animais.

Rosa de nena 1
Rosabel de nena
Rosabel coa familia
A familia
Rosabel de nena
Rosabel
Rosabel co irmán
Co seus irmán Ramiro e súa nai

Cando cumpriu 6 anos marcharon todos para Brasil e por fin coñeceu a seu pai. Foi un grande impacto porque cando o viu subir as escaleiras do barco e agarrala do brazo ela non sabía por qué o facía nin quen era aquel home. Pasárono mal os dous.

En Brasil empezou nunha escola de monxas privada. Xa sabía escribir pero non sabía ler e non entendía moi ben nin a entendían a ela a pesar de falar galego polo que estaba castigada con frecuencia. Lembra a calor que ía e cando a castigaban deitábase nunha mesa de mármore para estar máis fresquiña. O uniforme era unha saia gris e unha camisa branca. Nese colexio estivo un ano e fixo alí a comuñón, de monxa, claro.

comuñón de Rosabel
Día da comuñón de Rosabel
colexio Rosabel 1970
Rosabel no colexio 1970

Ademais do seu irmán Ramiro, seu pai tivo outra filla, Dolores, cando aínda non estaba casado, pero que non sabía dela. Dolores vive en Mallorca e agora Lévanse moi ben.

Ao cumprir os 7 anos pasou á escola do goberno, Leopoldo dos Reis. Alí fixo amigos que aínda conserva como Katia, Cristina, Gilson, Jane… Nesa escola estivo ata os 10 anos. Despois faría a secundaria e a Formación Profesional en Laboratorio Clínico, o que sempre quixo facer.

Traballou un ano nun laboratorio do exército facendo análises, o primeiro día un coronel díxolle “Non te poñas nerviosa, aí tes 20 camas para que entrenes”.

Non te poñas nerviosa, aí tes 20 camas para que entrenes”.

Rosabel Piñeiro Boullosa

Tiña uns pais moi permisivos, que non facían diferenzas entre seu irmán e ela. Saía coas amigas e non tiña que pedir permiso para as actividades que quería facer.

Cando tiña 18 anos veu coa súa nai a Anceu. Pasaran 13 anos desde a súa marcha. Viuno todo moi bonito e adaptouse perfectamente. Todo era novidade e gustáballe o que atopaba. Cando ían segar ela levaba a merenda, ía coas primas levar a vaca ao boi. Integrouse rapidamente na vida da aldea que a facía feliz. Pasaron aquí un ano completo e en setembro, para a festa, recibiron por sorpresa a visita do pai e a do seu irmán que xa vivía independente en México. Marcharon en decembro e foron á voda de seu irmán Ramiro a México onde coincidiu con Ángel, un amigo de seu irmán que xogaba ao futbol con el e que lle facía as beiras. Era un galego de Avión que tiña unha moblaría. un mes tamén casaron e quedaron a vivir en Ciudad Nezahualcóyotl. Logo irían a Tlaxcala e México DF. Estivo 17 anos vivindo en México.

Rosa e a súa nai
Rosabel e a súa nai

Tivo dous fillos, Camilo que naceu no ano 1984 e Angel en 1990. Os seu pai foi visitala dúas veces e a nai catro. Cando o seu pai se xubilou con 60 anos estivo 6 meses con ela en México antes de vir definitivamente a España. En México había moita inseguridade e cando viñeron a España o seu fillo que tiña 16 anos non estaba acostumado a saír só da casa. Dividían a vida entre Anceu e Avión para que os avós puideran estar cos netos.

Os pais establecéronse na aldea e eles volveron a cidade de México. O matrimonio non ía ben e ela quería vir e coidar dos pais que xa se facían maiores. Volveron a España e deulle outra oportunidade á súa vida, pero non puido ser e con 43 anos decidiu separarse. Empezou de cero, sacou o carnet de conducir e púxose a traballar no concello coas persoas maiores. O médico de cabeceira de Ponte Caldelas ofreceulle coidar do seu tío e pouco a pouco tivo máis traballos. En Pontevedra tamén coidou a persoas maiores. Gustáballe moito o seu traballo.

Os fillos de Rosabel
Rosabel cos seus fillos

Mentres os fillos estudaban e estaban na casa nunca se preocupou en saír a divertirse pero cando se independizaron decidiu que xa era hora de coñecer a unha boa persoa. Díxolle aos fillos:Eu quero coñecer a alguén, aviso, igual teño que bicar moitos sapos”

Cada seis meses tiña que ir á Coruña a compulsar unha fe de vida para a pensión da súa nai e alí coñeceu a Pedro, que traballaba na administración da policía.

Un día estaba cunha amiga ollando as fotos dos homes que había nunha rede social e viu a Pedro. Pediulle á amiga que lle abrira un perfil e decidiu escribirlle. Empezaron a falar a través da rede. El era viúvo de Cartaxena pero o trasladan á Coruña. Un día Pedro chamouna e preguntoulle se quería tomar un vermú porque estaba na aldea. Empezaron a saír hai xa 9 anos. Cando levaban ano e medio de relación e Pedro xa se ía xubilar, propúxolle vivir xuntos en Anceu.

Rosa e Pedro
Rosa e Pedro

Emociónase ao falar do pai. Tiña medo a morrer. Coñeceu a Pedro e ao día seguinte morreu. A morte deulle tranquilidade. A nai ainda viviu uns anos máis. Era unha muller moi práctica e xa tiña arranxada a roupa que quería levar cando morrese.

Estando con Pedro aínda traballou un pouco na xeriátrico Soremay. Despois preferiu coidar a nai e estar na casa.

Ten dous netos de 7 anos. Láiase de que como vivían en Poio perdeu un pouco a súa infancia e ela deixou de traballar en Pontevedra. Tamén ten unha neta, Nayara, de 19 anos.

A chegada de Agustín para mercar o restaurante de Anceu foi todo unha novidade. O seu fillo foi o encargado de ensinarlle a casa e a finca porque á dona, alemá, déralle un ictus. Agustin sempre ía á súa casa preguntarlle cousas e ela dáballe ovos e mel. Aínda que tiña outras opcións de compra noutro lado, esa familiaridade e o sitio convenceron ao enxeñeiro informático a mercar unha casa na aldea de Anceu e fundar un coliving e a súa propia casa.

Os netos
Os seus netos

Empezou traballando un pouco de todo con horario flexible. Despois chegaría África, a parella de Agustin. Organizaron as quendas e tivo máis responsabilidade. Grazas a ese tándem o coliving funciona de marabilla e agora ten varias persoas a seu cargo, un para mantemento, outra para cociña, etc. O seu horario é de 7:30 a 12:30. O traballo axudouna a pasar o dó da morte da nai.

Rosabel é feliz na casa. Gústalle ler e a última novela que leu foi Todo esto te daré de Dolores Redondo. O seu soño non é nada máis que ver os fillos estar ben, mellor do que están.

Non lle ten medo a nada. Een decembro do 2022 foi a Estambul 4 días para facer un implante capilar. A morte da súa nai e o hipertiroidismo que padece déronlle moita ansiedade e afectoulle a autoestima. A súa irmá xa o fixera o ano anterior xunto con 4 persoas máis e quedara fantástica. Aínda que na súa estadía en Estambul a trataron moi ben, na rúa sentíase rara, con medo. Non é un pais que lle dera seguridade.

Ao integrarse á vida do coliving tivo a oportunidade de viaxar a Francia, á rexión de Normandía, a coñecer outro coliving. Agora xa non hai quen a pare e está a espera do próximo reto.

Viaxou cunhas primas pola costa azul, Antibes, Mónaco… Tamén por Portugal que lle gusta moito. Este ano ten programada unha viaxe a Brasil con Pedro en decembro durante un mes. En Matogrosso quedarán na casa dun primo e en Bahía van de hotel para non molestar aos parentes.

O que máis lle gusta do coliving de Ancu é facer que a xente que alí chega se sinta como na casa. Son unha familia e comparten moitas horas. O que vén unha vez sempre repite. Quere recalcar o papel fundamental que fai África como xestora. Ela ten visión de negocio á vez que se implica nos proxectos de decoración. É xunto con Agustín a peza clave da comunidade.

Rosabel e se en Anceu
Rosabel e se en Anceu 1
Con Sé na súa viaxe a Francia

A súa casa é o seu refuxio. No cuarto da nai ten o seu despacho que é o seu santuario. Non sabe ver a televisión e non ter nada nas mans. A idade está na cabeza. Non hai trabas para nada e está disposta a coñecer culturas diferentes, por iso lle gusta tanto falar cos colivers que chegan a Anceu e mesturarse entre eles para seguir aprendendo.

Rematamos a charla coa sensación de que aínda quedan cousas por falar. Vémonos nuns días nun encontro de arte como transformación social. O caso é seguir aprendendo.

Gravación e edición de Iván Sánchez Santos

Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Carmela Lazcano

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Carmela Lazcano Nóvoa por Ana Santos

Carmela Lazcano Nóvoa por Ana Santos

Carmela Lazcano Nóvoa naceu en febreiro de 1950 na rúa Sagasta desta vila. A familia vivía no edificio de Fenosa nesta rúa porque seu avó materno, Francisco Nóvoa Patiño, era xerente na empresa.

Seu pai, Juan Manuel Lazcano Castedo, era oriúndo de Madrid, do barrio de Chamberí. Ficou orfo de pai moi novo e cando sacou as oposicións de facenda elixiu como destino a cidade máis barata de España, que naquel momento era Pontevedra e viñeron vivir el mais a súa nai para a rúa Isabel II, moi preto da casa de Valle Inclán.

A súa nai, María Luisa Nóvoa Pedreira, naceu en Vigo pero era de Pontevedra, profesora de latín e grego no instituto da cidade.

Carmela é a única muller de tres irmáns. Ela é a do medio.

Carmela na praia
 Carmela coa súa avoa o irmán e os primos
pais de Carmela
Juan Manuel e Maria Luisa
Carmela 1951
 Carmela co seu irmán 1951
Carmela 4 anos
Con 4 anos
Nai de Carmela
A súa nai Luisa Nóvoa no equipo de hockey. Diante
Carmela 1958
 A primeira comuñón 1958
Carmela co irmán e a nai
En Raxó 1955

Con tres anos comezou no instituto en párvulos. Tiñan unha táboa redonda onde facían os exercicios. Lembra que aprendeu a ler co método Montesori, cunhas pizarras. Como mestras tivo primeiro a Carmiña Ameijeiras, despois a Alicia, xa con sete anos e por último, para preparar o ingreso, a Lita que era a máis esixente. Fixo o bacharelato por ciencias aínda que a súa materia favorita era a xeografía. Lembra que en 2º e 3º a súa nai foi tamén a súa profesora cando xa era catedrática de latín e grego. En Preu atragantáronselle as matemáticas e pasou ás letras. Carmela ao rematar no instituto quixo seguir estudando.

carmela 1964
 Diante do Instituto 1964
Coro do instituto 1958
Coro do Instituto
Carmela 15 anos
Carmela 15 anos

Foi a Santiago estudar Filosofía e letras. Eran dous anos de comúns e despois íaste decantando por onde querías especializarte pero Carmela non rematou porque casou antes.

