Meli Fandiño Barbosa por Ana Santos Solla

Meli Fandiño Barbosa por Ana Santos Solla

A voz inconfundible das ondas de Pontevedra, unha muller de carácter que non tiña o gusto de coñecer. Foi durante as xornadas de “As mulleres que opinan son perigosas” cando me atrevín a falar con ela, sentina moi próxima e decidiu pensar a proposta que lle facía, contestoume uns días despois.

 Hoxe a nosa historia de vida é a de …….

Hermelinda Fandiño Barbosa, máis coñecida como Meli Fandiño,  naceu en Praceres o 16 de xaneiro de 1950, filla de Andrés e Dolores. Unha familia lonxeva xa que a súa avoa morreu uns días antes de cumprir 100 anos, o seu pai con 94 e a súa nai, que aínda vive, ten 95.

voda dos pais
Os seus pais,Andrés e Lola, cando casaron
Meli cos pais
Familia Fandiño- Barbosa

,Andrés Fandiño, o seu pai, naceu en Curtis, A Coruña, pero veu cun irmán traballar cun camión na construción da Escola Naval (1939-1943), logo no trolebús que facía a ruta Marín- Pontevedra, alí coñeceu a Lola Barbosa, a súa nai, que naceu en Pontecaldelas e veu para a capital porque a contrataron de neneira cando tiña 19 anos. Coidaba dos fillos de José Hermida Vidal (propietario de Radio Pontevedra), Lola viña a Estribela dende Pontevedra  con frecuencia xa que alí vivía unha irmá da muller de José Hermida.

Andrés e Lola casaron en San Bartolomé, ela tiña 23 anos e el 10 máis, instaláronse en Praceres e en 1950 naceu Meli na casa coa axuda da comadroa, Silvina, unha rapaza que pesou moi pouco e tiveron que transfundirlle sangue, era a nena cataplasma, pillaba todo tipo de enfermidades antes ca os demais.

Meli espida
Primer desnudo de Meli na praia dos Praceres

Seu pai, alcumado o Rubio, foi traballar a Venezuela a principios dos 50. Alí estivo conducindo un camión facendo a estrada transamazónica, gustáballe traballar cos alemáns porque eran moi firmes e bos traballadores, mais dunha vez díxolles “ se non estiverades vos aquí eu quedaría na selva”, referíndose a quedar en Venezuela . Volveu cando ela tiña 6 anos pero marchou de novo. Escribía con frecuencia e dentro das cartas mandaba uns sobres pequeniños para ela, que lle lía a nai.

Con dous anos empezou no Colexio Sagrado Corazón de Praceres, alí había seccións de ricos e pobres, non se xuntaban nin no recreo e non compartían aula.

Nos carnavais 1952
Nunha festa de disfraces en 1952
Diante do colexio
Diante do colexio de Praceres 1952
Cos pais nos patos
1952 no estanque dos patos 
Colexio de Pracers
Meli de cuarta na primeira fila comezando pola esquerda

Aprendeu a ler nos libros grandes da igrexa, eses que teñen moitos debuxos. Lémbrase da madre Ortega que era pequerrechiña, da madre Crespo, con pencas, da madre Alonso que era moi alta…

en 1954 praceres
No colexio de Praceres 1954
Meli coa nai en 1954
Meli coa súa nai 1954

Con 6 anos mercaron unha casa e viñeron para Mollabao , cambiou de colexio e foi ás Calasancias, cando estaban na Praza de Méndez Núñez, só se lembra dun rapaz que estaba na súa clase. Alí fixo a comuñón aos 7 anos. Seu pai mandou a tea para facer o vestido e seica a súa nai cando o foi buscar a Correos tivo problemas para collelo e non lle quedou máis remedio que recorrer a un coñecido para que intercedese por ela, o estraperlo estaba  a orde do día.

Comuñón
Meli comuñón
Primeira comuñón 1957

Aos dez anos preparou o ingreso e ao aprobar foi ao instituto pero deuse conta que iso de estudiar non lle gustaba moito, era boa en Educación Física e Labores, aínda que o que máis lle gustaba eran as Matemáticas con D. Ignacio, en Francés,  tiñan a D. Antonio, da academia Buela, que un día enfadouse con elas por non traer a tarefa feita e malloulles nas mans, 40 golpes a cada unha. Estivo catro días sen poder pechalas, súa  nai foi ao instituto enfadada e díxolles: “ a miña filla non a volvan a tocar, se teño que facelo xa o farei eu”.

Ela non estudaba porque se aburría. Lembra que o seu profesor D. Ignacio díxolle a súa nai “a súa filla é unha rapaza moi guapa que vai casar e dedicarse ao seu marido e non precisa estudar”, mais do seu grupo casaron todas menos ela.

1956 Meli
O seu primeiro uniforme
Domingo Ramos 1958
Domingo de ramos 1958 estrenando zapatos e calcetíns
Meli 1960
San Bieito de Lérez 1960-primeira pola dereita

Cando tiña 11 anos volveu seu pai definitivamente, Meli non coñecía  aquel home que lle roubou o seu sitio a carón da súa nai  e ademais instaurou a disciplina no fogar cando ata ese momento entraba e saía cando quería da casa, pero o pai  empezou a exixirlle horas de entrada a ela que era un espírito libre.

“D. Ignacio díxolle a súa nai “a súa filla é unha rapaza moi guapa que vai casar e dedicarse ao seu marido e non precisa estudar”

Meli Fandiño Barbosa

Deixou o instituto e preparou por libre o bacharelato, pero ao chegar a cuarto xa non seguiu. Con 14 anos empeza nunha academia taquigrafía e mecanografía para traballar de secretaria.

A súa nai foi falar co seu padriño, que era José Hermida, o propietario de Radio Pontevedra, para ver onde podía traballar. Estaban nun despacho e fíxolle unha proba, colleu unha revista de náutica e díxolle: “le ese artigo”, ela leuno e, aínda que se trabucou moito a el gustoulle a voz que tiña cun ton claro e sen acento, e levouna áa emisora.

De 1966 a 1968 ía á emisora todos os días para  aprender, alí practicaba, lía e presentaba discos. Foron os seus compañeiros Tito Ageitos, Ricardo Barajas, Adrio, Fuentes Mora, Encarna e Lelé, como cariñosamente chamaban a Mª Elena Alonso, aquilo era unha escola de traballo e de vida.  Durante moitos anos foi a máis nova da emisora.

Anos 70 na radio
Agachadas Lelé e Meli. Empezando pola esquerda primeira fila,Carlos Hermida, Jorge Hermida,, Balbino Fuentes Mora,, D. José Hermida, e De la Torre, Segunda fila: Manolo Fernández,Jose Luis Adrio,Pilar Fariña, Margarita Acuña, Hipólito Fraguas,?????,Paco Vélez,e Armindo Fuente Mora

O seu primeiro programa chamábase ¿Que quiere usted oir? no cal lle pedían cancións a través de postais. Recorda que en épocas moi sinaladas coma o Carme, 14 febreiro etc. estaban dende á  mañá á noite lendo dedicatorias no programa Discos dedicados.

Empezou a traballar un 8 de marzo, agora Día da Muller Traballadora.

As mulleres encargábanse dos discos dedicados, de ler as noticias escritas por homes e a publicidade. mentres eles tiñan os deportes e as noticias, elas facían o control para os compañeiros.

Unha vez en España o pai comezou a traballar na construtora de Varela Villamor para conducir un camión alemán, logo mercou un taxi que tiña a parada diante do Hotel Universo ata que se xubilou con 65 anos e se dedicou á casa.

 A súa primeira viaxe soa fíxoa a Madrid, en 1973, visitou Radio Madrid para coñecer a emisora e o xeito de traballar alí. Estivo unha semana na capital percorréndoa de norte a sur, impresionouse co metro no que se perdía constantemente, unha amiga recomendoulle que sempre fora a Sol que dende alí podía ir a calquera sitio.

Meli no Etna
En Sicilia no Etna 2012
Programa de cine Meli

Viaxou por toda España en tren, cun abono que se chamaba quilométrico. Só lle falta, visitar Extremadura. Dende que se xubilou non volveu saír de Pontevedra pero recorda con agarimo as súas viaxes a Sicilia, Roma, París, “súbete a torre á tardiña e agarda que se acenda París” e Bruxelas, onde quedou impresionada co Atomium.

Nas súas vacacións aproveitaba para ir a San Sebastián, ao festival de cine, ía cunha  acreditación que lle permitía ir aos cines e ver as películas, tamén a algunhas ceas e festas. Non era o mesmo unha emisora de provincias que El País ,  por exemplo. Tamén foi a Valencia ao Festival de Cine do Mediterráneo, naquela época as películas non tiñan subtítulos e empapouse de cine italiano.

A súa afección principal é o cine, pode chegar a ver as películas máis de unha vez, por exemplo“ El golpe”, agora é afecionada as series nórdicas e tamén as británicas. O cine en sala escura e pantalla grande agora velas en pantalla pequena.

Cando traballaba na radio recorda que na época da censura raiaban os discos de Voces Ceibes, por exemplo, para non os pór, ao chegar  a democracia alí quedaron os discos inservibles xa que os prohibían e  non se podían poñer.

Non bota de menos o traballo, foi unha etapa que pasou, xubilouse moi consciente do que facía, realmente prexubilouse aos 62 anos, reducindo as horas na emisora, de luns a venres hora e media facendo control de deportes e oferta e demanda.

Non fai uso das redes sociais.

O que non fixo nunca faino agora, non sabía cociñar e divírtese facendo e experimentando receitas.

Nunca perdeu a Feira franca nin o entroido pero a raíz da pandemia xa non ten ganas de aglomeracións.

Gustáballe ler a Fernán Gómez, ao que coñeceu, dáballe a impresión de telo ao lado cando o lía. Agora merca a prensa e le libriños que non pasen de 300 páxinas.

No 2015 feira franca
Coa súa nai na feira franca 2015

Pesoulle ser filla única,, porque tivo un irmán que morreu aos poucos dias de nacer.

