Hoxe imos falar dunha novela que nos traslada a un mundo distópico, a un planeta apocalíptico que agoniza tras décadas de evolución dunha pandemia que converteu o ser humano no peor inimigo de si mesmo ao ter que enfrontarse á crúa realidade da supervivencia.

Aínda que sen dúbida esta sería unha das razóns que podería xustificar a atracción por este tema tan reiterado, claramente non é a única, a desaparición da civilización tal e como a coñecemos tamén é outra constante, e non é de estrañar, contamos con  desencadeantes de sobra que poderían levarnos a ese temido final: armas nucleares, enfermidades descoñecidas, cambio climático, etc.

A situación, pois, na que se desenvolve a historia contada en 70° Norte, énos familiar, pero o autor introduce elementos que a fan especial, xogando mesmo cun simbolismo que nos invita a reflexionar sobre a importancia da linguaxe como vehículo de comunicación, a importancia das palabras como elemento indispensable das linguas e estas como sinal de identidade que ao desaparecer levan consigo a desaparición do individuo. É moi significativo que un dos síntomas do padecemento da enfermidade, a partir do cal comeza o declive total da persoa afectada, sexa a perda da linguaxe, o esquecemento paulatino das palabras.

Desde outro punto de vista a historia é contada utilizando dous ritmos diferentes no discurso  que teñen que ver co uso da descrición, a narración e o diálogo e a súa distribución na novela.

Tendo isto en conta poderiamos falar dunha primeira parte na que predomina a DESCRICIÓN, nela o protagonista fúndese coa natureza, coa paisaxe, describindo ata o máis mínimo detalle do que vai descubrindo na súa viaxe de exploración na procura doutra vida posible.

A partir do capítulo VII-VIII imos coñecendo retallos da súa vida na colonia da que procede e os motivos que o levaron a emprender a búsqueda dun lugar mellor e máis seguro. Hai, pois, máis NARRACIÓN, aínda que os longos fragmentos de MONÓLOGO INTERIOR fannos ver e sentir polos seus ollos, sufrir con el a fame, o medo, a terrible soedade e a progresiva perda de esperanza. Soedade que axuda a mitigar a confección dun diario destinado á súa familia:

            “Día 8: Levo unhas cantas xornadas de camiño e noto o peso do aire, empezo a sentir a escaseza de osíxeno, non sei se conseguirei afacerme a isto. Teriades que estar comigo…” (páx. 127)

Pero o auténtico cambio  atopámolo a partir do capítulo X caracterizado xa por un discurso PREDOMINANTEMENTE NARRATIVO, inmerso no DIÁLOGO entre os dous personaxes principais:

• O home que explora
• E a muller, única supervivente dunha aldea nun val entre montañas.

É a través do diálogo entre os dous que descubrimos o que aínda descoñeciamos sobre a situación pola que atravesa o planeta e as características da pandemia que provocou a destrución dunha sociedade “civilizada”.

Nesta última parte da novela, para min a máis interesante, prodúcese a convivencia entre os dous protagonistas que curiosamente pasan a denominarse constantemente como:

A MULLER e O HOME.

ELA e EL.

No caso da muller hai unha única excepción, unha carta da súa irmá Dolores na que a chama polo seu nome: Clara. Porén nas demais ocasións, que son moitas, sempre vai ser “a muller” ou “ela”

            “O home dera pasos cara á entrada da casa, disposto a enfrontarse co que fose”  (páx. 150)

            “A muller, anicada, prendía un lume con herba seca e garabullos no fogar da cheminea” (páx.154)

            “Ela atizaba as ascuas dun dos fornelos” (páx. 156)

            “El, tamén riu, a primeira vez desde que entrara na casa (páx.178)

Non obstante si que aparecen algúns personaxes sempre designados polos seus nomes propios, por exemplo Xandra, muller do home que explora, e Dolores, irmá da muller supervivente.

Que intención pode haber detrás destes personaxes innominados que á vez son os máis relevantes na historia?

Talvez que as súas personalidades e as súas accións son suficientes para seren identificados?

Talvez que as súas identidades se dilúen nesa distopía que os devora a un e a outra?

Son moito e non son nada. Representantes de dous espazos opostos, o abafante e o anhelado, o opresivo e o liberador, mais ambos os dous vítimas da mesma realidade atroz.

70° Norte é unha historia descarnada onde non hai apenas cabida para a compaixón ou a solidariedade, onde o medo, a desconfianza e a imperiosa necesidade de sobrevivir xustifican calquera acción, mesmo as que baixo prismas máis benévolos poderían ser consideradas tremendamente crueis.

Cabe destacar, non obstante, o papel relevante dunha natureza salvaxe e fermosa que se abre paso no medio da destrución.

Quizais sexa a resposta á única supervivencia posible do planeta, mais quizais tamén nela non haxa cabida para a humanidade.

                                                                                   Por Charo Valcárcel

                                                                                               (xaneiro 2024)