San Cibrán 1966
Camiño de San Cibrán 1966
Alameda 1965
Alameda de Pontevedra 1965
co coro en Canfranc
Co coro en Canfranc

Coñeceu a Juan Ameijeiras Recuero no grupo de teatro do Ateneo. Era apoderado do banco Pastor e xa coincidiran outras veces porque el era moi amigo do pai. Casaron o 28 de decembro de 1970. De viaxe de noivos foron a Ourense coa intención de durmir e seguir a viaxe ao día seguinte, pero a nevada que caeu foi tan forte que non puideron saír de alí. Por fin, no 72 puideron facer unha viaxe polo norte de España.

Lembra Carmela que por eses anos foron a un casamento en Winchester, no Reino Unido. Atravesaron Francia en coche e paraban para comprar bocadillos e durmían en hoteis que se chamaban Les Routiers

Juan, Caqui e Caballero en 1962 Cineclube
Juan, Caqui e Caballero en 1962 Cineclube

Destinaron a Juan a Vigo e marcharon a vivir alá. No ano 1972 por consello dun compañeiro da facultade de Santiago, Alfonso Álvarez Cáccamo  , animouse a facer maxisterio. Matriculouse en Vigo nunha escola que tiña convenio coa universidade, as Jesuitinas. Alí estivo do 72 ao 75 na especialidade de humanidades.

A mitoloxía: é un mundo fascinante para quen lle interese”

Carmela Lazcano Nóvoa

Lembra entre os seus profesores a Roxelio Ferrín de Xeografía e Francisco Carballo de galego. Tamén unha monxa e un cura.

Carmela 18 anos
Carmela con 18 anos
Coro do instituto 1980
 Coro do instituto.1980
Carmela en familia
Carmela cos pais e irmáns en Raxó
Carmela e Juan 1980
Carmela e Juan 1980

Viñan moito a Pontevedra porque ela tamén daba clases na academia Germinal. Ás veces pasaba varios días na capital e ía os fins de semana co marido. Chegaron a vivir dous matrimonios xuntos nun piso en Vigo. O seu era un matrimonio moi atípico e independente, el sempre a animou a progresar e estudar.

Carmela mesturábase na vida cultural de Vigo e Pontevedra. Eran anos dunha forte eclosión cultural cunha enorme oferta. Seu pai fundou o cineclube de Pontevedra nos anos 50 e foi impulsor e secretario do Ateneo nos anos 60.

Co grupo de teatro do Ateneo dirixido por Jose Luis Reinoso participou na representación no teatro Malvar de O Adefesio de Rafael Alberti en 1968. Era unha obra prohibida polo franquismo na que ela facía de criada.

atardeceres
Atardeceres 
primerio cadro de Carmela
Primeiro cadro de Carmela 

Veraneaba en Raxó onde seu pai organizaba sesións de cine nas que aparecían Juan e Caqui Viñas coa cámara e o proxector.

Ao rematar a carreira, ela e unha amiga, Sesi, montaron unha academia en Domaio que durou algúns anos.

Empezou a pintar no ano 1972 pola influencia e ánimo de Cáccamo e a sua moza. Tamén porque a profesora de plástica era moi boa. Facía colares con barro e algunha figuriña e tamén pintaba. Un dos seus primeiros cadros está feito con rotulador, foi despois dunha visita á praia da Caleta en Cádiz e aínda colga da parede da súa sala. Nunca pensou dedicarse profesionalmente á pintura aínda que fixo algunha exposición.

pub universo 2012
Exposición no pub Universo 2012
Tenda de Clara 2012
Exposición na tenda de Clara 2012

Volveron a Pontevedra aínda que Juan seguía a traballar en Vigo. Matriculouse na escola de idiomas no ano 80 e fixo o primeiro ciclo de inglés. Despois de 14 anos de relación e máis tempo na casa decidiron ter un fillo, Juan, que naceu en 1984. Ten unha inmobiliaria en Pontevedra, Mercaservice, e acaba de facela avoa dun neno que se chama Álvaro.

Presentouse ás oposicións para a biblioteca da universidade e quedou a décimas do aprobado, pero chegou para entrar nas listas e que a fosen chamando. Empezou de contratada no CUVI da Uvigo. Logo saíu un concurso de méritos para bibliotecas da Xunta e traballou na biblioteca pública de Pontevedra durante moitos anos ata que volveu á Universidade. Traballou en Belas Artes e iso incentivouna a meterse de cheo na pintura no ano 1995. Despois estivo en forestais e tamén facía os fins de semana na facultade de CCSS. En 2009 morreu Juan e decidiu xubilarse.

Club de lectura 2023
Club de lectura 2023
exposición 2022
Exposición no Granero Delmás 2022
Coro Avogados 2001
Coro Avogados 2001

No ano 2017 entrou no Ateneo de vocal e agora é a encargada do clube de lectura (xa estivera na biblioteca pública con Santiago Izaguirre). Ten un grupo de 23 persoas que se reúnen unha vez ao mes para comentar e falar da lectura que se propón. Este ano trataron moito novelas de mulleres desde a Pardo Bazán de La Tribuna ata Lucia Berlín en Manual para mujeres de la limpieza.

De cando en vez traen ao autor ou autora, xa estiveron Jose Mª Pérez Álvarez “Chesi”, Regina Vega, Xosé Monteagudo, Xesús Constela, Manuel Loureiro, etc..

Tamén montou un club de cine na fundación Cuña-Casasbellas con Pilar Fariña e Antón Sobral e foi Fina Casalderrey presentar a súa curtametraxe, entre outros.

Si hai un libro que a marcou foi La embriaguez de la Metamorfosis de Stefan Zweig e toda a súa obra.

Gústalle moitísimo a música. Con 8 anos estivo no coro do instituto e ata fai uns anos no coro de avogados de Pontevedra.

O mundo das redes no lle atrae demasiado aínda que ten Facebook que usa moi pouco.

Morte en Venecia é a súa película preferida. Na televisión ve Saber e gañar e as tertulias de Xabier Fortes no canal 24 horas.

Non hai mellor sitio para estar que a súa casa. Non bota de menos nada, levou a vida que quixo, tivo unha casa no monte que xa vendeu e fixo varias exposicións e non descarta facer algunha outra.

Nos anos 80 cunha amiga púxose a estudar astroloxía e relixións antigas. Foron a Madrid á libraría Anatema mercar libros para estudar a fondo a astroloxía. Durante dez anos dedicoulle moito tempo. Fixo a carta astral a familia e amigos. Un día tivo unha crise profunda de fe e abandonou a astroloxía.

Carmela

Nos anos 90, por casualidade, interesouse polo Tarot e tamén se mergullou no estudo das cartas e os arquetipos relacionados coa mitoloxía: é un mundo fascinante para quen lle interese”, dime.

Escribiu para unha revista de deseño en Vigo na sección de astroloxía

Gústalle escoitar a radio e marcha con ela para a cama.

Fago unhas fotografías dos seus cadros que iluminan un pouco máis a súa casa. A claridade entre polas ventás desde onde pode ver a cidade. Os pinceis sempre preparados, os andeis cheos de libros, herdados e propios. Deixo a Carmela na súa soidade elixida revisando as fotografías de hai xa uns anos.

Faime sacar unha carta, logo outra e finalizo coa terceira. Vai contando e interpretando. Veremos logo o que acontece, eu son moi escéptica pero escoito, non vaia ser o demo…

Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Xulio Simón Rúa por Ana Santos Solla -devellabella-

Xulio Simón Rúa por Ana Santos Solla -devellabella-

Coñecín a Xulio no Culturgal do 2021, presentounos  Xulio Couxil, colaborador en Radio Cornellá do programa Sempre en Galicia, coñecín así unha emisora que falaba en galego en Barcelona e puña voz aos emigrantes galegos en Cataluña.

A historia de vida de hoxe é a de Xulio Simón Rúa

Xulio Simón Rúa naceu en 1956 nunha casa a carón da chamada Porta Falsa da muralla de Lugo. O seu avó paterno, Sergio, tiña alí unha taberna. No teito había uns ganchos onde colgaban os xamóns pero tamén cando alguén perdía tres partidas seguidas ao tute facían un boneco de papel e colgaban o do perdedor.  O seu avó levaba moi mal perder. Lembra con agarimo as historias arredor desa taberna que lle contaba e que logo apareceron publicadas no libro “Contos populares da provincia de Lugo”  do Colexio de Fingoi, onde traballaban daquela Carballo Calero e Bernardino Graña

xulio e a nai
Xulio coa súa nai

É fillo de Xulio Simón Casal e Dolores Rúa Rodríguez, ambos os dous mestres, ela dunha aldea de nome Rioxoán, situada entre o nacemento do Eo e o do Miño, no concello de Pol en Lugo e o pai de Vilamartín de Valdeorras. Ao quedaren as terras anegadas por un encoro,  a familia de seu pai viuse obrigada a emigrar a Lugo. Alí, na Escola de Maxisterio seu pai coñeceu a Dolores.

É o fillo maior de catro irmáns, dous varóns e dúas mulleres. Aínda que naceu en Lugo, criouse en Rioxoán, onde seus pais eran os mestres e vivían na casa dos avós maternos.

na praia
Na praia no colo de seu pai 1957
os 4 irmáns
Quico, Sela, Dolores e Xulio na praia
pais de Xulio
Voda dos pais

Lembra agora as verbas do seu profesor en Barcelona, Basilio Losada “ Que pobre é o home que non ten unha aldea na súa memoria”. El, grazas a tela na súa memoria, pode lembrarse dos carballos, freixos, castiñeiros…, hoxe substituídos por un inmenso eucaliptal.

Foi á escola dos seus pais cando estaban separadas as nenas dos nenos, pero eles acordaron dividir os cursos en función das idades, os pequenos para a nai e os grandes para o pai,  sen importar o sexo. Alí estivo ata os 9 anos.