Ao alcalde lle diria “ti sigues sendo alcalde e eu sigo vivindo en mollabao nada cambiou”

Considérase  privilexiada porque traballaba ao lado da casa con compañeiros estupendos entre os  que destaca a Lelé, María Elena Alonso, que foi a que lle abriu as portas da súa  casa, foi a irmá que nunca tivo.

No ano 2011 foi a encargada do pregón nas festas da Peregrina. Nos medios locais dixeron: “O seu pregón promete ser sorprendente e ameno, cun claro toque radiofónico”. Se pinchades na foto poderedes escoitalo.

Meli no pregón
Lendo o pregón das festas da Peregrina 2011
Primas
 Meli coas súas primas, Encarna, María, Josefa (Chachá) e Maruja

Se  tivese  que quedar cun lugar onde sempre volver non dubida que sería unha praia das Rías Baixas.

Moitas grazas Meli por contarnos un pouquiño de ti, da túa vida tranquila que é como ti elixes estar.,

Vémonos por Pontevedra que, aínda que é pequena, faise grande coma ti.

Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Fernando Filgueira

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Pilar Comesaña por José Cerdeira Soto

Pilar Comesaña por José Cerdeira Soto

Hoxe está con nós, na sección de Historias de Vida, unha boa amiga miña á cal lle profeso moito agarimo e simpatía, polo comprometida, culta, traballadora e boa xente que é: Pilar Comesaña, persoa que traballou na sanidade pontevedresa durante moitos anos e foi e é a Concelleira do Rural, campo que quere moito igual ca a súa paixón pola enfermería.

 Coñecina no Club de Lectura da Biblioteca Pública  de Pontevedra e case sempre coincidimos en conferencias, presentación de libros e eventos nesta capital. Muller que se fixo a si mesma en tempos de dificultades.  Empezou a ler ela soa a base de moito esforzo e dedicación.

 Está xubilada da súa profesión sanitaria pero segue exercendo de Concelleira do Rural do Concello de Pontevedra sen soldo, como acabo de sinalar. O rural marcouna sempre e agora ocúpase con moito agarimo desa laboura.

  Despois destas “ pinceladas” sobre a amiga Pilar, imos comezar coa  súa Historia de Vida, seguindo o modelo no que a entrevistada pasa a ser a protagonista, dunha forma autobiográfica vai respondendo a preguntas sinxelas  a partir das cales relata a súa historia de vida.

Nacín o día 12 de outubro do ano 1949 en Sto. André de Comesaña na cidade de Vigo.

 Meu pai chamábase Sabino, era mecánico torneiro no asteleiro Ruíz de Bouzas. A miña nai era ama de casa, chamábase Peregrina.

Somos catro irmás, todas mulleres, e como dicía miña nai: se seguise parindo querería que foran máis mulleres, que para home xa chega dabondo o marido.

 Estudei na escola da parroquia ata os dez anos, despois deixei un tempo os estudos porque meus pais colleron en aluguer, a un irmán e a súa muller, unha taberna e unha tenda de ultramarinos e eu colaboraba alí mentres miña nai  ía á compra, facía a limpeza da casa e outros mesteres.

Pilar 3 anos
Pilar con 3 anos

Ao cabo dun tempo  díxenlles aos meus pais que quería rematar os estudos primarios, e así o fixen, pero no horario nocturno porque durante o día tiña que seguir no negocio. Cando acabei, matriculeime nunha FP para facer os estudos de Auxiliar de Enfermería. Neste medio tempo meus pais decidiron pechar a taberna e a tenda.

 Se elixín a rama de Enfermería foi porque sempre me preocupaba da xente que o pasaba mal. Víao nos meus propios pais aos que lles gustaba axudar aos que o necesitaban dándolles moitas veces de comer ou cando alguén viña pola tenda e non tiña todos os cartos para pagar dicíanlle que vale,  que daba igual,  que non pasase fame. Esas cousas e moitas máis que facían os meus proxenitores servíronme de exemplo de xenerosidade e quizais provocaron en min esa preocupación polas persoas máis vulnerables.

Pilar de moza

Presenteime ás probas de admisión para traballar na Sanidade no ano 70. Daquela era por concurso aberto e permanente. Aprobei xa á primeira e comecei no Hospital Almirante Vierna,  chamado popularmente O Pirulí. Co tempo, afortunadamente,  quedou como Hospital Xeral de Vigo. Alí traballei ata que  casei no ano 73 xa que o meu marido daquela era funcionario da Deputación polo que me trasladei  a vivir a Pontevedra.

  Traballei no Ambulatorio Virxe Peregrina mentres non remataron a construción do Hospital Montecelo, unha vez se puxo este en funcionamento trasladeime alí permanecendo uns nove anos para volver de novo ao Ambulatorio ata o ano 87 , ano no que, cos cambios que se fixeron na Sanidade Pública creando os Centros de Saúde, opositei para incorporarme ao Centro de Saúde de Lérez onde quedei ata a miña xubilación no ano 2014, ao cumprir os 65 anos.

Durante a miña vida laboral non deixei de preocuparme por ampliar os meus coñecementos sobre a profesión. Asistín a Congresos como o de Sta Coloma de Gramanet ou As Palmas de Gran Canaria, fixen cursos sobre Drogodependencias, Ciencias da Saúde, Maltrato infantil, Maltrato en adultos, Anorexia e Bulimia. Tamén sobre Medicina Preventiva e Saúde Pública na Facultade de Medicina de Santiago, Xeriatría, etc., etc.

Como ves a xuventude actualmente?

 Pois vexo de todo, dende os/as que están moi preocupados polo futuro e con temor a ter que emigrar, como outro/a/s aos que quizais non lles preocupe tanto.

“Como dicía miña nai: se seguise parindo querería que foran máis mulleres, que para home xa chega dabondo o marido.

Pilar Comesaña

,Afeccións, inquietudes, ocio

Como avoa síntome moi ben. Teño tres netas e un neto e procuro dedicarlles todo o tempo que podo. Posiblemente cando era nai non puiden dedicarlles aos meus (filla e fillo) todo o tempo que me gustaría.

 A tele véxoa moi pouco, salvo algún concurso ou programa con algo de entretemento interesante, non me ocupa tempo. Prefiro ler, que é unha afección que me apaixona, así como ir ao cine, procuro ver cine de autor, polo que os meus cines de referencia son: Cine Xeixo de Marín, o Avenida de Caldas de Reis e os Norte de Vigo. Tamén vou aos de Vialia de Pontevedra, pero un pouco menos, Son socia do Cineclub de Pontevedra. As dúas últimas películas que vin foron: No soy un ángel que data do ano 1933 con Mae West no papel principal (esta vina na Casa das Campás) e logo a seguinte  e última foi Alcarrás. Ás dúas gustáronme moito.

Gústame o teatro, saír a camiñar, escoitar música, teño que dicir que o meu gusto musical é  moi variado. Por nomear algo direi que a que interpreta Sondeseu, Treixadura, Luar na Lubre, Xavier Diáz, Serrat, Mecano, Amaral, a dos finados Javier Krae, Pau Donés……….. en fin, moitas músicas e moi variadas, tamén escoitar a radio, practicar natación……..

E que nos dis de viaxar?

Pois en canto ás viaxes que ata o de agora levo realizado, teño que dicir que me considero unha muller moi afortunada. Viaxei a: Bos Aires, Cuba, República Dominicana, Nova Iorque, Londres, Italia, Dubronik, Francia, Suiza, Alemaña, Exipto, Senegal, Estambul………. e creo que me quedan aínda algúns lugares por recordar. No próximo outubro espero viaxar a Austria.

E cal foi o lugar que máis che impactou?

Pois non sabería dicirche. Creo que  todos os lugares foron moi interesantes. Saquei a conclusión de que o mundo é moi amplo, moi diverso e de todos os lugares apréndese para ben e para mal, o importante é observar para darte conta da gran diversidade do mundo.

premio a Pilar
Foto do Faro de Vigo
Grupo BNG

Que tal te alimentas?

A miña alimentación é moi variada pero de pouquiña cantidade. Non padezo, afortunadamente de nada, pero teño que recoñecer que a miña dieta e bastante sá. Moita verdura e froita, bastante peixe e moi pouca carne. Non fumo, non bebo alcohol salvo nalgunha ocasión. A miña forma de comer non variou dende hai moito tempo. O meu prato preferido son patacas fritidas cun par de ovos e pementos vermellos. Ben, tamén a empanada de bacallau con pasas!!!!!!!!!!!!

Fálame das túas lecturas

Dende moi, moi nena sentín curiosidade. Na casa onde nacín, xunto coas miñas irmás, na planta baixa vivían os meus tíos e tiñan oito fillos. Compartiamos o mesmo espazo e polo tanto os xogos. Tiña tres primos maiores ca min que eran moi afeccionados aos cómics (Capitán Trueno, El Jabato…..) Total que tan pronto como eu aprendín a ler pedíalle que mos deixaran, ás veces aceptaban e outras non. Pero como eu vía que os gardaban debaixo do colchón nos seus cuartos, tan pronto como podía, ía alí e subía á miña casa a lelos e logo volvía deixarllos no mesmo sitio.

Tamén tiña dúas compañeiras da escola que, como o seu pai viaxaba, cando regresaba á casa sempre lles traía contos e libros infantís que  gardaban nunha caixa no faiado. Cando un día me levaron a ensinarme o que lles trouxera o seu pai, foi un descubrimento impresionante. Así é que sempre quería ir á súa casa onde pasaba moitas horas lendo ata que xa non entraba a luz do día pola xanela.

Máis adiante xa pasei ás novelas de Corín Tellado, Marcial Lafuente  Estefanía, Mujercitas…….. En fin, que sempre me gustou e me gusta ler. Leo tanto novela como relato ou ensaio, dáme igual. Son unha lectora empedernida. Estou coa novela La anguila de Paula Benet, acabo de terminar Por si la voces vuelven de Angel Martín, e antes lin El prodigio de las migas de pan, por nomear algo porque a lista é moi extensa.

 Tamén leo a prensa sempre que podo, variada, aínda que ultimamente me está cansando un pouco.

Un soño sen cumprir.

 Viaxar a Moscú, San Petersburgo concretamente, pero tal como está o panorama dubido moito que o poida cumprir.

 Os teus rincóns favoritos.

 Rincóns favoritos teño moitos, sen saír de Pontevedra teño a Praza da Leña que me encanta. En Poio: Combarro. Cando viaxei a Dubronik quedei encantada de como manteñen as vilas e as cidades respectando todos os lugares tradicionais, tamén en Alemaña, Suíza…….., moitos e moitos lugares para volver visitar de novo e recrearme na súa culturalidade.

 Agora imos falar da túa Pontevedra á que tanto queres.

Pilar no diario de Pontevedra
Foto do Diario de Pontevedra

Que opinión tes do Alcalde Miguel Lores?   

Como unha cidadá común con respecto ao alcalde teño que dicir que me parece unha persoa moi cercana. Vexo que para con calquera  pola rúa a falar, que conta un chiste en calquera momento e que está moi preocupado por manter a cidade amábel para que os nenos xoguen na rúa e poder convivir e gozar de todos os recunchos nenos e maiores. Así tamén vexo que ten moito interese porque haxa industria, porque baixe o paro e que a economía mellore.

Pilar con Lores
Foto do Faro de Vigo co alcalde e Fernando Búa

Que opinas da Pontevedra de hoxe?

 A Cidade véxoa moi cómoda para vivir. Eu, como xa dixen anteriormente, nacín en Vigo. Cando me trasladei aquí, comprobei que non había distancias, pódese percorrer dun extremo a outro moi facilmente. Nos últimos anos é un pracer ver as persoas que se manexan nas cadeiras de rodas sen impedimentos na rúa. As dos bebés igual e cos carros da compra ou as persoas maiores que teñen que usar bastón. Despois de viaxar un pouco polo mundo recoñezo que Pontevedra é unha cidade moi cómoda.

   En canto a que lle faría falta mellorar, pois  gustaríame que as obras do Teatro Principal finalicen pronto, para seguir podendo acudir aos eventos que se levan a cabo habitualmente alí e, posiblemente,  fará falta remover algunhas rúas que aínda están pendentes. Pero en termos xerais non hai moito do que queixarse.

Fálame un pouco do teu traballo político.

En referencia á miña dedicación á política teño que engadir ao exposto anteriormente, que renunciei dende o primeiro día a percibir os haberes que me poderían corresponder. Comenteilles aos compañeiros que o tomaba como un servizo social á comunidade, e así o sigo mantendo.

foto de Pontevedraviva
Foto de Pontevedraviva

Atendo sete parroquias do rural, ás cales lles dedico todo o tempo posíbel. O rural mudou para ben moitísimo. Unha parte moi importante dos presupostos investímolos en centros sociais, dotándoos de mobiliario, cobertura de internet, cursos de memoria,  de informática, de ximnasia, etc,etc. Arranxo de pistas, levando o saneamento, auga potábel, o cambio de luminarias de led, en fin, que non paramos.

Como ves a Sanidade en Pontevedra?

Pois con moita dor teño que dicir que é unha auténtica desgraza. Non se pode tolerar que o médico de familia tarde ata dez días en atenderte dende que pides cita. Non se viu nunca ( semellante irregularidade por chamarlle algo) É o profesional máis cercano e cando tes un problema de saúde ten que atenderte o máis pronto posíbel, como foi sempre, Antes todo o máis que tardaba era un día. Como o de cerrar camas nos hospitais no verán. Resulta que debe ser unha etapa do ano en que non debemos poñernos enfermos. E xa non falemos da lista de espera para que te consulte un médico especialista, é un auténtico escándalo. Non deberiamos tolerar esta falta de respecto.

Pilar no Diario
Pilar en Onda cero

Como ves a Dependencia en Pontevedra e arredores?

En canto ao Servizo de Dependencia teño que dicir que debe mellorar moito na resolución das concesións xa que, polo que me comentan moitas persoas do rural ás veces están agardando por unha axuda a domicilio máis de dous anos e nalgúns casos chégalle a comunicación da concesión cando o familiar dependente xa finou. Non son casos esporádicos.

Pilar Comesaña

Pois  aquí poñemos fin á historia de Pilar Comesaña, á cal lle dou as grazas pola súa colaboración e por aceptar a miña demanda ao momento.

Pilar todo un exemplo de compromiso e activismo.

José Cerdeira Soto

José Cerdeira Soto

Topógrafo

Eu son Xosé Cerdeira, estou xubilado desde o ano 2004 e vivo en Pontevedra desde 1982.

Nacín en Soutelo de Montes, no Concello de Forcarei, no ano 1946 e xa no 63 entrei na empresa na que transcorrería toda a miña vida laboral Dragados y Construcciones, onde me formei como topógrafo, profesión que exercín ata a miña xubilación.

Pasar a formar parte das “clases pasivas” non se converteu nunha situación traumática para min, ao contrario, enchín as miñas horas de lecer de múltiples actividades para as que, cando traballaba, non tiña tanto tempo: a lectura, a implicación en diversas iniciativas culturais, sociais e políticas;a participación no voluntariado da Cruz Vermella, ir á universidade de maiores, ser moi activo nas redes sociais, etc.

A miña intención é seguir facendo cousas e aprendendo outras, deica o último suspiro.

José Rivas Fontán

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

José Fernando Filgueira Iglesias por Ana Santos

José Fernando Filgueira Iglesias por Ana Santos

José Fernando Filgueira Iglesias naceu en Pontevedra o 5 de outubro de 1940, fillo de José Fernando Filgueira Valverde e María Teresa Iglesias Oscáriz.

Foi o segundo fillo de cinco, catro mulleres (Araceli, Teresa, Pilar e Ánxeles) e el, o único varón.

A súa infancia e adolescencia transcorreron na gran casa familiar que tiñan en Arcebispo Malvar, que contaba con tres entradas.  A planta superior da vivenda estaba alugada e as fillas dos inquilinos xogaban con eles  no gran xardín da propiedade. A planta baixa era para o servicio, pasar o ferro, e lavadoiro, no primeiro andar estaban os dormitorios, cociña , comedor e salas de estar. A vida dos rapaces transcorría entre o xardíns e as habitacións do baixo.

Empezou na escola, que montara a Deputación no hospicio, aos 4 anos, onde se utilizaba o método Montessori. Lita Rodríguez Figueredo, Rita e Celia García Alén eran as súas mestras. Nas aulas había nenos e nenas e ían tamén os/as rapaces/as do hospicio. O primeiro día partíanlle os lapis e os cadernos en dous para compartir cos que menos tiñan, despois do cabreo inicial, comprendías o valor de compartir cos demais. Nesa escola botou dous anos e foron os seus compañeiros Abeigón, Moreira Carrascal etc.., logo foi ás Doroteas, onde fixo a primeira comuñón, alí a que mandaba era a madre Ramírez, de Lugo como a súa nai.

Familia Filgueira Iglesias
Familia Filgueira – Iglesias

Aos 7 anos pasou a un colexio a facer a Preparatoria para entrar no instituto, estaba na rúa Peregrina, o mestre era Cándido Lozano Zuza, mestre curioso e innovador que marcharía a Suíza e posteriormente a Venezuela para facer a licenciatura de Psicoloxía na Universidade Católica Andrés Bello.

Don Lino García García era profesor de Relixión, arcipreste de Lérez, ecónomo da Peregrina e prelado doméstico de Su Santidad, era como un tío maior ademais de director espiritual da súa avoa. Con el empezou de sancristán na Peregrina con 10 anos, Era un crego de rito austero evitando sempre que non se che puidera aplicar aquilo de  “Se queres ver un papán mételle un incensario na man”….

comuñón Fernando
O día da primeira comuñón
Fernando Monaguillo
Fernando de monaguillo
Fernando e o can
Fernando e un can
Fernando 13 anos
Fernando con 13 anos

Aos 9 anos entra no instituto, onde tivo profesores da talla de Viéitez en Matemáticas, D. Mariano en Ciencias, Julián Álvarez Villar en Arte, Ramón Dios Vidal, catedrático de Física e Química que viña becado de Oxford, mais en 4º deulle esta materia Mosquera Caramelo, que tiña unha farmacia en Carballedo; Aquilino Iglesia Alvariño en latín e, como non, José Filgueira, profesor de literatura, que como era o seu pai non podía puntualo, iso facíano outros profesores que interrompían sen avisar no medio da clase para facerlle preguntas.  O profesor de EF foi Abeigón (médico) aínda que durou pouco no posto a raíz dun incidente cun chifre que mercou na ferretería Varela e fixo que os profesores protestaran polos asubíos no patio interior, logo tería a Joaquín González, pai de Nené.  

 En 3º de bacharelato chegaron Corrochano, que veu a Pontevedra como Xefe  provincial do Fronte de Xuventudes e procedía da Escola de Mandos, “José Antonio” de Madrid, Rodiño e Lilo Paz foran os seus axudantes  Corrochano tiña uns dotes de mando excepcionais, recorda que se puña de lado do plinto para dar seguridade e corrixir os alumnos. El non saltou nin o plinto nin o potro ata 4º, axudado nun verán polo seu amigo Roberto García Alén. Formou parte do equipo de atletismo. Facía medio fondo, chegaron a ser campións nacionais de Ximnasia Educativa.

Carreira 1200 en Balaidos
En Balaidos nunha carreira de 1.200 metros
Oro nacional

Ao cumprir 18 anos quixo facer a mili por milicias universitarias, pero en agosto do 58 o pai díxolle que o dia 1 se presentara no cuartel de San Fernando voluntario en Parques e talleres, tendo,  durante tres anos nos veráns, oficina polas mañás e gardas polas tardes,  o cal lle cortou as amizades e non lle permitiu  examinarse por milicias.

“pero o titulo non daba chegado, e nese tempo de “impas” considerouse médico polo Vaticano.

Jose Fernando Filgueira Iglesias

No cuartel de San Fernando había ao entrar un mosaico con uns versos de Calderón de la Barca que tivo que aprender de memoria. Eran 16 versos que memorizou en poucos minutos. O sarxento ficou abraiado porque o normal era que se tardasen unhas horas e el explicoulle que os libros de Medicina tiñan mais de mil paxinas  que aprendelos de memoria.