Ao ir facer o ingreso ao Instituto de Lugo advertiulle seu pai: “Se che toca un profesor que se chama Alonso Montero podes falarlle en galego”, iso fíxolle pensar, que pasa con esta lingua que non pode falarse con calquera e quen é ese profesor co que si se pode falar?

Xulio e o autobus
Bus de liña, excursión da escola do pai
Xulio aldea
Escola de Rioxoan Xulio diante ano 1962

Empezou o bacharelato no instituto da cidade e quedaba na casa dos tíos ata que suprimiron a escola de Rioxoán e os pais foron para Lugo. Nalgunha ocasión deulle clase Alonso Montero de lingua e literatura e de vez en cando explicáballe cousas en galego. Dende 1962 Alonso xa era militante do PCE, sendo represaliado en varias ocasións.

Condicionado polo sitio e pola profesión dos pais decidiu facer Maxisterio, foi o primeiro curso en que a ensinanza foi mixta, menos en Educación Física. Decantouse pola especialidade de Ciencias Sociais. Cando estaba no último ano de carreira presentouse voluntario para facer a mili e así poder escoller destino. Fixo o campamento en Parga, Lugo e a mili na Coruña, onde o deixaban ir durmir á casa dos avós paternos. Estivo no cuartel de Intendencia preto da Torre de Hércules. Como non tiña destino, pasaba moitas horas acompañando aos da banda de música.

na mili 1976
Xulio en Lugo facendo a mili 1976

Dábanlle permiso para ir aos exames en Lugo e así rematou a carreira. Como tiña compañeiros que atoparan traballo de mestres en Barcelona, marchou para alí e tamén conseguiu traballo nunha escola pública, tendo que facer uns exames en catalán. Pasou por varios destinos vivindo preto de Cornellá, onde se constituíu a Asociación Rosalía de Castro. Alí cada ano convócase un certame de poesía co que colabora e tamén cun programa de radio na emisora municipal Radio Cornellá,  todos os sábados de 18 a 20 horas.

O seu primeiro destino foi nunha aldea, Casserres, na comarca do Berguedà, estaba na montaña e  corría o ano 1981 co golpe militar de Tejero. Daba clase a 4º de primaria, as fins de semana marchaba a Barcelona a casa duns amigos. Unha compañeira mestra regaloulle un seiscentos.

Casa de Corvite de Rioxoán
Casa de “Corvite” de Rioxoán
escola de rioxoan coa nai
Excursión coa escola de Rioxoan coa súa nai
con Avelino Pousa
 Xulio con Avelino Pousa Antelo.1962

Marchou despois a Sabadell ao colexio Joan Maragall, un barrio moi conflitivo e con moita emigración. Nestes momentos xa vivía en Cornellá con dous compañeiros de León. Daba cursos máis altos 7º e 8º de EXB; tamén alí estivo 1 ano. Obrigado a concursar todos os anos, o seguinte destino foi Sant Boi de Llobregat no colexio “Ciutat Cooperativa” que estaba pegado ao Psiquiátrico; era fácil ver aos internos en pixama andar polas rúas, tiñan un réxime moi laso.  Ás veces ía cos alumnos ao teatro e a facer algunhas actividades a ese centro.

Nesa escola estaban 4 mestres de Lugo e alí pasou tres ou catro anos ata que aprobou as oposicións.  O seu destino definitivo foi Viladecáns onde estivo dous anos.

Estando neste destino soubo que había na Universidade Central de Barcelona un Departamento de Galaico Portugués que dirixía o profesor Basilio Losada e matriculouse en Filoloxía. Convalidáronlle dous anos e entrou xa en terceiro. Tamén fixo a especialidade de Educación física en Barcelona.

Seguía colaborando con radio Cornellá todos os sábados.

Xulio en Barcelona
coche de xulio

Nesa época empezouse a correr a voz de que ía ser difícil cambiar de comunidade e pediu a zona do Salnés para volver a Galicia. Déronlle Dena e quedou moi feliz pensando na praia e o bo tempo… ata que chegou o inverno…, cando puido pediu unha licenza de estudos para marchar a París durante un ano, alí estivo no “Colexio España” no Boulevard Jourdan. O Colexio de España en París, fundado en abril de 1935, é unha institución dependente da Secretaría xeral de Universidades do Ministerio de Universidades de España. A súa función é difundir a ciencia, a arte e a cultura española e fomentar os intercambios internacionais.

Volveu antes de rematar o ano por que a súa nai enfermou, tivo que presentar un traballo da súa estadía e volveu ao colexio de Dena.

Esta non foi a súa primeira incursión en París, lembra que con 21 anos fora nun Ford Fiesta cun amigo e levaban anotado un teléfono dun coñecido; cando chamaban saltaba o contestador e unha voz dicíalles algo que non entendían, durmiron no coche varios días comendo o xamón que levaban ata que un día coñeceron un portugués que lles dixo que a mensaxe que oian no teléfono era que mudara o número e dábanlle o novo. Por fin conseguiron ir á casa do coñecido da familia.

Aquí sábese ben o pouco que vale un home” deixou escrito Novoneyra.

Xulio Simón Rúa

Cos compañeiros de Dena fixo algunhas viaxes, tamén coa sua muller a Goa, Costa Rica, Uganda, California…

Coñeceu a súa muller, Atala, en Lugo,  ela traballaba en FP, trasladouse a Cambados e xa comezaron a vida xuntos. Teñen unha filla, Sabela, de 25 anos que é logopeda en Marín.

Atala
Atala en Oporto
Xulio e Sabela
Sabela Simón coa cadela Meiga
Xulio e a sua filla
 Xulio coa súa filla Sabela

En Dena deu clase de Educación física ata a súa xubilación no ano 2017. Xubilouse porque tiña moitas cousas que quería facer.

Con amigos percorreu media Europa en bicicleta: cada ano, durante 15 días elixían un país e facían sobre 1000 km; voaban ata o país e logo facían de 90 a 100 km diarios.  Así percorreu Irlanda, Eslovenia, Austria, Holanda, Dinamarca, Escocia, o Camiño Francés desde a fronteira gala…. Escribiu un libro“Os mosteiros de Galicia en bicicleta de montaña”  con Carlos Dopazo, editado por Xerais no ano 1998

Xulio Simón
Xulio en Austria
mosteiros de Galiza
Equipo da Xulipedia en Ponte da Lima 2022
Equipo da Xulipedia en Ponte da Lima 2022 .Francisco Becerra, Luis Losada e Javier Prado, abaixo Tono Barros, Xulio e Laura Goldar

A Xulipedia, pensa que debeu nacer cando colaboraba en Radio Cornellá e procuraba relacionar feitos da literatura galega coa portuguesa e a catalá. Era unha cousa sinxela que pouco a pouco foi medrando. As fontes eran os libros xa que internet non existía.

É un anuario cultural que comeza en 1851 cando naceu Curros Enriquez e remata en 2004 cando morre Manuel María e Luisa Villalta.

No ano 2007 ofrécella aos xornais e asociacións e non lle fixeron moito caso así que parou e limitouse a completala.

Gústalle ler pero agora sobre todo lectura epistolar e cousas relacionadas coa Xulipedia, unha wiki á que lle dedicou infinidade de horas; nestes momentos está a ler a correspondencia de Castelao.

Gústalle a cetrería, ten unha aguia de Harris de 6 anos, unha das rapaces mais intelixentes, ten un sitio para gardala pero case sempre a deixa solta e volve pola noite para comer na casa. Chámase Merlín.

Toca un pouco a guitarra e vai desde hai uns meses á asociación a Pedreira a cantos de taberna.

Xulio e Merlín
Con Merlín a súa aguia de harris

Dúas das súas películas preferidas son Blade runner e Cowboy de medianoite. Non ten redes sociais nin tempo para elas, tampouco interese.

Ten unha horta ecolóxica e autosuficiente e vive nun sitio privilexiado vendo a ría en toda a súa extensión, en Combarro, moi pretiño de Pontevedra; unha vila que a pesar do turismo conserva a esencia de vila mariñeira, coa súa arquitectura do pan (hórreos), do mar (peiraos, ramplas) e a relixiosa (cruceiros, igrexas). Non é difícil velo tomando unha caña no Tinta Negra. Un dos seus lugares preferidos é a montaña do Courel. “Aquí sábese ben o pouco que vale un home” deixou escrito Novoneyra.

Xulio e Alonso Montero
Xulio con Alonso Montero
Neira Vilas
Xulio con Neira Vilas e Sabela

O seu desexo é que a súa obra sexa recoñecida, que se difunda e sexa de utilidade. Pero non é de soños importantes;  como escribiu Rosalía “Tembra cando no mundo sintas unha dicha imensa: val máis que a túa vida corra cal corre a iauga serena”.

Xulio é un home moi ocupado, como algúns dos que xa nos xubilamos, ten citas importantes ás que acudir, un horto que regar e moitos libros que ler e sobre todo moitas ganas de que a xulipedia sexa unha ferramenta de consulta útil para moita xente.

Xulio Simón
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Guillermo Campos Piñón por Ana Santos -devellabella-

Guillermo Campos Piñón por Ana Santos -devellabella-

Coñecín a Guillermo na cafetería “Blanco y negro” de Pontevedra, presentóunos Xaime Toxo, alí habitualmente toma o café cos amigos pola mañá.

A historia de vida de hoxe é a de Guillermo Campos Piñón.

Guillermo Campos Piñón naceu o 1 de febreiro de 1945 en Cotobade, fillo de Benito Campos García de Viascón (mestre nacional e emprendedor, desde radiotécnico a axente comercial), e de Argentina Piñón Maceira de Xesteira (Almofrei) tamén no mesmo Cotobade, de familia comerciante, posuían un ultramarinos  e “de todo”), referente nunha ampla bisbarra coñecido como a dos Piñón. Ou “os da Tenda” máis localmente.

A historia dos seus bisavós e avós maternos é en si moi peculiar, foron os antigos fundadores do comercio, que non tiveran descendencia directa, os que propiciaron o encontro -as redes sociais de antes- entre senllos sobriños. Así acabaron casando Filomena Maceira Torres, que era de Rubín (A Estrada), e Guillermo Piñón Martínez, que serían os avós do noso entrevistado, continuadores do negocio familiar sen renunciar a un paso pola emigración a Salta (República Arxentina) do varón. Morreu novo, con 50 anos -este neto débelle seu nome, na súa memoria- deixando seis fillos, cinco varóns e a púbere Arxentina Cándida, segunda dos irmáns, continuadora co irmán maior do negocio familiar (o seguinte instalaríase en Borela), o resto profesionais ou empregados.