Aquí la más principal
hazaña es obedecer
y el modo cómo ha de ser
es ni pedir ni rehusar.

Aquí, en fin, la cortesía,
el buen trato, la verdad,
la firmeza, la lealtad,
el honor, la bizarría,
el crédito, la opinión,
la constancia, la paciencia,
la humildad y la obediencia,
fama, honor y vida son
caudal de pobres soldados;
que en buena o mala fortuna
la milicia no es más que una
religión de hombres honrados.

A súa idea era ser catedrático de literatura pero decatouse que o seu nivel de latin era moi cativo e decidiu facer PREU para facer Medicina cousa que seu pai aprobou xa que había máis médicos na familia. Para arranxar a eiva que tiña coas  matemáticas tomou clases particulares con Astor, o que lle permitiu aprobar a selectividade e tamén as matemáticas de primeiro de Medicina

Marchou a Santiago e quedou os dous primeiros anos  na “Estila” unha residencia do OPUS DEI, logo virían as súas irmás Teresa e Araceli, que estaba en Navarra, e quedarían nun piso alugado na praza de Cervantes onde tivera a súa primeira consulta o Dr. Luciano García Alén.

Dos profesores da carreira lembra a D. Luís Iglesias Iglesias, moi bo profesor, que mirando co microscopio facíalle debuxar as celiñas da cáscara dunha cebola e a impronta dunha pataca tinguida con lugol, practica que xa fixeran en 3º de bacharelato no laboratorio de Don Mariano, e decepcionouse un pouco co sistema, lembrábase da frase de Alfonso X o sabio “Estudio é comunión de mestres e escolares” de alí xa viñamos. Rivas Márquez foi un profesor brillante, Echeverri en Anatomía, Ramón Domínguez catedrático de fisioloxía. As prácticas clínicas resultábanlle decepcionantes , máis de 40 alumnos nunha aula en escaleira cun enfermo no medio e o profesor percutindo no corpo do doente ante o balbordo dos demais.

Cando gañou a cátedra de Santiago, o profesor Perianes Carro viña de Madrid tres días por semana e no meu curso acumulara a Patoloxía Xeral e a Médica I mesturando os alumnos das dúas  materias e dando media hora de unha e media da outra. Era un bo profesor, pero a el pareceulle inmoral a acumulación das dúas cátedras  e decidiu marchar para Navarra a unha facultade incipiente, do OPUS DEI, onde cando chegaron eran 12 alumnos por aula, logo pasaron a 25, dos que 3 eran de Santiago. Alí entrou en 5º de carreira coa Patoloxía Xeral  de 4º. Vivía nunha pensión con outro compañeiro de Santiago.  

O decano, D. Eduardo Ortiz de Landázuri, tivo cos tres galegos un encontro paterno filial. Baixaba don Eduardo as escaleiras da facultade cara a cafetaría, coa plana maior do profesorado; fixéronse a un lado para deixalos pasar,  parou e abrazounos os tres e díxolles :”Que? Vostedes son os galegos que comezan hoxe?”  Responderon que si. “Pois veñan comer connosco”. “Non, xa o fixemos”. “Pois logo veñan a tomar un café”. Fomos e sentamos xunto con todos eles,  aquilo abriunos de verdade as portas da Facultade, que estaba en Barañaín, a 5 km de Pamplona, onde practicamente facían a vida.

Fernando estudante
Durante unhas prácticas

En Pamplona estivo desde o ano 1961 ata o 64 que se licenciou, os dous primeiros anos tiña que examinarse en Zaragoza de oínte, xa no terceiro ano puido facelo en Navarra pero o titulo non daba chegado, nese tempo de “impas” considerouse médico polo Vaticano.

A Pontevedra viña pouco, polo Nadal e no verán ata pasado San Fermín, alí estaba como alumno interno. No Nadal de 1964 volveu á casa disposto a atopar traballo e pediu unha beca de axuda   na Universidade de Navarra que lle concederon de maneira indefinida, en medicina interna, gañaba 3000 pesetas.  Aínda non tiña o titulo de médico e rumoreábase que llo ían dar pola Universidade Católica de Lovaina, finalmente o estado español recoñeceu os títulos de Navarra, daquela os Médicos en Formación non tiñan que estar colexiados. Estivo alí nunha praza de axudante de medicina interna ata marzo de 1965, catro meses.

D. Eduardo Ortiz, o decano díxolle que se preparara para unha praza de bolseiro para a Deputación de Navarra, pois precisaba unha persoa de confianza e leal a Universidade, botou os papeis e concedéronlla. Pasou a vivir na residencia cun soldo de 1800 pesetas, mantido e con ¼ kg de café comida e cea, logo pasárono a consultas externas e deixou a residencia.

O seu xefe e mentor  D. Jose Bueno Gómez Prof. De Patoloxía Xeral e formación xermánica díxolle que tiña que pensar en  marchar para Alemaña, nese momento Navarra era a única facultade de España que tiña Alergoloxía no seu programa docente con Alberto Oehling Ruiz como xefe do departamento quen lle conseguiu unha praza de “médico invitado” no “Instituto de Investigacións alergolóxicas e Astha-Klinik” en Bad Lippspringe baixo a dirección do Prof W Gronemameyer pero como a lingua era un obstáculo recomendáronlle que buscara un profesor de alemán, mais el non tiña nin medios nin tempo, pediu que lle  conseguiran unha praza no  Goethe institut, onde tivo que pagar 1500 marcos por 8 semanas de aprendizaxe intensiva con 6 horas de clase e outras tantas de estudo, os cartos emprestoullos un crego  de españois, el quería firmar un papel, non obstante  o crego díxolle: ”Que vale máis  a túa firma o a túa palabra?”, e así quedou. Seu pai mandoulle 750 marcos e logo o resto. A súa profesora era alemá-brasileira, ao principio só falaba en infinitivo, pero ao cabo das 8 semanas xa puido dominar un pouco o idioma, ademáis que con axuda da bibliografía que lle daban poidese continuar aprendendo.

Volveu ao instituto de alerxia e asma e estivo alí ano e medio, cobrando o soldo de médico adscrito.

Veu a Pontevedra casar en xuño de 1966 con Elena Álvarez Calvo a súa noiva do instituto, estaba nun curso menos ca el, coñecéraa por amigos comúns e comezara na cuadrilla  ata que logo pasaron a ser dous, cando se prometeron decidiron casar antes dos 5 anos de   noivado e así o fixeron, aos 4 anos, once  meses e un día. Cando el marchou para Navarra ela foise para Londres un ano, o seu foi un noivado postal, escribíanse case todos os días, logo ela foi para Bilbao facer un curso de arte e xa se vían máis as fins de semana.

Boda Fernando
O día da súa voda con Elena

Levou a Elena para Alemaña e cos cartos que lle regalaron da voda mercaron un Volkswagen, alí naceron José e Astrid Elena que se levan un ano. Cambiou de hospital e quedou ata maio do 70.  Nun congreso alemán de alerxia atopou a o Dr. Oehling e ofreceulle unha praza en Navarra. Lembraba o que lle dicía seu pai “É mellor volver e confundirse que quedar e confundirse”.

En xuño do 70 naceu Elena, deixou a muller e os 3 fillos en Pontevedra e volveu a Navarra aínda que viña todas as fins de semana. Dadas as circunstancias pediu un aumento de soldo pero como non llo deron despediuse e montou en Pontevedra unha clínica privada de Alergoloxía  en Augusto González Besada, antes de abrir xa tivo o seu primeiro paciente, un home que tiña unha dermatite exfoliativa por alerxia á penicilina.

En febreiro do 71 empezou a consulta privada e a mediados do 72 chamárono do Hospital para cubrir unha praza de adxunto interino, compaxinaba a privada coa pública. Cando abriu Montecelo interesouse por unha praza de adxunto que gañou e tomou posesión alí, durante un breve período de tempo compaxinaba a súa consulta co Hospital e con Montecelo despois renunciou a praza do Hospital.

En outono do 1976 concursou a unha praza de Xefe Clínico de Medicina Interna no recentemente inaugurado Hospital “Arquitecto Marcide” do Ferrol  en ausencia do Xefe de Servizo, puido exercer esa función durante dous anos, foi unha grande experiencia coñeceu a xente interesantísima e quedou vacinado para non aspirar nunca mais a unha xefatura de Servizo. En Ferrol di que ten a marca galega de gardas continuadas en 12  días e tamén de ser o primeiro, que el coñeza, de sanitario agredido no Servicio de Urxencia con fractura de xeonllo.

fernando douctor

Todo isto promoveu a súa volta a Pontevedra, ingresando de novo no Hospital Provincial, do que será director médico desde 1989 a 1992 e onde deu forma ao Servizo de Alergoloxía.

 Xubilouse o 31 de agosto de 2008 e o 4 de setembro dese mesmo ano a Elena empezáronlle  a doer a costas e descubriron que tiña un cancro de pulmón, polo que volveu a meterse na roda da medicina como acompañante da súa dona aos tratamentos, mais no Nadal de 2011 Elena morreu e no 2013 pechou a consulta.

Coñecía a Silvia de toda a vida. Seu pai, Manolo, era o seu padriño; ela xa enviuvara e viña sempre a Pontevedra en vacacións estivais.  No verán do 2012, cando veu de vacacións, a el dixéronlle que “había que mover un pouco” a Silvia que lle quedaba moito de Galicia por coñecer e a ela que “tiña que tirar de Fernando para saír”.  Así foi como empezaron a facer viaxes de un día, moito tempo de cabina. Ao rematar o verán, ela volvía para Madrid e el lanzouse e acordaron vivir xuntos.

Considérase un home que ama a cultura pero non lle puido dedicar o tempo que merecía. Sirva de exemplo, a súa etapa no Ateneo. Empezou cando, despois da presidencia de Juan Fraga, non atopaban substituto, e formouse un grupo con Antón Louro, Carlota Román e Palleiro, Marisa Paredes, Xaime Domínguez Toxo, Anton Sobral e moitos máis e pedíronlle que entrara con eles na directiva; aceptou, pero daquela, coas horas na clínica e no hospital, non tiña nin tempo para ler.

Cando Justo Peón lle fixo unha entrevista na radio sendo director do hospital, mandou a un periodista á rúa a preguntarlle á xente se coñecían a Fernando Filgueira, só dous de vinte sabían que era médico, algún que era fillo de Xosé Filgueira e outros non o  coñecían, aí desapareceu a soberbia toda, foi unha cura de humildade moi grande. “Pode un  pensar que te coñece todo o mundo pero es un “niquitate, en realidade non te coñece ninguén”

Filgueira

Falamos de viaxes cóntanos que ten dúas inesquecibles e as dúas teñen que ver con subidas de dous ríos, o Nilo e o Douro. No  Nilo foi cando tivo ocasión de coñecer a vella  cultura exipcia da man dun guía con ampla información de relixións comparadas  a relación da plebe cos deuses, e sobre todo a do Sumo Sacerdote interpretándolle ao faraón a vontade dos Deuses nun punto onde a cripta dos templos volve a ter dimensións humanas   iso impactoulle moito.  A do Douro foi no barco dun amigo desde Porto a España pasando polas esclusas, a paisaxe e engaiolante

Para Fernando a paisaxe máis bonita está no Monte de  Santa Tegra e un sitio onde se pode gozar da tranquilidade sería Noalla.

Non lle quedan cousas sen facer, quere seguir vivindo acompañado por Silvia e os seus fillos “para ben criados”. Tivo a sorte de abrir tres hospitais, ter tres fillos, tres netos, adquiriu o titulo de Mártir Sanitario, aprendeu moito dos movementos sindicais, deuse conta que en Pontevedra tiña amigos, séntese de Pontevedra, pero non ptv,  porque nunca exerceu diso.

Deixamos a Fernando pensando que talvez queden cousas sen contar, teriamos para un par de días máis, iso seguro.

Fernando no granero Delmás
Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Luisa

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Encadernación Viñas por Peque González Nóvoa

Encadernación Viñas por Peque González Nóvoa

Hoxe contamos a historia da Encadernación Viñas, un espazo cheo de vida, polas letras que alí habitaron e polas persoas que as trasladaron a tantas e tantos pontevedreses que, coma min, medraron con Viñas. Nunha longa e moi amena conversa con Caqui Viñas, tentei recoller algo da esencia máis auténtica deste emblemático lugar.

A mediados do século XIX, sobre 1850, na rúa Peregrina de Pontevedra, José Viñas funda o obradoiro de encadernación Viñas. Xa andado o século XX, o seu fillo Indalecio e os seus netos, ampliaron o negocio familiar que pasou a ser a Encadernación, libraría e papelaría Viñas, que moitas persoas da cidade recordamos con tanto cariño, e da que estiveron ao fronte Cotono (Jose Antonio), Marité e Caqui (Joaquín) Viñas.

Esquina da librería

Na conversa con Caqui, vai debullando recordos de toda a súa vida, dedicada ao mundo do papel, dos libros e do entroido. Entendo que non triunfe o libro electrónico, o cheiro a papel é inesquecible. Ese cariño de pasar a folla e coidar o libro, incluso o libro de texto, sempre vai estar presente, é inigualable.

Caqui Viñas

O feito de ser a única encadernación que había en Pontevedra, e a calidade dos seus traballos, levou ao seu obradoiro a clientes de recoñecido prestixio, como Castelao ou Torrente Ballester, ambos os dous viciños da cidade nunha época importante das súas vidas, ou clientes doutros lugares de Galicia, incluso do estranxeiro, por encargos feitos por pontevedreses exiliados, como Sebastián González, para algunha universidade americana. Foron tamén responsables da encadernación  do primeiro dicionario de galego que editou Galaxia, en tres tomos, de Eladio R. González. E de traballos encargados por organismos oficiais para agasallos a Franco ou algún Papa.

Se alguén lle tiña cariño a algún libro, viña a nós”.

Caqui estudou Perito mercantil, combinando os estudos co traballo na libraría. “ Ao enfermar meu pai, tiven que poñerme a traballar no negocio familiar.” Dos negocios da veciñanza da rúa, trae a memoria un incidente que houbo na posguerra na zapataría Melero, cando lle foi tirado o material pola rúa, e moitos dos viciños, que non todos, axudáronlles a recollelo.

ilustracións de Caqui Viñas

Como  persoa inmersa no mundo da cultura, participou na vida activa da cidade nos últimos anos da ditadura e na transición. “ Son socio fundador do Cineclub de Pontevedra, que fundamos un grupo de persoas movidos por Juan Manuel Lazcano. Nesa época fundouse tamén Amigos da cultura e o Ateneo. Había unha vida cultural impresionante na cidade. Recordo a que se montou cun ciclo que organizou o Ateneo, sobre Theilard de Chardin. Proxectabamos no local que tiña o Ateneo na esquina da Michelena con Gutiérrez Mellado. A policía secreta tamén facía acto de presenza nas proxeccións e actos, e os directivos tiñan que ir ás veces por comisaría a dar algunha explicación. Había xente cun talle intelectual impresionante.”

Nunha cidade cun abano importante de librarías, a relación coas “clásicas” foi moi boa. Tivemos boa relación coas de sempre, El Pueblo, Paz e Luís Martínez (Escolma). E tivémola moi boa tamén con Michelena. Se a algunha lle pedían un libro que nós tiñamos e ela non, cedíamosllo, sen problema, e elas o mesmo. Sempre houbo esa cooperación

O escaparate de Viñas foi sempre un espazo vivo, habitado por distintos personaxes, mesturados entre libros, máscaras e pastores. O entroido en Viñas é unha institución.

  “O primeiro en vender artigos de entroido foi o Gran Garaxe, cunha grande colección de máscaras de cartón, que se desfacían a medida que pasaba o día. Nós fomos os primeiros en traer unhas perrucas que cando menos, semellaban pelo auténtico. Podían peitearse, tinguirse e amañarse como quixeses. Non eran negocio, duraban moito”. De sempre houbo en Pontevedra festas de entroido, chamadas naquel tempo escuro “festas da primavera”, porque o entroido estaba prohibido.

os reis magos

Non se podía andar con máscara pola rúa. Eu tiven un encontronazo cos grises, acurraláronme en García Camba, onde estaban os cines, esixíndome que quitara a carauta. Eu insistía en que estaba pintado, e eles empeñados en que sacara a máscara, ata que chegou un xefe superior que me meteu no baile do Coliseo e, cando rematou, marchei correndo para casa.”

O entroido de Pontevedra non tería sido sen Viñas, pero hai outra época do ano tamén moi importante no negocio, o Nadal. O escaparate mudaba nun deserto cheo de pastores, ovellas, reis e lavandeiras, que anunciaban unha data importante, a noite de reis.

Meu irmán, un sobriño e eu, e nalgunha ocasión meu fillo, vestiamonos de Reis, para min, a mellor festa do ano. A cantidade de nenos que se achegaban a nós, eso é impagable. Recordo un que nos protestou porque os xoguetes lle chegaran sen pilas. Son recordos imperecedeiros.”

Como outras anécdotas que acompañaron aquel escaparate vivo. “Un día, unha editorial mandounos unha cámara de fotos para sortear. Puxémola no escaparate e roubárona. Decidimos poñer un cartel: Prégase á persoa que levou a máquina de fotos, devólvaa ou veña coller o resto. Durante un ano, todos os luns poñiamos un letreiro alusivo ao roubo da cámara, como os romanos con Asterix: confesa, fuches ti quen roubou a cámara. Ese tinglado durou un ano.

Con esa mesma filosofía de emprego do humor, a libraría Viñas traspasou o seu umbral e fixo bandeira do coidado do xardín da rúa diante do negocio, ou máis ben fixo ovella. Como non recordar a ovella que reivindicaba con distintos carteis que non se pisara o cespede.

O día 1 de abril, celebrábase en Galicia o día dos santos inocentes, o día dos enganos. Co propietario da cafetería Bethoven, que estaba fronte a nós, unha noite montamos un tendal con roupa vella. Así naceu a defensa do xardín, co primeiro letreiro que poñía “ Non pase por aquí, coño!”. Houbo a quen lle sentou mal, e destrozaban o que poñiamos, incluso cando os viamos, e houbo outros veciños que nos apoiaron. Así naceu a ovelliña, co letreiro tan coñecido: “Os animaliños pasan, as persoas non”. Esto durou un ano, e no entroido puxemos un loro que nos roubaron e tivemos que facer outro, para queimalo. Con isto rematou a reivindicación do xardín.”

Xardíns en Daniel de la Sota
Librería Viñas

Esa creatividade coa que Caqui nos agasallou, trasladouna sempre, e segue no empeño, ao debuxo. Os seus trazos e caricaturas son atesourados por moitos amigos.

 A Encadernación, libraría e papelaría Viñas pechou as súas portas no ano 2005. As máquinas da encadernación, de 1850, estiveron a piques de ser compradas para a biblioteca pública polo director que había daquela, pero finalmente acabaron en mans dun particular.

Para moitas persoas de Pontevedra, o espazo no que viviu tantos anos segue a ser a esquina de Viñas.

 Agradecemento a Follasverdes e a Toti Dios polas fotografías e ilustracións.

Caqui
Peque González Novoa

Peque González Novoa

Profesora

Son Peque González Nóvoa. Nacín en Pontevedra hai 63 anos, nunha familia das de aquela, “numerosa”. Estudiei Psicoloxía en Santiago e dediquei toda a miña vida laboral á docencia, no ensino público; nos primeiros anos como mestra de infantil e posteriormente como orientadora, ata que hai dous anos decidín pasar a esta etapa chamada xubilación. 

No meu percorrido de vida acostumo a definirme como muller, mestra, nai e avoa, sen orde prevalente, por que considero que son os elementos que conforman quen son.