Guillermo 1

Benito e Arxentina, instalados na casa familiar na Xesteira, tiveron 3 fillos, aínda que a máis vella morreu pouco despois de nacer, inmediatamente viría Guillermo e aos catro anos Benito, Nito para os amigos. Os pais tiveron tamén  unha longa  vida, de amor e entrega, desenvolvida na contorna orixinal cotobadesa salvo algún destino inicial máis afastado,  e súa relación de proximidade coa achegada capital da provincia.

 Guillermo estudou os primeiros anos na escola do seu pai en Loureiro, alí estivo ata andados os 9 anos, cando o  matricularon para iniciar o bacharelato no colexio dos PP Paules en Marín, en réxime de internado. Iso supuxo un cambio emocionalmente traumático: volvía a casa só nas vacacións, agás algún domingo sinalado, cando seu pai, que tiña moto, convertía  a visita festiva para comer fóra do colexio, nunha entrañable “fuga” ata a aldea. Apenas catro ou cinco horas fóra da gaiola entre  ida, xantar caseiro,  e volta. Aquel sacrificio paterno inda o emociona sete décadas despois…

Guillermo na poza
Na poza do Couto 1952
Guillermo nos paules 1954
Guillermo nos pais Paules en setembro de 1954

Tivo a sorte de vivir a vida rural creativa e  intensamente -como desde a xuventude, a urbana- nunha familia relativamente acomodada en tempos de ditadura e autarquía, pero con tenda na casa,  sen máis mágoas que as propias da opresión política e nacional-católica, que se levaron con cautela e respecto: combinábase baixo aquel teito,  a autóritas do docente, con exemplaridade e rectitude o practicismo comercial e servizos  complementarios (correos, teléfono –o público veu despois, pero habíao na casa por mor de seren vixiantes da liña  eléctrica de Fenosa- punto de recollida do leite, entre outros) e os labores agropecuarios domésticos de relativo peso comparativo: creación do curral, cultivos de horta, cereal, etc, ata media ducia de vacas e algún outro rumiante menor..,  para o que se axudaban dun criado, sobre o que pivotaba o principal das tarefas externas, máis algunha xornaleira nos picos do traballo da terra. Tivo como modelo unha familia convencional pequeno burguesa e rural de mediados dos cincuenta do século pasado, numerosa, seria, honrada, laboriosa, solidaria, con formación e principios.

Na casa comíase máis ca ben para aqueles tempos, a “despensa” doméstica puña ao alcance da dieta diaria complementos máis alá  do autoconsumo aldeán, de xeito que bocados excepcionais como a carne fresca festiva, ou as pescadas e ollomoles das celebracións sinaladas, alternaban cos da despensa autóctona ou ata  exóticos como o chiculate habitual nas merendas ou moi reservado para minorías turrón navideño, as galletas ou o marmelo. Na mesa diaria marcaba as secuencias a estacionalidade: o que daba “a casa” máis xurelos, sardiñas, rapantes, fanecas, marucas, cariocas, bacallau, etc., etc., algunha vez ata vieiras,  que “subían” desde Marín nas súas burras, as peixeiras das pertas Bora e Mourente ou Xeve…. Viu cambiar máis dunha vez  vieiras por pan de millo, aquela dualidade caseira daba oportunidades exclusivas para acceder a novos productos no mercado, foi dos primeiros da súa xeración en probar a foránea Pepsi Cola… Impactos e referencias que asentaron na memoria culinaria,  e despertaron o aprecio pola diversidade alimentaria daquel cativo aberto a toda novidade que se movera.

 A nai de Guillermo, Arxentina Piñón, foi moi boa cociñeira, manexou ata gastalo o Picadillo, recetario  que lle legou e que hoxe constitue unha das xoias da súa respectable biblioteca gastro. “Bordaba” os peixes grandes e o vacun ao forno, o carneiro, as cremas e outras larpeiradas legadas na tal  “La Cocina Práctica”, a “biblia”da culinaria galega… A “cultura do viño”, veulle polas orixes e coñecementos do pai e do avó paterno, cuxo berce en Viascón acabaría herdando. Á casa do Valiño, onde vivía o avó,  levábao Benito con certa frecuencia, alí devecía pola abundancia de froitas (que Satiro gardaba para o neto, nunca faltaban grandes mazás ben conservadas), aprendeu o ininterrumpido ciclo da viña (cultivo insignia no predio na matriz dos Campos, onde se alternara o traballo agropecuario co de obra civil a pequena escala, e observou os propios ritos do viño, como nexo de amizade, celebracións e xenerosidade… Entre este legado hedonista de Viascón  e o austero que deixara a avoa materna Filomena na Xesteira, forxáranse sen sabelo, non só as querencias, tamén a vocación e a praxe daquel neno que vinte anos despois entregouse ao estudo, coñecemento, práctica e divulgación do feito e da cultura gastronómica, a súa circunstancia e entorno xeográfico.

Guillermo Campos estivo nos Paules ata os 12 anos, odiaba a falta de liberdade, sufría moito cada vez que tiña que volver ao colexio logo dunhas vacacións, a palabra era “desgarro”. Apesar de todo, integrouse, aqueles paseos semanais pola vila e praias marinenses proporcionáronlle outras miradas enriquecedoras, ten lembranzas positivas tanto externas como académicas: do  padre Eguren (un “maestro” filósofo co que non perdeu relación, ata o punto de que anos máis tarde acabaría oficiando a voda en Loureiro), os padres Velayos (repartidor de material escolar) ou Marcos (repartidor de coscorróns), negativo do pai Rodrigo, un auténtico maltratador de alumnos: pegaba con vara, que debía ser de buxo pola dureza, coma se mazara o liño.., “aperturista” do P. Francisco Carballo, décadas despois destacado militante do BNG. Non lembra de ningun caso de agresión de tipo sexual.

Guillermo e o futbol
Con 12 anos. Xogar ao fútbol é outra das súas paixóns

As materias que máis lle gustaban sempre foron a literatura, a xeografía e a historia; nonf entendía as matemáticas e iso frustábao, tardou moito tempo en comprendelas… “e cando as entendeu,  xa era tarde para dedicarlles tempo”, porque a xeometría tamén lle atraía. Certo cartesianismo, aplicado para o si ou para ou non, aos conceptos de maquetación e concepción da comunicación a través das páxinas xornalísiticas, andarian xestándose tamén por aquelas experiencias, como logo veremos.

 No verán en que tocaba afrontar  o terceiro curso de bacharelato, comentoulle ao pai que non aguantaba outro ano de internado, a gaiola  impedíalle voar, e as alas púberes  de Guillermo seguían devecendo  por espazos abertos. Pediulle ao seu pai que o cambiara de colexio. 

Acabou matriculándoo no Inmaculada Concepción de Pontevedra, un colexio segrar e libre  (“devecía por unha formacion civil, pero agás con don Francisco Cerviño, non atopei o que buscaba”) que  presumía de controlar ferreamente os alumnos que “se distraían”. Así que na negociaciòn co fillo en  “idade do perú”, unha cousa pola outra: gañou deixando lonxe o internado, cedeu no control docente; pasando a vivir, en vez de en pensión estudiantil, a unha casa de familia que acollía xente de ben (por certo, eran os avós do hoxe colega no Diario  Rodrigo Cota, na rúa Altamira 4 de Pontevedra). Testemuña visual da violencia de “aquel don Angel” teórico xefe de estudos, mais frouxamente secundada por  “aquel don Blas”,  director, practicantes dunha metodoloxía marcada polo principio de  a letra con sangre entra”, levada a extremos de sufrimento e medo (“non te librabas, inda que eu fun zafando…”), que chegaron a afastar a mozos dos estudos.

Guillermo, guitarra
 Guillermo con 16 anos

Alí rematou o bacharelato. Gustáballe xa a comunicación seu soño principal era ser xornalista pero daquela, as opcións que tiña eran ir a Madrid, destino preferido, ou a Zaragoza, onde había Escuela de Periodismo cunha residencia para fillos de mestres, así  era economicamente posible. Pero non era ese o destino devecido, de xeito que, moi arraigado en Pontevedra desde os 13 anos, tendo a docencia no segundo nivel vocacional,  optou por iniciar a carreira de Maxisterio (despediu a vella edificación de entrepanos de ladrillo vermello da Avenida de M. Ríos, e rematou no novo da avenida de Bos Aires), mantendo o proxecto de matricularse por libre en Xornalismo en Madrid, que dirixiu un pontevedrés, Manuel Blanco Tobío, nado en  Lérez.

non entendía as matemáticas e iso o frustraba, tardou moito tempo en comprendelas… ”.

Guillermo Campos Piñón

 Por medio un anecdótico módulo de electricidade na Maestría Industrial da actual Rúa do Rouco, rozando a maioría de idade xa comezaba a dar os seus primeiros pasos no xornalismo, pronto se encargou da corresponsalía no seu Cotobade natal para o Diario de Pontevedra, esporádicos comentarios ao socairo da actualidade, o costumismo de raiz etnográfica (os froitos, as comidas e os labores do campo e do mar, as celebracións festivas e romeiras, vamos, os recursos e produtos turísticos que dicimos hoxe, outros vestixios que apuntaban maneiras e  que acabarían configurando profesionalmente a este divulgador, proclamado en 2020 (edición de setembro de Tapas, cos “Forbes” gastronómicos), entre os 35 críticos e comunicadores gastro  máis influentes de España, o único en Galicia.

promoción da escola de maxisterio 1962
Promoción da escola de Maxisterio co profesor D. José Araujo. Entre outros, Antonio Soto (Éste si que foi a xornalistas a Madrid, diante abrazado por Valiño), Ignacio Valiño(con lentes de sol), Couceiro(Agachado), Guillermo (detrás de Valiño, a dereita do profesor) 1962

É un tempo de´pescudas  e  búsquedas no que vai sumando experiencias: docencias particulares puntuais, tal que as inherentes á carreira, as prácticas formativas que fixo na Casa Tutelar de Menores de Pontevedra. Sempre se entregou con paixón ás súas responsabilidades, ata nas provisorias; así,  nesta institución dependente do Tribunal Tutelar de Menores, como axudante do entón director Manuel Filgueira González (curmán do vello profesor) foille aprobado un procedimento mediante o que, en función do bon comportamento xeral e de aproveitamento na aula, o interno era incentivado con días de vacacións en familia por Nadal (antes inexistentes). Foi unha experiencia inédita nos reformatorios da época, que contribúe á socialización de rapaces  marxinais, despertou interese polo estudo e a integración familiar, e no grupo, para o que se serviu tamén da práctica participativa do fútbol, unha pasión persoal, chegou a probar no Marín C.F., puideron os estudos. Tamén na Tutelar agromou a vea comunicadora, aproveitando as gardas por visitas dominicais para facer unha folla ocasional, con aqueles pregos de papel de barba convertidos en edición artesá para a vida interna. Non conserva ningún exemplar –que escribía a máquina, alí aproveitou o maxisterio mecanográfico de Manolo Castejón, administrativo do Tribunal, católico practicante e persoa amiga- daquelas primeiras ocorrencias convertendo en impactos as vivencias do propio centro…