Achégome a este grupo de xente que tivo a boa idea de poñer en marcha este proxecto “De vella a bella” coa intención de aprender e poder aportar un micrograo de area. Neste contexto no que vivimos, e nesta situación de pandemia, creo que todo o que implique a activación das persoas, sexa cal sexa a súa idade, é positivo. 

Salomé Álvarez

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

José Rivas Fontán por José Cerdeira Soto

José Rivas Fontán por José Cerdeira Soto

Entrevista a José Rivas Fontán, primer alcalde democrático de Pontevedra después de la muerte de Franco.

            Esta entrevista, la primera que hago en nuestro Blog DE VELLA A BELLA, consta de una primera parte en la que el exalcalde tiene todo su protagonismo, en la que es  dueño y señor, y una segunda en la que yo le hago una serie de preguntas.

Foto en la alcaldía

ORIGEN FAMILIAR.- Nací en Xeve (Verducido) un 31 de agosto de 1941, cuando Xeve era ayuntamiento y mi abuelo Benito Rivas Hermida su alcalde, hombre recto y justo con una enorme personalidad. Mis padres, Paulino y Elvira, con sacrificios para darnos carrera a dos de los tres hijos,  fui el menor. Nací el año  que mi madre siempre recordaba  como “o ano da fame”. Nuestra economía familiar dependía del campo,  muy limitada pero digna y suficiente.  Aquel ambiente sano y primario, fue determinante respecto a  valores tangibles que orientaron decisiones a lo largo de mi vida.

EMIGRACIÓN.-Uno de mis abuelos, el materno, emigró a Perú de donde regresó con ahorros suficientes para construir su vivienda y poder casarse.. Murió joven cuando mi madre contaba unos doce años.

AMBIENTE FAMILIAR.-Mi hermano mayor, Benito, estudió Magisterio, Manolo el mediano trabajó con nuestro tío G. Rivas en el ramo del automóvil y yo, el pequeño, quería estudiar también pero no resultaba fácil para la economía familiar. Fue decisiva la ayuda de mi tío Pepe, mi padrino, maestro y técnico en el Ayuntamiento de Pontevedra, el que me introdujo en el mundo de la lectura y por el que recuerdo, entre otros,  haber leído   el Lazarillo de Tormes o a Wenceslao Fernández Flórez.,  fueron mis primeras lecturas.

ESTUDIOS.- De niño, antes de asistir a la escuela obligatoria (6 años), corría y jugaba libremente sin limitaciones de espacio por aquella naturaleza. Ella fue mi primera maestra: los montes, el río (la pesca de truchas y anguilas), la lluvia, el viento, los animales domésticos y salvajes  constituyeron mi aula abierta. A partir de los seis años mi libertad, en parte, fue limitada para asistir a la escuela pública todos los días de la semana, excepto los jueves y sábados por la tarde.  Aquel maestro con unos  60 alumnos (de los 6 a los 14 años), hacía lo imposible por atendernos a todos. Para hacer el ingreso asistí a una escuela privada en la que, Don Angel, maestro represaliado por el régimen, nunca nos enseñó  historia ni religión y pagaba entonces 25 pesetas mensuales.  

Escola primaria

En la escuela primaria con el  maestro Don Angel, 1948. Rivas, primero de la segunda fila de pie con peto.

Hice el examen de ingreso en el único Instituto existente entonces el Valle-Inclán, del que fue director Don José Filgueira Valverde (Alcalde en la democracia orgánica).  Allí fui con mis primos Manolo, Tito y Carlos (+). Hicimos el Bachillerato en el Colegio Minerva, acudíamos todas las tardes en bicicleta ya que era el centro al que podías asistir solamente en jornadas vespertinas. Aquellos años de pedalear diariamente con frío, calor y frecuentemente lluvia, fortalecieron nuestra forma física y mental, puesto que aprendimos que nada se consigue sin esfuerzo. Terminado el Bachillerato estudié Magisterio.

LA ESCUELA NORMAL– En la Escuela de Magisterio, sita en la Avda. de Montero Ríos, todavía los hombres separados de las mujeres, acorde al sistema vigente “patria y religión”,  aprendimos la pedagogía de Sánchez Buchón.  Curiosamente, estaba situada entre la Avda. de Montero Ríos y los jardines de Eduardo Vincenti, ambos vinculados a la ILE (Institución Libre de Enseñanza, proscrita por la dictadura, la que negaba ajustar sus enseñanzas a cualquier dogma oficial en materia religiosa, política o moral). En unas vacaciones de Semana Santa, el Director de la Escuela y Filósofo, Don José Araujo, me encargó un trabajo para exponerlo en clase sobre la Encíclica “Rerum Novarum” del Papa León XIII, la primera encíclica de fondo social de la Iglesia Católica.  De este profesor es de quién tengo el mejor de los recuerdos al margen del tema religioso.

“Aquellos años de pedalear diariamente con frío, calor y frecuentemente lluvia, fortalecieron nuestra forma física y mental, puesto que aprendimos que nada se consigue sin esfuerzo. ”

José Rivas Fontán

NOVIAZGO Y FAMILIA.- En aquellos años comienza el futuro que condicionaría mi vida en muchas de las facetas.  Entonces conocí a la que hoy es mi mujer Gloria, también maestra,  mujer sensata y fuerte con la que he compartido  más de medio siglo, madre de nuestros cuatro hijos y abuela de cuatro nietas y tres nietos que representan hoy el amor , la ternura y la ilusión por vivir.

Su nieto Teo

Con su nieto Teo

Foto familiar

A familia Rivas Fontán

JÓVENES DE HOY.- Nuestros nietos y nietas, unos en la universidad, otros en el Bachillerato y los últimos en la secundaria,  nos aproximan y muestran las enormes diferencias existentes entre su mundo y el nuestro: el viajar, el acceso a los medios de comunicación, Internet, una educación para ciudadanos libres, el medio ambiente, etc. Todo ello hace que nos miremos incrédulos al volver la vista atrás.

EL SERVICIO MILITAR.- La “mili”, entonces obligatoria, la hice en Pontevedra en el año sesenta y dos, un mes después de terminar la carrera ingresé en el ya inexistente Cuartel de Campolongo,  en fin, instrucción, obediencia, campamento, guerrillas, gobierno militar, etc. De aquella época conservo aún hoy alguno de mis mejores amigos y el recuerdo doloroso de Sito (Titón) que se fue para siempre a temprana edad.

OPOSICIONES.- Cumpliendo la mili, oposité al ingreso en el Cuerpo del Magisterio Nacional y fui destinado a la enseñanza de adultos. Tres años después lo hice a Auxiliares de la inspección y en la de Pontevedra pasé la mayor parte de mi vida activa  que fueron pocos años.  Allí fui el responsable de llevar el primer centro provincial de los “medios audiovisuales aplicados a la enseñanza”.

Paracaidas

Con Paracaidas 1996

VIDA SINDICAL Y POLÍTICA.- A finales de los sesenta, un grupo de maestros de esta provincia, iniciamos un movimiento, llamado “el de maestros” con una fuerte implantación provincial y nacional, llegando a ser reconocidos por la FEN francesa como el movimiento democrático educativo más importante de España. Nuestros principios en aquel régimen que nos vigiló  y “consintió” fueron los de democracia, dignidad profesional y sindical, inspirados en la ILE.

En el año 1977 fui llamado por Adolfo Suárez y formé parte de las primeras elecciones al Congreso de los Diputados. Secretario de la Xunta de Galicia y alcalde Pontevedra entre 1979 y 1991.

JUBILACIÓN.- Hoy día, felizmente jubilado,  vivo en esta aldea tranquila y sin ruidos donde despierto a diario con  paz y sosiego . El cuidado del jardín, las tempranas noticias de la radio, la lectura de varios periódicos, un repaso a las redes sociales, los informativos de la TV  (el programa “Pasapalabra”) son mi afición diaria.  La caza y la pesca, la fotografía, lecturas, un poco de ejercicio  y mis paseos en el entorno del Embalse de Pontillón do Castro,  constituyen mis aficiones favoritas.

LECTURA Y ENTRETENIMIENTO.- En la lectura o documentales, me encuentro muy cómodo si se trata de historia contemporánea o conocimientos en general. El cine es nuestra diaria afición (después de cenar y antes de irnos a dormir). De películas, no es fácil acertar en la elección, son demasiadas, por nombrar una, recientemente “La excavación”. Por citar un libro: “El viejo y el mar” de Hemingway.

VIDA SANA.-  Debo afirmar,  en primer lugar, que he dejado de fumar hace 30 años. Mis hábitos  en cuanto a alimentación se refiere son infinitamente mejores que cuando estaba activo, el viajar, comer fuera , las comidas por obligación, etc. te condicionaban. Hoy el régimen alimenticio depende absolutamente de Gloria, mi mujer, creo que  comemos sanamente.

VIAJAR.- He viajado de Este a Oeste, desde California a Uzbekistán o Moscú y de Norte a Sur, desde Noruega a Arabia Saudí.  Mis ciudades favoritas y si de belleza natural se trata, Río de Janeiro en Brasil. En cuanto a urbes, París o Londres. Y de mi amada Galicia, sin lugar a dudas, A Costa da Morte.

SI TUVIERA AL ALCALDE DIANTE….- que como alcalde y presidente de la corporación municipal tenga muy presente la Ley Reguladora de las Bases del Régimen Local en cuanto a competencias municipales se refiere y priorice las obligatorias sobre las demás ya que los vecinos de Pontevedra somos ciudadanos iguales ante la Ley y que,  la Diputación, la Xunta y el Gobierno central también son competentes en el Municipio.

La comisión de los 16

La comisión de los 16 ((para la redacción del Estatuto de Galicia), 1978.

Movimiento de maestros

Líderes del Movimiento de Maestros (M Barros, Juán Figuero, M Mata, Gustavo Chao (+), Miguel Barros y yo).2020 

P R E G U N T A S

1.- Experiencias en la docencia y las  luchas que emprendisteis para mejorarla, dignificarla.

“Accedí al mundo de la educación como salida profesional. Dando clase en adultos cuatro años y con alumnos infantiles no llegué a un curso completo. Desde la Inspección de Educación Primaria, tuve la oportunidad  de conocer dos mundos muy opuestos: la grandeza de muchos maestros y las carencias a que les tenía sometido el régimen. Bien conocida es la frase: “pasas mas hambre que un maestro de escuela”

La experiencia, vivida en directo, al conocer las precarias condiciones profesionales y sociales en que se desenvolvía el magisterio, despertaron en mí y en otros compañeros la necesidad de “despertar colectivamente” y plantear al gobierno –aún en la dictadura- una serie de exigencias corporativas que originaron un movimiento democrático de gran fuerza de base a lo ancho de toda la geografía española con gran repercusión en el gobierno. Fue el conocido como Movimiento de Maestros de Pontevedra.

2.- Paso a la política, como se encontraba el Concello, prioridades para cambiar Pontevedra, qué tipo de ciudad?

Después de varios años, desde la Secretaría del  Colexio da Xunqueira, dejamos organizado aquel movimiento sindical, a principios de los setenta con el I CONGRESO PROVINCIAL DEL MAGISTERIO DE PONTEVEDRA, celebrado en Vigo y con asistencia de representantes de la mayor parte de las provincias y algún sindicalista francés. Esa intensa dedicación a ese movimiento fue la causa, creo yo, de que Adolfo Suárez me llamase para formar parte de la candidatura  de UCD a las elecciones constituyentes de 1977.

La situación económica, administrativa y funcionarial del Concello de Pontevedra en el año 1979 era lamentable en todos los sentidos. Los ayuntamientos, cuna de las democracias, nunca fueron tenidos en cuenta en los regímenes de dictadura: la situación económica con una deuda enorme parecía impagable, su funcionamiento se parecía más a la de una gestoría que a una administración pública. En aquella situación fue imprescindible un organigrama de funcionamiento, poner a cada funcionario frente a una tarea, sanear la economía, y confeccionar un Plan General de Ordenación Urbana. A esta ciudad, capital de provincia, dormida en sus laureles,  fue imprescindible adaptarla a los tiempos modernos y así se hizo con un instrumento con garantías técnicas y jurídicas.

A primeira Xunta

Primera Xunta 1978

La FEMP en Moncloa

La FEMP en Moncloa. 1982

3.- Tendencia centrista, simpatía por Adolfo Suárez proyecto de UCD. Por qué no formaste parte del CDS?

A lo largo de mi vida siempre me sentí moderado en las ideologías aunque firme y progresista en mis planteamientos. Creo que una sociedad, como las constituciones, ha de ser reformada constante y progresivamente, el anquilosamiento y el inmovilismo, son sus peores enemigos. La evolución, sobre todo en política, es el único camino. De ahí mi adhesión al proyecto centrista de UCD del que Adolfo Suárez fue providencialmente su mentor y guía. Mi primer mandato como alcalde por UCD  fue entre 1979 y 1983. En enero de 1981 Adolfo Suárez dimite. En febrero de 1983, Landelino Lavilla y el Consejo político de UCD dimiten y el partido desaparece,  en el 83 acudí como independiente al PP. El recién creado partido del CDS no tuvo estructuras para elecciones locales  hasta  1987.

 4.- Secretario en la Xunta preautonómica.- Doce años en el Concello.- Militancia en partidos para optar a la  alcaldía.

Cataluña y el País Vasco fueron las dos primeras autonomías en constituirse y a continuación fue la de Galicia.  Las tres reconocidas como históricas. Yo tuve la oportunidad  de ocupar la Secretaría General con Antonio Rosón de Presidente que resultó ser un galleguista convencido, sentimiento que compartíamos y ello nos llevó a ser acusados dentro de “aquella UCD” de ser excesivamente autonomistas. Tomando como referente el fracasado Estatuto del 36, dimos los primeros pasos, no sin dificultades, para instaurar aquella administración de la que salió adelante el escudo oficial de Galicia, la publicación del primer boletín oficial de nuestra historia así como el DÍA NACIONAL DE GALICIA (actualmente se celebra) además de constituir la primera Asamblea parlamentaria, hoy Parlamento de Galicia, y el Grupo de los 16 para elaborar el proyecto de Estatuto .

De mis doce años en la alcaldía y después de haber sido Diputado constituyente y Secretario de la Xunta, conservo recuerdos imborrables, una parte de mi vida marcada por los nuevos aires de los viejos vientos y el recuerdo de aquellos que conmigo compartieron aquellos años.  Los considero positivos  sin obviar que, aún obrando con la mejor intención, conocí y sufrí la injusticia de que fui objeto,  calumnias y la maldad de la envidia. También las satisfacciones del aplauso y del halago. Aquella transición a los ayuntamientos democráticos no fue fácil.

El Presidente de la Xunta Don Manuel Fraga en el año 1999 me pidió que me presentase de nuevo a las elecciones para la alcaldía, no acepté, no podía volver a exponerme al sufrimiento familiar  padecido por aquella persecución injustificable  por parte de un juez  (de cuyo nombre no quiero acordarme). En cuanto a mi adscripción a partidos políticos fui militante de UCD mientras existió. Me presenté independiente con el PP,  afiliándome un año después y abandonándolo en el 86. En 1987 como independiente. Dentro o fuera de un partido nunca eludí mis responsabilidades y siempre tuve el valor de decir las cosas como las sentía, sin arrodillarme ante nadie. Mi militancia fue breve, necesito defender las ideas en las que creo.

Con el Rey

Rivas Fontán con un jovencísimo príncipe, hoy Rey de España. 1978

Con Josep Tarradellas

Con Josep Tarradellas. 1978

5.- Aportaciones para el Congreso de los Diputados.

Aquellas generaciones de españoles que no conocíamos otro régimen que el de Franco, soñábamos que a su muerte (ya de otra forma no era posible), se produjera un cambio profundo de la sociedad tan necesitada de tomar un nuevo rumbo. Nuestros padres guardaban silencio, la guerra civil los había traumatizado. Éramos los jóvenes quienes teníamos la obligación de superar las dos españas  y ofrecer una renovada a nuestros hijos. Aquel cambio tuve la suerte de vivirlo en directo en el Congreso de los Diputados. La Constitución de 1978 fue la  oportunidad, esa ley de leyes, básica y tan elaborada a través de interesantes debates constitucionales, constituyó para mí, en la joven democracia, un aprendizaje inconmensurable.

Han sido dos años de los más importantes en mi vida. Conocí a una muy competente clase política de varias de las provincias españolas. En alguna ocasión aporté  puntos de vista sobre diversos temas en debate.  Debo destacar, especialmente, mi posición personal e intransigente en cuanto al artº 15 de nuestra Constitución sobre la pena de muerte. Fuimos otro compañero de Sevilla y yo, los únicos diputados de UCD que presentamos por registro, una enmienda pidiendo la abolición de la pena de muerte contemplada en el proyecto de Constitución, fui consultado por el Portavoz inmediatamente antes de votar el artículo tal como ha quedado redactado, aboliéndola.

 6.- Vicepresidencia de la FEMP (Federación Española de Municipios y Provincias).

Por UCD primero y por el PP después, partidos, un grupo de alcaldes de todas las ideologías con representación parlamentaria,  asumimos la responsabilidad de crear una organización en defensa de los intereses locales en España y Europa. A mi me correspondió ser vicepresidente.

En esa responsabilidad formábamos parte de la Asociación de Municipios Europeos con sede en París.

Igualmente formé parte de la Delegación española en la Conferencia de poderes locales del Consejo de Europa en Estrasburgo (hoy sede del Parlamento Europeo).

Fui el representante de los municipios españoles en el Comité Ejecutivo del Consejo Superior de Deportes.

Si cito estos órganos de representación, se debe a dos razones. La primera, me dieron la oportunidad de conocer la importancia que los ayuntamientos tienen en la vida comunitaria. Y, en segundo lugar, dar a Pontevedra una representación institucional muy importante: allí estaba el “alcalde de Pontevedra” que sin ser una gran ciudad, tenía una muy importante presencia en los ámbitos de gobierno que tuvo su reflejo posteriormente en importantes proyectos.

En Riad Arabia

En Riad Arabia  (Exalcalde de Jerusalén, Presidente Diputación de Sevilla, Alcalde de Kuwait, Alcalde de Valladolid, y yo. 1983

Presidente Argentina

Con el presidente de Argentina, Dualde 1987

7.- Obras que Pontevedra reclamaba.

La más importante y urgente, fue, sin duda alguna, la captación y depuración del agua potable para el consumo humano. La ciudad en verano se quedaba sin agua a partir de una cota muy baja. Proyecto que ascendió a más de mil quinientos millones de pesetas costeados por el Estado. El presupuesto municipal era de trescientos millones lo cito a modo de ejemplo.

Por tanto, entre las principales tareas, destacó la de sanear la economía municipal con una gran reforma administrativa, funcionarial y la ayuda del Banco de Crédito local.

La segunda imperiosa necesidad fue la de redactar un Plan General de ordenación urbana que permitiese definir la ciudad presente y su futuro. Curiosamente ese Plan solamente fue votado en contra por el Bloque y  la aprobación de los demás grupos, … los gobiernos del Bloque sucesivos lo siguen manteniendo por su incapacidad para redactar uno nuevo.

El patrimonio municipal se mejoró y aumentó, ahí está la adquisición y reconstrucción del Teatro Principal y otros edificios.

Una relación de obras sería muy prolija y creo que ya no sería de mucho interés. Así que a modo de vuela pájaro podría citar desde el Palco de la Música y el Cafetín, Zona Monumental, parques, avenidas, puentes, vertedero de basuras, apertura de calles como la Castelao o la Avda. de Orillamar, plantación de Camelias en plazas y calles, pavimentación en piedra de la plaza de la Herrería, alcantarillado y estación depuradora de aguas residuales, alumbrados, recuperación de la fiesta de los mayos y el carnaval, primeras calles peatonales, etc. Debo citar el Festival de teatro, música y danza en la inauguración del Teatro Principal con la presencia de la gran soprano Monserrat Caballé. Y finalizo citando el convenio que en los últimos tiempos se firmó con José Cuiña (Presidente de la Diputación y Conselleiro) que permitió la recuperación de la Presa de Pontillón do Castro, el Pazo da Cultura, el Puente de los Tirantes y la Avda. hoy de José Malvar sobre la vía del tren.