Viría depois, coa “mili” no horizonte interruptor da planificación persoal, a etapa entre o antes e o despois, cos primeiros vaivéns laborais. Collerían peso os traballos administrativos (moi breve no sector privado) de longo percorrido na Delegación provincial de Educación, (o primeiro como “auxiliar temporero” do Patronato de Igualdad de Oportunidades, as famosas becas do PIO), na que acabaría sendo funcionario de carreira, por oposición aberta. Aquela mesma querencia polo medio rural e as súas riquezas lévao a publicar na revista Alforja, que editaba o que despois se chamaría Iryda (Ministerio de Agricultura), por traballos de apoio as concentracións parcelarias e demais accións dirixidas á modernización do campo; daquela era director provincial do servizo Manuel Baena Farriols, unha voz pública que desde a súa pulcra estoicidade como alto funcionario técnico, alentoulle aquela vertente xornalística. Tanto así, que chegou a presentarse a unhas oposicións ao corpo de Extensión Agraria, a nivel estatal en Madrid, sen acadar praza, pero sí coñecementos que reforzaron o seu posicionamento como divulgador especializado. Nese contexto coñece tamén a Mario Orjales, un dos pais do PSG con quen se sentiu identificado. Segue sendo un “pexego” sentimental…

 Trúfanse, pois, os longos meses do servizo militar, que ten a sorte de cumprir ao completo no cuartel de Artillería,  da súa irrenunciable Pontevedra. Coincidiu que pecharon o cuartel de Parga, Lugo (temido polo clima, onde os reclutas galegos pasaban o periodo iniciatico de instrución) pero o Exército de Terra non puido inaugurar a tempo as flamantes instalacións de Figueirido que o substituían, de maneira que aquela promoción fixo o campamento e o servizo propiamente dito, na “confortbiilidade” dun acuartelamento urbano, en Campolongo. “Celebrámolo, fora a alma civil, os do reemprazo de 1966”.

Por aquela segunda década da segunda metade do século XX, a sección “Bocetos”, un comentario ao socairo dos acontecementos do país, acabaría tendo unha certa presenza no Diario de Pontevedra, en colaboracions frecuentes nos anos inmediatamente anteriores en forma de enquisas urbanas ou coberturas puntuais de actos, xeralmente sen firma, ata que en maio de 1969 entra na plantilla do periódico como redactor de Local, substituíndo a un veterano, Avelino García Sprinter, “fichado” por La Voz de Galicia para inaugurar a súa delegación en Pontevedra. Estreouse,  só ante o perigo, na “ponte” de Corpus.

Guillermo no Diario
Na redacción do Diario de Pontevedra 1969

Aquel primeiro contrato significou un cambio xeodésico persoal, definitivo. A consolidación do profesional  como primeiro factor de peso, a oportunidade de desenvolver iniciativas e exercicio totalmente profesionalizado do xornalismo, no marco dun entorno social co que se sentía comprometido o mozo Guillermo, pero tamén, coa práctica e aceptación de empresa e lectores, traduciuse na postergación da carreira en Madrid. Descubriu que a titulación académica que tiña era base suficiente, para sumar  a experiencia dunha redacción, máis  un amplo abano de lecturas metodoloxicamente escollidas –materias troncais de xornalismo, ensaio, divulgación, literatura especializada- permitían profundizar na temática de traballo e abondaban para encarrilar os recursos e facultades comunicativas que atesouraba, de xeito que mudou o marco formalmente académico pola auto-formación selectiva a través de cultura inmaterial e demais recursos formativos  alimentadores dun empirismo practicado e avaliado pola sociedade. Aqueles cinco anos na redacción do Diario foron unha escola de vida e unha reválida cotiá sobre as posiilidades propias na profesión, con entrañables compañeiros e mestres como Amador Larriba, á sazón secretario da cooperativa e xefe de Deportes (“meu valedor” á hora da selección contratual, gran persoa), a cultura do “mestre” Manolo Cuña Novás e a súa achega ao coñecemento, ata as excentricidades de Pedro Rivas, ocorrente titulador e crítico mordaz, enriqueceron a bagaxe daquel entusiasta  reporteiro e escrutador da cidade e a súa circunstancia.

Presenza física de tarde, con saídas,  na redacción, desde as 4 ata que as planas saían camiño da rotativa máis dun cuarto de xornada despois..: sucesos (esperábase a última hora do día), política, cultura e lecer, sociedade (a reportaxe, a entrevista, os impactos do día…), cubría de xeito cotián concello e goberno civil, a política da época, campo no que acertou a anticipar -a veces “ocultas” en acrósticos ou no famoso “entre liñas”- novas confirmadas posteriormente.

Festa dos periodistas 1970
Festa dos periodistas 1970: Aldamiz Echevarria, Ricardo Gª-Borregón, Rodríguez Fraiz (cura), pai de Pio Cabanillas, Benigno de la Torre, Amador Darriba, Guillermo, Emilio de la Torre, Piruco Estévez, Pedro Rivas, jose Luis Adrio, Tito Ageitos, Balbino Fuentes Mora, Sprinter, Luis Portas, Nando, entre outros

Asentado no oficio, incorporadas colaboracións fixas e diarias  como comentarista no informativo provincial de Radio Pontevedra –don José e Jorge Hermida como directores en sucesión,  e Fuentes Mora como xefe de programación e creador do “novidoso” informativo  Contra reloj- Guillermo decidiu casar, pouco antes  dos 25 anos, pasando a asentarse definitivamente na capital, no barrio de San Antoniño que entonces agromaba a partir de catro casas de vello, entre elas a súa vella pensión). Na rúa Casimiro Gómez criaron os tres fillos, Guillermo Ernesto (actual veterinario de Poio), Teresa del Rosario (procuradora dos tribunais en Madrid) e María (titulada en Empresariais especializada en marketing de idiomas, continuadora da empresa familiar de edición e comunicación). Casou con Sita (Teresa) Fraguas Barros, a quen coñecera como alumna do seu pai en Cotobade, en Nadal de 1969. Cando accedeu ao parvulario a máis nova das pequenas, Sita incorporouse ao traballo administrativo na secretaría do primeiro instituto da Xunqueira, despois traballou na do Sánchez Cantón, e finalmente xubilouse no Edificio Administrativo de Campolongo.

 Diante das novas responsabilidades, e diante da precariedade do traballo na cidade, con só dous medios de comunicación con plantillas reducidas, decidiu facer (“apuntalamento de independencia persoal”) unhas oposicións á Administración Civil do Estado, que apuntaban modernización despois da “longa noite de pedra”. No temario había moita materia que coñecía de maior ou menor perfil por mor daquela curiosidade innata practicada na primeira xuventude: as 250 pulsacións por minuto que esixían en mecanografía eran cousa de apretar no adestramento,de procedemento administrativo non sabía nada pero si do funcionamento das oficinas (civís e militares); da complicada administración do estado, estaba posicionado tanto que o seu campo de traballo no Diario repartíase entre o goberno civil, deputación, concellos, delegacións ministeriais e de xustiza, etc… Preparouna en dous meses. Superou a oposición, pero por unha praza máis en Galicia a flamante familia  non puido evitar ter que elixir Oviedo, en xaneiro de 1972, cidade e compañeiros acolledores.

Faro no 1979
Compañeiros do Faro de Vigo e prensa viguesa en 1979. Entre outros Arnesto(de vermello) Joaquin Rollán, Viqueira, Guillermo(con barba), Rodrigo Varela..

En abril está de volta. Casualidades favorables (un cometido aprendido naquel destino que había que crear en Pontevedra) fixeron que  en 3 meses volvera a cidade da súa paixón en comisión de servizos, e funcións de xefe de negociado: tivo a honra de asesorar na provincia as concentracións escolares do ensino privado, un traballo paciente de agrupamento atomizado en pequenas escolas domésticas xunto aos colexios relixiosos e segrares), ademais da distribución de equipamento aos flamantes pero escuálidos  colexios públicos nos que se implantaba a EXB. Xornada matinal na delegación de Educación á fronte da tal  unidade de centros, emanada da dignificante  Lei Xeral de Educación de 1970”. O seu traballo na delegación encheuno de satisfaccións xa que daba apoio social e resolvía os problemas da xente, tocaba aplicar a lei de Villar PalasíA Educación Xeral Básica será obrigatoria e gratuíta para todos os españois. Quen non prosigan os seus estudos en niveis educativos superiores, recibirán, tamén obrigatoria e gratuitamente, unha formación profesional do primeiro grao” foi a gran revolución do ensino en España. Salváronse así, centos de iniciativas “domésticas”na provincia.

A volta a Pontevedra, implica unha reorganízación, xa posicionado nun presente no que o pluriemprego formaba parte da perspectiva habitual, e cun futuro que se abría a dúas actividades troncais, e a multiplicadas ofertas de colaboracións esóxenas e endóxenas. Pero non volve ao Diario de Pontevedra. Unha oferta mellor de La Voz de Galicia, os brazos abertos do entón delegado José Luis Adrio e a impronta xornalística entón establecida polo inesquecible director don Francisco Pillado Rivadulla, representan un acicate para un xornalista con miras profesionais. 

Cidade de Pontevedra
Queizán e Peláez Casalderrey entregándolle o premio e diploma de honra de Pontevedra, anos 80. Do Concello e da Deputación.