Con Montserrat Caballé

Con Montserrat Caballé en la inauguración del Teatro principal 1987

En la presentación de su libro

En la presentación de su libro. 2017

8.- La Pontevedra actual.

Es una  ciudad muy cómoda para pasear y vivir, su ubicación como capital de la Ría es insuperable. La Zona Vieja, muy respetada por todos los alcaldes, especialmente por Filgueira, es inigualable. Hemos de mejorar en varios aspectos dando oportunidades a nuestros jóvenes, mejor formados que nunca, obligados a emigrar para un puesto de trabajo acorde a su mejor preparación. Urge una actualización del plan general para encontrar espacios adecuados a los tiempos actuales y en constante evolución.

 Hasta aquí la entrevista de Historia de vida de José Rivas Fontán. Como se puede contrastar “el verbo fluido” del entrevistado nos ha facilitado que todo haya sido “coser y cantar”. El equipo de VELLA A BELLA, le agradece la disposición entusiasta, la prontitud, la amabilidad seductora del exalcalde de Pontevedra. Para mí ha sido un placer además comprobar, de primera mano, la riqueza de su narrativa y de sus vivencias.

Bibliografía:

https://www.cronicasdelaemigracion.com/articulo/galicia/libro-solo-rivas-fontan-memorias-politico-lejos-rebano-presento-casa-galicia-madrid/20160630201321074005.html

Salmón del Lérez

Con un salmón en el Lérez. 2016

José Cerdeira Soto

José Cerdeira Soto

Topógrafo

Eu son Xosé Cerdeira, estou xubilado desde o ano 2004 e vivo en Pontevedra desde 1982.

Nacín en Soutelo de Montes, no Concello de Forcarei, no ano 1946 e xa no 63 entrei na empresa na que transcorrería toda a miña vida laboral Dragados y Construcciones, onde me formei como topógrafo, profesión que exercín ata a miña xubilación.

Pasar a formar parte das “clases pasivas” non se converteu nunha situación traumática para min, ao contrario, enchín as miñas horas de lecer de múltiples actividades para as que, cando traballaba, non tiña tanto tempo: a lectura, a implicación en diversas iniciativas culturais, sociais e políticas;a participación no voluntariado da Cruz Vermella, ir á universidade de maiores, ser moi activo nas redes sociais, etc.

A miña intención é seguir facendo cousas e aprendendo outras, deica o último suspiro.

Dez anos sen ETA

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥

Luisa Vázquez Calvo por Ana Santos Solla

Luisa Vázquez Calvo por Ana Santos Solla

A raíz da súa intervención no programa de Onda cero “O baile como terapia”, decidimos facerlle unha historia de vida a Luísa, muller alegre e falangueira, sempre cun sorriso nos beizos.

Luísa Vázquez Calvo naceu en Santa Eulalia de Curtis (Coruña), filla de Josefa e dun veciño que deixou embarazada a outra veciña ao mesmo tempo que a súa nai. Este home, o seu pai, foise a Bos Aires coa outra, coa que casou.  Luísa sempre tivo relación coa súa familia paterna pero ao pai nunca o coñeceu. Seica unha vez que veu de Arxentina  preguntou:

-Quen é esa nena tan guapa?

-Esa é filla túa- contestáronlle.

Luisa

Logo veu máis adiante e quixo coñecela, pero súa nai ocultoullo e non quixo que a vira. Daquela ela xa estaba casada e con fillos.

A súa era unha familia moi humilde, a súa nai traballaba ao xornal e vivía onde traballaba e rematou casando con outro home co que tivera dous fillos de solteira, pero a relación con Luísa era moi tensa, xa que para a nai ela era unha mancha na súa vida, mesmo intentou separala dos seus irmáns, sen logralo.  Luísa criouse coa súa avoa Pepa.

Cando morreu a avoa volveu vivir coa nai.

Foi á escola a Santalla que lle quedaba lonxe da casa, aínda había un treito longo para chegar.  Alí estivo ata os 6 anos.  Despois foi á da Castellana, Curtis, onde tiñan que levar bocadillo para o almorzo porque non volvían á casa ata a tardiña. Cando a escola pechaba ao mediodía quedaban fóra comendo. Levaba zocos que, coa chuvia, enterrábanselle nas lameiras.

Éramos tan parvos, dime, que en vez de ir para a casa de vagariño xa que tiñamos que traballar dando de comer aos animais, faciámoslle carreiras ao tren e chegabamos antes, e por riba cansos.

Na escola estivo ata os 14 anos, pero non ía moito xa que tiña que traballar na casa.

Os primeiros venres de mes era o Sagrado Corazón e estaba sen comer dende o dia anterior para cumprir o xaxún e poder comulgar, daquela era moi relixiosa- cóntame.

“Éramos tan parvos, dime, que en vez de ir para a casa de vagariño xa que tiñamos que traballar dando de comer aos animais, faciámoslle carreiras ao tren e chegabamos antes, e por riba cansos

Luisa Vázquez Calvo

Aos 15 anos foi para A Coruña traballar de camareira no bar “Espiñeira” e de empregada de fogar na casa dos donos, onde durmía. Logo deixou esa familia e comezou a traballar na casa do conserxe do Concello da Coruña, que vivía enriba do consistorio, alí estivo un par de anos.

Coñeceu a Xose Luís nunha festa na cidade vella, tiña 16 anos e el 21, era de Monelos, Coruña. Cando marchou a Zaragoza a facer a mili  escribíalle unha carta diaria, ela contestaba de cando en vez.  Casaron cando ela só tiña 18 anos quedando a vivir na Coruña. O home traballaba no Banco español de Crédito, ela no fogar.  Tiveron 6 fillos(Xosé Luís, Mª Luisa, Beatriz, Miguel, Marta e Xavier) e ten 7 netos (Irene, Elena, Sabela, Pablo, Marta, Miguel e Uxía).

Na Coruña naceron os 2 primeiros fillos, despois, como el ascendeu, tiveron que trasladarse e foron para Lugo, alí naceron outros dous; posteriormente viñeron para Pontevedra, aquí naceron os máis pequenos. Viviron durante 12 anos na rúa Marquesa, moi pretiño do banco. El vivía só para o traballo, era interventor no Banesto.

Estiveron xuntos 38 anos. Luísa sufriu malos tratos, poñía as denuncias no goberno civil e cando chegaba á casa xa a estaba esperando para mallar nela. Aguantou polos fillos porque el ameazábaa con quitarllos se se separaba. Cando a golpeaba ao día seguinte non se lembraba de nada, era alcohólico. Ao prexubilarse con 52 anos as cousas foron a peor, metérono na cadea, pero a primeira vez tivo trato de favor pola súa posición no banco, a segunda vez intentou matala, nese momento xa estaban separados; foi ao saír dunha discoteca a que asistira cunhas amigas, tiña unhas tesoiras e tirouna ao chan querendo cravarllas, conseguiron quitarllas e fuxiu, estivo 3 días desaparecido aínda que finalmente chamou e decidiu entregarse, aquí xa non houbo miramentos e estivo 6 meses no cárcere.

 Os fillos facían os deberes nas escaleiras por no aguantar o pai, eles escoitaban todo.

No 2001 separouse grazas a unha xuíza. El tiña orde de afastamento e tivo que marchar para Vigo, pero aparecía igual cando se emborrachaba.

No 2007 morreu dun cáncer de páncreas e ela quedou liberada e co apoio dos fillos.

Luisa comezou a saír a bailar, que tanto lle gusta, coñeceu a Eladio, co que estivo 6 anos ata que morreu de repente, era a súa tranquilidade e sentiu moito a súa morte, logo coñeceu a outro de Briallos co que se segue a levar ben, pero xa non está para aguantar a ninguén- dime.

O 6 de febreiro deste ano tivo un accidente ao saír da Luna,  foi un susto tremendo, aínda que  non lle pasou nada, o coche quedou moi prexudicado e ela estivo a punto de ser atropelada.

Ten unha axenda semanal envexable e moi completa, os luns de 7 a 8 vai a ximnasia á Cruz Vermella, os xoves  de 4:30 a 6 a informática e todos os días de 6 a 8 , menos os luns,  non perdoa a reunión para xogar as cartas nun bar moi céntrico.  As fins de semana son para bailar e espera por eles como auga de maio, vai ás sesións da Luna os sábados e domingos e case non sae da pista máis que para tomar un aperitivo.

Falamos de viaxes, de casada ían a Cercedilla, onde Banesto tiña unha residencia para empregados,  logo co Inserso foi un par de veces, pero gústalle ir un pouco “a súa bóla”.

O seu soño e ver ao seu fillo pequeno cun posto fixo, é militar na mariña de Ferrol.

O que eu pensaba que ía ser unha historia alegre resultou ter máis sombras que outras, Luísa regálame o seu sorriso, antepón a súa fortaleza fronte ao sufrimento.

Grazas pola túa valentía e xenerosidade en contarnos a túa vida.

Ana Santos Solla

Ana Santos Solla

Profesora de E.F.

Son Ana Santos, nacín en Pontevedra no ano 1960, a miña infancia estivo moi ligada a Santa María de Xeve, a terra da miña nai, son a terceira de 8 irmáns, a maior das mozas, a máis vella como me dicían de pequena. Sempre me gustou o deporte e estudei INEF en Madrid, estiven 34 anos no IES Valle Inclán impartindo Educación Física alí foi onde coñecín ao resto dos meus compañeiros que agora me acompañan neste proxecto. Decidín xubilarme para dar un novo rumbo á miña vida e levar a cabo este tipo de iniciativas como @devellabella ue pretende que o envellecemento activo convértase en embelecemento persoal e poder achegar a miña experiencia nesta etapa da vida.

Nós os maiores aínda temos moita guerra que dar, espero que este blogue motívevos a querer colaborar connosco.

Nito Santiago

máis artigos

♥♥♥ síguenos ♥♥♥