Contrato por un ano, cese do director no ínterim, aires de mudanza e liña editorial, de xeito que un posicionamento ideolóxico persoal nun acto público –moito tivo que ver, unha fugaz corresponsalía de El Pueblo Gallego, transformado pretendidamente os anobados Medios de Comunicación do Estado, pero ainda dirixido por un fascista-  abortou a continuidade na Voz. A súa participación fundacional en Teima, inesquecible revista política promovida polo socialismo e nacionalismo galego, marcaron demasiado o seu compromiso co país, ao que non renunciou despois desde posicións galeguistas e socialdemócratas…

Continuaron e chegaron  nunha breve transición colaboracións fixas, ademais de en Radio Pontevedra (hai quen lembra hoxe en día a glosa En cuatro palabras– publica un comentario diario en  Faro de Vigo – entón dirixido por don Manuel Santaella, que acababa de suceder a Cunqueiro- achegando o comentario de actualidade sobre as informacións que elaboraban os De la Torre, o vello Benigno e seu filllo Emilio. Paralelamente a súa primeira etapa como corresponsal de El Correo Gallego, e atende a crónica de actualidade diaria desde a capital da provincia para Radio Popular de Vigo –entón facho progresista e galeguista- da que é corresponsal durante 25 anos. E chega, coa década dos oitenta,  a segunda grande oferta profesional como xornalista: incorporarse á plantilla do Faro, nun proceso adiantado de reforzamento da delegación de Pontevedra sendo xa director outro grande colega, X. F. Armesto Faginas. Leva, principalmente,  a crónica laboral e a deputación –marcando un fito, xunto co delegado de La Voz López Torre: “abriran plantándose alí” a información presencial, antes só comunicados oficiais sen taquígrafos herdados do dominio Antonio Puig).

 Guillermo atesouraba por aqueles anos un posicionamento respectable como xornalista de alcance e primeira referencia como especialista en gastronomía, era “el gallego” no contexto do “gremio” español.  Coñece nos setenta avanzados a Paco López Canís  quen  transfiormara en Madrid unha revista de automovilismo nunha de gastronomía e viaxes, así naceu Club del gourmet.,revista decana de prensa especializada en España, e á vez nai da primeira das guías de España: a Gourmetour, orientación e crítica gastro máis influente naquelas décadas ca Michelín. Propuxéronlle colaborar, e viu oportunidade para o mexillón nun momento en que agromaban as primeiras noticias sobre a toxina, os mexilloeiros pedíranlle axuda a Campos, e este aproveitou para centrar o problema de consumo a nivel nacional. Pagáronlle por aquel informe máis ca unha semana de traballo. Lembra con frecuencia aquela viñeta de Castelao que marcou a súa conduta; a dos namorados ao pé do cruceiro, cando ela pregunta: “Manoliño…¿e se fora rica, habíasme de querer máis?, e respóndelle o mozo: “non che teño por que querer menos”…

En 1985, asentado na delegación do Faro de Vigo como segundo responsable, prodúcese unha inédita e imprevisible folga de médicos no Hospital Provincial.  Un conflito de elites co mozo Mariano Rajoy de Presidente da Deputación que tutelaba o centro. Asunto informativamente delicado pola entidade dos protagonistas, as relacións político-empresariais entre os  medios e o ente, agravado pola dureza posicional e verbal adoptada polo colectivo en reivindicación. Os comunicados eran durísimos, incluso con delicadas alusións persoais, ata o punto de que o noso redactor optou por gardar todos os pronunciamentos dos galenos, subraiando os parágrafos publicados e os que semellaban alusións estritamente persoais. Menos mal porque o seu traballo foi posto en tea de xuízo dende a presidencia institucional e o seu centro de traballo; comunicáralle verbalmente  o despido. Non se produciu porque o director X.F.Armesto, coñecedor da documentación atesourada, defendeu o “impecable traballo xornalístico do redactor” diante do conselleiro delegado, don Javier Vázquez Sánchez-Puga, cunha cabaleirosa resolución: non só a continuidade como redactor (non a cobertura que atinxe á deputación), mais si a súa promoción interna que se traduciu no nomeamento de coordinador do nacente suplemento ConSumo gusto.  Mantívose semanalmente dous anos ata que o comprou o xornal Prensa Ibérica, que decidiu suprimilo, se ben lle ofreceu a Guillermo ascendelo a delegado en Pontevedra.

  Rexeitou a oferta. A crise laboral co Faro resolveuse, e aceptou a oferta de Jose Manuel Rey Nóvoa  director de  El Correo Galego para abrir con  el a delegación en Pontevedra, á fronte da que permanecería 23 anos. Para o novo destino levou a cabeceira ConSunmo gusto, Galicia por diante… as plasmación da bagaxe hedonista de Galicia para gozar do país con propostas para  unha fin de semana, desde as festas gastronómicas e báquicas, acontecementos costumistas ou históricos, a súa relación etnográfica, a alimentación como cultura, ata as  demais peculiaridades comarcais do coñecemento e o lecer. Saía os venres, nel colaboraron grandes firmas, a primeira a do seu mestre na literatura e coñecemento gastro D. Antonio Odriozola, ao que lle creou unha peña de amigos, inda en vida do recordado polígrafo, o seu mestre literario (e compañeiro de músicas sinfónicas).

premio xerais
Cea profesional nos premios xerais con Arnesto Fajines 1988
Pregoeiro do entroido Pontevedra
Pregoeiro no entroido pontevedrés 1989
cabaleiro 1990
Cabaleiro do vinho de Porto, anos 90 co doutor Olaizabal (presidente do Instituto do Vinho do Porto) o chef Rivera e Joao Guterres comenciante de vinhos

Este suplemento foi unha semente. Entrado  o goberno tripartito con González Laxe á fronte da Xunta de Galicia, o docende e a sazón director xeral de Consumo, o vigués  Jose Mª García Picher,  quéreo fichar para o seu equipo, na ansia por desenvolver conciencia de discernimento consumista entre os escolares. Coñecíanse, un  como director escolar ou político, outro como funcionario administrativo, pero para o caso, pola concepción divulgativa da temática no Faro de Vigo. A negociación, rexeitada por Guillermo a opción política, resólvese na vía administrtiva, mediante un convenio entre ámbalas dúas consellerías (Educación e Industria) polo que a primeira “achega o funcionario idóneo” en  comisión de servizos e a segunda pon os medios para desenvolver o que se chamou  Programa de Formación do Consumidor na Escola Galega; á fronte o noso comunicador especializado, e un pequeno equipo solvente e  interdisciplinar, destinado a concienciar ao estamento docente na conveniencia de introducir conceptos de consumo discerniente para o alumnado, especial subliñado na atención ao etiquetado e a nutrición equilibrada. O obxectivo de saída era que en cada centro houbera un profesor motivado por  esta temática e introducila na transversalidade académica. Vaia visionarios!.

 O Programa interrompeuse ao gañar as eleccións Manuel Fraga quen nomea un novo director do ramo pero xunguindo Comercio e Consumo, o lugués Francisco García-Bobadilla Prósper. Campos pon o “seu” Programa a disposición do novo director xeral, disposto a volver á súa praza ´auxiliar en Educación, nunca volvería xa…. O Programa queda en espera permanente (á fin no esquecemento), pero Paco Bobadilla ofrécelle outro xeito de chegar á sociedade coas inquedanzas consumistas, e ofrécelle que dirixa desde a súa comisión de servizos, unha revista que chegue, oriente e incentive o movemento asociativo e a concienciación en asuntos do consumo da sociedade galega. Así nace Cosumidores, que se mantén durante toda a primeira lexislatura conservadora.

 Eran tempos de construír un país e no eido de consumo a actividade promovida pola revista e as súas dinámicas “revolucionan” e axudan a crear un corpus social, traducido na organización do primeiro congreso galego de Consumo, a súa colaboración para o internacional de Lille (Francia) ata a integración da internacionalmente novidosa estrutura da transfronteiriza Axencia Galego-Portuguesa de Información ós Consumidores, con sede central en Santiago para a Eurorrexión e senllas e únicas delegacións en Guimarâes (Portugal) e Pontevedra, da que Guillermo, na súa condición de funcionario agregado á consellería, é nomeado xefe. Ubicouse, en local cedido polo concello, daquela presidido por F.J. Cobián, no “chalet Fontoira”.

ribeira sacra
Promocionando a Ribeira Sacra
Xurado da feira do Albariño de Cambados
Xurado da festa do Albariño de Cambados  1987
xornadas de gastronomia 1990
I Encontro gastronómico de Vigo, co alcalde Soto e grandes divulgadores españois, Antonio de Senillosa, Eléxpuru,Canís de costas.

Configurábase unha etapa de actividade persoal profesionalmente plena e ata frenética -a dúas bandas principais, a funcionarial e a xornalística, ben e certo que organizada cun notable grao de optimización-atenta a canto se movía no eido do consumo en Bruxelas, as nacentes directivas comunitarias (anticipou unhas cantas) e a revolución eno-gastro no resto de España, pois na década dos oitenta agromaron e puxéronse os pilares do posicionamento que hoxe en día gozamos tanto na gastronomía como na despensa alimentaria, e as novas pespectivas no conxunto do sector turístico cara a calidade. E todo iso desde unha tese e meta confluentes: volcado no compromiso co país, laboriosa achega do granciño de area á Galicia excelente… Nese contexto e necesaria organización, créase N.P. pequena empresa de comunicación a través da que se desenvolven os traballos informativos de carácter privado, e pouco despois o S.F.P./H.G.T., un seminario permanente de formación e promoción das profesións hostaleiras, que canalizan e desenvolven iniciativas esóxenas ás administracións públicas.Aínda busca tempo para sumarse a directiva presidida polo doutor Bustelo, en calidade de secretario do Ateneo de Pontevedra.

 Cando, na segunda lexislatura de Fraga, Paco Bobadilla pasa a responsbilizarse da Secretaría Xeral de Turismo (xa dependente da Presidencia) proponlle ao xornalista-funcionario o anovamento da comisión de servizos, para aproveitar para a Administración a un profesional especializado, xa conectado coas elites do xornalismo turístico-gastronómico e consumidor, pouco ou nada desenvolvido comunicativamente en Galicia. Campos, por esa recta final do século XX, lidera a especialidade en Galicia co Consumo gusto na prensa diaria e outras colaboracións públicas, pois resulta ser a referencia desde Galicia na prensa especializada española: corresponsal da revista decana Club de Gourmets, selecciona as propostas do noroeste para a guía Gourmetour (a máis prestixiada das de gastronomía e turismo nese tempo) colaborador habitual da colega tamén madrileña  Vino y Gastronomía que edita Luis Magaña, El País-Aguilar, Revista Tiempo, ou Comer y Beber, Bouquet, El Pipiripao de Barcelona, etc, etc. Escribe, viaxa, organiza, conferencia, pregoa, atende a actualidade diaria (tarefa que desenvolve cos colaboradores directos), como Victoriano Castro xuntos desde NPI.

As duas décadas finiseculares e a de asentamento do novo século concentran e compendian todo un legado de iniciativas, moitas delas sen precedentes en Galicia. Tocoulle ser un innovador, estar alí no momento oportuno, tivo e aproveitou a oportunidade de plasmar na súa querida Galicia correntes observadas noutras latitudes que ían por diante, plasmar ao modo de Galicia tendencias, no seu ámbito, estudiadas noutras latitudes de avangarda .

Así, incorpora a Galicia, a través dos por el creados Campionato Galego de Cociñeiros, a promoción e evolución das profesións hostaleiras (ese incardínase no concurso internacional Bocuse d’Or, considerado o campionato do mundo, a través do Campionato de España: constituíu a revolución da cociña galega tradicional, o descubrimento e pulo dos novos valores, os que hoxe representa, estrelados ou non, a cociña moderna. Inmediatamente creou, coa nacente asociación galega do ramo (AGASU) os Campionatos de Galicia de Sumilleres desta especialización, completada a continuación co impulso a creación de AMAIGA, cos campionatos de Xefes de Sala-maitres. Tiveron a súa versión para estudiantes de F.P.(a través deles, comenzaron as prácticas de estudantes en cociñas profesionais, hoxe oficialmenmte consolidadas) e situaron en todos os estamentos dos respectivos podios nos campionatos de España a profesionais galegos (varios campións e subcampións de España) , incluído un representante no Bocuse. A promoción dos profesionais foi inxente e sen precedentes nin exclusión de actividades máis concretas, como os concursos de coctelería, repostería e outros.

En 1995 ven a luz dous grandes proxectos xornalísticos, fitos  referentes: crea para a Xunta de Galicia, como entidade editora, unha cabeceira propia chamada Andares Gozosos, a xoia da súa coroa turístico-xornalística  no plano institucional. O encargo da administración turística galega é dispor dunha revista que proxecte a Galicia excelente na comunidade española e interncional do sector, e así se mantén un quinquenio unha publicación trimestral, coidadosamente impresa, con contidos e firmas de prestixio en Galicia e España, escrita en castelán con resumos en inglés; foi considerada a mellor revista institucional  de turísmo no Estado. Outra xoia, pero como proxecto privado inicialmente en partner con CEHOSGA,  é mais pragmático, pero resultou cohesionador na empresa interintersectorial:  xa hai unha nova maneira de crear e falar na cociña, no hotel, na produción alimentaria,  na industria fornecedora, na hostalería e na xestión e comecialización turística, e así nace a revista especializada HG&T (Hostalería, Gastronomía e Turismo) HG&T (Hostalería, Gastronomía e Turismo) que se mantén hoxe en día, a punto de cumprir 30 anos de presenza nos mercados que se complementan, e de xeito independente, como sempre, coa súa redacción  en Pontevedra. As Galas do Turismo e a Gastronomía de Galicia promovidas por todo o país pola revista, constituíron o punto de encontro de maior relevancia en tal intersectorial, con representacións profesionais de ata 700 persoeiros, foron o punto de encontro do “quen é quen” intersectorial…..

Andares gozosos
REcopilatorio HGT
portada consumo gusto
Portada do nº 1 de Consumo Gusto. 1985

A bagaxe de coñecementos que, á fin, se reflicten nas publicacións e demais traballos de Guillermo Campos, enraizan na previa documentación (empezando por unha nutrida biblioteca especializada), nas viaxes e experiencias que buscou ou lle brindou a propia actividade profesional, esa achega empírica que considera imprescindible (“para unha divulgación ou crítica solvente, hai que coñecer previamente a intra-historia,  coñecer referencias sólidas, para comparar, por exemplo, platos semellantes de diferentes autores, porque sen iso dificilmente se pode ter un criterio obxectivo e solvente; igual pasa cos viños, ata coas paisaxes, ou os museos…”).

Guillermo non é de redes sociais incluso relativiza os datos de Internet canto faltan referencias sólidas: non son de fíar, dime, unha das súas teimas é a procura do rigor, a fonte é fundamental.

 A súa peregrinación levando polo mundo noticia da despensa galega colleu dimensión alá polo 1979, cando recibiu o primeiro encargo do entón conselleiro de Pesca Rodríguez Peña,  para promocionar 3 produtos galegos da flamante acuicultura (ostra, mexillón e rodaballo) en restaurantes de referencia en Madrid, Sevilla, Valencia e Barcelona; durante unha semana percorreu esas cidades, de tanto avión perdeulle o medo as alturas. Outras provincias españolas e portuguesas, tamén francesas, alemás e italianas,  souberon da súa mensaxe a través da participación en  simposios, certames, congresos e centos de encontros profesionais a adegas, conserveiras, salóns, feiras (promoveu con Posada e Cabezas a primeira Alimentaria da Semana Verde de Galicia) ou industria (da chacinaría á de equipamentos), xurado de premios nacionais  entre outras experiencias sobre produtos e recursos turísticos. Coincide tamén coa irrupción no medio televisivo, pois crea o primeiro de divulgación da cociña galega no canal galego da  Televisión Española (Xantares Galegos, sendo director Manolo Lombao, percorrendo os restaurantes destacados do país con Manolo Yañez cámara ao lombo) e, trala nacente Televisión Galega, o tamén pioneiro programa na prime time do mediodía,  Artesa, chamado polo entón responsable de contidos Cachi Villanueva, hoxe alto executivo de Mediaset.

Ao final dos 80 leva ao Ritz  de París a imaxe de Galicia, con Roberto Crespo e Pepe Solla. Volvería  a Francia en varias ocasións, a principal por mor dos campionatos dos Sabores Rexionais que preconizaba a Comunidade Europea. Tamén a Londres, en dúas ou tres ocasións. E é único representante galego, formando parte da delegación española que encabezaba o colega Carlos Delgado, no congreso fundacional de Slow Food internacional en Venecia.

Paris 1989

En 1990 viaxou a Bos Aires, Santiago de Chile e Montevideo nunha misión do goberno galego, que levou ao cono sur americano os aires novos da oferta turistico-gastronómica galega, da que formaron parte os hostaleiros e restauradores que conformaban a elite do noso país. Volvería a América en máis dunha ocasión por mor de puntuais participacións promocionais como Venezuela, Brasil, ou México, ademais de promoción da imaxe gastro galega polo Mediterráneo. Desde Marrocos ata o Mar Rojo (Tel Aviv, con representacións lusas, un campo de traballo e irmandade deste profesional que segue a pensar en transfronteirizo)… Por ese tempo, dirixe tamén a revista institucional da Rede de Paradores de España, coincidindo ca presidencia de Paco Bobadilla (na década precedente sentaron as bases da nova hostaleria e o turismo en Galicia) un binomio que funcionou, desde a profesionalidade,  sen interferencias ideolóxicas, país por diante.

con Pierre Gamaire
Con Pierre Gagnaire en Paris 2000. A seu lado Oscar Caballero referente en Francia como crítico gastronómico
Jose Andrés
Con Jose Andrés en Samos
nas Palmas Luis Betónica, Mario Hdez Bueno 2010
Nas Palmas Luis Betónica (el pipiripau), Mario Hdez Bueno 2010

A súa aposta máis salientable  no remate desa “trintena marabillosa” desenvólvese en  Nova York, no 2007 cun socio-colega  vasco, Mikel Zeberio: argallaron a Semana da Gastronomía Galega no salón VIP da sede da ONU, para o que seleccionou cociñeiros que agora son referentes, como  os pontevedreses  Torres Cannas, Pepe Solla, o santiagués Marcelo Tejedor , o ourensán  Francisco Domínguez, os coruñeses José Antonio Rivera ou o falecido  Roberto Crespo, o lugués  Jorge García ou Sacha Ormaechea (de nai galega, afincado en Madrid), ademais do tamén coruñes xefe sala Alfredo Castrelo. Houbo actividades complementarias, de impacto promocional, como a chef table, instalada na cociña do comedor de delegados da ONU, na que sentaron 22 invitados, fundamentalmente representantes dos principais medios de comunicación de Nova .Entregáronse máis de 3 meses na organización.

 Estaba no poder o chamado goberno bipartito, presidido polo socialista Emilio Pérez Touriño, e á fronte da dirección xeral de Turismo o nacionalista Ruben Lois, un dos grandes teóricos do turismo galego desde a  USC. Nesa mesma etapa, creou outra pegada de referencia, neste caso formativa, sendo conselleiro de Traballo  Ricardo Varela: desenvolve os primeiros Masters enogastronómicos con sedes en Santiago e Pontevedra: un sobre a cociña do peixe, outro sobre o servizo do viño; foron o xerme de moitas iniciativas individuais que achegan novas dimensións sectoriais hoxe en día, e “estreáronse” en Galicia as figuras sectoriales máis destacadas do momento..

grupo nove
Grupo Nove 2002. Pepe Solla, Guillermo Campos, Os irmáns Vieira, Crujeiras, Marcelo… e tamén cociñeiras do grupo Xantares
restauradores galegos 2003
Restauradores galegos para coñecer a Michael Brass.2003
recorte prensa grupo Nove
Recorte prensa grupo Nove 2002

No cambio de século fundou a Asociación Galega de Xornalistas e Escritores de Turismo (AGAXET), integrándoa na federación española  (Fepet) da que foi vicepresidente. Acadou a súa xubilación laboral aos  66 anos, no 2011, pero mantivo e mantén a inquedanza intelectual, achegando consello e dirección desinteresada, e experiencia á editora de HG&T (a única revista no estado que mantén catas comparativas de produtos gastro), ademais dunha colaboración semanal tamén desinteresada no magazine dos venres en Radio Pontevedra, no que regala visión actual de tantas experiencias deste polifacético profesional centrado na gastronomía como práctica cultural. ¿Sería o mesmo se, máis de trinta anos atrás, aceptara aquela proposta do tándem ex-ucedista Pepe Rivas-Eladio Portela para integrarse no pretendido e non nato PP de Galicia no intento de crear un partido nacionalista de centro dereitas? (Non aceptou, a pesar da tentación de entrada, como terceiro na candidatura ao Congreso, secretario provincial de transformado partido…).

Bobadilla
Bobadilla, súa sucesora en turismo e seu parangón en Porto e Norte, pechando con Maria Campos.
Feira franca 2007
Feira franca 2007 coa capa da irmandade dos viños galegos
Xantares galegos
Cea profesional nos premios xerais con Arnesto Fajanes 1988
Familia
Guillermo coa sua familia

Un soño “real”, si lle queda sen cumprir: é, quizais, ter introducido aínda máis cultura culinaria e consumista entre os profesionais –ten algún libro escrito, entre eles Xantares para o século XXI, un documento entre séculos-, o coñecemento a fondo da historia e realidade da nosa despensa e recetario, contra a incultura e desarraigo de moitos cociñeiros co acervo identitario galego, que non se debe, como se fai, ignorar para evolucionar. Sempre é tempo de educar máis na “arte de vivir” desde este equibrio da moita experiencia, gustaríalle espallar máis as claves da boa vida, xa case escurecida polo esnobismo. Hai que emular máis ao “bon vivant” .

Sei que hai moitas cousas que nos quedan sen falar, porén  estas pinceladas da súa vida serven de esbozo dunha vida chea e comprometida coa nosa terra, con rigor, emoción e moito,moito traballo.

Quedo cunha das moitas citas que me regalou “Un anuncio non te vende, pero preséntate

Se queres saber máis de Guillermo preme aquí

Guillermo Campos
Guillermo en Arroelo, como sempre, traballando.
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Marisol Mato

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Marisol Mato Taboada por Ana Santos

Marisol Mato Taboada por Ana Santos

Sempre admirei ás mulleres pioneiras que non tiveron medo a marchar de Galicia para formarse e logo voltaron para innovar e facer da nosa profesión, a Educación Física, unha materia tan importante como as demáis.

A historia de vida de hoxe é a de Marisol Mato Taboada.

Marisol Mato Taboada nació en Lalín, porque su madre era de allí, pero  ya vivía en Pontevedra en 1937.

Sus padres Manuel Mato Castro y Laura Taboada Barreira,  él de Noceda era sastre, ella de Bendoiro era modista. Dicen que la pretendía Laxeiro, gran amigo de Manuel pero se casó con él.

Al casarse se vinieron para Pontevedra y se establecieron en la calle Isabel II poniendo una sastrería, ellos vivían en el piso superior.  Cuando enfermó su padre, de tifus, pusieron ultramarinos.

Fueron 2 hermanas, Soledad y Victoria Angélica a la que le lleva 3 años.

Cuando tenía 3 años se escapaba de casa para ir al parador donde antes había una escuela cuya maestra era la madre de Nené, sus padres la dejaban ir cuando quisiera, la vida se hacía en la calle.

Marisol aos 3 anos
Marisol aos 3 anos en 1940.
Mollabao 1948
Marisol coa guitarra en Mollabao en 1948
portocelo 1951
En Portocelo 1951

A los 6 años fue a la escuela que había  en la Casa das Campás, colegio de las hermanas Méndez, donde tres maestras, represaliadas, Canducha, Mº Luisa y Mª Mercedes fueron las mejores profesoras que tuvo, eran fuera de lo normal, leían el Quijote en voz alta, los sábados hacían un espectáculo de cuentacuentos donde  a cada uno  le tocaba contar dos cuentos. Fue la base de su educación, allí la prepararon para el ingreso que hizo con 9 años y se fue al instituto, de esta nueva etapa recuerda a García Alén, Filgueira…etc. no tenían EF y le gustaba mucho la Geografía y la Lengua, los dos últimos años los hizo en la academia Minerva, encima de Los castellanos en la calle García Camba esquina calle de la Oliva, allí le dio clase Carlos Villar del que aún  recuerda sus clases de Arte en San Bartolomé y D. Raúl en Religión. En la academia eran una gran familia donde los mayores compartían y enseñaban a los más pequeños, se socializaba mucho.

Marisol 2
Ano 1950 en el Instituto
Marisol declamando
 Marisol,en la Normal, declamando 1953
Marisol 1953
S. Bartolomé 1953 con D. Raul y Carlos Villar

Al finalizar el bachillerato se matriculó en la Normal, Escuela de Magisterio, allí Mercedes Silva. la Corrosca, le dio clase de EF., Asunción Catón, de Lengua les enseñaba poesía y a declamar, ella la animó a que siguiera estudiando, Rosina de Gondomar les daba música, Rosón Geografía y moral: “nadie da lo que no tiene

Marisol 1957
Marisol bailando
marisol bailando 2

Cuando estaba en 2º hicieron unas prácticas cerca de Vigo y con los informes se dieron cuenta de que tenía cualidades. Como al acabar tenía 19 años y no podía opositar hasta los 20 le dijeron que hiciera un curso de EF en Las Navas del Marqués en Ávila, ella dijo que no, pero Ana Martín le dijo que iba con ella. Se lo contó a su padre y éste la animó.

La sociedad de aquella época venía de la postguerra y los padres, mayoritariamente, querían que sus hijas estudiaran para salir de la penuria, no se vivía concienciado en política, la juventud era muy sana y trató de pasar esos valores a las siguientes generaciones.

disfraces navas

Navas del Marqués era un castillo, gestionado por la Sección Femenina que hacía de residencia universitaria con internado femenino, de Pontevedra estaban Ana Martín y ella, las habitaciones eran de 6 y les enseñaban orden, historia, latín, gregoriano, deportes, música, aprendió toda la nomenclatura y dibujos de los ejercicios. El profesorado eran sólo mujeres, hizo grandes amigas y se le abrió la mente a otras culturas de otros pueblos.

Recuerda que en la comida como no le gustaban las lentejas se las cambiaba a Ana Martín por las alcachofas.

Marisol en Navas
 Marisol en Navas del marqués 1957
Marisol en Navas del marqués 1957
Marisol y Ana Martín
 Marisol  y Ana Martín en  1957

Hacían deportes de equipo como baloncesto, balonmano y voleibol. Se vino en 1957 recién cumplidos los 20 años y la mandaron a trabajar ese verano a los albergues.

Como no le gustaban las lentejas se las cambiaba a Ana por las alcachofas.

Marisol Mato Taboada

En septiembre empezó a dar clase en el Instituto de Pontevedra, preparaba representaciones para final de curso, la música y la obra la ponía Filgueira, ella preparaba la ejecución con las alumnas, la ropa la hacían las madres.

año 1961
Pardilla, Cuquejo, Carmen Cuerpo, Marisol, Loli Tamames. 1961
Marisol y Augusto 1962
Marisol con sus padres, su hermana y Augusto 1962

Conoció a Augusto viniendo de Vigo en el tren de madera, ella venía de trabajar en el albergue de Gondomar, él venía de celebrar que un compañero había aprobado la oposición. Ella cayó rendida de cansancio y él quería entablar conversación, eso le sentó como un tiro y se puso seria y él se echó a reír. Al llegar le dijo -te acompaño a casa -ni hablar, se despidieron ahí. Pero en las fiestas de la Peregrina Los Rivas Fontán se acercaron con otros y los presentaron, ya no volvieron a separarse más.

Gondomar 1962
Marisol 7ª empezando por la izquierda en Gondomar 1962
Marisol en Gondomar 1962
Gondomar 1962, colgada de la barandilla Loli Tamames

En 1961 se casó con Augusto Caldera Márquez, él había ganado una plaza por méritos en Guinea y allá se fue,  sus hijos mayores César y África nacieron allí. En 1963 se nombra a doña Marísol Josefa Mato Taboada Profesora del Instituto Nacional de Enseñanza Media Mixto de Santa Isabel de Fernando Poo.

Augusto y Marisol
Con Augusto en Guinea 1962
Marisol y Rosa Valera
Con el presidente de Guinea Rosa Valera y Marisol 1962
Teresianas de guinea
Marisol con las madres Teresianas
Marisol y su casa en Guinea
Marisol en Guinea
casa de Marisol
haciendo EF
Clases de Educación Física en Guinea
escuela de la sección femenina
En Guinea recepción con el Presidente
Presidentes autonómicos
Marisol con los presidentes autonómicos

Cuando fueron a Guinea lo hicieron en el barco Santa María, en el cual la mitad eran para pasajeros y la otra mitad carga. Tuvieron que atracar en Nigeria, donde estaban con revueltas políticas y se pasaron dos días dentro del camarote sin salir por los disturbios a bordo. Cuando llegaron a Bata en Nigeria el pueblo les encantó y los trataron de maravilla.

Allí coincidieron con la familia Pontanilla y los armadores Touza de Marín, ambas familias los  arroparon mucho y les está muy agradecida.

El material escolar era casi mejor que en España, ella daba clase a los chicos, que les enseñaban a servir, a las chicas en las escuelas se les enseñaba a cocinar y coser. Los chicos antes habían tenido profesores militares.Unos y otras se juntaban en la clase de Educación física.

Ante el cariz que estaban tomando los acontecimientos en el país, aprovechando que venía de vacaciones a España con los niños en 1968  se quedó porque ya no pudo regresar.

profesorado de 1974
Profesorado de 1974
profesorado 77
Mercediñas, Carmen Gamallo, Sara Candendo, Nené, Pilar Gamallo, Raida Lusquiños, Marisol, Corrosca, Loli Tamames. 1977
promoción 47-54
Promoción 1947-54

En Pontevedra tuvo que pedir escuela y le dieron Dena, allí estuvo 3 meses hasta que la nombraron en 1970 en el Aneja, allí estuvo 18 años enseñando EF coincidió con Ana Martin. Fueron las dos primeras plazas ocupadas por maestras. Luego estuvo en el Álvarez Limeses hasta su jubilación a los 65 años. En Pontevedra nació su tercera hija, Alejandra, que fue mi alumna en el IES Valle Inclán. 

alumnos

Ahora jubilada ayuda a sus hijos a cuidar a los nietos, le gusta mucho la playa, pero no a las horas de calor, disfruta yendo al teatro y a escuchar música sobre todo de coros.

Su artista favorita es Lola Herrera y Marlon Brandon, su amor platónico.

Hablamos de viajes, Argentina, Palma de Mallorca, Marbella, El País Vasco, que le encantó, Barcelona, Andorra…

Desde la muerte de su marido, hace ya 5 años sigue viajando con amigas, Roma, Polonia, perdió Estambul por coincidirle con el COVID y se lamenta de no haber ido.

con sus hijos
Familia 1962
familia mato
Familia Caldera Mato 2017

Cuando era joven leía a Agatha Christie, ahora prefiere las historias que le digan algo le gusta Carmen Posadas, Pérez Reverte, Javier y Manuel Marías, lee en este momento “El silencio de la ciudad blanca” de Eva García Sáenz de Urturi y “El pazo de Lourizán” de Lola Fernández Pazos

No tiene ningún sueño sin cumplir considera que todo lo que quiso lo consiguió.

Fueron compañeros suyos Rafael Úbeda, Aramburu, Raida Lusquiños

Recientemente fixéronlle unha entrevista no Diario de Pontevedra xunto a súa inseparable Ana Martín, e unha homenaxe o día da carreira da muller. Marisol gracias por contarnos a túa vida e seguir así de vital e alegre.

Foto de David Freire para el Diario de Pontevedra

con Ana Martín, foto del diario de Pontevedra
Marisol y Ana Martín en abril 2023. Foto de David Freire
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Isabel García Uria

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